aut. Juliusz Sabak 25.01.2018 ZANIM NADEJDZIE BORSUK CZ.2. DROGI MODERNIZACJI BWP-1 [ANALIZA] Polskie wozy BWP-1 reprezentują poziom technologii sprzed pół wieku, a ich następca BWP Borsuk będzie mógł zostać wprowadzony do służby od początku przyszłej dekady co oznacza, że przezbrojenie wszystkich jednostek nastąpi prawdopodobniej około 2030 roku. Aby w tym czasie nie utracić możliwości operacyjnych wojsk zmechanizowanych należy zmodernizować posiadane wozy. Powinno się to jednak czynić ze świadomością, że w ciągu dekady zastąpią je maszyny nowej generacji. W pierwszej części tekstu zaprezentowano słabości BWP-1 i historię ich dotychczasowych planów modernizacyjnych. Poniżej zostaną opisane obecne możliwości techniczne oraz najbardziej uzasadnione dziś warianty modernizacji, lub raczej rewitalizacji tych pojazdów, których okres służby w ostatnim czasie wydłużono administracyjnie do 45 lat. Na wstępnie należy się odnieść do zarzutów, jakie pojawiły się po publikacji pierwszej części tekstu, mówiące o pudrowaniu trupa i modernizacji nieperspektywicznego złomu. Oczywiście, co zaznaczam na każdym kroku, dziś polskie, nigdy nie modyfikowane, BWP-1 mają mniej niż minimalne zdolności bojowe, a ich uzbrojenie jest wręcz archaiczne. Jednak bez tych pojazdów, do czasu wyprodukowania odpowiedniej liczny BWP Borsuk, polska piechota zmechanizowana będzie musiała przesiąść się niebawem na ciężarówki. Wówczas jej zdolność do wsparcia czołgów czy realizacji innych działań operacyjnych stanie się wyłącznie teoretyczna. Potrzebne jest więc rozwiązanie pomostowe co najmniej do roku 2030 w postaci remontów i przynajmniej podstawowej modernizacji nie mniej niż 500 pojazdów. Dotyczy to rzecz jasna maszyn możliwie najmłodszych, a więc najmniej zużytych. Najstarsze, pochodzące z dostaw w latach 1973-1980 nie będą tu brane pod uwagę chociażby ze względu na wiek. Do dyspozycji pozostaje więc przynajmniej część spośród 668 BWP-1 dostarczonych do Wojska Polskiego w latach 1981-1988. Zabytkowy BWP-1 z szansą na przedłużenie życia? Temat ten został szczegółowo omówiony w pierwszej części tekstu, ale dla przypomnienia warto wymienić największe problemy BWP-1: Jest to przede wszystkim archaiczne uzbrojenie w postaci armaty niskociśnieniowej 73 mm o bardzo krótkim zasięgu i niskiej szybkostrzelności oraz nieskutecznych przeciw nowoczesnym czołgom ppk Malutka. Uzbrojenie powinno składać się z działka kalibru 30 mm w miarę możliwości wzbogaconego o nowoczesne pociski kierowane. Z systemem uzbrojenia łączy się kwestia przyrządów obserwacyjnych z aktywnym reflektorem
podczerwieni, co nie tylko powoduje znikomą świadomość sytuacyjną i brak możliwości skutecznego zwalczania celów w nocy ale również ujawnia pozycję pojazdu z odległości zależnej tylko od pola widzenia przeciwnika. Kolejny problem to bardzo słabe opancerzenie, wynikające z wymogu pływalności. Przedni pancerz chroni przed pociskami do 23 mm a boczny jedynie przed amunicją karabinową 7,62 mm. Minimum dla współczesnych wozów to dookólna ochrona przed amunicją 12,7-14,5 mm i przedni pancerz odporny na pociski 30 mm. Układ napędowy jest stary, oparty na technologiach sprzed pół wieku oraz mało wydajnym rosyjskim silniku, co rzutuje nie tylko na