INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK DENTYSTYCZNY - KOD ZAWODU 321402 Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik dentystyczny powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywania protez zębowych oraz aparatów ortodontycznych zgodnie z projektem klinicznym oraz na podstawie wycisków wykonanych przez lekarza dentystę; 2) wykonywania protez pooperacyjnych, epitez twarzy (protezy zewnątrzustne dla uzupełnienia brakujących części twarzy) i szyn zgodnie z projektem klinicznym oraz na podstawie wycisków wykonanych przez lekarza dentystę; 3) naprawiania protez zębowych i pooperacyjnych, szyn, aparatów ortodontycznych i epitez twarzy; 4) obsługiwania nowoczesnych urządzeń i aparatury w pracowni protetycznej i ortodontycznej. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU TECHNIK DENTYSTYCZNY 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód technika dentystycznego, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Sprawność motoryczna Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności: utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 2. Sumienność w dążeniu do rezultatów Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 3. Otwartość na innych Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 4. Dbałość o rozwój i relacje 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 1
Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY Technik dentystyczny to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1145 z póź. zm.). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę samą nazwę i kod. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TECHNIK DENTYSTYCZNY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2010-2015 2 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2016 55 27 16 4 11 0 2015 59 26 20 2 19 0 2014 49 24 14 2 17 0 2013 57 27 13 4 14 0 2012 43 24 14 2 9 0 Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2010-2014 zawód ten został 2 Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 2
sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 3, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 4. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów nie osiąga wymaganego poziomu wskaźników i pozostaje nieokreślona. Technik dentystyczny w latach 2015-2016 również został zakwalifikowany do grupy zawodów nieokreślonych. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA Według danych pozyskanych z Wydziału Zdrowia Kujawsko-Pomorskiego Centrum Zdrowia Publicznego Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy w 2016 r. w województwie kujawsko-pomorskim w resorcie zdrowia było zatrudnionych 42 techników dentystycznych 5. W badaniu internetowych ofert pracy 6 realizowanym na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu obejmującym okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015 zawód technik dentystyczny pojawił się raz (oferta pochodziła z Bydgoszczy). W badaniu przeprowadzonym w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego pn. Barometr zawodów 7, które jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych zawodach w 2018 r., zawód technik dentystyczny nie został poddany analizie. 3 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. W 2011 r. 77,9% wszystkich zawodów, którymi legitymowali się bezrobotni lub zgłoszono w nich wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zostały sklasyfikowane jako nadwyżkowe. Zawody deficytowe stanowiły 17,9% zawodów a zrównoważone 4,2%. 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 źródło: Biuletyn Statystyczny Wydziału Zdrowia K-PUW w Bydgoszczy : Ochrona zdrowia w województwie kujawskopomorskim w 2016 roku, data publikacji: wrzesień 2017. 6 Badanie internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego to kolejne realizowane w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II badanie, które ma na celu poszerzenie informacji na temat regionalnego rynku pracy. Celem badania jest analiza ilościowa i jakościowa treści internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego zamieszczonych na 4. portalach ogólnopolskich: Pracuj.pl, Praca.Gratka.pl, GazetaPraca.pl, Regiopraca.pl. Badanie obejmowało okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015. Raport z badania dostępny jest na stronie internetowej WUP w Toruniu www.podlupa.wup.torun.pl 7 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2018 r. Badanie zostało przeprowadzone we wrześniu i październiku 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. Barometr uwzględnia kwalifikacje pracowników i rzeczywiste przygotowanie do wykonywania zawodu. Raport z badania dostępny jest pod adresem: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 3
ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2017 poz. 622) określa, że zawód ten od pierwszego września 2017 r. można zdobyć w 2,5 letniej szkole policealnej. Kształcenie jest dostępne wyłącznie w szkole dla młodzieży. Dla zawodu technik dentystyczny wyodrębniono jedną kwalifikację wykonywanie i naprawa wyrobów medycznych z zakresu protetyki dentystycznej, ortodoncji oraz epitez twarzy (protez zewnątrzustnych dla uzupełnienia brakujących części twarzy). Nie ma możliwości zdobycia tego zawodu na kursie kwalifikacyjnym. SZKOŁY W REGIONIE Według danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej, na dzień 30.09.2016 r. zawód technik dentystyczny w województwie kujawsko-pomorskim można zdobyć w 5 szkołach policealnych. Trzy szkoły są zlokalizowane w Toruniu, dwie w Bydgoszczy. Tylko jedna spośród nich jest szkołą publiczną. Jest to Szkoła Policealna Medyczna im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pozostałe mają uprawnienia szkół publicznych. Poniższa tabela przedstawia informację o liczbie absolwentów i uczniów kształcących się w zawodzie technik dentystyczny w województwie kujawsko-pomorskim. Liczba osób Rok szkolny Uczniowie kontynuujący naukę w zawodzie Absolwenci osoby kończące naukę w zawodzie 2012/2013 101 26 (na dzień 30.09.2012 r.) 2013/2014 115 22 (na dzień 30.09.2013 r.) 2014/2015 170 23 (na dzień 30.09.2014 r.) 2015/2016 186 34 (na dzień 30.09.2015 r.) 2016/2017 163 30 (na dzień 30.09.2016 r.) Opracowanie własne na podstawie Systemu Informacji Oświatowej Wykaz szkół i placówek prowadzących kształcenie w zawodzie technik dentystyczny dostępny jest na stronie internetowej Centrum Informatycznego Edukacji pod adresem: http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo KURSY 4
Informacje o kursach prowadzonych przez instytucje szkoleniowe dostępne są w Elektronicznym Rejestrze Instytucji Szkoleniowych na stronie internetowej: http://ris.praca.gov.pl PRZYDATNE ADRESY Krajowe Stowarzyszenie Techników Dentystycznych - http://www.kstd.org.pl/ Polskie Towarzystwo Techników Dentystycznych - www.pttd.org.pl LITERATURA Hohmann A., Hielscher W.: Anatomia. Kompendium techniki dentystycznej. Warszawa: Wydawnictwo Kwintesencja 1999 Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Warszawa: PZWL 1997 Spechowicz E.: Protetyka Stomatologiczna. Warszawa: PZWL 1994 CZASOPISMA Protetyka Stomatologiczna - dwumiesięcznik Quintessence, Czasopismo techniki dentystycznej - kwartalnik Technik dentystyczny- kwartalnik Nowoczesny technik dentystyczny - dwumiesięcznik Opracowanie: Lilla Załęska doradca zawodowy Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Wydział Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Akceptował: Janusz Bokser data ostatniej aktualizacji: listopad 2017 r. 5