Centrum Usług Wspólnych 1
Początkiem lat 90' Jasło zaliczono do grupy miast o dużej skali zagrożenia środowiska ze względu na ilość ścieków wymagających oczyszczenia, wielkość zanieczyszczeń emitowanych do powietrza oraz ilość nagromadzonych odpadów. Dla poprawy jakości życia mieszkańców niezbędne było zatrzymanie i odwrócenie niekorzystnych zmian środowiska. Jako jedno z najważniejszych zadań wskazano ochronę rzeki Wisłoki źródła wody pitnej dla Jasła i innych miejscowości.
Rzeka Wisłoka to prawobrzeżny dopływ górnej Wisły o źródłach w środkowej części Beskidu Niskiego. Powierzchnia jej zlewni wynosi ponad 4 tys. km 2. Rejon ten posiada unikalne walory nie tylko przyrodnicze, ale także krajobrazowe i historyczne. Wisłoka przepływa przez Magurski Park Narodowy, gdzie można podziwiać unikalne kompleksy leśne, a w nich wiele rzadkich gatunków zwierząt - między innymi wilka, niedźwiedzia, rysia, żbika, orła przedniego, orlika oraz bogatą florę z ok. 550 gatunkami roślin naczyniowych. Park i jego okolice objęte są także ochroną w ramach sieci NATURA 2000 (Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - SOO Ostoja Magurska" oraz Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków -OSO Beskid Niski"). Troska o przyrodę stanowi część stylu życia, który oznacza zdolność do życia razem Papież Franciszek Encyklika Laudato Si 3
Współpraca międzygminna Gminy rejonu jasielskiego od razu dostrzegły konieczność wspólnych działań na rzecz poprawy zdegradowanego środowiska. Początkowo gminy współpracowały w ramach konwentu wójtów i burmistrzów rejonu jasielskiego, angażując się w działania dla poprawy stanu środowiska rzeki Wisłoki oraz udzielając poparcia dla budowy zbiornika Kąty Krempna na rzece Wisłoce i utworzenia Magurskiego Parku Narodowego. 4
Tak zrodziła się idea Związku Gmin, historyczne uchwały w sprawie jego utworzenia podjęły w 1994 i 1995 r. następujące gminy założyciele Związku: Brzyska, miasto Jasło, Nowy Żmigród, Brzostek, Sękowa, Żyraków, Krempna, Jasło, Tarnowiec, Osiek Jasielski. W następnych latach do Związku przystępowały kolejne gminy: Dębowiec, Kołaczyce, Skołyszyn, Chorkówka, Jedlicze, Szerzyny, Dębica, Czarna, Pilzno, Jodłowa, miasto Dębica, Biecz. Związek Gmin Wisłoka z siedzibą w Jaśle został wpisany do Rejestru związków międzygminnych pod pozycją 171 z datą 12 listopada 1997 r. 5
Do Związku należy 22 gminy położone na obszarze województwa podkarpackiego i małopolskiego, obejmujące pięć powiatów: dębicki, gorlicki, jasielski, krośnieński i tarnowski 6
Gmina Biecz Gmina Brzostek Gmina Brzyska Gmina Chorkówka Gmina Czarna Gmina Dębowiec Gmina Dębica Miasto Dębica Gmina Jasło Miasto Jasło Siedziba Związku Gmina Jedlicze Gmina Jodłowa Gmina Kołaczyce Gmina Krempna Gmina Nowy Żmigród Gmina Osiek Jasielski Gmina Pilzno Gmina Sękowa Gmina Skołyszyn Gmina Szerzyny Gmina Tarnowiec Gmina Żyraków 7
Pierwszym, fundamentalnym zadaniem Związku było wykonanie kompleksowego Programu Poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki dla całej zlewni liczącej ponad 4 tys. km², zamieszkałej przez blisko 600 tys. mieszkańców. Jest to pierwszy spójny program dla całej zlewni rzeki Wisłoki, wdrażający zasadę zlewniowego systemu zarządzania zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju, uwzględniający naturalną ciągłość i łączność zasobów wodnych. Stanowi on podstawę działań Związku w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem funduszy pomocowych. 8
Fundusz przedakcesyjny ISPA 2000 Opracowano Studium Wykonalności wraz z wnioskiem aplikacyjnym, na realizację I etapu Programu poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki ramach Funduszu przedakcesyjnego ISPA, w zakresie uporządkowania gospodarki ściekowej w 15 gminach Związku Zakres rzeczowy projektu obejmował budowę 13, modernizację i rozbudowę 3 oczyszczalni ścieków oraz budowę 936km kanalizacji sanitarnej Spośród 400 złożonych wniosków Projekt znalazł się na liście 37 projektów zaakceptowanych przez Ministra Środowiska. Ostateczni Projekt nie otrzymał dotacji, gdyż środki Funduszu ISPA zostały skierowane dla dużych miast. 9