osiągi ale również wysokie koszty eksploatacji i potrzebę częstszych remontów. Ostatnia kwestia, bardzo ważna, lecz jednocześnie relatywnie najmniej kłopotliwa i kosztowna to system łączności, który dziś opiera się na zabytkowych, sowieckich radiostacjach R-123. Pomimo wszystkich tych kwestii pojazdy BWP-1 posiadają też pewne zalety. Przede wszystkim wóz charakteryzuje się niską sylwetką, utrudniającą trafienie i ułatwiającą maskowanie oraz okopanie pojazdu lub ukrycie go za przeszkodami. Są to cechy szczególnie przydatne w działaniach obronnych w znanym terenie. Przy tym jego mobilność również pozostaje na zadowalającym poziomie, ale może tez być podniesiona stosunkowo niskim kosztem. Przy tym wszystkim w kraju jest ponad 1200 pojazdów tego typu, nie licząc wersji specjalnych jak BWR-1S, co umożliwia ukompletowanie co najmniej połowy z nich na poziomie kwalifikującym do modernizacji. Możliwych jest kilka wariantów takiej modernizacji, zależnych zarówno od potrzeb jak i środków. Mogą one objąć tylko kilka kluczowych komponentów, lub wiązać się z istotną przebudową pojazdów. Zanim rozważymy konkretne kombinacje proponuje rozważyć poszczególne zagadnienia i dostępne w nich opcje. Największy problem większa siła ognia Głównym problemem BWP-1 jest, o czym mówiono już wielokrotnie, uzbrojenie nie przystające do współczesnych potrzeb. Jest to powodem, dla którego już w 1974 roku zbudowano prototyp pojazdu z nowym uzbrojeniem który już w 1980 roku wszedł na uzbrojenie sił zbrojnych ZSRR jako BMP-2.
Fot. 12BZmech Uzbrojenie BWP-1 to pociski kierowane Malutka, armata niskociśnieniowa 73 mm i karabin maszynowy 7,62 mm. Miał on bardzo podobną konstrukcję i wiele wad poprzednika, ale jego uzbrojenie podstawowe obejmowało 30 mm armatę automatyczną i nowej generacji rakiety 9M111 Fagot a później również 9M113 Konkurs. Nowe pociski są wyposażone w znacznie skuteczniejsze głowice, osiągają większą prędkość, ale przede wszystkim ich system naprowadzania powoduje, że martwa strefa od momentu odpalenia to jedynie pierwsze 50 metrów lotu rakiety. Tymczasem pociski 9M14 Malutka zastosowane na BWP-1 mają minimalny zasięg ponad 500 metrów, który pokrywa potężna lecz powolna i niecelna armata 2A28 Grom o realnym zasięgu sięgającym właśnie kilkuset metrów. Obecnie zresztą również ppk Fagot i Konkurs, choć znacznie nowocześniejsze od Malutek, należy uznać za przestarzałe. Podstawowym zadaniem jest więc w ramach modernizacji uzbrojenie polskich BWP-1 w odpowiednie działko szybkostrzelne. Cel ten przyświecał wszystkim programom modernizacyjnym o których pisaliśmy w części pierwszej. Proponowano rozwiązania od działka 23 mm, poprzez 30 mm Bushmastery, stosowane dziś na KTO Rosomak, aż po armatkę Bofors kalibru 40 mm. W poszczególnych rozwiązaniach występował jednak problem zbyt dużej masa, która nie tylko uniemożliwiała BWP-1 pływanie, ale też upośledzała wyważenie i nadmiernie podnosiła jego ciężar całkowity. Wynika to z niewielkiego zapasu nośności, który wynosi około 1,5 tony. Obecnie stosowana wieża i jej uzbrojenie są relatywnie lekkie, więc ich demontaż ogranicza nasz wybór do systemów uzbrojenia o masie do 2 ton jeśli pojazd ma zachować zdolność do pływania i pewną rezerwę modyfikacyjną. Jeśli