ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 02 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. (Dz. U. z dnia 28 grudnia 02 r.) Na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy z dnia października 02 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673) zarządza się, co następuje: 1. 1. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie, zwany dalej "wnioskiem", do płatnika składek składa ubezpieczony lub uprawniony członek rodziny, o którym mowa w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia października 02 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 2. Wniosek zawiera następujące dane identyfikacyjne: 1) płatnika składek: numery NIP i REGON, a w przypadku gdy płatnikowi nie nadano obu tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu; 2) ubezpieczonego: numery PESEL i NIP, a w przypadku gdy ubezpieczony nie posiada tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo paszportu. 2. Płatnik składek, po otrzymaniu wniosku, kompletuje dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, w szczególności: 1) protokół powypadkowy; 2) prawomocny wyrok sądu pracy; 3) kartę wypadku; 4) decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej; 5) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się ubezpieczony; 6) odpis aktu zgonu - w przypadku zgonu osoby, która uległa wypadkowi przy pracy, lub u której stwierdzono chorobę zawodową. 3. Płatnik składek, po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez ubezpieczonego, przekazuje wniosek wraz ze skompletowaną dokumentacją, o której mowa w 2, terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "Zakładem", właściwej ze

względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego, w celu skierowania ubezpieczonego na badanie przeprowadzane przez lekarza orzecznika Zakładu. 4. 1. Ubezpieczony będący płatnikiem składek, osoby z nim współpracujące, a takŝe uprawniony członek rodziny, o którym mowa w 1 ust. 1, kompletują dokumentację i przekazują ją wraz z wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie bezpośrednio do właściwej terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio takŝe w przypadku: 1) braku płatnika obowiązanego do skompletowania dokumentacji; 2) zgłaszania przez ubezpieczonego wniosku o jednorazowe odszkodowanie w związku z pogorszeniem się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. 5. Zakład ustala, w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wniosku, termin badania ubezpieczonego przez lekarza orzecznika. 6. 1. Lekarz orzecznik ustala stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową na podstawie bezpośredniego badania ubezpieczonego i posiadanej dokumentacji medycznej oraz dokumentacji dotyczącej tego wypadku przy pracy albo tej choroby zawodowej. 2. Lekarz orzecznik, po dokonaniu ustaleń, o których mowa w ust. 1, wydaje orzeczenie o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, zwane dalej "orzeczeniem", w którym stwierdza stopień uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. 3. Lekarz orzecznik moŝe, przed wydaniem orzeczenia, zlecić uzupełnienie dokumentacji medycznej o opinię właściwego lekarza konsultanta, a takŝe o wyniki badań dodatkowych i specjalistycznych. 4. JeŜeli lekarz orzecznik nie moŝe wydać orzeczenia na podstawie wyników bezpośredniego badania i posiadanej dokumentacji, moŝe odroczyć jego wydanie w celu uzupełnienia niezbędnej dokumentacji. Po uzupełnieniu niezbędnej dokumentacji orzeczenie moŝe być wydane bez ponownego badania. 7. Przy orzekaniu o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu w związku z chorobą zawodową, lekarz orzecznik jest związany decyzją organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o stwierdzeniu choroby zawodowej. 8. 1. Lekarz orzecznik ustala w procentach stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu według oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, zwanej dalej "oceną procentową", która jest określona w załączniku do rozporządzenia. 2. JeŜeli dla danego rodzaju uszczerbku ocena procentowa określa dolną i górną granicę stopnia uszczerbku na zdrowiu, lekarz orzecznik określa stopień tego uszczerbku w tych granicach, biorąc pod uwagę obraz kliniczny, stopień uszkodzenia czynności organu, narządu lub układu oraz towarzyszące powikłania. 3. JeŜeli w ocenie procentowej brak jest odpowiedniej pozycji dla danego przypadku, lekarz orzecznik ocenia ten przypadek według pozycji najbardziej zbliŝonej. MoŜna ustalić stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w procencie niŝszym lub wyŝszym od

przewidywanego w danej pozycji, w zaleŝności od róŝnicy występującej między ocenianym stanem przedmiotowym a stanem przewidzianym w odpowiedniej pozycji oceny procentowej. 9. 1. JeŜeli wypadek przy pracy lub choroba zawodowa spowodowały uszkodzenie kilku kończyn, narządów lub układów, ogólny stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu równa się sumie procentów uszczerbku ustalonych za poszczególne uszkodzenie, w sposób określony w ocenie procentowej, z ograniczeniem do 0%. 2. Przy wielomiejscowym uszkodzeniu kończyny ogólny stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu równa się sumie procentów uszczerbku, ustalonych za poszczególne uszkodzenie w sposób określony w ocenie procentowej, z tym Ŝe procent ten nie moŝe być wyŝszy od procentu przewidzianego za utratę uszkodzonej części kończyny.. 1. W razie utraty lub uszkodzenia organu, narządu lub układu, którego funkcje były naruszone przed wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustala się w wysokości róŝnicy pomiędzy stwierdzonym stopniem tego uszczerbku a stopniem naruszenia istniejącego bezpośrednio przed wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. 2. JeŜeli nie jest moŝliwe określenie, w jakim stopniu organ, narząd lub układ był upośledzony przed wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, przyjmuje się, Ŝe upośledzenia nie było. 11. 1. Orzeczenie lekarza orzecznika zawiera: 1) opis naruszenia sprawności organizmu; 2) procentowe ustalenie stopnia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz numer pozycji w ocenie procentowej. 2. W przypadku, o którym mowa w 8 ust. 3, orzeczenie zawiera uzasadnienie przyczyn zastosowania określonej pozycji oceny procentowej. 3. Związek śmierci ubezpieczonego z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową stwierdza lekarz orzecznik w orzeczeniu. 12. Orzeczenie lekarza orzecznika otrzymuje ubezpieczony. 13. Wypłata jednorazowego odszkodowania jest dokonywana w trybie przewidzianym dla wypłaty świadczeń określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 14. Rozporządzenie wchodzi w Ŝycie z dniem 1 stycznia 03 r. 2) 1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej - zabezpieczenie społeczne, na podstawie 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 02 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 4). 2) Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 października 1975 r. w

sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy i z pracy oraz z tytułu chorób zawodowych (Dz. U. Nr 36, poz. 199), zachowanym w mocy na podstawie art. 59 ustawy z dnia października 02 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673). ZAŁĄCZNIK OCENA PROCENTOWA STAŁEGO LUB DŁUGOTRWAŁEGO USZCZERBKU NA ZDROWIU A. Uszkodzenia głowy Procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu Uszkodzenie powłok czaszki (bez uszkodzeń 1. kostnych): a) znaczne uszkodzenie powłok czaszki, rozległe, ściągające blizny - w zaleŝności od rozmiaru b) oskalpowanie Uszkodzenie kości sklepienia i podstawy czaszki 2. (wgłobienia, szczeliny, fragmentacja) - zaleŝnie od rozległości uszkodzeń 3. Ubytek w kościach czaszki: a) o średnicy poniŝej 2,5 cm 7 b) o średnicy powyŝej 2,5 cm - w zaleŝności od - rozmiarów Uwaga: JeŜeli przy uszkodzeniach i ubytkach kości czaszki (poz. 2 i 3) występują jednocześnie uszkodzenia powłok czaszki (poz. 1), naleŝy osobno oceniać stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku za uszkodzenia lub ubytki kości według poz. 2 lub 3 i osobno za uszkodzenia powłok czaszki według poz. 1. Powikłania towarzyszące uszkodzeniom wymienionym w poz. 1, 2, 3 w postaci: nawracającego się wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego, 4. przewlekłego zapalenia kości, ropowicy podczepcowej leczonej operacyjnie, zakrzepicy powłok, przepukliny mózgowej - ocenia się dodatkowo - w zaleŝności od rodzaju i stopnia powikłań 5. PoraŜenia i niedowłady: a) poraŝenie połowicze lub paraplegie (poraŝenia kończyn dolnych) uniemoŝliwiające samodzielne stanie i chodzenie 0

