Sprawozdanie z wykonania Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Katowice na lata 2007-2013 za 2007 i 2008 rok

Załącznik do uchwały Nr XLIV/904/09 Rady Miasta Katowice z dnia 27 lipca 2009r. Sprawozdanie z wykonania Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Katowice na lata 2007-2013 za 2007 i 2008 rok 1

Zdrowie człowieka zależy od wielu wzajemnie powiązanych czynników, wśród których wyróżnia się cztery główne grupy: styl życia ( ok. 50 % udziału ) środowisko fizyczne i społeczne życia, pracy i nauki ( ok. 20 % ) czynniki genetyczne ( ok. 20 % ) działania służby zdrowia ( ok. 10 % ). W związku z tym wyłączny punkt ciężkości przenosi się z działań służby zdrowia na wiele sektorów społeczno gospodarczych, a styl życia człowieka w największym stopniu determinuje zachowanie zdrowia. To my sami w największym stopniu mamy wpływ na swoje zdrowie. Do ważnych czynników, które mają wpływ na zachowanie zdrowia należą warunki społecznoekonomiczne, a największym zagrożeniem dla zdrowia jest ubóstwo i niski poziom wykształcenia. Wobec powyższego nie sposób przecenić roli promocji i profilaktyki zdrowotnej w działaniach na rzecz poprawy zdrowia społeczeństwa. Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem przez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu. Promocję zdrowia zapoczątkowano 20 lat temu dzięki Karcie Ottawskiej, która definiując promocję zdrowia jako jeden z celów postawionych przez społeczność międzynarodową, wskazała na konieczność wzmocnienia działań na szczeblu lokalnym. Współcześnie została potwierdzona i wzmocniona przez zapisy karty z Bangkoku, w której wyraźnie za jeden z głównych celów stawianych przed wspólnotą międzynarodową uznano zadanie wykreowania promocji zdrowia, będącej jednym z kluczowych obszarów zainteresowania wspólnot lokalnych. Społeczności lokalne powinny w decydującej mierze identyfikować własne problemy zdrowotne oraz wnosić znaczący wpływ w ich rozwiązanie. Organizacja Narodów Zjednoczonych uznaje, że osiągnięcie najlepszego z możliwych stanu zdrowia jest jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej, bez żadnej dyskryminacji. Promocja zdrowia jest osadzona na tym zasadniczym prawie człowieka i proponuje pozytywną i całościową koncepcję zdrowia jako czynnika, który determinuje jakość życia oraz obejmuje psychiczny i duchowy dobrostan. Promocja zdrowia jest procesem, który umożliwia ludziom zwiększenie możliwości radzenia sobie ze zdrowiem i czynnikami, które je warunkują, a poprzez to umożliwia poprawę stanu zdrowia. Jest podstawową funkcją zdrowia publicznego i przyczynia się do pracy nad ograniczaniem chorób zakaźnych i niezakaźnych oraz innych zagrożeń zdrowia. Nieodłącznym elementem promocji zdrowia jest edukacja zdrowotna. Edukacja zdrowotna to wiedza, ale także przekonania, sposoby i style życia oraz zachowania, które mają na celu utrzymanie zdrowia na określonym poziomie poprzez: zmianę sposobu myślenia o zdrowiu i sensie jego promowania, zwiększenie skuteczności oddziaływania i kontroli nad własnym zdrowiem. Profilaktyka ( prewencja ) zdrowotna to działania zapobiegawcze, przeciwdziałanie określonej chorobie. Program promocji zdrowia to działania, które umożliwiają jednostkom i społeczeństwom zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia i przez to uzyskanie jego poprawy zgodnie z koncepcją, która obejmuje lansowanie zdrowego stylu życia i innych czynników wpływających na zdrowie: społecznych, ekonomicznych, środowiskowych i osobniczych. ( def. WHO ) Program profilaktyki zachorowań jest to program, który służy zapobieganiu niekorzystnym zjawiskom w zdrowiu, głównie przez nauczanie i wychowanie do racjonalnego, z punktu widzenia zdrowia, trybu życia i sposobu odżywiania, zwalczanie szkodliwych czynników środowiskowych, prowadzenie masowych badań profilaktycznych i szczepień. ( wielka Encyklopedia PWN ) 2

Światowe dokumenty związane z promocją zdrowia to: 1. Deklaracja z Ałma Aty - Międzynarodowa Konferencja na temat Podstawowej Opieki Zdrowotnej, 6-12 września 1978 r. 2. Karta Ottawska - Międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia, 17-21 listopada 1986 r. 3. Raport Zdrowa Szkoła - I. Young, T. Williams wydany przez Oświatową Organizację Zdrowia, 1989 r. 4. Europejska karta środowiska i zdrowia - Konferencja we Frankfurcie, 1989 r. 5. Deklaracja Budapeszteńska na temat Szpitali Promujących Zdrowie, 1991 r. 6. Deklaracja Dżakarcka na temat wprowadzenia Promocji Zdrowia, 21-25 czerwca 1997 r. 7. Rezolucja I Konferencji Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie - Saloniki-Halkidiki, Grecja, 1-5 maja 1997 r. 8. Rekomendacje wiedeńskie na temat Szpitali Promujących Zdrowie, 1997 r. 9. Światowa Deklaracja Zdrowia - przyjęta na XXXI Światowym Zgromadzeniu Zdrowia w maju 1998 r. 10. Zdrowie 21-21 celów polityki zdrowotnej krajów członkowskich Światowej Organizacji Zdrowia 11. Karta z Bangkoku na temat promocji zdrowia w zglobalizowanym świecie, VI Światowa Konferencja Promocji Zdrowia, Bangkok, Tajlandia, 11 sierpnia 2005 r. Dokumentem określającym politykę państwa w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jest Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015. Miasto Katowice realizuje zatwierdzony uchwałą nr LXV/1556/06 Rady Miasta Katowice z dnia 28 września 2006r. Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Katowice na lata 2007-2013 poprzez cel główny jakim jest : Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia mieszkańców Katowic oraz cele szczegółowe, które dotyczą: zmiany stylu życia mieszkańców na prozdrowotny, zmniejszenia różnic w stanie zdrowia wynikających z ograniczeń w dostępie do świadczeń zdrowotnych, zapewnienie mieszkańcom Katowic dobrego dostępu do usług medycznych z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia, zapewnienie mieszkańcom Katowic informacji nt. zasad zdrowego stylu życia, promocji zdrowia i profilaktyki chorób. Działania Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Katowice na lata 2007-2013 są w wielu punktach zbieżne z celami strategicznymi i operacyjnymi Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015, który uwzględnia główne kierunki polityki zdrowotnej i stwarza szanse na bardziej skuteczną realizację zadań związanych ze zdrowiem społeczeństwa. Zgodnie z założeniami NPZ samorządy mogą wybierać z programu najbardziej istotne dla siebie zadania i konstruować w ten sposób własne programy jednym z oczekiwanych efektów NPZ jest, aby wszystkie jednostki samorządu terytorialnego do 2015 roku posiadały wieloletnie plany polityki zdrowotnej - cel ten w przypadku miasta Katowice został już osiągnięty, ponieważ Katowice od 2007r. realizują wieloletni Program Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla miasta Katowice na lata 2007-2013. 3

