NEONATOLOGIA I OPIEKA NEONATOLOGICZNA 1. Szczegółowe cele kształcenia wykaz umiejętności: W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia student potrafi: Omówić założenia opieki neonatologicznej w oddziale szpitalnym w odniesieniu do noworodka zdrowego i z problemami okresu noworodkowego; Omówić kompetencje zespołu członków terapeutycznego w opiece neonatologicznej; Współpracować w zespole terapeutycznym w ramach opieki nad noworodkiem zdrowym i z patologią okresu noworodkowego; Prowadzić dokumentację indywidualną, oddziałową i szpitalną zgodnie z obowiązującymi standardami; Gromadzić dane o noworodku, postawić diagnozę pielęgniarsko-położniczą, sformułować cele i plan opieki pielęgniarsko-położniczej oraz dokumentować swoje działania; Współpracować z matką i rodziną małego pacjenta oraz z zespołem terapeutycznym na rzecz realizacji założonego planu procesu pielęgnowania; Scharakteryzować rolę położnej w opiece nad noworodkiem zdrowym i z problemami zdrowotnymi; Przygotować rodziców do sprawowania opieki nad noworodkiem zdrowym i z zaburzeniami (wcześniactwo, hipotrofia, uraz okołoporodowy); Omówić wpływ zdrowia i stylu życia kobiety ciężarnej na rozwój ciąży i zdrowie dziecka; Dokonać pomiarów oraz ocenić parametry życiowe u noworodka; Ocenić stan noworodka; Rozpoznać symptomy patologii w przebiegu okresu noworodkowego; Scharakteryzować proces laktacji oraz uzasadnić znaczenie karmienia piersią; Realizować program 10 kroków do udanego karmienia piersią ; Karmić noworodka pokarmem naturalnym lub sztucznym z wykorzystaniem różnych metod; Obliczać ilość pokarmu na jedno karmienie stosując karmienie mieszankami sztucznymi; Strona 1 z 6
Zorganizować i przeprowadzić kąpiel noworodka; Wykonać toaletę pośladków i zapobiegać powstawaniu odparzeń; Pielęgnować skórę noworodka; Pielęgnować kikut pępowinowy oraz rozpoznać objawy zaburzonego procesu gojenia; Udzielić rodzicom niezbędnych informacji oraz wskazówek dotyczących właściwej pielęgnacji noworodka i niemowlęcia; Realizować proces pielęgnowania w stanach przejściowych noworodka; Realizować Program Szczepień Ochronnych w odniesieniu do pacjenta w oddziale neonatologii; Pobierać materiał diagnostyczny w zakresie badań przesiewowych noworodka; Przeprowadzić badanie słuchu noworodka; Rozpoznać stany zagrożenia życia, zdrowia i rozwoju dziecka; Zapewnić bezpieczny transport noworodka do/z oddziału położniczo-noworodkowego lub intensywnej terapii; Przestrzegać zasad etyki zawodowej; Przestrzegać regulaminu obowiązującego w placówkach medycznych oraz pracować zgodnie z instrukcjami, zarządzeniami, standardami; Przestrzegać bezwzględnie reżimu sanitarnego, zasad aseptyki i antyseptyki; Przeciwdziałać rozwojowi zakażeń wewnątrzszpitalnych; Aktualizować i doskonalić umiejętności zawodowe; 2. Szczegółowy rozkład materiału Tematyka wykładów: Czynniki warunkujące prawidłowy rozwój prenatalny i postnatalny: o Zmiany adaptacyjne w organizmie kobiety ciężarnej; o Prenatalny okres życia człowieka; o Proces diagnostyczno terapeutyczny w przebiegu ciąży oraz przydatność poszczególnych metod w określeniu dobrostanu i dojrzałości płodu; Specyfika opieki nad noworodkiem bezpośrednio po urodzeniu i w dobach późniejszych: o Ocena objawów życiowych noworodka; o Ocena dojrzałości noworodka w skali NBS /New Ballard Score/; Strona 2 z 6