zostanie podjęta decyzja o rezygnacji z pływania, to możliwe jest zastosowanie cięższych wariantów. Należy mieć jednak świadomość, że zapas wzrostu wagi przyda się jeszcze np. do podniesienia poziomu ochrony. W zakresie załogowych i bezzałogowych systemów uzbrojenia pojazdów obserwowano w ostatnich latach dość intensywny rozwój, jednak ograniczenia masowe i techniczne jakie stawia BWP-1 jak również dostępne opcje nie dają dużego pola wyboru. Do wyboru są de facto trzy warianty:
Pierwszy i potencjalnie najbardziej atrakcyjny, to zastosowanie wieży będącej już na uzbrojeniu Wojska Polskiego lub mającej wejść do służby w najbliższym czasie. Ta pierwsza, to stosowana na KTO Rosomak wieża Hitfist-30P uzbrojona w działko 30 mm i karabin maszynowy oraz posiadająca opcję zabudowy wyrzutni ppk Spike. Druga, to jej następca na KTO Rosomak oraz docelowe uzbrojenie BWP Borsuk, czyli wieża bezzałogowa ZSSW-30 konstrukcji polskiej o takim samym uzbrojeniu. Szczególnie ta druga mogłaby być bardzo atrakcyjna, gdyż pozwalałaby na szkolenie przyszłych załóg BWP Borsuk za względu na zastosowanie identycznego modułu uzbrojenia. Oba rozwiązania łączą niestety dwie istotne wady. Pierwszą jest masa, która dla wieży Hitfist-30P bez pocisków Spike wynosi wraz z amunicją ponad 2800 kg, czyli znacznie więcej niż wspomniany wcześniej limit 2 ton. Z podwójną wyrzutnią pocisków kierowanych Spike masa wzrasta o kolejne pół tony. Fot. P. Malicki Jedną z opcji uzbrojenia BWP-1 jest zastosowanie wieży bezzałogowej ZSSW-30, stosowanej również w BWP Borsuk (na zdjęciu). Dane o masie ZSSW-30 nie są obecnie oficjalnie dostępne, ale biorąc pod uwagę konstrukcję wieży, poziom ochrony, użycie kilku systemów obserwacyjnych czy wreszcie wyrzutni ppk można założyć, że również jest wyższa niż 2 tony. W kadłubie BWP-1 potrzeba też znacznych zmian, aby osadzić jarzmo wieży o całkiem odmiennych wymiarach. Generuje to oczywiście dodatkowe koszty. Alternatywą dla polskich wież może być zastosowanie rozwiązań zagranicznych mieszczących się w wymaganiach dotyczących masy prostszych, lżejszych i opracowanych od początku z myślą o modernizacji sowieckich wozów. Interesująca mogłaby być kooperacja z sąsiadami. Ukraiński Ukroboronprom posiada w ofercie wieże bezzałogowe takie jak Szkwał czy Sztylet, dedykowane właśnie modernizacji pojazdów BMP-1 i BMP-2. Wymagało by to jednak kooperacji a przede wszystkim wymiany uzbrojenia w postaci 30 mm działek na amunicję standardu rosyjskiego na posiadające dłuższą lufę i większą masę całkowitą armatki automatyczne Bushmaster II stosowane w polskiej armii. Również Słowacy na swoich BWP-1 (zaczynając od wersji rozpoznawczej BPzV Svatava w Polsce
znanych jako BWR-1S) wymieniają stare uzbrojenie na nowe wieże bezzałogowe. Są to krajowe moduły bezzałogowe Turra-30. Co ciekawe z punktu widzenia polskiej modernizacji, mogą być one uzbrojone zarówno w działko 2A42 kalibru 30 mm konstrukcji rosyjskiej jak i NATOwskie Bushmaster o tym samym kalibrze. Przy masie 1540 kg wieża posiada również karabin maszynowy i dwa pociski kierowane. Fot. MSM MARTIN S.R.O. Wieże Turra-30 zastosowano w słowackiej modernizacji wozów rozpoznawczych PzV Svatava (w Polsce znanych jako BWR-1S) Kolejna słowacka