INFORMACJA NT. REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA W KATOWICACH W 2007R.: Rok 2007 był pierwszym rokiem realizacji zatwierdzonego uchwałą Nr LXV/1556/06 z dnia 28 września 2006 r. Rady Miasta Katowice Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia dla Miasta Katowice na lata 2007 2013. Program realizowano poprzez następujące działania własne Miasta na rzecz mieszkańców Katowic: I. Akcja szczepień ochronnych przeciwko pneumokokom dla dzieci z domów dziecka i placówek opiekuńczych z terenu Katowic. II. Akcja szczepień ochronnych p/ospie wietrznej dla dzieci z domów dziecka i placówek opiekuńczych z terenu Katowic. III. Akcja szczepień przeciwko grypie dla dzieci z domów dziecka i placówek opiekuńczych z terenu Katowic. IV. Akcja szczepień przeciwko grypie dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. przebywających w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic. V. Akcja szczepień przeciwko WZW -B ( wirusowemu zapaleniu wątroby typu B ) dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. przebywających w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic. VI. Akcja szczepień przeciwko pneumokokom dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. przebywających w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic. VII. Autorski program profilaktyki antytytoniowej pn. " Kiszone ogórki". VIII. Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia dla gimnazjalistów. IX. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami. X. Program profilaktyki próchnicy zębów dla uczniów klas II i klas V szkół podstawowych. XI. Program profilaktyki dla osób trzeciego i czwartego wieku. XII. Program wczesnego wykrywania chorób płuc. XIII. Akcja prozdrowotna Dzień promocji zdrowia. XIV. Akcja szczepień p/grypie dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. XV. Szkolenia realizatorów i zespół konsultacyjny. XVI. Realizacja monitoringu zdrowotnego dzieci i młodzieży w zakresie narażenia środowiskowego na ołów w mieście Katowice. XVII. Roczna kampania zdrowia - Katowice 2007 - Inwestujmy w zdrowie, budujmy lepszą przyszłość. XVIII. Edukacja zdrowotna młodzieży szansą na lepsze zdrowie w dorosłym życiu - przygotowanie do programu profilaktyki nowotworów złośliwych - opracowanie poradnika. XIX. Edukacja zdrowotna młodzieży szansą na lepsze zdrowie w dorosłym życiu - przygotowanie do programu profilaktyki nowotworów złośliwych - warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli i dyrektorów szkół ponadpodstawowych miasta Katowice. XX. Szkolenia z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej dla uczniów katowickich szkół gimnazjalnych. XXI. Zakup materiałów i wyposażenia. XXII. Realizacja kalendarza o tematyce związanej z promocją zdrowia. 4

W 2007 roku przeprowadzono trzy postępowania konkursowe zmierzające do wyboru realizatorów programów profilaktycznych. Z wybranymi w drodze konkursu wykonawcami zawarto stosowne umowy na realizację poszczególnych zadań. Wraz z rozpoczęciem realizacji Programu zorganizowano akcję informacyjną, której celem było dostarczenie mieszkańcom Katowic informacji nt. możliwości korzystania z bezpłatnych badań profilaktycznych. Informacja ta w formie plakatów, ulotek, ogłoszeń prasowych i ogłoszeń na stronach internetowych Urzędu Miasta Katowice, zawierała wykaz zakładów opieki zdrowotnej w których realizowany jest program, wraz z ich adresami, numerami telefonów, sposobem rejestracji na badania oraz terminami udzielania świadczeń. Informacje na plakat zredagowano we współpracy ze Śląskim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach celem poinformowania mieszkańców miasta zarówno o programach miejskich, jak i tych organizowanych i finansowanych przez NFZ. Rozstrzygnięto również konkurs ofert na realizację zadania pn.: Prowadzenie działań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia mających na celu utrzymanie i poprawę zdrowia oraz związanej z nim jakości życia mieszkańców Katowic - konkurs na udzielenie dotacji dla organizacji pozarządowych w ramach " Programu współpracy miasta Katowice z organizacjami pozarządowymi na 2007 rok". I. Akcja szczepień ochronnych przeciwko pneumokokom dla dzieci z domów dziecka z terenu Katowic - w ramach Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia w Katowicach w 2007r. po raz pierwszy prowadzono bezpłatne szczepienia p/ pneumokokom dla dzieci szczególnie zagrożonych zakażeniem tymi bakteriami w związku z przebywaniem w dużych skupiskach jakimi są domy dziecka. Szczepienie to znajduje się wśród szczepień zalecanych w Programie Szczepień Ochronnych ogłoszonym przez Głównego Inspektora Sanitarnego, a więc nie jest ono finansowane ze środków budżetu państwa. Jednocześnie zakażenie pneumokokami jest szczególnie groźne dla dzieci i może wywoływać liczne powikłania groźne dla ich życia i zdrowia. W 2007 roku objęto szczepieniem łącznie 371 dzieci z następujących domów dziecka z terenu Katowic: - Dom Dziecka nr 1 w Katowicach przy ul. Rybnickiej 1 - zaszczepiono 47 dzieci szczepionką PNEUMO 23, oraz 1 dziecko szczepionką PREVENAR - Dom Dziecka Stanica w Katowicach przy ul. Plebiscytowej 46 - zaszczepiono 42 dzieci szczepionką PNEUMO 23, - Dom Dziecka Zakątek w Katowicach przy ul. Brynowskiej 70a zaszczepiono 46 dzieci szczepionką PNEUMO 23, oraz 1 dziecko szczepionką PREVENAR - Specjalny Ośrodek Wychowawczy im. Ks. L Markiefki Zgromadzenia SS św. Jadwigi w Katowicach - zaszczepiono 159 dzieci szczepionką PNEUMO 23, oraz 1 dziecko szczepionką PREVENAR - Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza zaszczepiono 66 dzieci szczepionką PNEUMO 23, oraz 1 dziecko szczepionką PREVENAR Łącznie p/pneumokokom zaszczepionych zostało: 360 dzieci w wieku powyżej 5 r. ż. szczepionką PNEUMO 23, 11 dzieci w wieku poniżej 5 r. ż. szczepionką PREVENAR. Niepełne wykonanie umowy ( zaszczepiono 371 dzieci z planowanych 423 ) zostało spowodowane zmianą liczby dzieci w poszczególnych placówkach w ciągu roku lub wystąpieniem przeciwwskazań zdrowotnych do szczepienia. Zawarto umowę na kwotę: 31.502 zł, wydatkowano 23.284 zł. 5

