LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA WAŁCZ na lata 2007-2013

Lokalny Programu Rewitalizacji Miasta Wałcz na lata 2007-2013 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA WAŁCZ na lata 2007-2013 Załącznik do uchwały Nr V/sXL/324/10 Rady Miasta Wałcz z dnia 23 marca 2010 roku Wałcz, luty 2010 rok 1

SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI W MIEŚCIE W SFERZE PRZESTRZENNEJ...3 1.1. Krótka charakterystyka miasta...3 1.2. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego...6 1.3. Własność gruntów i budynków...8 1.4. Lokalna infrastruktura techniczna...9 1.5. Identyfikacja problemów w sferze przestrzennej...14 2. SFERA GOSPODARCZA...15 2.1. Zagadnienia gospodarcze...15 2.2. Prezentacja dominujących sektorów w gospodarce narodowej...19 2.3. Struktura podstawowych branż gospodarki na terenie miasta...22 2.4. Zatrudnienie w poszczególnych sektorach...23 2.5. Turystyka...23 2.6. Identyfikacja problemów w sferze gospodarczej...25 3. SFERA SPOŁECZNA...26 3.1. Struktura demograficzna i społeczne trendy...26 3.2. Określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach rewitalizacji...29 3.3. Szkolnictwo...30 3.4. Służba zdrowia...31 3.5. Pomoc społeczna...31 3.6. Bezpieczeństwo...36 3.7. Identyfikacja problemów w sferze społecznej...40 4. SFERA MIESZKANIOWA...41 4.1. Sytuacja mieszkaniowa w Wałczu...41 4.2. Identyfikacja problemów w sferze mieszkaniowej...42 5. Tabela z podstawowymi danymi statystycznymi dotyczącymi wyżej wymienionych sektorów...42 6. Analiza potencjału miasta Wałcz (analiza SWOT)...43 7. Cele Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wałcz...47 8. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno-społeczno-gospodarczego miasta i regionu49 9. KONSULTACJE SPOŁECZNE...53 10. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI...62 11.1. Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru...62 11.2. Opis wyznaczonych obszarów kryzysowych...66 12. Hierarchizacja działań i kierunków interwencji...79 13. Planowane działania przestrzenne, gospodarcze i społeczne na obszarze rewitalizowanym. Projekty Zintegrowane przewidziane do realizacji...80 13.1. Szczegółowy opis Projektów Zintegrowanych...82 14. Plan finansowy Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wałcz na lata 2007-2013... 132 15. System wdrażania, monitorowania, aktualizacji. Komunikacja i partycypacja społeczna... 143 16. Zakończenie... 146 Spis tabel:... 148 Spis wykresów:... 149 Spis map:... 149 2

1. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI W MIEŚCIE W SFERZE PRZESTRZENNEJ 1.1. Krótka charakterystyka miasta Miasto Wałcz leży w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Jest to miasto powiatowe sąsiadujące z 6 powiatami: choszczeńskim, drawskim, złotowskim, pilskim, czarnkowsko-trzcianeckim i strzelecko-drezdeneckim. W skład powiatu wałeckiego wchodzi 5 gmin: Człopa, Mirosławiec, Tuczno, gmina Wałcz oraz miasto Wałcz. Miasto Wałcz jest centrum administracyjnym, kulturalnym i gospodarczym starostwa. Mapa 1. Powiat województwa zachodniopomorskiego Mapa 2. Gminy powiatu wałeckiego Powierzchnia miasta wynosi 38 km 2.Według danych Urzędu Miasta (stan na 21.12.2009) Wałcz zamieszkiwał0 26.029 osób, w tym większość 52,7% stanowiły kobiety. Gęstość zaludnienia kształtowała się na poziomie 682 osoby/km 2. Wałcz znajduje się na skrzyżowaniu głównych szlaków komunikacyjnych: Szczecin Bydgoszcz oraz Gdańsk Gorzów. W odległości zaledwie 150km od granicy niemieckiej. Najbliższe duże miasta to: Szczecin (130km), Bydgoszcz (115km), Poznań (120km), Gorzów Wielkopolski (107km), Koszalin (120km). Miasto leży w centrum rozległego Pojezierza Wałeckiego, w którym doliczyć się można blisko 150 jezior o łącznej powierzchni 6300ha - obszar chroniony stanowi 37% (1.385ha) ogólnej powierzchni miasta. Samo miasto usytuowane jest między dwoma jeziorami: Raduniem (powierzchnia - 229,7ha, głębokość max. 25,1m, długość obrzeża ponad 19.000m) i Zamkowym (powierzchnia - 132,8ha, głębokość max. 36,5m, długość 3.350, długość obrzeża 10.950m). W granicach administracyjnych miasta znajdują się mniejsze jeziora: Chmiel Duży, Chmiel Mały, Dybrzno, Stadno (tzw. Jezioro Herty) oraz Cegielnia. Miasto z trzech stron (od zachodu, południa i wschodu) otoczone jest lasami. Jest to teren malowniczego krajobrazu i ekologicznej czystości. 3