Przetarciem szlaków w działalności Związku była realizacja Projektu w ramach Funduszu Phare 2001 Wybudowano 65 km kanalizacji sanitarnej na terenie 3 gmin: Miasto Jasło, Gmina Jasło, Gmina Dębowiec Koszt przedsięwzięcia: 3 mln euro w tym: 75% środki Funduszu Phare, 12% dotacja z rezerwy celowej budżetu państwa 10
11
Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 14 XII 2005 r. w sprawie przyznania pomocy w ramach Funduszu Spójności dla projektu Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki Koszt całkowity: 48 586 000 EUR Pomoc przyznana z Funduszu Spójności: 40 126 800 EUR co stanowiło 84 % kosztów kwalifikowanych 12
Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki To jeden z największych projektów grupowych w Polsce, w ramach którego przeprowadzono radykalną przebudowę i modernizację gospodarki wodno-ściekowej w 16 gminach: Brzostek, Czarna, Dębica, Dębowiec, Jasło, miasto Jasło, Jedlicze, Kołaczyce, Krempna, Osiek Jasielski, Pilzno, Sękowa, Skołyszyn, Szerzyny, Tarnowiec, Żyraków. Wybudowano: - ponad 600 km sieci kanalizacji sanitarnej, - ponad 90 km sieci wodociągowej, - 10 nowych oczyszczalni ścieków, - zmodernizowano 4 oczyszczalnie ścieków i 2 stacje uzdatniania wody. 13
Efekty realizacji Programu poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki : - uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej w szesnastu gminach województw małopolskiego i podkarpackiego. Na obszarze około dwóch tysięcy kilometrów kwadratowych, trudnym pod względem ukształtowania powierzchni, przeprowadzono radykalną przebudowę oraz modernizację obiektów i urządzeń wodno kanalizacyjnych, - wybudowana kanalizacja sanitarna umożliwia podłączenie 32 700 mieszkańców do zbiorczego systemu kanalizacji i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni, - zrealizowana inwestycja zapewnia dostawę wody pitnej o wymaganej jakości do 37 150 tys. mieszkańców, - nowoczesna infrastruktura gospodarki wodno ściekowej, zlewniowy system zarzadzania wodami Wisłoki, likwidacja przydomowych zbiorników bezodpływowych i zwiększenie ilości prawidłowo oczyszczonych ścieków spowodowały skuteczniejszą ochronę wód powierzchniowych i podziemnych. 14
Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki Każda gmina z osobna nie mogła skorzystać ze środków Funduszu Spójności - minimalna wartość Projektu - 10 mln Euro Fundusz Spójności ponad 40 mln euro samych kosztów kwalifikowanych (netto) Każdy z 16 Beneficjentów zobowiązany był do utworzenia w swoich strukturach Jednostki Realizującej Projekt - delegując uprawnienia i obowiązki Gminy na Związek powołano jedną Jednostkę Realizującą Projekt która mogła zatrudnić odpowiednio wyspecjalizowane kadry. Ujednolicono sposób rozliczeń, wprowadzono odpowiednie procedury oraz jednolity system zarządzania inwestycjami. Takie zarządzanie Projektem spowodowało niewątpliwe oszczędności. Projekt zakończył się sukcesem pomimo jego "grupowości. Uczestniczyło w nim 15 Gmin, Spółka zoo oraz Związek jako POK (podmiot odpowiedzialny za koordynację) przy czym wszystkie podmioty uczestniczące w Projekcie delegowały swoje uprawnienia i obowiązki na związek w zakresie podmiotów odpowiedzialnych za realizację. 15
OŚ - Gm. Brzostek OŚ - Gm. Jasło OŚ - Gm. Kołaczyce OŚ- Gm. Krempna OŚ - Gm. Osiek J. Gm. Jedlicze Gm. Dębica SUW - Gm. Dębowiec OŚ - Gm. Czarna 16
OŚ - Gm. Szerzyny OŚ - Gm. Skołyszyn OŚ Gm. Sękowa SUW - Miasto Jasło OŚ - Gm. Tarnowiec 17
18
19
