Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych 311[37].Z6.01

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Beata Juzala Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych 311[37].Z6.01 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

Recenzenci: dr Jacek Buko mgr inż. Adam Majtyka Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Beata Juzala Konsultacja: mgr inż. Andrzej Zych Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[37].Z6.01 Realizacja usług zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik telekomunikacji. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 4 3. Cele kształcenia 5 4. Materiał nauczania 6 4.1. Usługi sieci PSTN/ISDN 6 4.1.1. Materiał nauczania 6 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 11 4.1.4. Sprawdzian postępów 13 4.2. Usługi sieci komórkowej 14 4.2.1. Materiał nauczania 14 4.2.2. Pytania sprawdzające 18 4.2.3. Ćwiczenia 18 4.2.4. Sprawdzian postępów 20 4.3. Usługi sieci inteligentnej 21 4.3.1. Materiał nauczania 21 4.3.2. Pytania sprawdzające 23 4.3.3. Ćwiczenia 23 4.3.4. Sprawdzian postępów 24 4.4. Usługi internetowe 25 4.4.1. Materiał nauczania 25 4.4.2. Pytania sprawdzające 28 4.4.3. Ćwiczenia 28 4.4.4. Sprawdzian postępów 30 4.5. Usługi transmisji danych 31 4.5.1. Materiał nauczania 31 4.5.2. Pytania sprawdzające 34 4.5.3. Ćwiczenia 35 4.5.4. Sprawdzian postępów 36 5. Sprawdzian osiągnięć 37 6. Literatura 42 2

1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności związanych z przygotowaniem ofert usług telekomunikacyjnych wąskopasmowych i szerokopasmowych. Poradnik ten zawiera: wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej, cele kształcenia tej jednostki modułowej, materiał nauczania, który umożliwi samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów, pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia, ćwiczenia, które zawierają polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska pracy, sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczenia, odpowiadając na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie, sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności opanowanych przez Ciebie podczas realizacji programu jednostki modułowej, literaturę, z której możesz skorzystać do poszerzenia wiedzy. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej. Jednostka modułowa Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych, której treści teraz poznasz jest jednym z modułów (schemat 1) koniecznych do zapoznania się z procesem świadczenia usług telekomunikacyjnych. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki. 311[37].Z6 Świadczenie usług telekomunikacyjnych 311[37].Z6.01 Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych 311[37].Z6.02 Realizacja usług Schemat 1. Układ jednostek modułowych. 3

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych powinieneś umieć: rozróżniać sieci i systemy telekomunikacyjnych istniejące aktualnie na rynku, interpretować parametry urządzeń telekomunikacyjnych, określać funkcje central wszystkich warstw sieci, charakteryzować rozwiązania wskazanych cyfrowych sieci telekomunikacyjnych (np. ISDN, IN), charakteryzować współpracę różnych typów central komutacyjnych, korzystać z usług sieci rozległej przy wsparciu operatora zewnętrznego, przewidywać zagrożenia bezpieczeństwa sieci teleinformatycznych, proponować oprogramowanie dostosowane do potrzeb klienta (edycja dokumentów, bazy danych, poczta, rozmowy głosowe przez Internet, komunikatory itp.), korzystać z zasobów Internetu, charakteryzować możliwości komutacyjne wybranego systemu abonenckiego. 4

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: zaproponować klientowi optymalną usługę telefoniczną i przedstawić warunki świadczenia tej usługi, wymienić i scharakteryzować usługi sieci komórkowej dla różnych systemów, poinformować o możliwościach technicznych realizacji usług telefonii komórkowej, zaproponować klientowi optymalną usługę sieci inteligentnej i przedstawić warunki świadczenia tej usługi, przedstawić usługi transmisji danych z wykorzystaniem różnych systemów teletransmisyjnych i komutacyjnych, zaproponować klientowi optymalny system dla transmisji danych uwzględniając możliwości techniczne realizacji wskazanej usługi, określić warunki dzierżawy łącz i kanałów teletransmisyjnych różnych systemów oraz urządzeń telekomunikacyjnych, wypełnić dokumenty niezbędne przy zawieraniu umów z klientem na konkretną usługę, poinformować o opłatach za usługi telekomunikacyjne, zawierać umowy na świadczenia konkretnych usług, przedstawić urządzenia techniczne spełniające wymagania niezbędne do korzystania z wskazanych usług telekomunikacyjnych, porównać możliwości usług o podobnym charakterze realizowanych w różnych systemach telekomunikacyjnych. 5