Mapa 3. Wałcz - położenie Środowisko przyrodnicze na obszarze gminy charakteryzuje się barierami ekofizjograficznymi: liczne jeziora, rzeki i bagna (Bukowina Wałecka).Teren jest płaski, z nielicznymi i niewielkimi wzniesieniami. Przez miasto przepływa rzeka Żydówka, Piławka. Na terenie miasta około 11,2% stanowią jeziora i rzeki, których powierzchnia wynosi łącznie 427ha. Miasto ze względu na bardzo korzystne położenie wśród lasów i jezior, niezmienionego przyrodniczo krajobrazu, ekologicznej czystości środowiska naturalnego, ma bardzo sprzyjające warunki do rozwoju turystyki. Wałcz już w dwudziestoleciu międzywojennym stał się miejscowością wypoczynkowoturystyczną to z tego okresu pochodzi określenie Wałcza jako perły pogranicza, nadane przez berlińczyków. Wałcz ma doskonale rozwiniętą infrastrukturę i ofertę turystyczną: oferuje niepowtarzalne wrażenia dla miłośników przyrody, a także aktywny odpoczynek podczas pieszych, kajakowych czy też rowerowych wycieczek (odpowiednio ku temu przygotowana infrastruktura). Nad jeziorami znajdują się liczne plaże i kąpieliska, a także pola namiotowe i wypożyczalnie sprzętu. Licznie występujące jeziora sprzyjają wędkarstwu, kajakarstwu, czy też żeglarstwu. Obszar wokół miasta zaliczany jest do I kategorii obszarów wypoczynkowych oraz stanowi I stopień atrakcyjności turystycznej. Nie tylko aspekt przyrody jest elementem zachęcającym turystów do zaglądania w te rejony. Kolejnym powodem jest istnienie w północno-wschodniej części miasta niemieckich umocnień fortyfikacyjnych, obronnych - schronów z lat trzydziestych XX wieku zwanych Wałem Pomorskim, które pod koniec II wojny światowej były miejscem walk o przełamanie linii obronnej. Niestety, przez wieki Wałcz trawiony był pożarami, sam fakt istnienia na granicy państw sprzyjał częstemu niszczeniu miasta przez działania wojenne. Stąd też mimo posiadania przeszło 700 lat, nie zachowały się w większej liczbie zabytkowe budowle. Obszar śródmiejski posiada największą wartość kulturową z historycznymi liniami zabudowy. 4

W rejestrze zabytków znalazły się następujące obiekty: (a) Późnobarokowy zespół architektoniczny dawnego gimnazjum jezuickiego z XVII wieku (obecnie siedziba Liceum Ogólnokształcącego), (b) Klasycystyczny budynek Muzeum Ziemi Wałeckiej z końca XVIII wieku, (c) Dom przy ul. Sądowej (obecnie notariat), (d) Neogotycki kościół prawosławny z XIX wieku, (e) Neogotycki budynek poczty głównej z 1895 roku, (f) Secesyjny budynek ratusza z 1890 roku (obecnie siedziba Urzędu Miasta), (g) Budynek Gimnazjum nr 2 - obecnie (w rejestrze zabytków figuruje jako Szkoła Podstawowo nr 2 (ul. M. Konopnickiej), (h) Szkoła Podstawowa nr 3 (ul. Sądowa), (i) Budynek banku (ul. Bankowa), (j) Kapliczka murowana (ul. Okulickiego), (k) Kościół p.w. Św. Krzyża (ul. 12 tego Lutego), (l) Dom Pomocy Społecznej wraz z otoczeniem (ul. Orla), (m) Willa wraz z otoczeniem przy ul. Dąbrowskiego, (n) Kamienica wraz z otoczeniem przy ul. Wojska Polskiego (obecnie Powiatowy Urząd Pracy), (o) Szpital Powiatowy wraz z otoczeniem przy Alei Zdobywców Wału Pomorskiego. (p) Dworzec PKP, (q) Neogotycki kościół św. Antoniego z 1907 roku, (r) Neogotycki kościół św. Mikołaja z 1865 roku. W ewidencji rejestru zabytków znajdują się również następujące cmentarze oraz park: (a) Cmentarz Katolicki mieszczący się przy Alei Zdobywców Wału Pomorskiego, (b) Cmentarz Ewangelicki (ul. Kujawska), (c) Cmentarz Wojenny Żołnierzy Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego (Al. Zdobywców Wału Pomorskiego), (d) Park dworski - Chrząstkowo. 5