II. Akcja szczepień ochronnych p/ospie wietrznej dla dzieci z domów dziecka z terenu Katowic - w 2007r. po raz pierwszy prowadzono szczepienia ochronne przeciwko ospie wietrznej dla dzieci z domów dziecka z terenu Katowic. Ospa wietrzna uznawana za łagodną chorobę zakaźną wieku dziecięcego może powodować liczne powikłania w postaci: ropnego zapalenia skóry i głębszych tkanek miękkich, zapalenia płuc a nawet zakażenia układu nerwowego. W 2007 roku objęto szczepieniem 265 dzieci z następujących domów dziecka z terenu Katowic: - Dom Dziecka nr 1 w Katowicach przy ul. Rybnickiej 1 - zaszczepiono 29 dzieci, - Dom Dziecka Stanica w Katowicach przy ul. Plebiscytowej 46 - zaszczepiono 38 dzieci, - Dom Dziecka Zakątek w Katowicach przy ul. Brynowskiej 70a zaszczepiono 36 dzieci - Specjalny Ośrodek Wychowawczy im. Ks. L Markiefki Zgromadzenia SS św. Jadwigi w Katowicach - zaszczepiono 115 dzieci, - Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza zaszczepiono 47 dzieci. Zawarto umowę na kwotę: 73.179 zł, wydatkowano: 45.845 zł. Niepełne wykonanie umowy ( zaszczepiono 265 dzieci z planowanych 423 ) zostało spowodowane zmianą liczby dzieci w poszczególnych placówkach w ciągu roku lub wystąpieniem przeciwwskazań zdrowotnych do szczepienia. III. Akcja szczepień przeciwko grypie dla dzieci z domów dziecka - w 2007 roku po raz drugi prowadzono szczepienia ochronne przeciwko grypie dla dzieci z domów dziecka. Dzieci znajdują się w grupie szczególnego ryzyka wystąpienia groźnych powikłań grypy, a zwłaszcza jeśli żyją i przebywają w dużych skupiskach, jakimi są domy dziecka. W 2007 roku objęto szczepieniem 371 dzieci z następujących domów dziecka z terenu Katowic: - Dom Dziecka nr 1 w Katowicach przy ul. Rybnickiej 1 - zaszczepiono 48 dzieci, - Dom Dziecka Stanica w Katowicach przy ul. Plebiscytowej 46 - zaszczepiono 42 dzieci, - Dom Dziecka Zakątek w Katowicach przy ul. Brynowskiej 70a zaszczepiono 47 dzieci - Specjalny Ośrodek Wychowawczy im. Ks. L Markiefki Zgromadzenia SS św. Jadwigi w Katowicach - zaszczepiono 160 dzieci, - Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza zaszczepiono 74 dzieci. Zawarto umowę na kwotę: 20.727 zł, wydatkowano 18.179 zł. Niepełne wykonanie umowy ( zaszczepiono 371 dzieci z planowanych 423 ) zostało spowodowane zmianą ilości dzieci w poszczególnych domach dziecka w ciągu roku oraz wystąpieniem przeciwwskazań zdrowotnych. IV. Akcja szczepień przeciwko grypie dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. przebywających w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic - w 2007 roku po raz drugi prowadzono szczepienia przeciwko grypie dla osób starszych. P/grypie zaszczepiono łącznie 188 osób przebywających w następujących placówkach: Dom Pomocy Społecznej " Przystań" z siedzibą w Katowicach przy ul. Ks. bpa. St. Adamskiego 22 33 osoby, 6

Dom Pomocy Społecznej " Zacisze" z siedzibą w Katowicach przy ul. Traktorzystów 22 78 osób, Zakład Opieki Długoterminowej z siedzibą w Katowicach przy ul. Szopienickiej 10 65 osób, Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy Szpitalu Miejskim Murcki z siedzibą w Katowicach przy ul. Sokołowskiego 2 12 osób W obliczu ciągłego zagrożenia tą chorobą i licznymi groźnymi dla życia i zdrowia jej powikłaniami szczególnie dla osób starszych celowym jest szczepienie osób starszych, z osłabioną odpornością i schorzeniami przewlekłymi. Zawarto umowę na kwotę: 16.317 zł, wydatkowano 9.212 zł. Niepełne wykonanie umowy ( zaszczepiono 188 osób z planowanych 333) zostało spowodowane wystąpieniem przeciwwskazań zdrowotnych do wykonania szczepień oraz brakiem zgody na szczepienia. V. Akcja szczepień przeciwko WZW - B ( wirusowemu zapaleniu wątroby typu B ) dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. przebywających w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic - szczepienia p/ WZW -B są szczególnie zalecane osobom dorosłym, zwłaszcza w starszym wieku, ponieważ wraz z wiekiem rośnie odsetek chorób przewlekłych w populacji osób starszych. Stwarza to konieczność częstych interwencji medycznych z naruszeniem ciągłości tkanek, co sprzyja zakażeniom WZW B. Szczepieniem p/wzw-b w cyklu obejmującym trzy dawki szczepionki objęto 97 osób starszych po 65 r. ż. przebywających w następujących placówkach: - Dom Pomocy Społecznej " Przystań" z siedzibą w Katowicach przy ul. Ks. bpa. St. Adamskiego 22-24 osoby, - Dom Pomocy Społecznej " Zacisze" z siedzibą w Katowicach przy ul. Traktorzystów 22 45 osób, - Zakład Opieki Długoterminowej z siedzibą w Katowicach przy ul. Szopienickiej 10 28 osób, - Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy Szpitalu Miejskim Murcki z siedzibą w Katowicach przy ul. Sokołowskiego 2 0 osób. Łącznie p/wzw-b zaszczepionych zostało 97 osób - pełny cykl szczepienia obejmujący podanie 3 dawek, 3 osobom podano pierwszą dawkę szczepionki podanie kolejnych dwóch dawek nie było możliwe, ponieważ 1 osoba zmarła przed terminami kolejnych szczepień, a 2 osoby nie wyraziły zgody na kolejne szczepienia. Zawarto umowę na kwotę 40.959 zł, wydatkowano 12.054 zł. Niepełne wykonanie umowy ( zaszczepiono 97 osób z planowanych 333) zostało spowodowane wystąpieniem przeciwwskazań zdrowotnych do wykonania szczepień oraz brakiem zgody na szczepienia. VI. Akcja szczepień przeciwko pneumokokom dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. przebywających w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic - bakterie streptococcus pneumoniae są najczęstszą przyczyną występującego w Polsce pneumokokowego zapalenia płuc. Infekcja ta dotyka przede wszystkim osoby po 65 r. ż. oraz osoby z grup podwyższonego ryzyka. Powikłania tej choroby są bezpośrednim zagrożeniem dla życia i zdrowia, a u większości pacjentów do wytworzenia długotrwałej odporności 7