0-1 wg Skali Lovette'a b) głęboki niedowład połowiczy lub parapareza 2 wg Skali 60-80 Lovette'a c) średniego stopnia niedowład połowiczy lub parapareza 40-60 kończyn dolnych 3 wg Skali Lovette'a d) niewielki lub dyskretny niedowład połowiczy lub niedowład kończyn dolnych 4 wg Skali Lovette'a, dyskretny deficyt 35 siły przy obecności zaburzeń napięcia mięśniowego, niedostateczności precyzji ruchów itp. e) monoparezy pochodzenia ośrodkowego: - kończyna górna wg Skali Lovette'a prawa 0 40 lewa prawa 1-2 - 35 lewa - prawa 3-4 lewa - kończyna dolna wg Skali Lovette'a 0 40 1-2 3-4 6. Zespoły pozapiramidowe: a) utrwalony zespół pozapiramidowy znacznie utrudniający 0 sprawność ustroju i wymagający opieki innych osób b) zespół pozapiramidowy naruszający sprawność ustroju z 80 zaburzeniami mowy, napadami ocznymi itp. c) zaznaczony zespół pozapiramidowy 7. Zaburzenia równowagi pochodzenia móŝdŝkowego: a) uniemoŝliwiające chodzenie i samodzielne funkcjonowanie 0 b) utrudniające chodzenie i sprawność ruchową w stopniu 70-80 znacznym

c) miernego stopnia utrudnienie chodu i sprawności ruchowej - 60 d) dyskretnie wpływające na sposób chodu i niewielkie upośledzenie zborności i precyzji ruchów 8. Padaczka: a) z licznymi napadami ze współistnieniem zaburzeń psychicznych, charakteropatii, otępienia wymagających 0 opieki innej osoby b) padaczka z zaburzeniami psychicznymi w zaleŝności od ich nasilenia - 70 c) padaczka bez zaburzeń psychicznych w zaleŝności od częstości napadów - 40 Uwaga: Podstawą rozpoznania padaczki są obserwacje przez lekarza napadu, typowe zmiany eeg, dokumentacja ambulatoryjna bądź szpitalna. 9. Zaburzenia neurologiczne i psychiczne uwarunkowane organicznie (encefalopatie): a) otępienie lub cięŝkie zaburzenia zachowania i emocji uniemoŝliwiające samodzielną egzystencję b) encefalopatie ze zmianami charakterologicznymi w zaleŝności od stopnia c) encefalopatie bez zmian charakterologicznych Uwaga: Za encefalopatią poza zespołem psychoorganicznym przemawiają odchylenia przedmiotowe w stanie neurologicznym, zmiany w zapisie eeg. Encefalopatia powinna być potwierdzona badaniami dodatkowymi. Zaburzenia adaptacyjne będące następstwem urazów i wypadków, w których. nie doszło do trwałych uszkodzeń OUN: a) utrwalone nerwice związane z urazem czaszkowo-mózgowym b) ujawnienie się psychozy w następstwie cięŝkiego stresu 50-80 11. Zaburzenia mowy: a) afazja całkowita (sensoryczna lub sensoryczno-motoryczna) z agrafią i aleksją 80 b) afazja całkowita motoryczna 60 c) afazja znacznego stopnia utrudniająca porozumiewanie się 40 d) afazja nieznacznego stopnia 12. Zespoły podwzgórzowe pourazowe (cukrzyca, moczówka prosta, nadczynność 0 50-70

tarczycy i inne zaburzenia wewnątrzwydzielnicze pochodzenia ośrodkowego): a) znacznie upośledzające czynność ustroju 60 b) nieznacznie upośledzające czynność ustroju 13. Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwów ruchowych gałki ocznej: a) nerwu okoruchowego: w zakresie mięśni wewnętrznych oka - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia w zakresie mięśni zewnętrznych oka - w zaleŝności od - stopnia uszkodzenia b) nerwu bloczkowego 3 1 - c) nerwu odwodzącego - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu trójdzielnego - w zaleŝności od - 14. stopnia uszkodzenia. Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu twarzowego - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia Uwaga: Uszkodzenie nerwu twarzowego łącznie z pęknięciem kości skalistej naleŝy ocenić według poz. 49. - Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwów językowo-gardłowego i 16. błędnego - w zaleŝności od stopnia zaburzeń mowy, połykania, oddechu, krąŝenia i funkcji przewodu pokarmowego. Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu dodatkowego - w zaleŝności od 17. stopnia uszkodzenia Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu podjęzykowego - w zaleŝności 18. od stopnia uszkodzenia - 50 - B. Uszkodzenia twarzy 19. Uszkodzenia powłok twarzy (blizny i ubytki): a) oszpecenia bez zaburzeń funkcji - w zaleŝności od rozmiarów blizn i ubytków w powłokach twarzy b) oszpecenia z miernymi zaburzeniami funkcji - w zaleŝności od rozmiarów blizn i ubytków w powłokach twarzy oraz stopnia zaburzeń funkcji c) oszpecenia połączone z duŝymi zaburzeniami funkcji (przyjmowanie pokarmów, zaburzenia oddychania, mowy, ślinotok i zaburzenia funkcji powiek itp.) - w zaleŝności od rozmiarów blizn i ubytków w powłokach twarzy oraz 1 - - - 60

stopnia zaburzeń funkcji. Uszkodzenia nosa: a) uszkodzenie nosa bez zaburzeń oddychania i powonienia - zaleŝnie od rozległości uszkodzenia b) uszkodzenie nosa z zaburzeniami oddychania - zaleŝnie od rozległości uszkodzenia i stopnia zaburzeń oddychania c) uszkodzenie nosa z zaburzeniami oddychania i powonienia - w zaleŝności od stopnia zaburzeń w oddychaniu i powonieniu d) utrata powonienia w następstwie uszkodzenia przedniego dołu 5 czaszkowego e) utrata nosa w całości (łącznie z kośćmi nosa) Uwaga: JeŜeli uszkodzenie nosa wchodzi w zespół uszkodzeń objętych poz. 19, naleŝy stosować ocenę według tej pozycji (tj. według poz. 19). 21. Utrata zębów: a) siekacze i kły - za kaŝdy ząb 1 b) pozostałe zęby począwszy od dwóch - za kaŝdy ząb 1 (niezaleŝnie od zaprotezowania) 22. Utrata części szczęki lub Ŝuchwy (łącznie z oszpeceniem i utratą zębów) - staw rzekomy - zaleŝnie od rozległości ubytków, stanu odŝywiania i powikłań 23. Utrata szczęki (łącznie z oszpeceniem i utratą zębów): a) szczęki 40 b) Ŝuchwy 50 24. Złamania szczęki i/lub Ŝuchwy wygojone z przemieszczeniem odłamów: a) bez zaburzeń czynności stawu Ŝuchwowo-skroniowego - w 1 - zaleŝności od stopnia zniekształcenia i rozwarcia szczęk 5 b) z zaburzeniami czynności stawu Ŝuchwowo-skroniowego - w zaleŝności od stopnia zaburzeń Ŝucia i rozwarcia szczęk. Ubytek podniebienia: a) z zaburzeniami mowy i połykania - w zaleŝności od stopnia zaburzeń b) z duŝymi zaburzeniami mowy i połykania - w zaleŝności od stopnia zaburzeń 26. Ubytki języka: 1 - - 1-2 40 a) bez zaburzeń mowy i połykania 3 b) z zaburzeniami mowy i połykania - w zaleŝności od stopnia zaburzeń c) z duŝymi zaburzeniami mowy - w zaleŝności od stopnia 1