W Wałczu znajdują się również inne zabytki, które nie zostały wpisane do rejestru. Są to na przykład: (a) Neogotycki budynek szkoły zawodowej przy ul. Bankowej, (b) Zespół budynków neogotyckich przy ul. Bydgoskiej (obecnie LO nr 2, Kolegium Nauczycielskie, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa oraz Punkt Wykładowy Uniwersytetu Szczecińskiego). Większość wałeckich zabytków znajduje się w dobrym stanie. Natomiast obiekty cmentarne wymagają remontów oraz gruntownego uporządkowania. 1.2. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego Ze względu na turystyczny charakter miasta bardzo ważna jest kwestia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Na terenie miasta nie występuje uciążliwy przemysł, w związku z tym nie odnotowuje się zanieczyszczenia powietrza emisją pyłów, tlenków siarki, azotu, węgla i innych. Na bezpośrednie okolice miasta Wałcza składają się tereny leżące w gminie wiejskiej. Duża atrakcją (oprócz śródleśnych jezior) są pomniki przyrody m.in. lipy drobnolistne (350 letnie i 160-letnie), dęby szypułkowe (200-letnie), wiąz polny (220-letni), cisy, buki, jodły. Wałcz, jak i cała Ziemia Wałecka otoczony jest bujnymi, wiekowymi kompleksami leśnymi. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna. Nad jeziorami spotyka się też zwarte partie lasów bukowych. Inne częściej występujące gatunki drzew to brzoza, olsza czarna, dąb, świerk, klon, modrzew i jesion. Liczne są gniazda ptaków chronionych. Spośród gatunków szczególnie rzadkich bytują tutaj: orzeł bielik, kania czarna oraz puchacz. Spotyka się też jastrzębie, sokoły wędrowne i myszołowy. Jeziora są siedliskiem wielu gatunków ryb (szczupak, okoń, węgorz, karp, płoć, leszcz, lin, sandacz) oraz ptactwa wodnego. Na błotnistych, otoczonych lasami terenach gnieżdżą się żurawie. Pozytywne efekty przyniosła próba restytucji zwierząt wymarłych na tych terenach - tarpanów, żubrów, bobrów, a nawet muflonów. Występują też daniele, borsuki i kuny leśne. Wałeckie lasy to także bogate łowiska z licznymi gatunkami zwierząt łownych - saren, dzików, jeleni. Interesującym zjawiskiem przyrodniczym są liczne zbiorowiska roślin torfowych, które można zaobserwować w rezerwatach - 'Trzęsacz' oraz 'Golcowe Bagno', które znajduje się w niedalekiej odległości od Wałcza. Na ochronę środowiska w mieście składają się: ochrona przyrody Obszarami i obiektami przyrody prawnie chronionymi są: - Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy obszar krajobrazu chronionego obejmuje 37% miasta Wałcza i dotyczy jeziora Raduń i lasów nad Piławką. Jest to miejsce rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków rzadkich i chronionych. 6

- pomniki przyrody 8 okazów: lipy drobnolistne, dęby szypułkowe, wiąz polny, cisy, buki, jodły. Proponowana formy ochrony przyrody: Wałecki Park Krajobrazowy ochrona powietrza Największą uciążliwością są zanieczyszczenia z domowych pieców, lokalnych kotłowni węglowych. Aby zminimalizować ilość emitowania do atmosfery pyłów i gazów poczyniono działania w efekcie których aż 60% budynków zostało podłączonych do miejskiej sieci ciepłowniczej. Tabela 1. Zanieczyszczenie powietrza w Wałczu Średnioroczne stężenie Stężenie odnotowane w Wałczu [mg/m3] Dopuszczalne stężenie [mg/m3] dwutlenek siarki 5 40 dwutlenek azotu 12 40 pył zawieszony 12 75 Źródło: Starostwo Powiatowe w Wałczu Jak obrazuje powyższa tabela, ilość emitowanych zanieczyszczeń do atmosfery jest znacznie poniżej dopuszczalnych norm. Roczny opad pyłu wyniósł 59 g/m3. ochrona wody To zwłaszcza woda jest narażona na zanieczyszczenia związane z gospodarczą bytnością człowieka. Jeziora leżące na terenie miasta charakteryzują się dużą czystością, jednakże do rzeki Żydówki wpływają oczyszczone ścieki (rzeka pozaklasowa), rzeka Piławka zakwalifikowana jest do II klasy. ochrona lasów Ochrona tych terenów jest konieczna aby nie zabrakło przestrzeni zielonej i zaplecza leśnego. W mieście oraz w jego okolicach brak jest uciążliwego przemysłu, który emitowałby szkodliwe gazy, pyły - co powoduje że rejon jest niezagrożony ekologicznie. Na terenie miasta nie działają spalarnie, kompostownie ani inne zakłady utylizacji odpadów. Jednakże uciążliwością dla mieszkańców Wałcza jest emisja zapachów z mieszalni pasz Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Zbóż Ekomłyn. Na terenie miasta działa biologiczno-mechaniczna oczyszczalnia ścieków i stacja uzdatniania wody. Działalność oczyszczalni ścieków nie jest uciążliwa dla miasta Wałcza, a zawartość zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych odprowadzanych do rzeki Żydówki jest niższa od dopuszczalnej zawartości określonej przez pozwolenie wodno-prawne. Miejskie wysypisko śmieci jest ekologiczne i najnowocześniejsze w Polsce warstwa śmieci jest oddzielona od gruntu tak by nie zanieczyszczać wód gruntowych. 7