wystarcza jedna dawka szczepionki. Należy spodziewać się, że zastosowanie szczepień ochronnych obniży zapadalność i śmiertelność z powodu infekcji pneumokokowych. Szczepieniami p/ pneumokokom objęto łącznie 155 osób starszych z następujących placówek: - Dom Pomocy Społecznej " Przystań" z siedzibą w Katowicach przy ul. Ks. bpa. St. Adamskiego 22, - Dom Pomocy Społecznej " Zacisze" z siedzibą w Katowicach przy ul. Traktorzystów 22, - Zakład Opieki Długoterminowej z siedzibą w Katowicach przy ul. Szopienickiej 10, - Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy Szpitalu Miejskim Murcki z siedzibą w Katowicach przy ul. Sokołowskiego 2. Zawarto umowę na kwotę 17.316 zł, wydatkowano 8.060 zł. Niepełne wykonanie umowy ( zaszczepiono 155 osób z planowanych 333) zostało spowodowane wystąpieniem przeciwwskazań zdrowotnych do wykonania szczepień oraz brakiem zgody na szczepienia. Wszystkie zrealizowane zadania z zakresu zapobiegania chorób zakaźnych są zgodne z celem strategicznym Nr 7 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013: Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom. VII. Autorski program profilaktyki antytytoniowej " Kiszone ogórki" - na terenie katowickich szkół podstawowych i gimnazjalnych w terminie od 01.03.2007r. do 24.04.2007r. oraz od 15.10.2007r. do 07.12.2007r. realizowany był program edukacji zdrowotnej uczniów I klas szkół gimnazjalnych na temat profilaktyka nikotynizmu - autorski program profilaktyki antytytoniowej pn. " Kiszone ogórki". Działanie to jest zgodne z celem operacyjnym Nr 1 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu. Celem programu była profilaktyka palenia papierosów przez młodzież szkolną. Realizatorem programu była " Pro-Vita" Pracownia Psychoedukacji Profilaktyki Ryszard Górka. Przeprowadzono 80 edycji 3-godzinnych spotkań poświęconych ww. tematowi w 10 katowickich szkołach. Łącznie w programie wzięło udział 2285 uczniów katowickich gimnazjów. Program realizowany był w oparciu o nowoczesne metody aktywizacji grupy, uczył zasad asertywności i skutecznych zasad odmawiania " palenia". Prowadzący zajęcia posługiwali się takimi metodami dydaktycznymi jak : praca w małych grupach, tworzenie prac plastycznych przedstawiających osoby uzależnione oraz omawianie ich na forum, demontaż stereotypów związanych z uzależnieniem, scenki aktywizujące wszystkich uczestników, mini wykład na temat korzyści z niepalenia. Uczniowie chętnie i aktywnie uczestniczyli w programie. W wyniku ewaluacji końcowej stwierdzono, że dla 90 % uczniów udział w zajęciach może pomóc w podjęciu decyzji o nie paleniu, 85 % uczniów deklaruje podjęcie postanowienia o niepaleniu. W ramach ewaluacji wyjściowej ustalono, że 90 % uczniów nigdy nie paliło, a 10 % identyfikuje się z postawą co prawda zdarzyło mi się ale przestanę to robić. W związku z tym ta grupa uczniów - ok. 10 % stanowi grupę ryzyka, dla której udział w programie stanowi szansę na wczesne zaprzestanie palenia. Na realizacje programu wydatkowano kwotę: 30.000 zł. VIII. Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia dla gimnazjalistów - w 2007r. po raz pierwszy realizowany był programu skierowany na zapobieganie i wczesne wykrywanie chorób układu krążenia wśród młodzieży gimnazjalnej uczniów klas II w r. szk. 2006/2007, od września 2007r. - klas III gimnazjów. Działanie to jest zgodne z celem strategicznym 8

Nr 1 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013: Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu. Celem programu było wczesne wykrycie czynników ryzyka chorób układu krążenia wśród młodzieży jakimi są: nadwaga i otyłość, nadciśnienie tętnicze, podwyższone wartości lipidów i cukru w surowicy krwi oraz promocja zdrowego stylu życia. Program składał się z dwóch części: organizacyjnoedukacyjnej oraz diagnostycznej. Do udziału dziecka w programie wymagana była pisemna zgoda rodzica. W ramach części diagnostycznej oznaczano poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, HDL, trójglicerydów oraz poziomu cukru w surowicy krwi. W ramach części organizacyjno-edukacyjnej organizowane były: - spotkania dla rodziców uczniów objętych programem podczas których byli oni informowani o celach programu oraz podpisywali zgodę na badanie dziecka, - badania uczniów w skład których wchodziło: wypełnienie ankiety na temat czynników ryzyka chorób układu krążenia, pomiar wysokości i masy ciała, obliczanie wskaźnika BMI, pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz konsultacja lekarska wraz z interpretacją uzyskanych wyników. Uczniowie ze stwierdzonymi czynnikami ryzyka chorób układu krążenia zapraszani byli na spotkanie edukacyjne dotyczące zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej i otrzymywali wskazówki co do dalszego postępowania. Realizatorem programu był Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II w Katowicach. Program był realizowany wśród uczniów 15 szkół gimnazjalnych w Katowicach, badaniami objęto 1009 dzieci, w tym: 563 dziewczęta oraz 446 chłopców. W wyniku realizacji programu w badanej grupie dzieci stwierdzono występowanie licznych czynników ryzyka wystąpienia w przyszłości chorób układu krążenia, były to: nieprawidłowa masa ciała- nadwagę stwierdzono u ok. 9,32 % badanych a otyłość u 1,9 %. Dodatkowo stwierdzono: podwyższone wartości lipidów wynikające w tym wieku najczęściej z błędów dietetycznych u ok. 13,38 % badanych stwierdzono podwyższone wartości cholesterolu całkowitego, u 6,04 % podwyższone wartości LDL, a u ok. 6,73 % podwyższone wartości trójglicerydów, niepokojącym zjawiskiem jest bardzo mała aktywność fizyczna wśród badanej młodzieży 36, 58 %, palenie tytoniu 6,83 % oraz podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, które jednakże wymagają dalszej kontroli z uwagi na możliwość występowania tzw. nadciśnienia białego fartucha - jako nadmiernej odpowiedzi na stres. Reasumując w badanej grupie młodzieży stwierdzono podwyższone ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo - naczyniowego w przyszłości. Dodatkowym efektem programu było stwierdzenie u ok. 10,6 % badanej młodzieży niedoborów masy ciała, co jest szczególnie niekorzystne w okresie dojrzewania. Zjawisko to może mieć związek z licznymi problemami okresu dojrzewania dotyczącymi postrzegania własnej osoby, modą na szczupłą sylwetkę zwłaszcza u dziewcząt. W przypadku dzieci ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dostarczono rodzicom materiały nt. zasad leczenia i zapobiegania powyższym schorzeniom oraz skierowano do kontroli do lekarza rodzinnego. W zakresie zapobiegania występowaniu chorób układu krążenia przeszkolono 1210 rodziców lub opiekunów dzieci. Zalecono u 75 dzieci kontrolę wyników z pogranicza oraz zlecono specjalistyczny nadzór w przypadku 164 dzieci. Wszystkie dzieci objęto edukacją zdrowotną w zakresie zdrowego stylu życia, prawidłowej diety, korzystnego wpływu aktywności fizycznej na zdrowie. Na realizację programu wydatkowano środki w wysokości 52.620 zł. 9

Czynniki ryzyka ch.u.k. wśród uczniów katowickich gimnazjów ( 2007 ) 40,00% 35,00% 36,58% wartość procentowa 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 18,92% 9,32% 9,32% 1,99% 13,38% 6,83% Podwyższone ciśnienie skurczowe Podwyższone ciśnienie skurcz. i rozkurcz. Nadwaga Otyłość Podwyższona wartość cholesterolu Mała aktywność fizyczna Palenie 0,00% Kolumna B czynniki ryzyka ch.u.k. IX. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami program realizowany był po raz pierwszy wśród uczniów klas III szkół podstawowych. Jego celem było wczesne wykrywanie i zapobieganie chorobom wieku rozwojowego, w tym schorzeń ortopedycznych i chirurgicznych oraz ogólna ocena stanu zdrowia dzieci. Działanie to jest zgodne z celem operacyjnym Nr 8 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013: Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego, psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży. Przed rozpoczęciem badań dzieci w poszczególnych szkołach organizowane były spotkania informacyjne z rodzicami dzieci - warunkiem uczestnictwa w programie była pisemna zgoda rodziców. Każde dziecko zostało zbadane przez trzech specjalistów: pediatrę, chirurga dziecięcego oraz ortopedę. Na kompleksową ocenę stanu zdrowia dzieci składały się: - ocena rozwoju fizycznego dziecka, - pomiar wysokości i masy ciała, obliczenie wskaźnika BMI, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, - pełne badanie pediatryczne obejmujące: wywiad, oglądanie skóry, badanie obwodowych węzłów chłonnych, badanie osłuchowe i opukowe klatki piersiowej, badanie palpacyjne brzucha, - badanie chirurgiczne w aspekcie obecności wrodzonych deformacji żeber, i klatki piersiowej, obecność przepuklin, stulejki, wad jąder, i żylaków powrózka nasiennego u chłopców, - badanie ortopedyczne w kierunku wykrycia wad postawy. Realizatorzy programu wybrani w drodze otwartego konkursu ofert: 10

- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Fizjo-Med w Katowicach, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Germen w Katowicach. Wyniki przeprowadzonych badań przesiewowych przedstawiono w poniższej tabeli: Oceniana sytuacja zdrowotna Ilość uczniów Wartość procentowa Nadwaga 259 12,95 % Otyłość 173 8,65 % Zagrożenie bezruchem 14 0,7 % Choroby skóry 41 2,05 % Nieprawidłowy wynik ciśnienia 64 3,2 % tętniczego Stwierdzone wady układu moczowo - płciowego Stwierdzone wady układu kostno 184 9,2 % 613 30,65 % stawowego Stwierdzone wady układu nerwowego 7 0,35 % Stwierdzone wady układu sercowo- 11 0,55 % naczyniowego Nieprawidłowości w badaniu brzucha 27 1,35 % Skierowano do specjalisty 317 15,85 % Skierowano do szpitala - - Inne nieprawidłowości 10 0,5 % Programem objęto dzieci ze wszystkich szkół podstawowych w Katowicach, których rodzice wyrazili zgodę na badania łącznie 2.000 dzieci. Na realizację programu wydatkowano kwotę 91.400 zł. 11

Wyniki Programu profilaktycznej opieki zdrowotnej wśród uczniów szkół podstawowych 259 173 64 613 Nadwaga Otyłość Nieprawidłowy wynik RR Wady ukł. Moczopłciowego wady ukł.kostnostawowego 184 X. Program profilaktyki próchnicy zębów dla uczniów klas II i klas V szkół podstawowych kompleksowy program profilaktyki próchnicy był realizowany po raz pierwszy w Katowicach. Działanie to jest zgodne z celem operacyjnym Nr 11 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u dzieci i młodzieży. Celem programu było obniżenie zachorowalności na próchnicę zębów wśród dzieci szkolnych oraz poprawa stanu zdrowia jamy ustnej. Warunkiem udziału dziecka w programie była pisemna zgoda rodziców. Program składał się z następujących elementów: 1) Dzieci 8-letnie ( uczniowie klas II w roku szkolnym 2006/2007 ): - badanie przeglądowe jamy ustnej - oznaczenie wskaźnika PUW, ocena stanu jamy ustnej, ocena zgryzu - zgodnie z kartą badania stomatologicznego przekazaną przez Wydział ZNPUMK, - indywidualny instruktaż w zakresie higieny jamy ustnej i zasad prawidłowego odżywiania, - przekazanie na piśmie informacji dla rodziców o stanie uzębienia z zaleceniem dalszego postępowania, - lakowanie bruzd powierzchni żujących zębów " 6"- u dzieci, u których zabieg ten nie został wykonany w ramach refundacji NFZ przed ukończeniem 7 roku życia. 2) dzieci 11-letnie ( uczniowie klas V szkół podstawowych w roku szkolnym 2006/2007 ): - badanie przeglądowe jamy ustnej - oznaczenie wskaźnika PUW, ocena stanu jamy ustnej, ocena zgryzu - zgodnie z kartą badania stomatologicznego przekazaną przez Wydział Zdrowia UMK, 12

- indywidualny instruktaż w zakresie higieny jamy ustnej i zasad prawidłowego odżywiania, - przekazanie na piśmie informacji dla rodziców o stanie uzębienia z zaleceniem dalszego postępowania, - lakowanie bruzd powierzchni żujących zębów "7", -lakierowanie zębów lakierem zawierającym fluor - 2-krotnie w ciągu roku z zachowaniem odstępu 3-4 miesięcy pomiędzy zabiegami. Realizatorzy programu wybrani w drodze otwartego konkursu ofert: SPZOZ Wojewódzka Specjalistyczna Przychodnia Stomatologiczna w Katowicach, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej " Szwed - Dent" Prywatna Poradnia Stomatologiczna w Katowicach, " Prima - Dent" Prywatna Poradnia Stomatologiczna w Katowicach, Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego " Moja Przychodnia" w Katowicach, Przedsiębiorstwo Świadczeń Zdrowotnych i Promocji Zdrowia "ELVITA" -Jaworzno III Sp. z o. o., Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Chorób Kobiecych oraz Schorzeń Sutka Tommed, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Na Witosa w Katowicach. W okresie sprawozdawczym na realizację programu zawarto umowy na łączną kwotę: 229.807 zł, wydatkowano 199.265 zł. Programem objęto dzieci z 23 spośród 36 szkół w Katowicach łącznie 2.553 dzieci, w tym: 1.166 dzieci 8-letnich oraz 1.387 dzieci 11-letnich. Realizację poszczególnych etapów programu przedstawiają poniższe tabele. Program profilaktyki próchnicy zębów dla dzieci 8-letnich Liczba dzieci objętych I etapem programu Liczba dzieci objętych lakowaniem zębów 6 Liczba zalakowanych zębów 6 1.166 818 2.040 Program profilaktyki próchnicy zębów dla dzieci 11-letnich Liczba dzieci objętych I etapem programu Liczba dzieci objętych lakowaniem zębów 7 Liczba zalakowanych zębów 7 Liczba dzieci objętych I lakierowaniem Liczba dzieci objętych II lakierowaniem 1.387 949 2.149 1.357 1.145 Ze względu na próchnicę zębów 6 i 7 zabieg lakierowania został wykonany u ok. 70 % dzieci objętych programem. 13

XI. Program profilaktyki dla osób trzeciego i czwartego wieku - program skierowany był do mieszkańców Katowic, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 60 i 75 lat; w 2007r. programem objęto osoby urodzone w 1932 i 1947 r. Działanie to jest zgodne z celem operacyjnym Nr 9 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych. Celem programu była profilaktyka chorób związanych z powstawaniem niesprawności i ograniczenie wielochorobowości u osób starszych, zwiększenie wykrywalności utajonych chorób występujących u osób starszych oraz tworzenie warunków do ich zdrowego i aktywnego życia. Każda uprawniona osoba, która zgłosiła się do udziału w "Programie profilaktyki dla osób trzeciego i czwartego wieku" została objęta następującymi badaniami: morfologia krwi, CRP, TSH, oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji cholesterolu, trójglicerydów w surowicy krwi, oznaczenie poziomu glukozy, oznaczenie poziomu PSA - tylko u mężczyzn, dokonanie lekarskiej oceny stanu zdrowia według protokołu badania przekazanego przez Wydział ZNP UMK, badanie palpacyjne piersi u kobiet, badanie wzroku z użyciem tablic okulistycznych, orientacyjne badanie słuchu, przeprowadzenie oceny czynników ryzyka złamania biodra, ocena sprawności fizycznej z wyłonieniem osób zagrożonych niesprawnością ruchową, badanie sprawności pamięci MMSE ( mini mental status examination ) dla osób wyrażających zgodę na badanie, edukacja zdrowotna z zakresu zasad zdrowotnego stylu życia, interpretacja uzyskanych wyników oraz ewentualne skierowanie do dalszej diagnostyki w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Wykonawcy programu wybrani w drodze otwartego konkursu ofert: Śląskie Centrum Osteoporozy w Katowicach, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Elżbieta Kelm w Katowicach, Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Chorób Kobiecych oraz Schorzeń Sutka Tommed, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Na Witosa w Katowicach, Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II w Katowicach, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Epione w Katowicach, Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego " Moja Przychodnia" w Katowicach. Na realizację programu wydatkowano 36.172 zł. Programem profilaktyki dla osób trzeciego i czwartego wieku objęto 352 osoby starsze. 14