zaburzeń 40 d) całkowita utrata języka 50 C. Uszkodzenia narządu wzroku 27. a) przy obniŝeniu ostrości wzroku lub utracie wzroku jednego lub obojga oczu stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu określa się według następującej tabeli: Ostrość wzroku 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 oka prawego (/) (9/) (8/) (7/) (6/) (1/2) (4/) (3/) (2/) (1/) 0 Ostrość wzroku oka lewego Procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu 1,0 (/) 0 2,5 5 7,5 12,5 35 0,9 (9/) 2,5 5 7,5 12,5 35 40 0,8 (8/) 5 7,5 12,5 35 40 45 0,7 (7/) 7,5 12,5 35 40 45 50 0,6 (6/) 12,5 35 40 45 50 55 0,5 (1/2) 12,5 35 40 45 50 55 60 0,4 (4/) 35 40 45 50 55 60 65 0,3 (3/) 35 40 45 50 55 60 65 70 0,2 (2/) 35 40 45 50 55 60 65 70 80 0,1 (1/) 35 40 45 50 55 60 65 70 80 90 0 35 40 45 50 55 60 65 70 80 90 0 Uwaga: Ostrość wzroku zawsze określa się po korekcji szkłami zarówno przy zmętnieniu rogówki lub soczewki, jak i przy współistnieniu uszkodzenia siatkówki lub nerwu wzrokowego. b) utrata wzroku jednego oka z jednoczesnym wyłuszczeniem 38 gałki ocznej PoraŜenie nastawności (akomodacji) - przy zastosowaniu 28. szkieł poprawczych: a) jednego oka b) obojga oczu 29. Uszkodzenia gałki ocznej wskutek urazów tępych: a) rozdarcie naczyniówki jednego oka wg tabeli ostrości

wzroku (poz. 27a) b) zapalenie naczyniówki i siatkówki jednego oka, powodujące " zaburzenia widzenia środkowego lub obwodowego c) przedziurawienie plamki Ŝółtej jednego oka " d) zanik nerwu wzrokowego ". Uszkodzenia gałki ocznej wskutek urazów drąŝących: wg tabeli ostrości a) blizny rogówki lub twardówki (garbiak twardówki) wzroku (poz. 27a) b) zaćma urazowa (uszkodzenie soczewki) " c) ciało obce wewnątrzgałkowe powodujące obniŝenie ostrości " wzroku Uszkodzenia gałki ocznej wskutek urazów chemicznych i wg tabeli ostrości 31. termicznych (oparzenia itp.) wzroku (poz. 27a) Koncentryczne zwęŝenie pola widzenia ocenia się według 32. niŝej podanej tabeli: ZwęŜenie do Przy nienaruszonym drugim oku W obojgu oczach Przy ślepocie drugiego oka 60 0 0 35% 50 5% % 45% 40 % % 55% % 50% 70% % 80% 85% % 90% 95% PoniŜej 35% 95% 0% 33. Połowicze niedowidzenia: a) dwuskroniowe 60 b) dwunosowe c) jednoimienne d) jednoimienne górne e) jednoimienne dolne 40 Utrata funkcji soczewki po operacyjnym usunięciu zaćmy 34. pourazowej, bezsoczewkowość pourazowa, przy braku jednoczesnego pojedynczego widzenia obuocznego: a) w jednym oku b) w obojgu oczach 40

Usunięcie zaćmy pourazowej ze wszczepieniem sztucznej soczewki 35. wewnątrzgałkowej: a) w jednym oku b) w obojgu oczach 36. Zaburzenia w droŝności przewodów łzowych (łzawienie) a) w jednym oku b) w obojgu oczach Odwarstwienie siatkówki jednego oka - oceniać według tabeli 37. ostrości wzroku poz. 27a) oraz według tabeli koncentrycznego zwęŝenia pola widzenia poz. 32. Jaskra - oceniać według tabeli ostrości wzroku (poz. 27a) oraz według tabeli koncentrycznego zwęŝenia pola widzenia (poz. 32), z 38. tym zastrzeŝeniem, Ŝe ogólny procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu nie moŝe wynosić więcej niŝ 35% za jedno oko i 0% za oboje oczu. 39. Wytrzeszcz tętniący - w zaleŝności od stopnia 50-0 wg tabeli ostrości 40. Zaćma urazowa wzroku (poz. 27a) 41. Przewlekłe zapalenie spojówek 42. D. Uszkodzenia narządu słuchu Przy upośledzeniu ostrości słuchu procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu określa się według niŝej podanej tabeli: Obliczanie procentowego uszczerbku na zdrowiu z tytułu utraty słuchu wg Rosera (w mod.) Ucho prawe 0 - db 26-40 db 41-70 db Pow. 70 db Ucho lewe 0 - db 0% 5% % % 26-40 db 5% % % % 41-70 db % % % 40% pow. 70 db % % 40% 50% Uwaga: oblicza się średnią dla ucha prawego i lewego oddzielnie dla 500, 1.000 i 2.000 Hz.

43. Urazy małŝowiny usznej: a) utrata części małŝowiny 5 b) zniekształcenie małŝowiny (blizny, oparzenia i odmroŝenia) - w zaleŝności od stopnia c) utrata jednej małŝowiny d) utrata obu małŝowin oceniać wg tabeli 44. ZwęŜenie lub zarośnięcie zewnętrznego przewodu słuchowego: ostrości słuchu (poz. 42) a) jednostronne z osłabieniem lub przytępieniem słuchu " b) obustronne z osłabieniem lub przytępieniem słuchu " 45. Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego: a) jednostronne 5 b) obustronne Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego powikłane 46. perlakiem, próchnicą kości lub polipem ucha - w zaleŝności od stopnia powikłań: a) jednostronne b) obustronne - 47. Uszkodzenie ucha środkowego w następstwie złamania kości skroniowej z upośledzeniem słuchu oceniać wg tabeli ostrości słuchu (poz. 42) 48. Uszkodzenie ucha wewnętrznego: oceniać wg tabeli a) z uszkodzeniem części słuchowej ostrości słuchu (poz. 42) b) z uszkodzeniem części statycznej - w zaleŝności od stopnia - 50 uszkodzenia c) z uszkodzeniem części słuchowej i statycznej - w zaleŝności - 60 od stopnia uszkodzenia Uszkodzenie nerwu twarzowego łącznie z pęknięciem kości 49. skalistej: a) jednostronne - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia 2 40 b) dwustronne 60 E. Uszkodzenia szyi, krtani, tchawicy i przełyku 50. Uszkodzenie gardła z upośledzeniem funkcji