1.3. Własność gruntów i budynków Wśród grup rejestrowych, władających gruntami i budynkami w granicach administracyjnych miasta Wałcza, dominują następujące własności. Własność Tabela 2. Struktura własności gruntów w mieście Wałczu Powierzchnia [ha] % Skarbu Państwa 1 680 43,3 Gminy i związków międzygminnych 1 022 26,4 Gminy i in. osób prawnych, których organami założycielskimi są organy gminy 30 0,8 Osób fizycznych 1048 27,0 Spółdzielni 10 0,2 Kościołów i związków wyznaniowych 29 0,7 Powiatu i związków powiatowych 13 0,3 Województwa 12 0,3 Spółek prawa handlowego i in. osób 32 0,8 Razem 3 876 100 Źródło: UW Wałcz stan na 01.01.2010r. Zdecydowana przewaga własności gruntów Skarbu Państwa na terenie miasta wynika z faktu, iż w granicach miasta znajduje się obszar krajobrazu chronionego. Skarb Państwa łącznie z Gminą Miejską posiada 70, 5% gruntów w obrębie miasta. Osoby prywatne posiadają 27% gruntów. Aż 37% gruntów w Wałczu stanowi obszar krajobrazu chronionego, a więc świadczy to o ograniczonych rezerwach terenów przygotowanych pod zainwestowanie i stanowi istotne ograniczenie w dalszym rozwoju przestrzennym miasta Wałcza. Struktura powierzchni kształtuje się następująco: Wykres 1. Struktura powierzchni w mieście Wałcz w 2008 roku 5,84% 6,55% Struktura powierzchni w mieście Wałcz 18,73% użytki rolne lasy i zadrzewienia 11,06% wody 39,07% tereny komunikacji pozostałe tereny 18,73% tereny osiedlowe Źródło: UM Wałcz 8

Na terenie miasta znajduje się 87 prywatnych gospodarstw rolnych i 3 będące własnością spółki z o.o. Grunty orne obejmują obszar 1.369ha, sady - 27ha, a użytki zielone - 158ha. Przeważa IV klasa bonitacyjna - 789ha. Dane dotyczące struktury wielkości gospodarstw rolnych prezentuje poniższa tabela. Wykres 2. Struktura wielkości gospodarstw Struktura w ielkości gospodarstw 10,30% 1,10% 1-2 ha 8% 3-5 ha 43,70% 6-10 ha 12,80% 11-15 ha 16-100 ha 24,10% powyzej 100 ha Źródło: Baza Danych Regionalnych GUS (powszechny spis rolny 2002) Z analizy danych wynika, iż w Wałczu występują przede wszystkim małe gospodarstwa rolne, ponad 43% ogółu gospodarstw ma powierzchnię 1-2ha. Gospodarstwa powyżej 100ha stanowią zaledwie 1,1% ogółu. 1.4. Lokalna infrastruktura techniczna Wodociągi Sytuacja miasta pod kątem zaopatrzenie w wodę jest bardzo dobra. Liczba mieszkańców podłączona do wodociągów zbiorczych w Wałczu w stosunku do liczby wszystkich jego mieszkańców, czyli tzw. stopień zwodociągowania miasta, wynosi 97,8% (25.419 mieszkańców na 26.003 faktycznie zamieszkałych w mieście; źródło danych: GUS - stan na 31.12.2008 r.). Wałcz posiada kompletną sieć wodociągową łącznej długości 85,6km dane Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Wałczu (stan na koniec 2009 r.). Na terenie miasta sieć wodociągowa ma długość 4,5km (magistrala), natomiast sieć rozdzielcza ma długość ok. 53,6km, a przyłącza 27,5km. Zużycie wody z wodociągów na jednego mieszkańca kształtuje się na poziomie 31,5m 3 /rok. Ujęcie wody dla Wałcza znajduje się w trzech miejscach na terenie miasta. Największe ujęcie wody znajduje się na ul. Podgórnej - posiada pięć czwartorzędowych studni wierconych o średniej dobowej wydajności ujmowania i uzdatniania wody 4.336 m 3 /d. Kolejne ujecie wody 9