Wyniki przeprowadzonych badań wśród osób 60 letnich: Stwierdzone nieprawidłowości Kobiety Mężczyźni Razem Ilość osób przebadanych 118 56 174 Stwierdzono nadciśnienie 24 11 35 Stwierdzono źle leczone nadciśnienie 11 1 12 Stwierdzono nietolerancję węglowodanów / cukrzycę 4 6 10 Stwierdzono źle leczoną cukrzycę 3 4 7 Wcześniej nie rozpoznane zagrożenie zdrowia 7 3 10 Wymagające leczenia zaburzenia lipidowe 24 9 33 Nie rozpoznana choroba tarczycy 12 2 14 Niesprawność ruchowa 1 3 4 Zagrożenie złamaniem 12 3 15 Nie leczony defekt słuchu 13 2 15 Nie leczony defekt wzroku 2 1 3 Upośledzenie funkcji poznawczych wymagające - - - kontaktu z opiekunem Stwierdzony guzek w sutku 3-3 Podwyższona wartość PSA - 8 8 Nieprawidłowe wyniki badań 58 25 83 Osoby skierowane do specjalisty 26 10 36 Osoby skierowane do rehabilitacji 2-2 Ilość osób zdrowych 4 5 9 W grupie osób 60-letnich z programu skorzystało więcej kobiet ( 67% ) niż mężczyzn ( 33% ), co może świadczyć o tym, że panie bardziej dbają o swoje zdrowie. W wyniku realizacji badań przesiewowych u 20 % osób w wieku 60 lat stwierdzono nadciśnienie tętnicze, u prawie 19% badanych stwierdzono zaburzenia lipidowe wymagające leczenia, u 8% badanych wykryto choroby tarczycy, u 14 % badanych mężczyzn stwierdzono podwyższoną wartość PSA wymagającą dalszej diagnostyki w poradni urologicznej w kierunku schorzeń prostaty, 20 % badanych skierowano do lekarzy specjalistów celem dalszej diagnostyki i leczenia w ramach środków NFZ. 15

Wyniki przeprowadzonych badań wśród osób 75 letnich: Stwierdzone nieprawidłowości Kobiety Mężczyźni Razem Ilość osób przebadanych 107 71 178 Stwierdzono nadciśnienie 30 20 50 Stwierdzono źle leczone nadciśnienie 8 9 17 Stwierdzono nietolerancję węglowodanów / cukrzycę 11 6 17 Stwierdzono źle leczoną cukrzycę 8 2 10 Wcześniej nie rozpoznane zagrożenie zdrowia 5 3 8 Wymagające leczenia zaburzenia lipidowe 19 6 25 Nie rozpoznana choroba tarczycy 6 3 9 Niesprawność ruchowa 3 1 4 Zagrożenie złamaniem 16 7 23 Nie leczony defekt słuchu 19 16 35 Nie leczony defekt wzroku 3 2 5 Upośledzenie funkcji poznawczych wymagające 3 2 5 kontaktu z opiekunem Stwierdzony guzek w sutku 4-4 Podwyższona wartość PSA - 9 9 Nieprawidłowe wyniki badań 44 20 64 Osoby skierowane do specjalisty 43 27 70 Osoby skierowane do rehabilitacji 4 2 6 Ilość osób zdrowych 6 4 10 W grupie osób 75-letnich z programu skorzystało 60 % kobiet oraz 40 % mężczyzn. W wyniku realizacji badań przesiewowych u 28 % osób w wieku 75 lat stwierdzono nadciśnienie tętnicze, u 14% badanych stwierdzono zaburzenia lipidowe wymagające leczenia, u 5% badanych wykryto choroby tarczycy, u 12,6 % badanych mężczyzn stwierdzono podwyższoną wartość PSA wymagającą dalszej diagnostyki w poradni urologicznej w kierunku schorzeń prostaty, prawie 40 % badanych skierowano do lekarzy specjalistów celem dalszej diagnostyki i leczenia w ramach NFZ. XII. Program wczesnego wykrywania chorób płuc - program skierowany był do mieszkańców Katowic w wieku powyżej 30 r. ż., długoletnich palaczy oraz do osób z niepokojącymi objawami ze 16

strony układu oddechowego. Działanie to jest zgodne z celem strategicznym Nr 6 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego. W ramach programu każda badana osoba miała przeprowadzaną ankietę nt. czynników ryzyka raka płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i gruźlicy płuc oraz odbywała konsultację lekarską na której lekarz kwalifikował pacjenta do określonego rodzaju badania, tj. spiromertia, badanie przepływu szczytowego i prześwietlenie rtg. płuc. W razie stwierdzenia nieprawidłowości uczestnik programu kierowany był do dalszej diagnostyki i leczenia w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Wykonawcy programu wybrani w drodze otwartego konkursu ofert: - SPZOZ Szpital im. Św. Elżbiety w Katowicach, - SPZLA Moja Przychodnia w Katowicach, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Elżbieta Kelm w Katowicach, Przedsiębiorstwo Świadczeń Zdrowotnych i Promocji Zdrowia "ELVITA" -Jaworzno III Sp. z o. o., - Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Chorób Kobiecych oraz Schorzeń Sutka Tommed, - Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II w Katowicach, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Epione w Katowicach. Programem profilaktyki chorób płuc objęto 630 mieszkańców Katowic - na jego realizację wydatkowano 43.495 zł. Wyniki realizacji programu przedstawiono w poniższej tabeli Program profilaktyki chorób płuc Ilości łączne Ilość przebadany 345 Ilość przebadanych 285 630 ch kobiet mężczyzn Średnia wieku 55 lat Średnia wieku 56 lat 55,5 lat Zdrowe 165 Zdrowi 127 292 Podejrzane o TBC ( gruźlicę płuc ) 7 Podejrzani o TBC ( gruźlicę płuc ) 2 9 Podejrzane o NPL (nowotwór złośliwy) Podejrzane o źle leczoną astmę 5 Podejrzani o NPL (nowotwór złośliwy) 8 8 13 Podejrzani o źle leczoną astmę 3 11 Skierowane do Poradni Pulmonolog icznej Skierowane do Lekarza Rodzinnego 85 188 Skierowani do Poradni Pulmonologicznej Skierowani do Lekarza Rodzinnego 91 176 143 331 17