propozycja to jednoosobowa wieża KD-V30, również uzbrojona w działko 2A42 kalibru 30mm i karabin maszynowy 7,62mm, będąca de facto modułem zdalnie sterowanym z operatorem uzbrojenia i częścią systemów umieszczonymi w obrotowym koszu wieży. Jej masa całkowita to 1430 kg. Wszystkie powyższe opcje są dość interesujące, ale wymagają zakupu systemu wieżowego za granicą i w większości przypadków, adaptacji do polskiego uzbrojenia. Wreszcie, są często znacznie mniej zaawansowane jeżeli chodzi o ochronę i systemy kierowania ogniem, czy np. integrację najnowocześniejszego uzbrojenia jak ppk Spike. Z drugiej strony, przy zamówieniu kilkuset wież można spodziewać się opcji kooperacji polskiego przemysłu z producentem. Dotyczy to zarówno opcji słowackiej jak i ukraińskiej. Jeśli chodzi o propozycje zachodnie, to większość systemów uzbrojonych w działko Mk44 kalibru 30 mm, jakie stosowane jest w KTO Rosomak, posiada masę całkowitą około 2 ton lub wyższą. Wyjątkiem od tej zasady są wieże o obniżonej masie i poziomie ochrony przeznaczone raczej dla kołowych pojazdów opancerzonych w układzie 4x4 lub 6x6. Są to np. wieże bezzałogowe systemu Cockerill CPWS 30, które dzięki modułowej budowie mogą być skonfigurowane tak, aby nie przekraczały wymaganego limitu 1,5 tony przy uzbrojeniu w działko 30 mm i karabin maszynowy 7,62 mm. Kolejna opcja to otwarty zdalnie sterowany moduł uzbrojenia Samson RCSW-30 który przy masie 1400 kg uzbrojony jest w działko Mk44 kalibru 30mm, kaem 7,62 mm i dwa pociski Spike. Tego typu
uzbrojenie posiadają pojazdy Pandur II wykorzystywane przez siły zbrojne Republiki Czeskiej. Była to również jedna z opcji rozważanych w poprzednim programie modernizacyjnym. Od tego czasu system dojrzał i okrzepł, ale nadal posiada istotny mankament bardzo wysoki środek ciężkości. Ostatnia, najtańsza i najlżejsza opcja, to zastosowanie zamiast wieży zdalnie sterowanych modułów uzbrojenia dostosowanego do wykorzystania broni wielkokalibrowej oraz, coraz częściej, pocisków kierowanych. W tej kategorii bardzo ciekawe rozwiązanie stanowią np. moduły EOS R400S-Mk2 (o masie 400 kg) czy też Kongsberg Protector RWS LW-30 (masa 460 kg) których uzbrojeniem jest 30 mm działko Orbital ATK M230LF. Fot. Kongsberg Moduł Protector RWS LW-30 jest na tyle lekki, że może być stosowany na pojazdach tak lekkich jak Oshkosh JLTV. Jednocześnie może integrować krótkolufowe działko 30 mm i ppk Spike Jest ono rozwinięciem działka stosowanego w śmigłowcach AH-64 Apache, ale o wydłużonej lufie i szybkostrzelności obniżonej do około 200 strz/min. Działka tego typu są obecnie coraz częściej stosowane na lekkich pojazdach opancerzonych, takich jak Sherpa 4x4 czy Oshkosh M-ATV. M230LF nie strzela amunicją 30 173 mm ale słabszą 30x113 mm. Zaletami M230LF są jednak kompaktowe wymiary, zbliżone do ciężkiego karabinu maszynowego i masa niespełna 72,6 kg, czyli dwukrotnie mniejsza niż działka Mk44. Uzbrojenie tego typu nie daje jednak takiego potencjału jak standardowe armaty szybkostrzelne Bushmaster lub podobne i ma mniejszą siłę rażenia. Posiada jednak dwie niebagatelne zalety. Po pierwsze, jego koszt i masa są relatywnie niskie w porównaniu ze zdecydowaną większością systemów uzbrojonych w działko na amunicję 