znajduje się przy ul. Zbożowej, gdzie znajdują się cztery studnie o wydajności 1.858 m 3 /d oraz ujęcie przy ul. Bydgoskiej, gdzie znajdują się trzy studnie o wydajności 434 m 3 /dobę. Kanalizacja Miasto skanalizowane jest w 94,9% - 24.665 mieszkańców na 26.003 faktycznie zamieszkałych jest podłączonych do sieci kanalizacyjnej (źródło danych: GUS - stan na dzień 31.12.2008 r.). Długość sieci kanalizacyjnej na terenie miasta wynosi: 60,1km sieci sanitarnej, 9,3km kanalizacji ogólnospławnej oraz 33km kanalizacji deszczowej - dane Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Wałczu (stan na koniec 2009 r.). Kanalizacja na terenie miasta ma układ północ-południe ze względu na usytuowanie wód powierzchniowych, natomiast zlewnie deszczowe podzielone są na obszar jeziora Raduń, jeziora Zamkowego oraz na obszar rzeki Żydówki. Sieć kanalizacyjna wymaga natychmiastowej modernizacji. Blisko 70% sieci ma 80 lat a stopień zużycia kwalifikuje ją do wymiany. Istnieje potrzeba utworzenia odrębnej sieci kanalizacyjnej i sieci deszczowej. Istnieje również problem zalewania części miasta ze względu na przeciążoną w czasie intensywnych opadów, niedrożną sieć deszczową. Oczyszczalnia ścieków Na terenie miasta znajduje się zbiorcza oczyszczalnia ścieków. Jest to mechanicznobiologiczna oczyszczalnia ścieków, gdzie na dobę oczyszczane jest 6.790m 3 ścieków (przy zaprojektowanej możliwości 12.000 m 3 /dobę). Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Żydówki. Osady ściekowe magazynowane są okresowo na terenie oczyszczalni, ostatecznie wywożone są na wysypisko odpadów. Trwają prace nad projektem pozwalającym wykorzystywać osady. W 1999 roku oczyszczalnię zmodernizowano i w chwili obecnej spełnia wszelkie wymogi formalno-prawne. Wysypisko śmieci Miasto Wałcz posiada na terenie gminy Wałcz wysypisko śmieci, natomiast nie posiada zakładu utylizacji odpadów. Zbiórką odpadów komunalnych z terenu miasta trudnią się Zakład Gospodarki Komunalnej w Wałczu, Altvater z Piły oraz Komunal Transport A. Czarnecki z Ostrowca. Zakład Gospodarki Komunalnej odbiera odpady komunalne od ponad 14.000 mieszkańców, z obiektów użyteczności publicznej i zakładów przemysłowych. Komunal Transport odbiera odpady komunalne od 11.000 mieszkańców. 10

Miejsce pod wysypisko śmieci, na które zwożone są odpady komunalne przez ZGK oraz Komunal Transport, zajmuje 3,16ha i jest położone na terenie gminy Wałcz. Wysypisko nie jest uciążliwe dla miasta znajduje się w odległości 1km od miasta, i spełnia wszystkie wymogi ochrony środowiska i formalno-prawne. Zbudowane zostało w oparciu o najnowocześniejsze technologie specjalna metoda oddzielania śmieci od gruntu przez co uważane jest za jedno z najnowocześniejszych w kraju. W pobliżu wysypiska śmieci zamontowane zostały piezometry służące do kontroli niebezpiecznych dla środowiska metali oraz ropopochodnych związków. Podstawowe parametry wysypiska śmieci: - powierzchnia obiektu: 3,16ha, w tym komór składowych 1,80ha - pojemność: 204.000m 3 - powierzchnia wykorzystana: 3,5ha - stopień wykorzystania składowiska: 75% Na terenie wysypiska składowane są odpady segregowane oraz niesegregowane przede wszystkim odpady komunalne, odpady z targowisk, odpady ulegające biodegradacji, odpady betonu i gruzu. Nie składuje się odpadów ropopochodnych, poszpitalnych, odpadów wybuchowych, itp. Przedsiębiorstwo Altvater odbiera odpady od 500 mieszkańców i przewozi na wysypisko śmieci w Kłodzie, które należy do Miejskiego Zakładu Oczyszczania Wysypisko w Pile. Energetyka Zaopatrzenie w energię elektryczną gospodarstw domowych na terenie miasta Wałcz jest powszechne. Energię elektryczną na potrzeby miasta dostarcza Enea S.A. Rejon Dystrybucji Wałcz. Długość sieci energetycznej SN i NN wynosi 166km (źródło danych: Enea S.A. - stan na 31.12.2004). Główny Punkt zasilania o mocy 32 MVA i maksymalnym obciążeniu 16MVA znajduje się w południowo-wschodniej części miasta. Do indywidualnych odbiorców energia elektryczna doprowadzana jest za pośrednictwem linii SN 14 kv oraz sieni NN i 118 stacji transformatorowych (stan na maj 2009 rok). W 2008 roku liczba odbiorców energii elektrycznej NN kształtowała się na poziomie 10.801 co dało łączne zużycie energii elektrycznej w wysokości 15.845 MW/h. Rozbudowa sieci uzależniona jest od zapotrzebowania mocy na terenie miasta. Problem stanowi brak dwustronnego zasilania energetycznego miasta co naraża odbiorców na przerwy w zasilaniu. Sieć ciepłownicza Miasto Wałcz posiada własny zakład ciepłowniczy Zakład Energetyki Cieplnej który zaopatruje blisko 60% mieszkańców w ciepło (źródło danych: ZEC Wałcz - stan na 31.12.2004). Odbiorcami ciepła są obiekty mieszkaniowe głównie osiedla, obiekty użyteczności publicznej, obiekty podległe pod resort Ministerstwa Obrony Narodowej oraz obiekty przemysłowe. 11