Uszkodzenie lub zwęŝenie krtani pozwalające na obchodzenie się bez rurki 51. tchawiczej - w zaleŝności od stopnia zwęŝenia Uszkodzenie krtani, powodujące konieczność stałego noszenia rurki 52. tchawiczej: a) z zaburzeniami głosu - w zaleŝności od stopnia 3 50 b) z bezgłosem 60 53. Uszkodzenie tchawicy - w zaleŝności od stopnia jej zwęŝenia - 60 54. Uszkodzenie przełyku powodujące: a) częściowe trudności w odŝywianiu - w zaleŝności od stopnia upośledzenia stanu odŝywienia 55. - - b) odŝywianie tylko płynami 50 c) całkowitą niedroŝność przełyku ze stałą przetoką Ŝołądkową 80 Uszkodzenia tkanek miękkich (skóry i mięśni) szyi z ograniczeniem - ruchomości szyi - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia i ustawienia głowy Uwaga: Uszkodzenia tkanek miękkich z jednoczesnym uszkodzeniem kręgosłupa szyjnego naleŝy oceniać według poz. 89. 56. F. Uszkodzenia klatki piersiowej i ich następstwa Blizny powłok klatki piersiowej ograniczające ruchomość klatki piersiowej - w zaleŝności od stopnia ograniczenia ruchomości klatki piersiowej 57. Utrata gruczołu piersiowego w części lub w całości 58. Uszkodzenie przynajmniej 2 Ŝeber (złamanie itp.): a) z obecnością zniekształceń klatki piersiowej i bez zmniejszenia pojemności Ŝyciowej płuc b) z obecnością zniekształceń klatki piersiowej i zmniejszenia pojemności Ŝyciowej płuc - w zaleŝności od stopnia zmniejszenia pojemności Ŝyciowej - - 59. Złamanie mostka ze zniekształceniami 60. Zapalenie kości (przetoki) Ŝeber lub mostka Uszkodzenia płuc i opłucnej (zrosty opłucnowe, uszkodzenia tkanki płucnej, 61. ubytki tkanki płucnej, ciała obce itp.): a) bez niewydolności oddechowej b) z niewydolnością oddechową - w zaleŝności od stopnia - 40 1

62. Uszkodzenia tkanki płucnej powikłane przetokami, ropniem płuc - w zaleŝności od stopnia niewydolności oddechowej 40-80 Uwaga: Przy orzekaniu według pozycji 61 i 62 stopień uszkodzenia tkanki płucnej i niewydolności oddechowej potwierdzić badaniem spirometrycznym i badaniem rentgenowskim. 63. Uszkodzenie serca lub osierdzia: a) z wydolnym układem krąŝenia b) z objawami względnej wydolności układu krąŝenia c) z objawami niewydolności krąŝenia - w zaleŝności od stopnia niewydolności 40-90 Uwaga: Stopień uszkodzenia serca oceniać naleŝy na podstawie badania radiologicznego, elektrokardiograficznego i badania ECHO. 64. Przepukliny przeponowe - w zaleŝności od stopnia zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego, oddychania i krąŝenia - 40 G. Uszkodzenia brzucha i ich następstwa 65. Uszkodzenia powłok jamy brzusznej (przepukliny urazowe, wysiłkowe, przetoki itd.) - w zaleŝności od umiejscowienia i rozmiarów uszkodzenia powłok jamy brzusznej Uwaga: 1. Za przepukliny urazowe uwaŝa się przepukliny spowodowane pourazowym uszkodzeniem powłok brzusznych (np. po rozerwaniu mięśni powłok brzusznych). 2. Za przepukliny tzw. wysiłkowe uwaŝa się przepukliny spowodowane nagłym wysiłkiem fizycznym lub gwałtownym ruchem. 66. Uszkodzenie Ŝołądka, jelit i sieci: a) bez zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego i przy dostatecznym stanie odŝywienia b) z zaburzeniami trawienia i niedostatecznym stanem odŝywienia - w zaleŝności od stopnia zaburzeń i stanu odŝywienia 67. Przetoki jelitowe, kałowe i odbyt sztuczny - w zaleŝności od stopnia 1 50

zanieczyszczania się i zmian zapalnych tkanek otaczających przetokę: a) jelita cienkiego - 80 b) jelita grubego - 50 68. Przetoki okołoodbytnicze Uszkodzenie zwieracza odbytu, powodujące stałe, całkowite nietrzymanie 69. kału i gazów 60 70. Wypadnięcie odbytnicy - w zaleŝności od stopnia wypadnięcia - 71. Utrata śledziony a) bez większych zmian w obrazie krwi b) ze zmianami w obrazie krwi lub i ze zrostami otrzewnowymi 72. Uszkodzenia wątroby, dróg Ŝółciowych lub trzustki: a) bez zaburzeń ich czynności b) z zaburzeniami ich czynności w zaleŝności od stopnia - 60 73. H. Uszkodzenia narządów moczowo-płciowych Uszkodzenie jednej nerki lub obu nerek powodujące upośledzenie ich funkcji - w zaleŝności od stopnia 74. Utrata jednej nerki przy drugiej zdrowej i prawidłowo działającej 35 Utrata jednej nerki przy upośledzeniu funkcjonowania drugiej nerki - w 40-75. zaleŝności od stopnia upośledzenia funkcji pozostałej nerki 75 76. Uszkodzenie moczowodu powodujące zwęŝenie jego światła Uszkodzenie pęcherza - w zaleŝności od stopnia zmniejszenia jego - 77. pojemności, zaburzeń w oddawaniu moczu, przewlekłych stanów zapalnych Przetoki dróg moczowych i pęcherza moczowego - w zaleŝności od stopnia 78. stałego zanieczyszczania się moczem 79. ZwęŜenie cewki moczowej: a) powodujące trudności w oddawaniu moczu b) z nietrzymaniem lub zaleganiem moczu - 50 c) z nietrzymaniem lub zaleganiem moczu z powikłaniami 50-60 80. Utrata prącia 40 81. Częściowa utrata prącia - - 50

82. Utrata jednego jądra lub jajnika 83. Utrata obu jąder lub obu jajników 40 84. Wodniak jądra 85. Utrata macicy: a) w wieku do 50 lat 40 b) w wieku powyŝej 50 lat 86. Uszkodzenie krocza powodujące wypadnięcie narządów rodnych: a) pochwy b) pochwy i macicy I. Ostre zatrucia i ich następstwa (Orzekać nie wcześniej niŝ po 6 miesiącach) 87. Nagłe zatrucie gazami lub/i substancjami (z wyjątkiem zatruć pokarmowych): a) ze stwierdzoną utratą przytomności, lecz bez wtórnych powikłań b) powodujące uszkodzenie układu krwiotwórczego i narządów wewnętrznych (rozedma, przewlekły nieŝyt krtani, tchawicy i oskrzeli) - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia - Uwaga: Uszkodzenia układu nerwowego spowodowane nagłym zatruciem gazami naleŝy oceniać według odpowiednich pozycji dotyczących układu nerwowego. 88. Nagłe zatrucie pokarmami powodujące uszkodzenie narządów miąŝszowych przewodu pokarmowego - w zaleŝności od stopnia uszkodzenia Uwaga: 1. Uszkodzenia układu nerwowego wskutek nagłych zatruć pokarmowych naleŝy oceniać według odpowiednich pozycji dotyczących układu nerwowego. 2. Zatrucie włośniami nie pozostawia w zasadzie trwałych następstw. J. Uszkodzenia kręgosłupa, rdzenia kręgowego i ich następstwa 89. Uszkodzenia kręgosłupa w odcinku szyjnym: a) ograniczenie ruchomości w zakresie rotacji lub zginania powyŝej stopni