30x173 mm. Dla przykładu moduł Kongsberg Protector RWS LW-30 z zapasem 150 pocisków do działka M230LF waży zaledwie 460 kg. Po drugie, może zostać wyposażony w dodatkowy sprzężony karabin maszynowy 7,62mm z 200 nabojami oraz wyrzutnię ppk Spike. Wszystko to w systemie, którego masa nadal nie przekroczy zakładanych wartości. Więcej nawet, będzie znacznie niższa od wagi zdemntowanej wieży BWP-1 wraz z uzbrojeniem. Jeszcze lżejszą alternatywą dla działka M230LF może być 20mm działko Nexter P20. Jego waga jest zbliżona do karabinu maszynowego 12,7 mm przy możliwości precyzyjnego rażenia celów na
dystansie 2 km. Oczywiście amunicja jest w przypadku działka 20mm około dwukrotnie cięższa, ale nadal zdalnie sterowany moduł uzbrojenia ARX 20 z działkiem P20 i karabinem maszynowym 7,62 mm waży zaledwie 270 kg. Przy masie oscylującej wokół 250-300 kg można również zdecydować się na moduły uzbrojone w pociski kierowane takie jak ppk Spike i karabin maszynowy 7,62 mm; 12,7 mm lub granatnik maszynowy 40 mm. Są to jednak rozwiązania o znacznie niższych walorach bojowych, ale też minimalnej cenie i masie. Fot. A. Hładij Działko Nexter P20 również stanowi interesującą, lekką opcję uzbrojenia Opancerzenie pięta achillesowa BWP-1 Kolejna istotna wadą BWP-1 to jego zbyt słabe jak na współczesne pole walki opancerzenie. Przedni pancerz chroni przed trafieniami do kalibru 23 mm. Boki i tył pojazdy są jeszcze słabsze i chronią jedynie przed pociskami kalibru 7,62 mm i odłamkami artyleryjskimi. Do ich penetracji wystarczy więc karabin maszynowy 12,7 mm z amunicją przeciwpancerną, czyli uzbrojenie dość powszechnie stosowane na polu walki. Choć zdarzały się też przypadki przebicia szczególnie newralgicznych punktów w rejonie drzwi i włazów również ogniem z broni ręcznej na minimalnym dystansie. Tymczasem, jak można przeczytać powyżej, dziś nawet pojazdy typu HMMWV albo nieco cięższe M-ATV mogą być uzbrojone w działka kalibru 20-30 mm. Mimo to, ze względu na ograniczenia masowe i kosztowe należy bardzo starannie rozważyć ewentualne działania mające na celu wzmocnienie opancerzenia kadłuba pojazdu. Powinno ono dotyczyć jedynie odporności balistycznej a nie przeciwminowej, ze względu na koszt i
skomplikowanie takiej zmiany. W pierwszej kolejności należy wzmocnić boki pancerza w odcinku nadgąsienicowym do poziomu zapewniającego ochronę przed amunicją 12,7-14,5 mm i przedniej części do kalibru 30 mm. W przypadku wymogu pływalności mogą to być demontowane na czas przeprawy panele. Mogą to być elementy kompozytowe lub ceramiczne, dla obniżenia masy. Bezpieczeństwo zwiększą też znacznie odpowiednie materiały antyrykoszetowe wewnątrz przedziałów załogi i desantu oraz systemy gaśnicze i przeciwpożarowe. Kolejne rozwiązanie podnoszące przeżywalność załogi to zastąpienie ławek desantu i siedzeń załogi podwieszanymi fotelami absorbującymi energię w przypadku trafienia lub detonacji miny. Najbardziej ambitny wariant, mało prawdopodobny w tej modernizacji, to dopancerzenie pojazdu przy istotnej zmianie bryły. Czyli de facto, ścięcie boków i stropu kadłuba na wysokości półek nadgąsienicowych, podwyższenie przedziałów bojowego i desantu poprzez dospawanie nowego stropu i burt oraz zmiana drzwi tylnych lub