Zakład posiada 5 kotłowni o łącznej mocy zainstalowanej 66.516 MW, w tym 2 kotły opalane miałem węglowym (których moc zainstalowana wynosi 66.125 MW, co stanowi 99,41% ogólnej mocy cieplnej) i 3 kotłownie olejowe. Energia cieplna dostarczana jest do odbiorców dwiema sieciami ciepłowniczymi o łącznej długości 18.143mb (źródło danych: ZEC Wałcz - stan na 31.12.2004).Pozostała cześć mieszkańców korzysta z lokalnych kotłowni węglowych i gazowych mieszczących się w obiektach spółdzielczych i wojskowych. Sieć ciepłownicza powinna być w najbliższym okresie poddana modernizacji oraz rozbudowana na terenach nie objętych dotychczas przyłączami. Gazociąg Na terenie miasta znajduje się również infrastruktura gazociągowa przyłączonych jest 91,2% mieszkań (źródło danych: Regionalna Baza Danych GUS). Jest to bardzo wysoki wskaźnik 8.389 mieszkań na 9.074 jest podłączonych do sieci gazowej. Mieszkańcy zaopatrywani są w gaz ziemny wysokiego ciśnienia z gazociągu DN 100, który jest odgałęzieniem magistrali relacji Ostrów Wielkopolski Szczecin. Infrastrukturę stanowi stacja redukcyjno pomiarowa I stopnia o przepustowości 8.000 Nm3/h, trzy stacje pomiarowo redukcyjne II stopnia, sieci średniego i niskiego ciśnienia oraz przyłącza. Infrastruktura drogowa Wałcz jest miastem tranzytowym o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym. Przez miasto przebiegają drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie i krajowe. W centrum miasta przecinają się drogi krajowe łączące przejście graniczne w okolicach Szczecina z Bydgoszczą, Warszawą aż po wschodnie przejście graniczne (droga nr 10) oraz łączące przejście graniczne w Świecku z Gorzowem Wielkopolskim, Elblągiem aż po granicę z Obwodem Kaliningradzkim (droga nr 22). Przez miasto przebiegają również drogi wojewódzkie: nr 163 (Wałcz - Kołobrzeg) oraz droga nr 178 (Wałcz - Trzcianka) oraz drogi powiatowe: nr 2335z (ul. 1000-lecia), nr 2336z (ul. Dworcowa) oraz nr 2330z z Wałcza Różewa do drogi nr 2334z. Sieć powyższych dróg uzupełniają drogi gminne. Łącznie ponad 63km dróg znajduje się na terenie miasta. Nawierzchnie twardą posiada 29,9km dróg gminnych przebiegających przez miasto, w tym 29,5km nawierzchni twardej ulepszonej; oraz 10,6km dróg posiada nawierzchnię gruntową. Stan techniczny dróg gminnych wymaga miejscowych modernizacji. Stan nawierzchni dróg powiatowych wymaga natychmiastowej modernizacji poprzez wzmocnienie nawierzchni dywanikiem asfaltowym. Dotychczas prowadzone były roboty remontowe na zimno oraz przy użyciu grysów i emulsji asfaltowej. Jedynie ulica 1000-lecia nie wymaga naprawy. Stan nawierzchni drogi wojewódzkiej nr 163 jest dobry, natomiast droga nr 178 na odcinku 1km wymaga odnowy. 12