b) całkowite zesztywnienie 35 c) całkowite zesztywnienie z niekorzystnym ustawieniem głowy 50 90. Uszkodzenie kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym: a) ograniczenie ruchomości w zakresie rotacji powyŝej stopni lub zginania do 50 cm b) całkowite zesztywnienie c) całkowite zesztywnienie z niekorzystnym ustawieniem tułowia 40 Izolowane uszkodzenia wyrostków poprzecznych, wyrostków ościstych - w 3-91. zaleŝności od ich liczby i zaburzeń funkcji Uszkodzenia kręgosłupa powikłane zapaleniem kręgów, obecnością ciała 92. obcego itp. ocenia się według poz. 89-91, zwiększając stopień uszczerbku na zdrowiu 93. Uszkodzenia rdzenia kręgowego: a) przy objawach poprzecznego przecięcia rdzenia z całkowitym poraŝeniem lub niedowładem duŝego stopnia dwóch lub 0 czterech kończyn b) niedowład kończyn dolnych bez uszkodzenia górnej części rdzenia (kończyn górnych), umoŝliwiający poruszanie się za 70 pomocą dwóch lasek c) niedowład kończyn dolnych umoŝliwiający poruszanie się o 40 jednej lasce d) poraŝenie całkowite obu kończyn górnych z zanikami mięśniowymi, zaburzeniami czucia i zmianami troficznymi bez 0 poraŝenia kończyn dolnych (po wylewie śródrdzeniowym) e) niedowład znacznego stopnia obu kończyn górnych znacznie 70 upośledzający czynność kończyn (po wylewie śródrdzeniowym) f) niedowład nieznacznego stopnia obu kończyn górnych (po wylewie śródrdzeniowym) g) zaburzenia ze strony zwieraczy i narządów płciowych bez 40 niedowładów (zespół stoŝka końcowego) h) zaburzenia czucia, zespoły bólowe bez niedowładów - w - zaleŝności od stopnia zaburzeń Urazowe zespoły korzonkowe (bólowe, ruchowe, czuciowe lub mieszane) - w 94. zaleŝności od stopnia: a) szyjne b) piersiowe c) lędźwiowo-krzyŝowe

d) guziczne 5 K. Uszkodzenia miednicy Utrwalone rozejście się spojenia łonowego lub rozerwanie stawu krzyŝowobiodrowego - w zaleŝności od stopnia przemieszczenia i zaburzeń chodu 95. Złamanie miednicy z przerwaniem obręczy biodrowej jedno- lub 96. wielomiejscowe - w zaleŝności od zniekształcenia i upośledzenia chodu: 97. 98. a) w odcinku przednim (kość łonowa, kulszowa) b) w odcinku przednim i tylnym (typ Malgaigne'a) Złamanie dna panewki - w zaleŝności od upośledzenia funkcji stawu i zmian zniekształcających: a) bez zwichnięcia centralnego b) ze zwichnięciem centralnym Izolowane złamanie miednicy (talerz biodrowy, kolce biodrowe, guz kulszowy) - w zaleŝności od zniekształcenia i zaburzeń funkcji - 35 1 45 - - 40 Uwaga: Towarzyszące uszkodzenia narządów miednicy i objawy neurologiczne ocenia się dodatkowo według pozycji dotyczących odpowiednich uszkodzeń narządów miednicy lub uszkodzeń neurologicznych. L. Uszkodzenia kończyny górnej Uwaga: Przy uszkodzeniach kończyn górnych u osób leworęcznych stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustala się według zasad przewidzianych w tabeli, przyjmując dla uszkodzeń ręki prawej procenty ustalone dla ręki lewej, a dla uszkodzenia ręki lewej procenty ustalone dla ręki prawej. Łopatka 99. Złamanie łopatki: a) wygojone złamanie łopatki z nieznacznym przemieszczeniem bez większych zaburzeń funkcji kończyny 5 b) wygojone z przemieszczeniem i znacznym ograniczeniem prawa - 40 funkcji kończyny w zaleŝności od stopnia lewa

Uwaga: Normy pozycji 99 uwzględniają równieŝ ewentualne powikłania neurologiczne. Obojczyk 0. Wadliwe wygojone złamanie obojczyka - w zaleŝności od stopnia zniekształcenia i ograniczenia ruchów 1. Staw rzekomy obojczyka ograniczający ruchy kończyny 2. Zwichnięcie stawu obojczykowo-barkowego lub obojczykowo- mostkowego - w zaleŝności od ograniczenia ruchów, upośledzenia zdolności dźwigania i stopnia zniekształcenia Uszkodzenia obojczyka powikłane przewlekłym zapaleniem kości i 3. obecnością ciał obcych ocenia się według pozycji 0-2, zwiększając 5 stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o: Uwaga: Przy współistniejących powikłaniach neurologicznych naleŝy stosować ocenę według pozycji dotyczących uszkodzeń odpowiednich odcinków kończyny - w zaleŝności od stopnia wypadnięcia funkcji. Bark 4. Przewlekłe zmiany stawu barkowego - w zaleŝności od stopnia ograniczenia funkcji i przykurczu 5. Zastarzałe nieodprowadzone zwichnięcie stawu barkowego - - w zaleŝności od zakresu ruchów i ustawienia kończyny 1 6. Nawykowe zwichnięcia barku potwierdzone dokumentacją medyczną 7. Staw cepowy w następstwie pourazowych ubytków kości - w 2 40 zaleŝności od zaburzeń funkcji - 35 Uwaga: Staw wiotki z powodu poraŝeń ocenia się według norm neurologicznych. 8. Zesztywnienie stawu barkowego:

a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym (w odwiedzeniu około 70, antepozycja 35 i rotacja zewnętrzna około ) w zaleŝności od ustawienia i funkcji b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym 9. Bliznowaty przykurcz stawu barkowego w zaleŝności od zaburzeń czynności stawu 1. Uszkodzenie barku powikłane przewlekłym zapaleniem kości, obecnością ciał obcych, przetokami i zmianami neurologicznymi ocenia się według pozycji 4-9, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu - w zaleŝności od stopnia powikłań i upośledzenia funkcji 111. Utrata kończyny w barku 112. Utrata kończyny wraz z łopatką - 35 1 40 35 35 prawa 75 lewa 70 prawa 80 lewa 75 113. Ramię Złamanie kości ramiennej - w zaleŝności od zmian wtórnych i upośledzenia funkcji kończyny: prawa a) z niewielkim przemieszczeniem i zaburzeniem osi lewa prawa b) ze znacznym przemieszczeniem i skróceniem - lewa - c) złamania powikłane przewlekłym zapaleniem kości, prawa

przetokami, brakiem zrostu, stawem rzekomym, ciałami obcymi i zmianami neurologicznymi Uszkodzenia mięśni, ścięgien i ich przyczepów w zaleŝności od 114. zmian wtórnych i upośledzenia funkcji: - 55 lewa 2 50 prawa a) mięśnia dwugłowego lewa prawa b) uszkodzenia innych mięśni ramienia lewa 1. Utrata kończyny w obrębie ramienia: prawa a) z zachowaniem tylko 1/3 bliŝszej kości ramiennej 70 lewa 65 prawa b) przy dłuŝszych kikutach 65 lewa 60 116. Przepukliny mięśniowe ramienia 3 Staw łokciowy 117. Złamanie obwodowej nasady kości ramiennej - w zaleŝności od zaburzeń osi i ograniczenia ruchów w stawie łokciowym: a) bez większych przemieszczeń, zniekształceń i ograniczenia ruchomości b) z duŝym zniekształceniem i ze znacznym przykurczem 118. Zesztywnienie stawu łokciowego: a) w zgięciu zbliŝonym do kąta prostego i z zachowanymi ruchami obrotowymi przedramienia (75-1 ) prawa 5 - lewa 5 - prawa 1 lewa -