zastąpienie ich rampą. Jest to modyfikacja uzasadniona tylko w przypadku zastosowania modułu uzbrojenia wymagającego istotnych zmian w stropie pojazdu np. w celu przesunięcia wieży dla właściwego wyważenia pojazdu. Należy pamiętać jednak, że podjęcie takiej decyzji niesie ze sobą szereg konsekwencji. W przypadku ograniczeń masy i kosztów priorytetem jest zwiększenie siły ognia a nie poziomu ochrony który w zakresie ograniczonej modernizacji w proporcji koszt-efekt nigdy nie zbliży się do nowoczesnych bojowych wozów piechoty. Fot. Lubawa S.A. Należy zastosować kamuflaż wielozakresowy, który znacznie utrudnia wykrycie pojazdu. tego typu system firmy Lubawa jest testowany na KTO Rosomak.
Aktywna i pasywna ochrona Równie istotny jak opancerzenie, jest zastosowanie w BWP-1 nowoczesnego systemu kamuflażu obniżającego szansę wykrycia a co za tym idzie trafienia i zniszczenia pojazdu. W tym zakresie krajowi producenci oferują produkty na światowym poziomie, działające zarówno w świetle widzialnym jak też w innych długościach fal. Dobrym przykładem, niemal gotowym do zastosowania jest kamuflaż firmy Lubawa, który zastosowano na fińskich wozach BMP-2. Podobne rozwiązanie jest też testowane na KTO Rosomak. Równocześnie należy zadbać, aby pojazd posiadał odpowiednie kosze transportowe na siatki maskujące, które mogą znacznie podwyższyć przeżywalność pojazdów na stanowiskach bojowych. Całkiem odrębną kwestią są systemy softkill i hardkill, których z oczywistych względów BWP-1 nie posiadają. Jeśli chodzi o systemy samoobrony hardkill to należy je z miejsca odrzucić. Ze względu na koszt, masę a przede wszystkim z uwagi na ich nieskuteczność przeciwko pociskom z działek automatycznych, które są dla BWP zagrożeniem większym niż pociski kierowane czy amunicja czołgowa. Natomiast w programie modernizacji nie powinno zabraknąć systemu ostrzegającego o opromieniowaniu i wyrzutni odpowiednich granatów osłonowych. Dość logiczne byłoby tu zastosowanie systemu samoosłony pojazdu SSP-1 OBRA-3, stosowanego również na KTO Rosomak. Systemy łączności i świadomości pola walki Kolejny istotny problem BWP-1 to archaiczne noktowizory wymagające podświetlania reflektorem podczerwieni. Ich wymiana na nowoczesne, pasywne przyrządy optoelektroniczne nie nastręcza szczególnych problemów, częściowo jest to już realizowane na przykład poprzez przyrządy dostarczane przez PCO. Ponadto, nowe systemy uzbrojenia powinny dysponować generacyjnie nowymi systemami celowniczo-obserwacyjnymi (w tym termowizyjnymi), zbliżając bewupy do potencjału nowoczesnych platform na świecie. Z uwagą należy podjeść natomiast do systemów łączności i wymiany informacji. Wątpliwe jest aby pojazdy, jak to zakładano w ramach programu Puma, otrzymały system BMS, gdyż jego wprowadzanie w siłach zbrojnych, nawet na najnowocześniejszych platformach zaledwie raczkuje. Należy natomiast zadbać o zgodne ze standardami NATO systemy łączności, pozycjonowania i nawigacji oraz identyfikacji swój-obcy. Rosyjskie radiostacje powinny zostać wymienione R-123 na radiostacje cyfrowe zgodne ze standardem NATO. Mogą to być polskie radiostacje, jak np. RKP 8000 czy RRC 9310 współpracujące z systemem Fonet-IP lub też inne rozwiązania stosowane w Wojsku Polskim.