o Postępowanie z noworodkiem dojrzałym i niedojrzałym po urodzeniu i w dobach późniejszych; Stany przejściowe: o Opieka nad noworodkiem z żółtaczką fizjologiczną / skala Kramera; o Rola położnej w pielęgnacji noworodka z odczynami ciążowymi; o Zasady opieki nad noworodkiem z fizjologicznym spadkiem masy ciała; o Działania pielęgnacyjne w opiece nad noworodkiem z rumieniem przejściowym; Standardy opieki noworodków uwzględniające wiek płodowy, urodzeniową masę ciała i stan zdrowia: o Standard opieki nad wcześniakiem udział położnej w zespole terapeutyczno leczniczym; o Specyfika pracy położnej w pielęgnowaniu noworodka z niską masą ciała; o Podejmowanie działań wobec noworodka z grupy ryzyka; Standardy opieki pielęgniarskiej nad noworodkiem po porodzie fizjologicznym, zabiegowym, cięciu cesarskim: o Adaptacja noworodka do życia pozamacicznego; o Opieka nad noworodkiem po porodzie fizjologicznym; o Specyfika opieki nad noworodkiem po porodzie z użyciem kleszczy / VE; o Cięcie cesarskie problemy pielęgnacyjno opiekuńcze; Karmienie naturalne i sztuczne: o Warunki realizacji programu 10 kroków do udanego karmienia piersią ; o Karmienia noworodka pokarmem naturalnym; o Specyfika problemów pielęgnacyjnych u noworodka karmionego sztucznie; Szczepienia w okresie noworodkowym: o Program Szczepień Ochronnych; o Zasady kwalifikowania noworodków do szczepień; Badania przesiewowe noworodków: o Znaczenie badań przesiewowych w opiece nad noworodkiem; o Pobieranie materiału do badań przesiewowych test na fenyloketonurię, hypotyreozę, mukowiscydozę; Pedoaudiologia - niedosłuchy występujące u dzieci: o Znaczenie słuchu dla prawidłowego rozwoju noworodka; Strona 3 z 6
o Badanie przesiewowe w oddziale szpitalnym; Przyczyny powstawania niedosłuchu: o Rola czynników dziedzicznych i środowiskowych w powstawaniu wad słuchu; o Działania w zakresie prawidłowej opieki przed i okołoporodowej w zapobieganiu niedosłuchom u noworodków i dzieci; Metody badania narządu słuchu u dzieci i postępowanie lecznicze: o Badania w kierunku wykrywania niedosłuchu u noworodków; Noworodek niedojrzały: o Badanie fizykalne noworodka ocena dojrzałości, metody i skale; Metoda kangura: o Znaczenie dotyku w opiece nad noworodkiem chorym i z grupy ryzyka; o Sposoby zapewnienia poczucia bezpieczeństwa u noworodka; o Techniki, metody i sposoby pielęgnacji noworodka w oddziale patologii noworodka. Noworodek z hipotrofią: o Zahamowanie wzrostu płodu w I połowie ciąży hipotrofia symetryczna; o Hipotrofia asymetryczna, jako wynik działania niekorzystnych czynników w II połowie ciąży; o Zapobieganie IUGR - znaczenie opieki nad ciężarną; Standardy postępowania z noworodkiem z urazem okołoporodowym: o Uraz okołoporodowy zagadnienie interdyscyplinarne; o Przyczyny występowania urazów okołoporodowych; o Zapobieganie urazom w opiece przed -, około i poporodowej; Intensywna terapia noworodka - monitorowanie stanu noworodka: o Najczęstsze przyczyny poważnych zaburzeń stanu zdrowia; o Rozpoznanie noworodków z grupy ryzyka; o Zasady resuscytacji i reanimacji noworodka; o Zasady monitorowania noworodka; o Postępowanie pielęgnacyjne położnej wobec noworodków z grupy ryzyka; Transport noworodka: o Wady rozwojowe wymagające natychmiastowej interwencji; o Transport in utero; Strona 4 z 6