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Usługi sieci PSTN/ISDN 4.1.1. Materiał nauczania Usługi POTS Usługa POTS jest to standardowa usługa telefonii realizowana w sieci PSTN w trybie komutacji kanałów. Usługi POTS dzielimy na podstawowe i dodatkowe. Do usług podstawowych zaliczamy: połączenia telefoniczne krajowe, międzymiastowe, międzynarodowe, komórkowe, połączenia faksowe, połączenia do sieci innych operatorów, preselekcja jest to kierowanie połączeń telefonicznych i faksowych przez sieć wybranego operatora bez wybierania prefiksu np. przy połączeniu międzymiastowym i lokalnym wybiera się 0 + numer kierunkowy + numer abonenta, natomiast centrala sama automatycznie wybiera określony prefiks. Przykłady prefiksów niektórych operatorów: 1011 DIALOG, 1033 TPSA, 1044 NOM, 1055 NETIA, 1061 TELE2, 1066 ENERGIS. połączenia bezpłatne do numerów specjalnych, np. 991 pogotowie energetyczne, 992 pogotowie gazowe, 993 pogotowie ciepłownicze, 994 pogotowie wodno-kanalizacyjne. połączenia płatne do numerów specjalnych, np. 9226 zegarynka, 9227 horoskop. połączenie do Internetu dial-up, zastrzeżenie numeru jest to usługa polegająca na nieudzielaniu informacji przez Biuro Numerów oraz braku informacji o numerze w książce telefonicznej. Usługa ta często jest łączona z usługą blokady prezentacji numeru. billing jest to zestawienie opłat abonamentowych, opłat za połączenia i usługi dodane, jakie abonent przeprowadził w danym cyklu rozliczeniowym. Opłaty za połączenia mogą być naliczane według czasu rzeczywistego, liczonego z dokładnością do 1 sekundy (potocznie nazywane naliczaniem sekundowym) lub rozliczane na podstawie ilości jednostek taryfikacyjnych. Jednostka taryfikacyjna jest to czas połączenia danego rodzaju, dla którego ustalono opłatę jednostkową. Usługi dodatkowe dostępne dla POTS (dostępne również dla ISDN): blokada przekierowanych połączeń (PSN) usługa polega na zablokowaniu połączeń przychodzących przekierowanych z innego numeru. przekierowanie połączeń natychmiastowe (CFU) usługa polega na bezwarunkowym, natychmiastowym przekierowaniu połączeń przychodzących na inny, dowolnie wybrany numer telefonu; gdy linia jest zajęta (CFB) usługa polega na przekierowaniu połączeń przychodzących na inny, dowolnie wybrany numer telefonu w przypadku, gdy linia jest zajęta; pod nieobecność (CFNR) usługa polega na przekierowaniu połączeń przychodzących na inny, dowolnie wybrany numer telefonu w sytuacji, gdy nie zostanie odebrane połączenie po określonym czasie - standardowo po 25 sekundach. połączenie oczekujące (CW) usługa polega na poinformowaniu w trakcie rozmowy telefonicznej, dyskretnym sygnałem dźwiękowym w słuchawce o nowym, oczekującym 6