Z programu profilaktyki chorób płuc skorzystało więcej kobiet niż mężczyzn ( 55 % badanych ). Średnia wieku badanych w obu grupach jest podobna i wynosi 55 i 56 lat. Wykryto 11 przypadków podejrzenia o źle leczoną astmę. 13 osób z podejrzeniem nowotworu złośliwego oraz 9 osób z podejrzeniem gruźlicy płuc skierowano do dalszej diagnostyki w ramach poradni pulmonologicznej. XIII. Akcja prozdrowotna Dzień promocji zdrowia - w dniu 29.września 2007r. na terenie czterech przychodni Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Ambulatoryjnego Moja Przychodnia zorganizowano akcję prozdrowotną pn. : Dzień promocji zdrowia. W ramach akcji prowadzone były bezpłatne badania przesiewowe i szczepienia ochronne dla mieszkańców Katowic wraz z edukacją zdrowotną oraz poradami lekarzy specjalistów. Mieszkańcy Katowic skorzystali z następujących świadczeń profilaktycznych: - pomiar poziomu cholesterolu 256 os., - pomiar poziomu glukozy 259 os., - pomiar RR 256 os., - pomiar wysokości, masy ciała, obliczanie BMI 190 os., - badanie EKG 151os., - densytometria 50 os., - USG piersi 30 os., - USG dopochwowe 30 os., - spirometria 74 os., - konsultacja ortopedy 24, - konsultacja kardiologa 30 os., - konsultacje diabetologa 30 os., - konsultacje pediatry 25 os., - konsultacje lekarza poz dla dorosłych 336 os., - szczepienie ochronne przeciwko grypie - 309 os. Podczas akcji zostały rozdane materiały edukacyjne o tematyce prozdrowotnej. Łącznie z bezpłatnych badań profilaktycznych i szczepień ochronnych skorzystało 675 mieszkańców Katowic. Na realizację zadania wydatkowano środki finansowe w wysokości 40.000 zł. XIV. Akcja szczepień p/grypie dla mieszkańców Katowic w wieku powyżej 65 r. ż. - w związku z tym, że do grupy ryzyka wystąpienia groźnych dla życia i zdrowia powikłań grypy należą osoby starsze po 65 r. ż., w 2007r. w mieście Katowice zorganizowano bezpłatne szczepienia p/ grypie dla tej grupy mieszkańców. Celem zapewnienia łatwego dostępu do szczepień dla osób starszych, akcja szczepień była prowadzona przez zakłady opieki zdrowotnej zlokalizowane w kilku punktach miasta, tj.: sześciu przychodniach Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Ambulatoryjnego " Moja przychodnia" w Katowicach, Ośrodku Diagnostyki i Leczenia Chorób Kobiecych oraz schorzeń Sutka "TOMMED" w Katowicach, NZOZ Elżbieta Kelm w Katowicach NZOZ Przychodnia Lekarska Dąbrówka w Katowicach, NZOZ " AGMED" w Katowicach. Na realizację akcji szczepień wydatkowano kwotę 53.991 zł. 18

Przed zachorowaniem na grypę zabezpieczono 1.591 osób starszych po 65 r. ż. - mieszkańców Katowic. Korzyścią z programu będzie mniejsza zachorowalność na grypę wśród populacji osób starszych, szczególnie zagrożonych wystąpieniem groźnych dla życia i zdrowia powikłań grypy. XV.Szkolenia realizatorów i zespół konsultacyjny realizacja programów zdrowotnych poprzedzona była przeprowadzeniem szkolenia z zakresu celów, zasad i sposobu ich realizacji dla wykonawców wybranych w konkursie ofert. Szkolenia przeprowadzili autorzy poszczególnych programów, z którymi zawarto umowy na szkolenia oraz bieżące konsultacje i nadzór nad realizacją programu łącznie na ten cel wydatkowano 5.500 zł. W 2007 r. związku z realizacją przez miasto Katowice " Programu współpracy miasta Katowice z organizacjami pozarządowymi na 2007r., zadanie pn. "Prowadzenie działań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia mających na celu utrzymanie i poprawę zdrowia oraz związanej z nim jakości życia mieszkańców Katowic" ogłoszono konkurs ofert dla organizacji pozarządowych, w ramach którego przyjęto do realizacji następujące projekty z ww. zakresu: XVI. Realizacja monitoringu zdrowotnego dzieci i młodzieży w zakresie narażenia środowiskowego na ołów w mieście Katowice - zadanie to realizowane było w ramach Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi przez Fundację na Rzecz Dzieci " Miasteczko Śląskie" - na ten cel organizacji została przyznana dotacja celowa w formie wspierania realizacji zadania w kwocie 30.000 zł. Celem programu było określenie stopnia zagrożenia zatruciem ołowiem u dzieci z Katowic. Działanie to jest zgodne z celem operacyjnym nr 6 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju. W ramach programu dzieci objęte były badaniem krwi na zawartość ołowiu oraz miały wykonywaną morfologię krwi - jako wskaźnik ogólnozdrowotny. Program stanowił kontynuację badań prowadzonych w 2006r. w dzielnicy Katowice - Szopienice i obejmował badanie kontrolne dzieci z tego obszaru ( rejon rozpoznany jako obszar podwyższonego ryzyka narażenia na metale ciężkie ) oraz monitoring rozpoznawczy wśród dzieci z całego rejonu Katowic. Warunkiem objęcia dzieci badaniami była pisemna zgoda rodziców. Wyniki badań przekazywane były do dyrekcji placówek oświatowych oraz rodziców dzieci. W ramach programu organizowane były pogadanki nt. zasad higieny ukierunkowanej na minimalizowanie wpływu niekorzystnych warunków środowiskowych na zdrowie dzieci. Wszyscy rodzice badanych dzieci otrzymali materiały edukacyjne, zaś dzieci u których stwierdzono podwyższone stężenie ołowiu we krwi lub obniżoną wartość hemoglobiny otrzymały odpowiednie suplementy witaminowo- mineralne. W ramach programu przebadano w zakresie narażenia środowiskowego na ołów ( w tym morfologia krwi ) 1.581 dzieci. W tym w okresie wiosennym 728 dzieci z 10 szkół podstawowych oraz 4 specjalnych zlokalizowanych na terenie całego miasta poza Szopienicami. W okresie jesiennym przebadano 853 dzieci z 6 przedszkoli, 3 szkół podstawowych, 2 gimnazjów oraz jednej szkoły specjalnej w dzielnicy Szopienice oraz dodatkowo 2 szkół podstawowych i i jednej specjalnej w innych częściach miasta. Wyniki przeprowadzonych badań zawarte są w szczegółowych raportach sporządzonych odrębnie dla każdej ze szkół. Uzyskane wyniki potwierdziły występowanie zdecydowanie wyższego ryzyka narażenia środowiskowego na ołów wśród dzieci z rejonu Szopienic w porównaniu z innymi dzielnicami Katowic. 19