119. b) z brakiem ruchów obrotowych c) w ustawieniu wyprostnym lub zbliŝonym (160-180 ) d) w innych ustawieniach - zaleŝnie od przydatności czynnościowej kończyny Przykurcz w stawie łokciowym - w zaleŝności od zakresu zgięcia, wyprostu i stopnia zachowania ruchów obrotowych przedramienia: a) przy niemoŝności zgięcia do 90 b) przy moŝliwości zgięcia ponad kąt prosty 35 50 45-45 - 40-5 - 5-5 - Uwaga: Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie stawu łokciowego naleŝy oceniać według pozycji 117-119. 1. Cepowy staw łokciowy - w zaleŝności od stopnia wiotkości i 121. stanu mięśni Uszkodzenia stawu łokciowego powikłane przewlekłym stanem zapalnym, przetokami, ciałami obcymi itp. ocenia się według pozycji 117-1, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o: 1-5 122. Przedramię Złamania w obrębie dalszych nasad jednej lub obu kości przedramienia, powodujące ograniczenia ruchomości nadgarstka i zniekształcenia - w

zaleŝności od stopnia zaburzeń czynnościowych: a) ze zniekształceniem b) ze znacznym zniekształceniem, duŝym ograniczeniem 1 ruchomości i zmianami wtórnymi (troficzne, krąŝeniowe itp.) - Złamania trzonów jednej lub obu kości przedramienia - w zaleŝności od 123. przemieszczeń, zniekształceń i zaburzeń czynnościowych: prawe a) ze zniekształceniem i zaznaczonymi zaburzeniami funkcji lewe 3 - prawe b) ze znacznym zniekształceniem, duŝym ograniczeniem 1 35 lewe ruchomości i zmianami wtórnymi (troficzne, krąŝeniowe itp.) - 124. Staw rzekomy kości promieniowej 1. Staw rzekomy kości łokciowej prawe 126. Brak zrostu, staw rzekomy obu kości przedramienia 40 lewe 35 Uszkodzenie przedramienia powikłane przewlekłym zapaleniem kości, przetokami, obecnością ciał obcych, ubytkiem tkanki kostnej i zmianami 127. neurologicznymi ocenia się według pozycji 122-126, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zaleŝności od stopnia powikłań prawa 128. Utrata kończyny w obrębie przedramienia - w zaleŝności od 5 65 lewa charakteru kikuta i jego przydatności do oprotezowania 50-60

129. Utrata przedramienia w sąsiedztwie stawu nadgarstkowego prawe 55 lewe 50 Nadgarstek 1. Ograniczenia ruchomości w obrębie nadgarstka w następstwie jego uszkodzeń (skręcenia, zwichnięcia, złamania kości nadgarstka, martwice aseptyczne tych kości) - w zaleŝności od ustawienia, zakresu ruchów, objawów bólowych i troficznych oraz funkcji palców: a) ograniczenie ruchomości b) ograniczenie ruchomości duŝego stopnia c) ograniczenia ruchomości duŝego stopnia z ustawieniem ręki czynnościowo niekorzystnym 131. Całkowite zesztywnienie w obrębie nadgarstka: 132. a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym - w zaleŝności od stopnia upośledzenia funkcji dłoni i palców b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym - w zaleŝności od stopnia upośledzenia funkcji dłoni i palców Uszkodzenia nadgarstka powikłane głębokimi, trwałymi zmianami troficznymi, przewlekłym ropnym zapaleniem kości nadgarstka, przetokami i zmianami neurologicznymi ocenia się według pozycji 1 i 131, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zaleŝności od stopnia powikłań o: 133. Utrata ręki na poziomie nadgarstka 3-8 - 8 - - 1 1-2 45-40 prawa 55 lewa 1 -

50 134. Ł. Śródręcze i palce Kciuk Złamania i zwichnięcia kciuka (pierwszej kości śródręcza i paliczków kciuka) - w zaleŝności od ustawienia, zniekształcenia i stopnia zaburzeń funkcji kciuka: a) z przemieszczeniem b) z duŝym przemieszczeniem i zniekształceniem Uwaga: Przy ocenie stopnia zaburzeń czynności kciuka naleŝy brać pod uwagę przede wszystkim zdolność przeciwstawienia i chwytu. 3-8 - 8-135. Utraty w obrębie kciuka: a) utrata opuszki b) utrata paliczka paznokciowego c) utrata paliczka paznokciowego z częścią paliczka podstawowego (do 2/3 długości paliczka) d) utrata paliczka paznokciowego i paliczka podstawowego poniŝej 2/3 długości lub utrata obu paliczków bez kości śródręcza e) utrata obu paliczków z kością śródręcza 5 3 8

136. Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie kciuka (blizny, uszkodzenia ścięgnien, zniekształcenia, przykurcze stawów, zesztywnienia, zmiany troficzne, czuciowe itp.) - powodujące: a) ograniczenie funkcji b) znaczne ograniczenie funkcji c) upośledzenie funkcji graniczące z następstwami utraty kciuka 3-1 - 8-8 - - 1 Palec wskazujący 137. Utraty w obrębie palca wskazującego: a) utrata opuszki b) utrata paliczka paznokciowego c) utrata paliczka paznokciowego z 1/3 dalszą paliczka środkowego d) utrata paliczka paznokciowego i środkowego powyŝej 1/3 e) utrata trzech paliczków 5 3 7 5 8 5 12 17

138. f) utrata palca wskazującego z kością śródręcza Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie palca wskazującego oraz II kości śródręcza (blizny, uszkodzenia ścięgien, zniekształcenia, przykurcze stawów, zesztywnienia, zmiany troficzne, czuciowe itp.) - powodujące: a) ograniczenie funkcji - w zaleŝności od stopnia b) znaczne ograniczenie funkcji - w zaleŝności od stopnia c) bezuŝyteczność palca graniczącą z utratą wskaziciela 23 3-8 1-5 8-12 17 Palec trzeci, czwarty i piąty 139. Utrata całego paliczka lub części paliczka: a) palca trzeciego i czwartego - za kaŝdy paliczek b) palca piątego - za kaŝdy paliczek 140. Utrata palców III, IV lub V z kością śródręcza 141. Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie palców III, IV, V i odpowiednich kości śródręcza (blizny, uszkodzenia ścięgien, zniekształcenia, przykurcze stawów, zesztywnienia, zmiany troficzne, czuciowe itp.) - powodujące: 3 2 1 1 12 8

a) ograniczenie funkcji palca - w zaleŝności od stopnia b) znaczne ograniczenie funkcji palca - w zaleŝności od stopnia c) bezuŝyteczność palca granicząca z utratą 2 1 4 3 7 5 Uwaga: Przy uszkodzeniach obejmujących większą liczbę palców globalna ocena musi być niŝsza niŝ całkowita utrata tych palców i odpowiadać stopniowi uŝyteczności ręki. Uszkodzenia obejmujące wszystkie palce z pełną utratą uŝyteczności ręki nie mogą przekroczyć dla ręki prawej 55% a dla lewej 50%. M. Uszkodzenia kończyny dolnej Biodro Utrata kończyny dolnej przez wyłuszczenie jej w stawie biodrowym lub 142. odjęcie w okolicy podkrętarzowej Przykurcze i ograniczenia ruchów w stawie biodrowym w następstwie 143. uszkodzeń tkanek miękkich - w zaleŝności od stopnia Zesztywnienie stawu biodrowego - w zaleŝności od ustawienia i wtórnych 144. zaburzeń statyki i dynamiki: 145. a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym Inne następstwa uszkodzeń stawu biodrowego (zwichnięć, złamań bliŝszej nasady kości udowej, złamań szyjki, złamań przezkrętarzowych i podkrętarzowych, złamań krętarzy itp.) - w zaleŝności od zakresu ruchów przemieszczeń, skrócenia, zniekształceń i róŝnego rodzaju zmian wtórnych oraz dolegliwości subiektywnych: a) ze zmianami miernego stopnia 85-35 - 60