o Transport wewnątrzszpitalny; o Transport do ośrodka nadrzędnego; Epidemiologia i etiologia zakażeń w oddziałach noworodkowych - zapobieganie zakażeniom: o Kolonizacja noworodka drobnoustrojami egzo i endogennymi; o Pozytywne i negatywne skutki kolonizacji noworodka; o Czynniki etiologiczne zakażeń wewnątrzszpitalnych; o Przyczyny występowania zakażeń w oddziale noworodkowym; o Znaczenie standardów opieki w zapobieganiu zakażeniom; Tematyka zajęć praktycznych: 1. Kompetencje położnej w ocenie czynników warunkujących prawidłowy przebieg ciąży. Położna w opiece przedporodowej nad matką i dzieckiem. Rola położnej w zapewnieniu prawidłowego przebiegu porodu. 2. Kompetencje położnej w badaniu noworodka i ocenie stanu bezpośrednio po porodzie / skala Apgar, odruchy fizjologiczne. Obserwacja i pielęgnacja noworodka w kolejnych dobach w warunkach szpitalnych. Ocena stanów przejściowych. 3. Kompetencje położnej w zapewnieniu prawidłowego żywienia noworodków. Karmienie naturalne i sztuczne. 4. Kompetencje położnej w realizacji badań przesiewowych u noworodka. Rodzaje badań przesiewowych. Zasady pobierania materiału i wykonywania badań. 5. Kompetencje położnej w badaniu fizykalnym noworodka dojrzałego i niedojrzałego. Klasyfikowanie noworodków do grup ryzyka. 6. Kompetencje położnej w zapewnieniu prawidłowej opieki i pielęgnacji noworodka chorego. Kangurowanie jako element prawidłowej interakcji matka/ rodzice i dziecko; 7. Kompetencje położnej w zapewnieniu prawidłowego transportu noworodka. Przygotowanie noworodka do transportu. 8. Kompetencje położnej w zapobieganiu zakażeniom wewnątrzszpitalnym w oddziale noworodkowym. Znaczenie standardów opieki nad noworodkiem. Strona 5 z 6
3. Literatura: A. Podstawowa: 1. Bałanda A.: Opieka nad noworodkiem. PZWL Warszawa 2009. 2. Bartusek M., Wylęgała E.: Wybrane aspekty pielęgniarstwa epidemiologicznego. Od teorii do praktyki. ŚAM Katowice 2006. 3. Bień A.M. (red): Opieka nad kobietą ciężarną. PZWL Warszawa 2009. 4. Borkowski W.: Opieka pielęgniarska nad noworodkiem. Medycyna Praktyczna Kraków 2007 5. Czyżewska M.: Neonatologia. Podręcznik dla studentów Wydziału Zdrowia Publicznego. AM Wrocław 2007. 6. Freesner A. Raff. B.: Pielęgniarstwo w położnictwie. PZWL Warszawa 1980. 7. Kirpalani H.: Podręcznik neonatologii. Medipage Warszawa 2009. 8. Łepecka-Klusek C.: Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii. Wyd. Czelej Lublin 2003. 9. Łozińska D. Twarowska I.: Neonatologia. PZWL Warszawa 1993 10. Makara-Studzińska M., Iwanowicz-Palus G.: Psychologia w położnictwie i ginekologii. PZWL Warszawa 2009. 11. Opala T.: Ginekologia. Podręcznika dla położnych, pielęgniarek i fizjoterapeutów. PZWL Warszawa 2006 12. Pilewska Kozak A.: Opieka nad wcześniakiem. PZWL Warszawa 2009. 13. Pisarski T.: Położnictwo i ginekologia. PZWL. Warszawa 2002. 14. Pschyrembel W., Dudenhausen J. Położnictwo praktyczne i operacje położnicze. PZWL Warszawa 2002. 15. Steciwko A., Pirogowicz I.: Dziecko i jego środowisko. Noworodek przedwczesnie urodzony trudności i satysfakcje. Continuo, Wrocław 2008. 16. Szczapa J.: Podstawy neonatologii. PZWL 2008. 17. Wojnarowska B.: Edukacja zdrowotna. PWN Warszawa 2007. B. Uzupełniająca: 1. Agrawal P.: Odkrywam macierzyństwo. Wydanie Autorki Wrocław 2007. 2. Dobrzańska A., Ryżko J.: Pediatria. Urban i Partner Wrocław 2005. 3. Chołuj I.: Urodzić razem i naturalnie. Źródła Życia, Mszczonów 2008. 4. Kirschnick O.: Pielęgniarstwo. Urban&Partner Wrocław 2001. Strona 6 z 6