połączeniu, które abonent może odebrać lub odrzucić. W przypadku nie odebrania połączenia, użytkownik wywołujący po określonym czasie otrzymuje sygnał zajętości. prezentacja numeru (CLIP) usługa polega na identyfikacji numeru telefonu rozmówcy. Numer osoby dzwoniącej prezentowany jest na wyświetlaczu terminala u abonenta wywoływanego przed odebraniem połączenia. blokada prezentacji numeru (CLIR) usługa polega na stałym zablokowaniu prezentacji własnego numeru telefonu u abonenta wywoływanego dla wszystkich połączeń realizowanych z danego zakończenia sieci. blokada połączeń anonimowych (ACR) usługa polega na zablokowaniu połączeń przychodzących, których numery nie są prezentowane. automatyczne budzenie (ALM) jednokrotne usługa polega na możliwości uaktywnienia o określonej godzinie w ciągu najbliższej doby alarmu telefonu, który przypomni o ważnej sprawie lub obudzi; regularne usługa polega na możliwości uaktywnienia o określonej godzinie na określone dni tygodnia alarmu telefonu, który przypomni o ważnej sprawie lub obudzi. połączenie trójstronne (3PTY) usługa polega na możliwości jednoczesnego prowadzenia rozmowy pomiędzy trzema osobami. blokada połączeń wychodzących (OCB) usługa polega na zablokowaniu dla danego numeru telefonu możliwości wykonywania połączeń wychodzących, realizowanych w ruchu automatycznym, do wskazanej grupy lub grup numerów, określonych w ustalonych wariantach blokad. limitowanie jednostek (LCRE) usługa polega na zablokowaniu połączeń wychodzących ( za wyjątkiem służb alarmowych) z urządzenia końcowego po osiągnięciu w danym miesiącu przez abonenta określonej liczby jednostek taryfikacyjnych. proszę nie przeszkadzać (DND) usługa umożliwia abonentowi czasowe przeniesienie skierowanych do niego wywołań do urządzeń zapowiedzi słownych z komunikatem proszę nie przeszkadzać. gorąca linia (FDC) usługa polega na tym, że podniesieniu mikrotelefonu abonent uzyskuje połączenie z jednym ustalonym przez niego numerem, jeśli w ciągu 6-8 sekund nie rozpocznie wybierania. identyfikacja połączeń złośliwych (MCID) usługa służy do identyfikacji abonenta inicjującego wywołania złośliwe na żądanie strony wywoływanej. poczta głosowa usługa spełniająca funkcje automatycznej sekretarki, polega na możliwości pozostawiania przez osoby dzwoniące wiadomości w skrzynce głosowej. Usługi ISDN W sieci ISDN transmisja sygnału mowy, jak również transmisja danych pomiędzy abonentami jest cyfrowa. Abonent usługi ISDN ma do wyboru dwa rodzaje dostępów abonenckich: dostęp podstawowy BRA umożliwiający korzystanie przez użytkownika dwóch kanałów, każdy z nich o przepływności 64 kb/sek. Dostęp został zaprojektowany w celu przyłączenia urządzeń końcowych typowych dla użytkowników mieszkaniowych oraz małych przedsiębiorstw. Przykładami tego typu urządzeń są telefony cyfrowe, asynchroniczne lub synchroniczne urządzenia końcowe do transmisji danych, komputery osobiste, telefaksy. Dotyczy to także różnego typu urządzeń telemetrycznych o wolnej transmisji danych, jak na przykład urządzenia alarmowe, zdalne urządzenia telemetryczne, urządzenia sterujące. Wszystkie urządzenia dołączone do styku podstawowego generują sygnały o przepływności do 100kbit/s. 7