146. b) ze zmianami duŝego stopnia c) z bardzo cięŝkimi zmianami miejscowymi i dolegliwościami wtórnymi (kręgosłup, staw krzyŝowo-biodrowy, kolano itp.) Przykurcze i zesztywnienia powikłane przewlekłym zapaleniem tkanki kostnej, z przetokami, ciałami obcymi itp. ocenia się według pozycji 142-145, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zaleŝności od rozmiarów powikłań o: Uwaga: Jako wynik urazowego uszkodzenia biodra zgłaszane są często następujące zmiany chorobowe: krwiopochodne ropne zapalenie kości, gruźlica kostno-stawowa, nowotwory, martwice aseptyczne kości, biodro szpotawe dorastających i inne zniekształcenia powodujące zaburzenia statyki. Przy tego rodzaju stanach chorobowych naleŝy szczególną uwagę zwracać na istnienie związku przyczynowego między tymi schorzeniami a wypadkiem. 147. Udo Złamanie kości udowej - w zaleŝności od zniekształceń, skrócenia, zaników mięśniowych i ograniczenia ruchów w stawach: a) z nieznacznymi zmianami i skróceniem do 4 cm b) z miernymi zmianami i skróceniem do 6 cm c) ze skróceniem ponad 6 cm i cięŝkimi zmianami Staw rzekomy lub ubytki kości udowej uniemoŝliwiające obciąŝenie 148. kończyny - w zaleŝności od stopnia upośledzenia funkcji, skrócenia i zaburzeń wtórnych Uszkodzenia skóry, mięśni, ścięgien (oparzenia, przecięcia, pęknięcia 149. podskórne, przepukliny mięśniowe itp.) - w zaleŝności od zaburzeń funkcji itp. Uszkodzenia duŝych naczyń, tętniaki pourazowe - w zaleŝności od stopnia 0. wtórnych zaburzeń troficznych Uszkodzenia uda powikłane przewlekłym ropnym zapaleniem kości, przetokami, ciałami obcymi, skostnieniem pozaszkieletowym i zmianami 1. neurologicznymi ocenia się według pozycji 147-0, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zaleŝności od rozmiarów - 40 40-65 - - 40 40-60 1 -

powikłań o Uszkodzenia uda powikłane współistniejącym uszkodzeniem nerwu kulszowego ocenia się według pozycji 147-0, zwiększając stopień stałego 2. lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zaleŝności od rozmiarów uszkodzenia nerwu o - 65 Uwaga: Łączny stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ocenianego według pozycji 147-0 i 2 nie moŝe przekroczyć 70%. 3. Utrata kończyny - zaleŝnie od długości kikuta i przydatności jego cech do oprotezowania 50-70 Kolano 4. Zesztywnienie stawu kolanowego: a) w pozycji funkcjonalnej korzystnej 0 - b) przy większych stopniach zgięcia lub przeproście powyŝej - (minus ) stosuje się ocenę wg pp. a) - zwiększając 1 stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu za kaŝde 4 odchylenie ponad granicę lub - o: Trwałe ograniczenia ruchomości stawu kolanowego w następstwie uszkodzeń samego stawu (uszkodzenia więzadłowe, torebkowe, łąkotek, kości tworzących 5. staw kolanowy itd.) - w zaleŝności od charakteru przykurczu i zakresu ubytku funkcji: a) utrata ruchomości w zakresie 0-40 za kaŝde 2 ubytku 1 ruchu b) utrata ruchomości w zakresie 40-90 za kaŝde 5 ubytku 1 ruchu c) utrata ruchomości w zakresie 90-1 za kaŝde ubytku 1 ruchu Uwaga: prawidłowo funkcjonalny zakres ruchów przyjmuje się w granicach 0-1. Inne następstwa uszkodzeń kolana: skrócenie kończyny, zaburzenia osi, stawu 1-6. (koślawość, szpotawość, ruchomość patologiczna), dolegliwości przewlekłe zapalne, zapalenia ropne, ciała obce, przetoki itp. - w zaleŝności od stopnia 7. Utrata kończyny na poziomie stawu kolanowego 65 Podudzie

Złamanie kości podudzia - w zaleŝności od zniekształcenia, przemieszczenia, 8. powikłań wtórnych, zmian troficznych i czynnościowych kończyny itp.: a) ze zmianami lub skróceniem do 4 cm b) z duŝymi wtórnymi zmianami lub ze skróceniem od 4 cm 1 do 6 cm c) ze skróceniem powyŝej 6 cm lub bardzo rozległymi zmianami wtórnymi i dodatkowymi powikłaniami w postaci przewlekłego 2 zapalenia kości, przetok, zmian troficznych skóry z 50 owrzodzeniami, stawów rzekomych, ubytków kostnych i zmian neurologicznych 9. Izolowane złamania strzałki (oprócz kostki bocznej) 3 Uszkodzenia tkanek miękkich podudzia, uszkodzenia ścięgna Achillesa i 160. innych ścięgien - zaleŝnie od rozległości uszkodzenia, zaburzeń czynnościowych i zniekształceń stopy Utrata kończyny w obrębie podudzia - w zaleŝności od charakteru kikuta, 161. długości, przydatności do oprotezowania i zmian wtórnych w obrębie kończyny: a) przy długości kikuta do 8 cm mierząc od szpary stawowej 60 40 - b) przy dłuŝszych kikutach 55 Stawy skokowe, stopa 162. 163. Ograniczenie ruchomości i zniekształcenia w stawach skokowych (w następstwie wykręcenia, zwichnięcia, złamania kości tworzących staw, zranień, ciał obcych, blizn itp.) - w zaleŝności od ich stopnia i dolegliwości: a) bez zniekształceń b) ze zniekształceniem, upośledzeniem funkcji ruchowej i statycznej stopy c) powikłane przewlekłym zapaleniem kości i stawu, przetokami, martwicą aseptyczną, zmianami neurologicznymi itp. Zesztywnienie stawu skokowego - w zaleŝności od ustawienia stopy, zmian wtórnych i powikłań: a) pod kątem zbliŝonym do prostego 1 - - - 40 -

b) w innych ustawieniach czynnościowo niekorzystnych - 40 Złamania kości piętowej lub skokowej z przemieszczeniem, zniekształceniem 164. i innymi zmianami wtórnymi: a) miernego stopnia - zaleŝnie od wielkości zaburzeń czynnościowych b) znacznego stopnia lub z powikłaniami - zaleŝnie od - wielkości zaburzeń czynnościowych 165. Utrata kości piętowej lub skokowej 40 Uszkodzenia kości stępu z przemieszczeniem, zniekształceniami i innymi 166. zmianami wtórnymi: a) miernego stopnia - zaleŝnie od wielkości zaburzeń czynnościowych b) znacznego stopnia lub innymi powikłaniami - zaleŝnie od wielkości zaburzeń 167. Złamania kości śródstopia z przemieszczeniem, zniekształceniem stopy: a) złamania I lub V kości z wyraźnym przemieszczeniem - w zaleŝności od stopnia zaburzeń czynnościowych b) złamania II, III lub IV kości śródstopia - w zaleŝności od stopnia zaburzeń czynnościowych 168. 169. c) złamania trzech i więcej kości śródstopia - w zaleŝności od zaburzeń czynnościowych Złamania kości śródstopia powikłane zapaleniem kości, przetokami, wtórnymi zmianami troficznymi i zmianami neurologicznymi ocenia się według pozycji 167, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zaleŝności od stopnia powikłań o Inne uszkodzenia stopy pozostawiające zmiany bliznowate i zniekształcające - w zaleŝności od stopnia upośledzenia czynności 170. Utrata stopy w całości 50 171. Utrata stopy na poziomie stawu Choparta 40 172. Utrata stopy w stawie Lisfranka 35 173. Utrata stopy w obrębie kości śródstopia - zaleŝnie od rozległości utraty przedstopia i cech kikuta Palce stopy - 3 - - 1-1 - -