W związku z uzyskanymi wynikami badań podjęte zostały działania prewencyjne dzieciom z podwyższonymi wartościami poziomu ołowiu we krwi zostały przekazane preparaty wielowitaminowe: 451 opakowań Multi-Tabs, 691 opakowań Vibovit - Junior, przekazano rodzicom i placówkom oświatowym ulotki pt.: " Narażenie na ołów u dzieci - wczoraj i dziś" 2.156 szt., ulotki pt.: " Witaminy i minerały w profilaktyce zdrowotnej u dzieci" 1064 szt., broszury pt.: " Narażenie na ołów dorosłych i dzieci" 224 szt. XVII. Roczna kampania zdrowia - Katowice 2007 - Inwestujmy w zdrowie, budujmy lepszą przyszłość - zadanie realizowane przez Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej Oddział Terenowy w Katowicach - na jego realizację została przekazana dotacja celowa w formie wspierania realizacji zadania w kwocie 9.999,12 zł. Na realizację zadania składały sie następujące elementy: - szkolenie młodzieżowych liderów zdrowia - wykłady na temat aktywności fizycznej, prawidłowego odżywiania połączone z pokazem choreograficznym w wykonaniu grupy akrobatycznej w szkoleniu wzięła udział młodzież katowickich gimnazjów ok. 252 osoby. - " Dni promocji zdrowia" - " Wakacje Bezpiecznie i Zdrowo akcja odbyła sie w dniu 14 czerwca 2007r. w Miejskim Domu Kultury Katowice-Giszowiec, jej adresatami byli uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych. W ramach akcji zorganizowano pokazy, wykłady, konkursy, degustację zdrowej żywności, bezpłatne badania profilaktyczne ( pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badania spirometryczne itp. )- w akcji wzięło udział w sumie ok. 1000 osób. - Konferencja pod hasłem: " Inwestujmy w zdrowie, budujmy lepszą przyszłość" w dniu 26 września 2007r. zorganizowano wykłady dla pielęgniarek środowiska szkolnego, nauczycieli, pedagogów szkolnych, dyrektorów szkół. Podczas konferencji wygłoszono następujące wykłady: Sposób na alergię, Profilaktyka raka piersi, Bulimia i anoreksja. Podczas konferencji wykonywano bezpłatne pomiary ciśnienia tętniczego krwi, masy ciała i wzrostu oraz pomniary tkanki tłuszczowej. - "Tydzień profilaktyki zdrowotnej" ( 19-26 październik ) - zorganizowano i przeprowadzono następujące przedsięwzięcia: wykłady i pogadanki dla dzieci w wieku przedszkolnym, uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z zakresu higieny osobistej, prawidłowego odżywiania i aktywności ruchowej - Akcja " Rzuć palenie razem z nami" - szkolenia dla pielęgniarek środowiska szkolnego, nauczycieli, pedagogów, dyrektorów przedszkoli i szkół podstawowych. Wygłoszono wykłady na następujące tematy: Profilaktyka chorób odtytoniowych, Bulimia i anoreksja. Podczas szkolenia wręczono nagrody laureatom konkursu na najlepszą prezentację multimedialną dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. - V Marsz ulicami Katowic - " Nie daj szansy AIDS" ( 3 grudnia 2007r. ) - młodzież z czterech katowickich gimnazjów zebrała się w holu dolnym Dworca PKP a następnie przemaszerowano do Pałacu Młodzieży w Katowicach, gdzie został zaprezentowany spektakl pt. Proszę o minutę ciszy moje pokolenie umiera. Cel główny ww. działań to włączanie mieszkańców miasta w działania na rzecz umacniania i poprawy swojego zdrowia. XVIII. Edukacja zdrowotna młodzieży szansą na lepsze zdrowie w dorosłym życiu - przygotowanie do programu profilaktyki nowotworów złośliwych - opracowanie poradnika - zadanie realizowane przez Śląską Ligę Walki z Rakiem - na jego realizację przekazano dotację celową w formie wspierania realizacji zadania w kwocie 6.998,80 zł. W celu wydania poradnika Twoje zdrowie w Twoich rękach powołano zespół, który zajął się jego opracowaniem. Każdy członek zespołu przygotował swoją część materiału, następnie przygotowano go do druku i wydano 2333 egzemplarze poradnika. Poradniki te zostały przekazane do katowickich 20

gimnazjów przy okazji szkolenia w dniu 15.11.2007r. i posłużą do realizacji edukacji zdrowotnej w zakresie zapobiegania nowotworom złośliwym wśród młodzieży. Działanie to jest spójne z celem strategicznym Nr 2 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych. XIX. Edukacja zdrowotna młodzieży szansą na lepsze zdrowie w dorosłym życiu - przygotowanie do programu profilaktyki nowotworów złośliwych - warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli i dyrektorów szkół ponadpodstawowych miasta Katowice - zadanie realizowane było przez Śląską Ligę Walki z Rakiem - na jego realizację przekazano dotację celową w formie wspierania realizacji zadania w kwocie 7.000 zł. Szkolenie zostało zorganizowane w dniu 15 listopada 2007r. w Miejskim Domu Kultury Koszutka. Uczestniczyli w nim nauczyciele biologii z 42 szkół ponadpodstawowych w Katowicach. Wykłady prowadzone były przez wykładowców lekarzy i pracowników naukowych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego: prof. Violettę Skrzypulec konsultant wojewódzką w dziedzinie seksuologii, prof. Bogdana Michalskiego konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie ginekologii onkologicznej, dr n. med. Wojciecha Madziarę onkologa, dr Jolantę Markowską Dyrektorkę Hospicjum CORDIS, mgr Joannę Romańczyk pedagoga zdrowia, dr n. biol. Danutę Mielżyńską. Szkolenie spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem ze strony nauczycieli biologii przekazana wiedza będzie przez nich przekazana uczniom na lekcjach biologii. Działanie to jest spójne z celem strategicznym Nr 2 Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2013 Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych. XX. Szkolenia z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej dla uczniów katowickich szkół gimnazjalnych - zadanie realizowane było przez Stowarzyszenie Śląskie Centrum Profilaktyki i Psychoterapii w Katowicach - na jego realizację przekazano dotację celową w formie wspierania realizacji zadania w kwocie 6.000 zł. Celem zadania było praktyczne i merytoryczne przygotowanie uczniów szkół gimnazjalnych do udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej w nagłych stanach zagrożenia życia. Przeprowadzono 34 edycji dwugodzinnych szkoleń dla 761 uczniów z 10 szkół gimnazjalnych w Katowicach. Zajęcia miały charakter warsztatowy z elementami praktycznych ćwiczeń z użyciem profesjonalnego sprzętu i środków prezentacji ( fantomy, diaskop ). Dodatkowo w dniu 09.06.2007r. na festynie na Rzecz Integracji Społeczności Lokalnej w Katowicach Załężu przeprowadzono pokazy pierwszej pomocy przedmedycznej dla jego uczestników. XXI. Zakup materiałów i wyposażenia W okresie sprawozdawczym zakupiono: - trzy puchary dla szkół biorących udział w konkursie ogłoszonym w ramach programu edukacyjnego z zakresu promocji zdrowia Trzymaj Formę realizowanego na terenie katowickich szkół przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Katowicach we współpracy z samorządami, a następnie przekazano głównemu organizatorowi celem wręczenia zwycięzcom konkursu. Na ten cel wydatkowano kwotę: 477,90 zł, - ulotki, plakaty dotyczące programów organizowanych i finansowanych przez tut. Urząd oraz Śląski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach, które zostały rozprowadzone w zakładach opieki zdrowotnej i innych miejscach użyteczności publicznej. Wydatkowano 3.172 zł, 21