Stan techniczny odcinka dróg krajowych przebiegających przez miasto jest zróżnicowany, jednakże niektóre fragmenty wymagają natychmiastowej modernizacji. Wynika to ze znacznego obciążenia dróg ruchem tranzytowym przechodzącym przez miasto. Szczególnie w złym stanie znajdują się niektóre odcinki drogi nr 10 oraz 22 ze względu na wzmożony ruch komunikacyjny. Według pomiaru ruchu przeprowadzonego w 2005 roku - na niektórych odcinkach drogi krajowej nr 10 średnia liczba pojazdów na dobę wynosi 12.317. W przypadku drogi nr 22 ruch samochodowy wynosi 12.795 pojazdów/dobę. Wynikająca z tego faktu uciążliwość dla mieszkańców daje konieczność wybudowania systemu obwodnic, zwłaszcza na północ od granic miasta. Planowana budowa obwodnicy okrążającej Wałcz będzie stanowić fragment trasy szybkiego ruchu, biegnącej od Szczecina do Warszawy. Nastąpi również modernizacja dróg gminnych zwłaszcza na trasie dowożenia dzieci do szkół. Dane dotyczące dróg w Wałczu prezentuje poniższa tabela. Tabela 3. Drogi na terenie miasta Wałcza w 2004 roku Kategorie dróg: Długość [m] Drogi krajowe 14.500 Drogi wojewódzkie 6.179 Drogi powiatowe 2.067 Drogi gminne 40.500 Źródło: Dane Urzędu Miasta, Zachodniopomorskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich oraz Powiatowy Zarząd Dróg Komunikacja masowa Komunikacja masowa, to przede wszystkim komunikacja autobusowa. Głównym przewoźnikiem jest Państwowa Komunikacja Samochodowa, Wałeckie Towarzystwo Przewozowe i Zakład Komunikacji Miejskiej. Przewoźnicy ci docierają do wszystkich miejscowości w powiecie oraz zapewnia dobre połączenie do Szczecina, Bydgoszczy. Polski Express łączy Wałcz z Warszawą, Szczecinem, Kołobrzegiem, Bydgoszczą. Miasto posiada połączenie kolejowe z Piłą. Najbliższa stacja PKP jest w Pile (27km), która zapewnia bezpośrednie połączenie między innymi ze Szczecinem, Słupskiem, Wrocławiem, Kołobrzegiem, Poznaniem, Bydgoszczą, Toruniem, Lublinem, Warszawą, Katowicami, Krakowem i Rzeszowem. W miesiącu lutym 2007 roku ruszył szynobus łączący Wałcz z Piłą, gdzie można przesiąść się do innych pociągów. W kolejnych planach Wałcz zostanie połączony ze Stargardem Szczecińskim. Infrastruktura kolejowa istnieje, lecz od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku pozostaje w zamknięciu dla ruchu osobowego. Na trasie z Piły do Wałcza jeżdżą 13

wyłącznie pociągi towarowe i zdawcze relacji Stargard Szczeciński Piła oraz Wałcz Złocieniec. Łączność Wskaźnik gęstości telefonicznej w roku 1998 dla Wałcza kształtował się na poziomie 17,3% (średni wojewódzki wskaźnik gęstości telefonicznej dla tego okresu wynosił 22,5%). Wskaźnik ten wzrósł adekwatnie do poczynionych przez TP S.A. inwestycji, jednakże od 1999 roku TP S.A. nie podaje danych o liczbie abonentów. Infrastrukturę telekomunikacyjną w Wałczu współtworzą Telekomunikacja Polska S.A. oddział w Wałczu oraz Netia Telekom S.A. Piła, natomiast telefonia bezprzewodowa obsługiwana jest przez Plus GSM, Era GSM oraz Orange (łącznie pięć stacji bazowych). 1.5. Identyfikacja problemów w sferze przestrzennej 1. Niepełne zwodociągowanie miasta, 2. Niepełne skanalizowanie miasta, 3. Zła jakość wody pitnej w niektórych częściach miasta tzn. w miejscach, gdzie mieszkańcy czerpią wodę z własnych studni, 4. Brak aktualnych badań czystości jezior i rzeki Żydówki, 5. Przenikanie ścieków sanitarnych do wód powierzchniowych w wyniku złego stanu technicznego sieci wodno kanalizacyjnej, 6. Istnienie kanalizacji ogólnospławnej zamiast rozdzielczej sieci sanitarnej i deszczowej, 7. Zalewanie części miasta podczas intensywnych opadów przeciążona kanalizacja deszczowa, 8. Stan techniczny sieci kanalizacyjnej kwalifikujący 80% długości do natychmiastowej modernizacji - sieć kanalizacyjna z początku XX wieku, 9. Niepełne uzbrojenie miasta w sieć ciepłowniczą, 10. Niepełne uzbrojenie miasta w sieć gazowniczą, 11. Zły stan techniczny wielu dróg w mieście, 12. Nadmierne obciążenie dróg Wałcza przez ruch tranzytowy (zarówno dróg wewnętrznych jak i dróg wylotowych), 14