dostęp pierwotny PRA do 30 kanałów, każdy o przepływności 64 kb/sek. Dostęp umożliwia przyłączenie urządzeń, które generują sygnały o przepływności do 2 Mb/s. Dotyczy to urządzeń do transmisji stałych i wolnozmiennych obrazów, dźwięku o wysokiej jakości, szybkich terminali graficznych. Styk ten jest także wykorzystywany do przyłączania sieci lokalnych użytkownika bądź cyfrowych central abonenckich. Usługi oferowane abonentowi w sieci ISDN można rozgraniczyć na dwie odmienne grupy: usługi przenoszenia, nazywane również bazowymi i teleusługi. Usługi przenoszenia są odpowiedzialne za przenoszenie strumieni danych między poszczególnymi punktami dostępu do sieci ISDN. W celu właściwej realizacji poszczególnych żądań użytkownika jest niezbędne zestawianie kanałów transmisyjnych o parametrach odpowiadających wymaganiom przesyłanych nimi sygnałów. Usługi bazowe w trybie komutacji kanałów podzielono na trzy podstawowe rodzaje, który każdy nieco inaczej definiuje parametry transmisyjne zestawianego kanału: mowa służy do przenoszenia cyfrowego sygnału fonicznego, np. mowy, zakodowanego w terminalu abonenckim, 3,1 khz, akustyczne umożliwia przesyłanie dowolnego sygnału np. do wymiany strumieni informacji za pośrednictwem modemów, telefaksów grupy 1, 2 i 3, 64 kbit.s, nieograniczone odpowiada zestawieniu w pełni przezroczystego kanału PCM, transmitowane nim dane nie są poddawane żadnym modyfikacjom w czasie przenoszenia go między punktami, źródłowym i docelowym. Do najważniejszych usług (teleusług) udostępnionych w sieci ISDN należą: telefonia przenoszenie zakodowanego cyfrowo sygnału akustycznego w sposób charakterystyczny dla typowej usługi telefonicznej, teleteks usługa polega na transmisji tekstu, telefaks usługa umożliwia przekazywanie tekstu i grafiki, wideoteks usługa służy do przenoszenia w postaci cyfrowej tekstu wzbogaconego o znaki semigraficzne, transmisja danych usługa przeznaczona jest do realizacji połączeń między różnymi urządzeniami wymieniającymi pomiędzy sobą dane cyfrowo np. komputerami, wideofonia usługa pozwala na przesyłanie jednocześnie fonii i wolnych obrazów, teleakcja usługa umożliwia przekazywanie krótkich komunikatów. Usługi dodatkowe dostępne tylko w sieci ISDN: wielokrotny numer telefoniczny (MSN) umożliwia przypisanie wielu numerów z publicznego planu numeracji do poszczególnych terminali ISDN (maksymalnie 8 numerów dla jednego dostępu ISDN). bezpośredni numer wewnętrzny (DDI) umożliwia abonentowi sieci publicznej bezpośrednie wybieranie numeru abonenta prywatnej centrali abonenckiej bez pośrednictwa telefonistki. podadresowanie (SUB) pozwala na rozszerzenie możliwości identyfikacji urządzeń abonenta poza przydzielony numer publiczny, usługa ta jest dostępna tylko dla połączeń ISDN-ISDN. zawieszenie połączenia (HOLD) usługa umożliwia abonentowi zawieszenie lub odwieszenie połączenia telefonicznego. przenośność terminala (TP) usługa umożliwia abonentowi chwilowe przerwanie połączenia i wznowienie go z innej lokalizacji w obrębie tej samej instalacji abonenckiej. koszt połączenia (AOC) na terminalu abonenta jest wyświetlana aktualna informacja o opłacie za połączenie Usługa AOC aktualnie posiada trzy odmiany: AOC-S dostarcza 8