Fot. J.Sabak Ukraińska modernizacja BWP-1 firmy Praktika obejmuje wymianę silnika i podwyższenie przedziału desantowego, oraz rampę zamiast drzwi tylnych. Jest to interesująca opcja dla pojazdów specjalnych. Układ napędowy więcej mocy? Jeśli chodzi o modernizację układu napędowego, to jej zakres powinien być przede wszystkim zależny od masy całkowitej pojazdu. Jeśli wzrośnie ona znacząco, to uzasadnione są większe zmiany pozwalające utrzymać dobre co najmniej porównywalne do wersji podstawowej zdolności terenowe i inne osiągi. W przypadku utrzymania masy zbliżonej do obecnej wystarczy wymiana silnika i ewentualnie skrzyni biegów na nowocześniejsze a przez to bardziej ekonomiczne bez istotnej ingerencji w układ napędowy. W ukraińskiej modernizacji BWP-1 zastosowano w miejsce silnika UTD-20 o pojemności 15,8 l i mocy około 300 KM power-pack firmy Deutz o pojemności 7,2 litra i podobnej mocy wraz z nową skrzynia biegów. W przypadku polskiej modernizacji uzasadnione byłoby zastosowanie silnika firmy MTU, gdyż takie mają stanowić standard w Wojsku Polskim. Może to być np. MTU 6V199TE20 o mocy do 260 kw/352 KM, który służy do napędu pojazdów LPG wykorzystywanych w systemie Regina (jako wozy dowodzenia dla baterii dział samobieżnych Krab kalibru 155mm). Przy 17 tonowej masie zapewnia on pojazdowi LPG prędkość 60 km/h i jest już eksploatowany co ułatwia obsługę i obniża koszt. W ramach remontów i modernizacji można też przeprowadzić modyfikacje takie jak zastosowanie elementów elastomerowych w układzie amortyzacji, co powinno również poprawić komfort i osiągi przy minimalnych kosztach. Podsumowanie realne warianty Czytelnik który dotarł do tego miejsca miał okazje wyroić sobie zdanie na temat możliwości modernizacji. Celowo nie opisano tu głebokich modernizacji, takich jak np. BVP-M2 SKCZŠakal. Podobnie jak program BWP-1M Puma tak głęboki program modernizacji nie ma sensu dla pojazdów które zamierzamy wycofać w przeciągu kilkunastu lat. Należy rozważyć trzy opcje. We wszystkich
uzasadniona jest modernizacja w zakresie systemów komunikacji, układu napędowego czy ochrony na poziomie opisanym powyżej. Główne różnice dotyczą ingerencji w strukturę skorupy i uzbrojenia BWP-1. 1. Wariant ekonomiczny oznacza kosmetyczne zmiany w samym podwoziu a więc również poziomie ochrony, utrzymanie zdolności do pływania i zastosowanie systemu uzbrojenia wymagającego minimalnej ingerencji. Najlepsze byłoby tu zastosowanie wieży dedykowanej do modernizacji BWP-1 (słowackiej czy ukraińskiego) lub lekkiej wieży zachodniej. Natomiast najtańsza opcja to użycie zdalnie sterowanego modułu uzbrojenia, który można zainstalować nawet wykorzystując jako punkt mocowania unieruchomioną i pozbawioną uzbrojenia oryginalną wieżę lub zabudowane miejsce po niej. Zależnie od potrzeb można też zastosować mieszaną strukturę jednostek np. pojazdów z wieżami z działkiem 30x173 mm i pojazdów z modułem uzbrojenia wyposażonym w pociski