13. Zły układ komunikacyjny miasta, brak obwodnic, duża uciążliwość ruchu tranzytowego, 14. Ograniczone możliwości rozbudowy układu komunikacyjnego w wyniku niekorzystnego położenia obszaru śródmiejskiego, 15. Ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego, wynikające z istniejących barier naturalnych (lasy, jeziora), technicznych (drogi, koleje) oraz określonych granic administracyjnych. Jest to obszar zbyt cenny pod względem bogactwa naturalnego, krajobrazowego, zasobu wód i lasu aby wyznaczać przeznaczenie dla zakładów uciążliwych z punktu widzenia środowiska, 16. Niedostateczna liczba uzbrojonych terenów, 17. Brak połączeń kolejowych w ruchu osobowym, 18. Brak dwustronnego zasilania energetycznego miasta przerwy w zasilaniu, 19. Zły stan techniczny budynków znajdujących się w centrum miasta (stara część miasta), 20. Uciążliwa emisja zapachów z mieszalni pasz Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Zbóż Ekomłyn. 2. SFERA GOSPODARCZA 2.1. Zagadnienia gospodarcze Miasto Wałcz pełni funkcję ośrodka usługowo-administracyjnego, gospodarczego i kulturalnego dla obszaru całego powiatu. W mieście swoją siedzibę mają placówki administracji państwowej, samorządowej oraz gospodarczej. Zlokalizowane są tu m.in.: Urząd Miasta, Urząd Gminy, Starostwo Powiatowe, Powiatowy Urząd Pracy, Komenda Powiatowa Policji, Straż Miejska, Urząd Pocztowy, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Stowarzyszenie Gmin Pojezierza Wałeckiego, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Pomorski Oddział PTTK, Żandarmeria Wojskowa, Zakład Wodociągów i Kanalizacji, Towarzystwo Budownictwa Społecznego, Zakład Energetyki Cieplnej, Zakład Komunikacji Miejskiej, Stowarzyszenie Kupców i Przedsiębiorców Ziemi Wałeckiej, Sanepid, Centrum Pomocy Rodzinie, banki, Muzeum Ziemi Wałeckiej, kino oraz trzy biblioteki, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie i wyższe. W mieście funkcjonują również zakłady usług publicznych: placówki oświatowo-edukacyjne i kulturalne. Szeroko rozbudowana jest sieć placówek usług komercyjnych: sklepy spożywcze i przemysłowe, apteki, kawiarnie internetowe, restauracje, stacje benzynowe itd. Dominują branże metalowe, budowlane, odzieżowe, i rolno-spożywcze. Działają firmy i zakłady świadczące usługi transportowe, naprawczo-warsztatowe, motoryzacyjne, remontowobudowlane, elektromechaniczne, fotograficzne, fryzjerskie, komputerowe, doradztwa i pośrednictwa, produkujące odzież myśliwską i wędkarską, sprzęt oświetleniowy, przewody 15

elektryczne, makaron, części rowerowe, okna PCV, oczyszczalnie biologiczne, artykuły spożywcze, grzejniki, meble. Działają tu firmy z kapitałem zagranicznym. W ramach współpracy z niemieckim miastem Werne przygotowany został wykaz firm, zainteresowanych współpracą z wałeckimi przedsiębiorstwami. Wałcz jest atrakcyjny dla inwestorów przygotowuje się nowe tereny pod inwestycje oraz proponuje się coraz dogodniejsze warunki. Gospodarze gminy tworzą wyjątkowo korzystne warunki dla wszystkich, którzy zamierzają rozpocząć działalność gospodarczą. Jako atuty miasta można wyliczyć: nowoczesną oczyszczalnię ścieków, nowoczesne, technologiczne wysypisko śmieci, duży węzeł drogowy, bliskość granicy zachodniej, czyste środowisko, pełne uzbrojenie terenu. Gmina przyszłym przedsiębiorcom i inwestorom oferuje kilkanaście działek, w pełni uzbrojonych, z prawem do zabudowy. Tereny te mogą być wykorzystane pod budownictwo przemysłowe, usługi, handel oraz pod działalność rekreacyjno - turystyczną, możliwość zakupu bądź wydzierżawienia hal, wiat, magazynów i budynków socjalno - biurowych, tereny pod indywidualną zabudowę mieszkaniową oraz możliwość zakupu domków jednorodzinnych i mieszkań. Gmina umożliwia indywidualne rozpatrywanie wniosków, ulgi i zwolnienia podatkowe, pomoc w nawiązaniu szerokich kontaktów gospodarczych. Proponowanymi i preferowanymi branżami do ulokowania na terenie miasta Wałcza są branże: elektromaszynowa, spożywcza, przetwórstwo rolno spożywcze, materiałów budowlanych, drzewna, działalność rekreacyjno turystyczna, handel i usługi. Warunki geograficzno-krajobrazowe i ekologiczne wskazują jako kierunek inwestycji - turystykę i rekreację wraz z odpowiednią infrastrukturą. Jest również miejsce na inwestycje przemysłowe - przetwórstwo rolno-spożywcze, czy inny przemysł, nieuciążliwy dla środowiska naturalnego - szwalniczy, elektroniczny, precyzyjny. Okolice Wałcza w przeważającej części stanowią region związany z produkcją rolną. Do niedawna istniało tutaj wiele PGR-ów. Obecnie trwa proces restrukturyzacji i zagospodarowania tak dużego potencjału produkcji rolnej i zwierzęcej. W przyszłości może stanowić źródło dostaw surowca dla przedsiębiorstw zajmujących się przetwórstwem rolno-spożywczym. Według danych Urzędu Miasta (stan na grudzień 2009 rok) 2.853 mieszkańców prowadziło działalność gospodarczą. Tabela 4. Liczba mieszkańców prowadzących działalność gospodarczą Nazwa ulicy Liczba mieszkańców prowadzących działalność gospodarczą 1 Maja 70 12 Lutego 2 3 Maja 22 Al. Zdobywców Wału Pomorskiego 112 Al. Marszałka J. Piłsudskiego 20 Al. Tysiąclecia 164 Armii Ludowej 3 Bankowa 14 Batalionów chłopskich 10 Bracka 0 Brylantowa 13 16