informacji o częstotliwości zaliczania na początku połączenia i gdy częstotliwość ta zmieni się w czasie połączenia, AOC-D usługa dostarcza informacji o opłatach w czasie aktywnego połączenia, AOC-E usługa dostarcza informacji o opłatach po zakończeniu połączenia. wiadomości tekstowe (UUS1) usługa umożliwia abonentowi wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych do innych abonentów ISDN. Wiadomość jest prezentowana na wyświetlaczu aparatu odbiorcy. Usługa jest dostępna dla połączeń ISDN-ISDN. prezentacja numeru abonenta dołączonego (COLP) umożliwia prezentację numeru abonenta, z którym nawiązane zostało połączenie. blokada prezentacji numeru abonenta dołączonego (COLR) usługa umożliwia abonentowi wywoływanemu zablokowanie prezentacji jego numeru u abonenta wywołującego. Aktywacja usługi odbywa się jednocześnie z aktywacją usługi CLIR i wymaga złożenia zamówienia. Zagadnienia z zakresu usług sieci ISDN znajdziesz w literaturze [8, s. 84-86, 153-159] i [6, s.77-81]. Usługi telekonferencji Telekonferencja audio z rezerwacją to usługa, która umożliwia organizowanie konferencji telefonicznych. Polega na połączeniu telefonicznym pomiędzy uczestnikami z dowolnego miejsca na świecie, którzy słyszą się nawzajem i na bieżąco mogą nawiązywać rozmowę. W konferencji mogą brać udział osoby korzystające ze wszystkich typów telefonów: analogowych, cyfrowych ISDN i komórkowych. W usłudze telekonferencji audio z rezerwacją możliwe jest skorzystanie dla każdej strony z następujących opcji: dodzwanianie się uczestnicy telekonferencji dodzwaniają się na numer dostępowy do systemu telekonferencyjnego oraz wybierają PIN uczestnika (wcześniej podany zamawiającemu przez operatora). Koszty opłat za połączenia telefoniczne ponoszą uczestnicy telekonferencji. wydzwanianie - połączenia inicjowane są przez system telekonferencyjny do wcześniej podanych przez abonenta zamawiającego numerów stron (uczestników). Koszty opłat za połączenia telefoniczne ponosi abonent organizujący telekonferencję audio z rezerwacją. Telekonferencja audio automatyczna pozwala na natychmiastowe zestawianie konferencji telefonicznych samodzielnie przez klienta z dowolnego telefonu (stacjonarnego lub komórkowego) z wybieraniem tonowym. Dla jednego konta abonenckiego tworzony jest: kod PIN organizatora i kod PIN uczestnika. W ramach jednego abonamentu istnieje możliwość wykreowania wielu kont abonenckich. Liczba stron uczestniczących w jednej konferencji ograniczona jest pojemnością systemu telekonferencyjnego. Z telekonferencji audio automatycznej korzysta się nastepująco: Wszyscy uczestnicy telekonferencji wybierają numer dostępowy. Po uzyskaniu połączenia z systemem telekonferencyjnym każdy uczestnik jest proszony o wprowadzenie kodu PIN. Konferencja rozpoczyna się po wejściu organizatora do konferencji (organizator to osoba, która posiada uprawnienia do samodzelnego zestawiania i zarządzania telekonferencjami). PIN organizatora różni się od PINu pozostałych uczestników. Organizator powinien przekazać pozostałym uczestnikom podstawowe informacje przed telekonferencją (tj. numer dostępowy, kod PIN uczestnika oraz dokładny termin data i godz. rozpoczęcia telekonferencji). 9