Projekt nr POIS 01.01.00-00-240/10 Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki Etap II Planowany całkowity koszt realizacji Projektu (z VAT) Koszty spełniające warunki kwalifikowalności (bez VAT) Maksymalna kwota wydatków kwalifikowalnych Maksymalna kwota dofinansowania 45 209 492,05 PLN 36 990 663,35 PLN 27 609 831,12 PLN 23 468 356,45 PLN Projekt współfinansowany przez Unie Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 20
W ramach II Etapu kontynuowana jest przebudowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej w 8 gminach: Brzostek, Chorkówka, Dębica, Miasto Jasło (MPGK Sp. z o.o.), Jedlicze, Pilzno, Sękowa, Żyraków Projekt obejmuje m.in.: - budowę 116 km sieci wodociągowej, 7 hydroforni oraz 2 zbiorników wody - budowę 12 km kanalizacji sanitarnej, 7 przepompowni ścieków - modernizację 8 km kanalizacji sanitarnej - modernizację i rozbudowę 3 oczyszczalni ścieków 21
Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki Etap II Efekty realizacji: - wybudowana kanalizacja sanitarna umożliwia podłączenie 1 100 mieszkańców do zbiorczego systemu kanalizacji i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni, - wybudowana sieć wodociągowa umożliwia podłączenie 4 300 mieszkańców do systemu zbiorczego zaopatrzenia w wodę, - zmodernizowane i rozbudowane oczyszczalnie ścieków zapewniają prawidłowe oczyszczenie ścieków zgodnie z przepisami polskimi i Unii Europejskiej 22
Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki Etap II Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko - 45 mln PLN. Poprzez zebranie zadań w ramach Związku skorzystano z zapisów programu i przygotowano Projekt do POIŚ gdzie tylko 1 zadanie było w aglomeracji powyżej 15 tys RLM. Pozostałe gminy zrealizowały zadania w aglomeracjach mniejszych. W tym zadaniu beneficjentem był Związek, który upoważnił Gminy do ponoszenia wydatków kwalifikowanych. JRP powołano na podobnych zasadach jak dla FS jednak to Beneficjent (czyli ZGDW) decydował o uprawnieniach JRP (które z uwagi na sprawne zarządzanie FS pozostawił praktycznie bez zmian). W tym przypadku udało się zakwalifikować cały koszt JRP co jeszcze pomniejszyło obciążenia poszczególnych Gmin uczestniczących w projekcie. 23
Kanalizacja- Gm.Sękowa - Wodociąg Gm.Dębica Kanalizacja - Miasto Jasło - WKF Miasto Jasło 24
Instalacja systemów energii odnawialnej na budynkach użyteczności publicznej oraz domach prywatnych na terenie gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ 25
Wartość Projektu: 90,2 mln zł, Dofinansowanie Szwajcarsko Polskiego Programu Współpracy: 67,7 mln zł Środki własne mieszkańców: 16,5 mln zł Środki własne Gmin: 6,0 mln zł Zakres Projektu obejmuje: - instalację kolektorów słonecznych na 5950 budynkach prywatnych, - instalację kolektorów słonecznych na 105 obiektach użyteczności publicznej - szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, centra kultury, obiekty sportowe, domy opieki społecznej oraz Szpital Specjalistyczny w Jaśle, - instalację układów fotowoltaicznych na 49 obiektach użyteczności publicznej, w tym na 4 basenach. Okres realizacji Projektu: 01.06.2012 r. 14.06.2017 r. 26
Cel ogólny Projektu: - spełnienie norm jakości powietrza poprzez sukcesywną redukcję niskiej emisji zanieczyszczeń do powietrza, - wzrost wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii, - zmniejszenie różnic społeczno-gospodarczych pomiędzy Polską i bardziej rozwiniętymi państwami Unii Europejskiej, - zmniejszenie różnic na obszarze Polski pomiędzy dynamicznie rozwijającymi się regionami i słabo rozwiniętym obszarem peryferyjnym, tzw. obszarem koncentracji geograficznej. Cele szczegółowe: - redukcja niskiej emisji CO 2, SO 2, NO 2 na obszarze Gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki (w tym: zmniejszenie emisji CO 2 o 7 795,70 t/rok), - utrzymanie ilości pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu poniżej dopuszczalnej normy 50µg/m 3, - wspieranie procesu zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym kraju (cel dla Polski: 15% w 2020 r.), - dywersyfikacja źródeł energii, - poprawa jakości życia Mieszkańców poprzez umożliwienie im egzystencji w czystym i zdrowym środowisku, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego jako dziedzictwa przyszłych pokoleń, ze szczególnym uwzględnieniem terenów cennych przyrodniczo (Natura 2000) i pod względem walorów turystycznych, - podniesienie świadomości ekologicznej i wiedzy ekologicznej Mieszkańców. 27