174. Utrata paliczka paznokciowego palucha 5 175. Utrata całego palucha 7 Utrata palucha wraz z kością śródstopia - w zaleŝności od rozmiaru utraty - 176. kości śródstopia 177. Utrata palców II-V w części lub całości - za kaŝdy palec 2 Utrata V palca wraz z kością śródstopia - zaleŝnie od wielkości utraty kości 178. śródstopia Utrata palców II-IV z kością śródstopia - zaleŝnie od wielkości utraty kości 179. 3-5 śródstopia, za kaŝdy palec Inne uszkodzenia i zniekształcenia palców - w zaleŝności od stopnia 180. 1-5 upośledzenia funkcji N. PoraŜenia lub niedowłady poszczególnych nerwów obwodowych 181. Uszkodzenie częściowe lub całkowite - w zaleŝności od stopnia zaburzeń: a) nerwu przeponowego poniŝej jego połączenia z nerwem podobojczykowym b) nerwu piersiowego długiego c) nerwu pachowego 1 - d) nerwu mięśniowo-skórnego - e) nerwu promieniowego powyŝej odejścia gałązki do mięśnia 1 45 trójgłowego ramienia 35 f) nerwu promieniowego poniŝej odejścia gałązki do mięśnia - trójgłowego ramienia g) nerwu promieniowego nad wejściem do kanału mięśnia odwracacza przedramienia h) nerwu promieniowego po wyjściu z kanału mięśnia odwracacza

przedramienia 1 - i) nerwu pośrodkowego w zakresie ramienia - 40 j) nerwu pośrodkowego w zakresie nadgarstka k) nerwu łokciowego - l) splotu barkowego części nadobojczykowej (górnej) 1 - m) splotu barkowego części podobojczykowej (dolnej) 2 45-40 n) pozostałych nerwów odcinka szyjno-piersiowego 1 - o) nerwu zasłonowego p) nerwu udowego - q) nerwów pośladkowych (górnego i dolnego) - r) nerwu sromowego wspólnego s) nerwu kulszowego przed podziałem na nerw piszczelowy i strzałkowy (normę w wysokości ponad 50% stosować tylko przy - 60 nieuleczalnych owrzodzeniach) t) nerwu piszczelowego (normę w wysokości ponad % stosować tylko przy nieuleczalnych owrzodzeniach) - 40 u) nerwu strzałkowego - v) splotu lędźwiowo-krzyŝowego 40-70 w) pozostałych nerwów odcinka lędźwiowo-krzyŝowego 1 - Uwaga: Według pozycji 181 ocenia się tylko uszkodzenia nerwów obwodowych. W przypadkach współistnienia uszkodzeń kostnych, mięśniowych i nerwowych naleŝy stosować ocenę według pozycji dotyczących uszkodzeń kończyn górnych i dolnych. 182. Kauzalgie potwierdzone obserwacją szpitalną - w zaleŝności od stopnia

zmian troficznych i nasilenia bólów 50 O. Choroby zawodowe 183. Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne 0-0 Uwaga: Procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustala się w zaleŝności od rodzaju substancji chemicznej, rodzaju uszkodzenia, tj. zespołu objawów klinicznych i stopnia upośledzenia sprawności ustroju, obniŝającego zdolność do pracy zarobkowej. Przy ocenie naleŝy równieŝ posługiwać się ustaleniami określonymi w poz. 87 i 88 tabeli wraz z uwagami zawartymi w tych pozycjach. 184. Pylice płuc: 1) pylica krzemowa 2) pylica górników kopalń węgla 3) pylico - gruźlica 4) pylica spawaczy 5) pylica azbestowa 6) inne rodzaje pylic a) pylice płuc bez zaburzenia sprawności układu oddechowego stanowiące profilaktyczne przeciwwskazanie do pracy w naraŝeniu na działanie pyłu zwłókniającego w stęŝeniach przekraczających NDS b) pylice płuc z zaburzeniami sprawności wentylacyjnej lub wymiany gazów w płucach z ograniczeniem wydolności wysiłkowej układu oddechowego c) pylice płuc z objawami przewlekłego serca płucnego lub niewydolności oddechowo-krąŝeniowej Przewlekłe nieodwracalne schorzenia układu oddechowego powstałe w następstwie działania substancji: toksycznych, draŝniących, 185. uczulających (alergenów) w razie stwierdzenia niewydolności układu oddechowego: a) przewlekłe nieswoiste choroby układu oddechowego (PNChUO) w okresie wydolności układu oddechowego, stanowiące profilaktycznie uzasadnione przeciwwskazanie do dalszej pracy w naraŝeniu na kontakt z czynnikami zawodowymi, uszkadzającymi układ oddechowy - 21-60 61-0 -

b) PNChUO (łącznie z rozedmą płuc) w okresie względnej wydolności układu oddechowego (ograniczenie wydolności wentylacyjnej po obciąŝeniu wysiłkiem fizycznym) c) PNChUO (łącznie z rozedmą płuc i innymi chorobami układu oddechowego) w okresie niewydolności oddechowej d) rozwinięty, zaawansowany, przewlekły zespół płucno-sercowy w okresie niewydolności układu krąŝeniowo-oddechowego, który moŝe wymagać opieki innych osób 186. Byssinoza a) postać bez upośledzenia sprawności z powodu zmniejszonej tolerancji wysiłku lub zmniejszonej sprawności wentylacyjnej płuc b) postać z trwałym upośledzeniem sprawności z powodu zmniejszonej tolerancji wysiłku lub zmniejszonej sprawności wentylacyjnej płuc 187. Zapalenie obrzękowe krtani o podłoŝu alergicznym 188. Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu Ŝrącym lub draŝniącym - 40 40-80 80-0 - - 60 oceniać według poz. 51 i 52 oceniać według poz. Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym 189. wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej lat: a) guzki głosowe twarde - b) wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych - 40 c) niedowład mięśni przywodzących i napinających fałdy głosowe - z niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią 190. Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego 0-0 Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników 191. występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u - 0 ludzi Uwaga: Stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu określa się w zaleŝności od lokalizacji zmian nowotworowych i ich zaawansowania. 192. Choroby skóry w zaleŝności od lokalizacji, rozległości i natęŝenia zmian 193. Schorzenia nerwów, mięśni, ścięgien, pochewek ścięgnistych, kaletek maziowych, tkanek okołostawowych - powodujące nieodwracalne zmiany w układzie ruchowym, wywołane sposobem wykonywania pracy 0-50 50