kierowane i broń małokalibrową lub lekkie działka 20-30mm. 2. Wariant pośredni uzbrojony w wieżę z działkiem 30x173 mm i w miarę możliwości rakietowymi pociskami kierowanymi w wersji podstawowej. Wyposażony w skalowalne opancerzenie dodatkowe, które po demontażu może umożliwiać pływanie. Jest to wariant szczególnie atrakcyjny np. dla pojazdów rozpoznawczych. Pozostaną one dłużej w służbie, gdyż w pierwszej kolejności produkowane będą BWP Borsuk w wersji podstawowej. W ramach tego wariantu mogą też powstać inne pojazdy pomocnicze na podwoziu BWP-1, które pozostaną w służbie równolegle z BWP Borsuk do czasu całkowitej unifikacji: wozy wsparcia technicznego, transportery dla obsług ppk Spike lub MANPADS Grom/Piorun czy pojazdy rozpoznania chemicznego. Większość z tych wersji będzie uzbrojona tylko w ZSMU, ale pożądana będzie modyfikacja bryły pojazdu: podwyższenie przedziału załogi/desantu czy instalacja specjalistycznych systemów. 3. Wariant ciężki wbrew nazwie nie musi oznaczać najcięższego opancerzenia, ale jego istotną cechą jest zwiększeni masy pojazdy poza możliwość pływania. Jednym z celów może być zastosowanie wieży ZSSW-30, co umożliwiłoby szkolenie załóg na docelowym uzbrojeniu dla BWP Borsuk. W miarę wprowadzania tych ostatnich wieże mogą być demontowane z wycofywanych pojazdów BWP-1 i instalowane na podwoziach BWP Borsuk, co de fato obniży ostateczny koszt modyfikacji. W tym ostatnim wariancie modernizacja może też obejmować większy zakres dopancerzenia oraz możliwość przetestowania systemów dedykowanych do użycia w BWP Borsuk takich jak BMS czy system kierowania. Im większa będzie unifikacja pojazdów zmodernizowanych z docelowa platformą tym szerzej będą mogły służyć do szkolenia przyszłych załóg BWP Borsuk, co wpłynie na skrócenie czasu osiągania gotowości operacyjnej.
Fot. VOIDWANDERER CC BY 4.0 Ukraiński BMP-1UMD to dobry przykład ekonomicznej modernizacji polegającej głównie na instalacji silnie uzbrojonej wieży bezzałogowej, wzmocnieniu pancerza bocznego i nowym silniku. Dla celów szkoleniowych uzasadnione może być doprowadzenie pewnej części pojazdów do wariantu 3, Jednak wobec dużego zapotrzebowania na bojowe wozy piechoty i zważywszy na ograniczone środki najbardziej prawdopodobny jest wariant pierwszy z pewnymi elementami drugiego. Jest to szczególnie interesująca opcja do wykorzystania w rodzinie pojazdów specjalnych na podwoziu BWP-1. Warto przy tym nadmienić, że ekonomiczna modernizacja czy westernizacja BWP-1 może stanowić interesującą ofertę eksportową, gdyż nadal znaczna liczba tego typu pojazdów znajduje się na wyposażeniu sił zbrojnych krajów nie zawsze będących w dobrych stosunkach z Rosją. Jest to chłonny rynek, który pozwoliłby sfinansować prace badawcze i obnizyć koszty realizacji dla odbiorcy krajowego. Warianty którymi nie będzie zainteresowanie Wojsko Polskie mogą wzbudzić zainteresowanie odbiorców, którym np. nie zależy aż tak bardzo na zdolności pływania.