Projekt realizowany jest w ramach: - Priorytetu 2 Środowisko i infrastruktura - Obszaru tematycznego 1 Odbudowa, remont, przebudowa i rozbudowa podstawowej infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska - Cel 2 Zwiększenie efektywności energetycznej i redukcja emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych emisji Warunkiem uzyskania dofinansowania w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy była realizacja inwestycji o minimalnej wartości 10 mln CHF (równowartość 28,6 mln zł). Zważywszy, że zgodnie z postanowieniami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, a także na to, że ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami, szczególnie związanymi z tak zwaną niską emisją, stanowi jeden z podstawowych kierunków polityki ekologicznej Państwa oraz jedno z podstawowych zadań jednostek samorządu terytorialnego, Instytucja Realizująca i Gminy Partnerskie dążąc do poprawy jakości powietrza, zmniejszania wykorzystania nieodnawialnych źródeł energii, dywersyfikacji źródeł energii, a w konsekwencji poprawy jakości życia mieszkańców, postanowiły przystąpić do współdziałania w zakresie rozpowszechnienia na swoim obszarze źródeł energii odnawialnej, w tym niekonwencjonalnych źródeł energii. Instytucja Realizująca Projekt: Związek Gmin Dorzecza Wisłoki Partnerzy Projektu: 20 Gmin Partnerskich tworzących Związek oraz Powiat Jasielski 28
Korzyści dla Gmin uczestniczących w Projekcie: - możliwość uczestnictwa w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy (minimalna wartość inwestycji 28,6 mln zł) - podział obowiązków związanych z realizacją Projektu; Instytucja Realizująca (Zespół SPPW obejmujący 10,75 etatu) odpowiedzialna jest w szczególności za: zarządzanie Projektem i koordynację realizacji zadań publicznych, w tym również przygotowywanie i organizowanie przetargów na wyłonienie wykonawców inwestycji, reprezentowanie poszczególnych Gmin w relacjach z Instytucjami: Pośredniczącą, Płatniczą, Audytu, KIK, Ambasadą Szwajcarii i stroną szwajcarską oraz pośredniczenia w rozliczaniu Projektu z ww. podmiotami. Gminy Partnerskie są odpowiedzialne za relacje z Mieszkańcami, w tym przeprowadzenie naboru Wniosków, zawieranie Umów z Mieszkańcami, - uzyskanie dofinansowania 75% kosztów obsługi Projektu przez Instytucję Realizującą - uzyskanie 24,43% oszczędności przetargowych z przeprowadzonego postępowania na wyłonienie Wykonawcy Inwestycji w ramach Projektu
Stan realizacji Projektu na dzień 30.09.2015 r. - wykonane instalacji kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych: 3 705, - wykonane instalacji kolektorów słonecznych na budynkach użyteczności publicznej: 29, - wykonane instalacje układów fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej: 2. 30
31
32
Inne działania Związku: - wykonanie wspólnie z gminami Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami, gdzie wypracowano wspólną politykę ochrony środowiska -realizowane od 2004 do 2009 roku projekty pilotażowe Podkarpackie winnice na rzecz odrodzenia tradycji winiarskich. W efekcie programu na terenie Podkarpacia powstało blisko 100 gospodarstw winiarskich, Związek był także organizatorem pierwszych Dni Wina w Jaśle 33
Programy w zakresie edukacji ekologicznej: m.in. kampanie edukacyjno-informacyjne prowadzone przy współpracy z pracownikami Instytutu Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego: - Kampania informacyjno - edukacyjna w zakresie ochrony środowiska na terenie zlewni rzeki Wisłoki. W projekcie uczestniczyły szkoły gimnazjalne i średnie z terenu Związku - 83 uczniów i 26 nauczycieli. W 2009r. i 2010r. doradcy domowi odwiedzili prawie 8 tys. gospodarstw domowych edukując mieszkańców na rzecz racjonalnej gospodarki odpadami oraz udzielali informacji jak należy postępować, aby ograniczać ilość wytwarzanych odpadów, jak kompostować odpady i jak je segregować oraz jak chronić wody. W ramach kampanii opracowano i wydrukowano kalendarz ekologiczny (12.000 szt.) i plakat ekologiczny (5.000 szt.), które zostały rozpropagowane wśród urzędów gmin, szkół i mieszkańców gmin. - Kampania informacyjno-edukacyjna w zakresie odnawialnych źródeł energii realizowana w ramach Projektu solarnego. W Kampanii uczestniczyły szkoły gimnazjalne i średnie z terenu 20 gmin Związku tj. 80 uczniów ( z 24 szkół ) i 24 nauczycieli oraz pracownicy gmin. Celem kampanii jest promowanie odnawialnych źródeł energii i korzyści jakie przynoszą, wśród mieszkańców gmin Związku, zapoznanie mieszkańców z ideą zrównoważonego rozwoju, ekologicznym spojrzeniem na świat i korzyściami płynącymi z ekologicznego stylu życia. Dotychczas młodzież odwiedziła ok. 4600 gospodarstw domowych na terenie 20 gmin Związku. 34
Słoneczne dni ze Związkiem Gmin Dorzecza Wisłoki, to cykliczna akcja o charakterze edukacyjno informacyjnym, której celem jest ochrona środowiska i klimatu poprzez wykorzystanie energii słonecznej, przy zastosowaniu kolektorów słonecznych i systemów fotowoltaicznych. Ma ona na celu zmianę świadomości ekologicznej mieszkańców i pogłębienie wiedzy w zakresie energetyki odnawialnej w szczególności słonecznej jako ekologicznego i taniego źródła energii. Corocznie w słonecznym wydarzeniu uczestniczy ok. 1500 uczniów blisko 60 szkół podstawowych i gimnazjalnych, z terenu 20 gmin należących do Związku. Konkursy na zbiórkę surowców wtórnych prowadzone z udziałem ponad 80 szkół z terenu zlewni rzeki Wisłoki. W ramach konkursów prowadzono zbiórkę surowców wtórnych makulatury, złomu i baterii, w siedmiu edycjach konkursu zebrano 732 tony makulatury, 211,5 ton złomu i 4,2 tony baterii. 35
36
Projekt Sporządzenie planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gmin Związku Gmin Dorzecza Wisłoki w ramach Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Wartość Projektu: 726.900,00 zł, dofinansowanie: 85% Zakres rzeczowy Projektu obejmuje: sporządzenie planu gospodarki niskoemisyjnej dla 15 gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki wraz z wykonaniem założeń planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i gaz. Plan gospodarki niskoemisyjnej będzie podstawą do ubiegania się o środki z Funduszy Europejskich w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 37
Solidarna współpraca wszystkich samorządów w ramach Związku Gmin Dorzecza Wisłoki, pozwoliła na realizację przedsięwzięć o wartości ponad 340 mln zł, w tym: - 700 km kanalizacji sanitarnej, - 190 przepompowni, - 200 km sieci wodociągowej, - 9 hydroforni, - wybudowanie 10 oczyszczalni ścieków, - modernizacja 7 oczyszczalni, - modernizacja 2 stacji uzdatniania wody, w tym stacja uzdatniania wody w Jaśle - instalacja kolektorów słonecznych na: 5950 budynkach prywatnych, 105 obiektach użyteczności publicznej - szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, centra kultury, obiekty sportowe, domy opieki społecznej oraz Szpital Specjalistyczny w Jaśle, - instalacja układów fotowoltaicznych na 49 obiektach użyteczności publicznej; - liczne projekty z zakresu edukacji ekologicznej i turystyki. 38
Profesjonalna kadra Kapitałem Związku jest profesjonalna kadra - aktualnie 20 osób realizuje projekty, są wśród nich inżynierowie, ekonomiści i prawnicy. To ludzie ukierunkowani na sukces, o którym świadczą już zrealizowane projekty Struktura Związku jest projektowa
Centrum Usług Wspólnych Dziękuję za uwagę Andrzej Czernecki Przewodniczący Zarządu Związku Gmin Dorzecza Wisłoki 40