Telekonferencja wideo jest to audiowizualne połączenie pomiędzy wieloma uczestnikami konferencji, umożliwiające interaktywną komunikację. Usługa umożliwia jednoczesne przekazywanie w czasie rzeczywistym głosu, obrazu i danych pomiędzy wieloma grupami użytkowników znajdującymi się w różnych miejscach na świecie. Dzięki telekonferencji wideo można nie tylko poznać twarze i mowę ciała uczestników zebrania, ale także zapoznać się z prezentowanymi przez nich wykresami, tabelami i innymi materiałami informacyjnymi. Usługa świadczona jest w standardzie ISDN. Realizowane są różne warianty usługi związane przede wszystkim z prędkością połączeń czyli liczby wykorzystywanych kanałów B przez każdą ze stron. Od liczby wykorzystywanych kanałów B zależy jakość przekazywanego obrazu (2 kanały B - do 15 klatek/sek, powyżej 2 kanałów - od 15 do 30 klatek/sek). Usługi telekonferencji szerzej opisane są w literaturze [10, str. 81-83]. Usługi z udziałem telefonistki Zamawiający połączenie za pośrednictwem telefonistki może skorzystać z następujących udogodnień: zrealizowania połączenia o określonej godzinie, podania do wiadomości osobie wzywanej nazwiska osoby zamawiającej połączenie, powiadomienia o czasie trwania połączenia oraz wysokości opłaty za połączenie, bezpośrednio po jego zakończeniu, wyszukiwania numeru żądanego abonenta, zrealizowania połączenia na koszt osoby wzywanej, po uprzednim wyrażeniu przez nią zgody. Poland Direct jest to połączenie z zagranicy do Polski, realizowane za pośrednictwem telefonistki w Polsce. Przebywając za granicą można uzyskać połączenie ze wskazaną przez siebie osobą w kraju, nie płacąc za połączenie ( w niektórych krajach opłaty te są nieznaczne). Koszty połączenia pokrywa osoba, do której dzwonimy (po uprzednim wyrażeniu zgody). Poland Direct polega na wybraniu tzw. numeru dostępowego, czyli numeru, za pośrednictwem którego można uzyskać połączenie z Polską z kraju, w którym się przebywa. Po wybraniu właściwego numeru, zgłasza się telefonistka z centrali międzynarodowej w Polsce, której podaje się własne nazwisko (aby wiedziała kogo ma przedstawić) oraz telefon i nazwisko osoby, z którą chcemy rozmawiać. Po uzyskaniu od wzywanej osoby zgody na zapłacenie za rozmowę, połączenie zostaje zrealizowane. Country Direct jest to połączenie realizowane w ruchu międzynarodowym za pośrednictwem telefonistki w kraju, do którego połączenie jest kierowane i na koszt wzywanego abonenta. Abonent dzwoniący z Polski płaci należność jednej jednostki taryfikacyjnej. W celu przeprowadzenia połączenia Country Direct trzeba znać numer dostępowy, po wybraniu którego zgłasza się telefonistka z kraju do którego połączenie jest kierowane. Następnie telefonistka nawiązuje połączenie z numerem wzywanym i ustala, czy abonent wzywany wyraża zgodę na opłacenie rachunku. Jeśli tak, przystępuje do łączenia rozmowy. 10

4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaka jest różnica między usługą POTS a ISDN? 2. Jakie rodzaje dostępów abonenckich w sieci ISDN są dostępne dla abonentów? 3. Co to jest preselekcja? 4. Na czym polega usługa blokady prezentacji numeru? 5. Czy będąc użytkownikiem usługi POTS możesz korzystać z usługi DDI? 6. Czy usługa MSN jest realizowana w dostępie analogowym? 7. Czy w telekonferencji możesz brać udział korzystając z telefonu komórkowego? 8. Od czego zależy jakość przekazywanego obrazu w wiedeokonferencji? 9. W jaki sposób rozliczane są połączenia w ruchu automatycznym? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przeprowadź kalkulację kosztów i zaproponuj klientowi indywidualnemu optymalny plan taryfowy oraz usługi dostępne w wybranym planie taryfowym dla stacji telefonicznej POTS mając do dyspozycji generowany przez niego ruch. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeanalizować generowany przez klienta ruch, 2) dobrać optymalny plan taryfowy, 3) dobrać usługi obniżające koszty połączeń dostępne w wybranym planie taryfowym np. wybrane numery, rozmowy z rabatem, preselekcję, 4) przeprowadzić kalkulację kosztów, 5) uzasadnić wybór, 6) przygotować prezentację oferty świadczenia usługi telefonicznej. Wyposażenie stanowiska pracy: cenniki usług POTS, cenniki ofert usług obniżające koszty połączeń, instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego, poradnik dla ucznia, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2 Przeprowadź kalkulację kosztów i zaproponuj optymalne rozwiązanie dla klienta biznesowego, który chce obniżyć koszty w firmie, mając do dyspozycji liczbę lokalizacji, ilość i rodzaj stacji telefonicznych oraz generowany ruch. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeanalizować generowany ruch przez każdą lokalizację, 2) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy, 3) przygotować nową ofertę obniżającą koszty rozmów telefonicznych w firmie, 4) przeprowadzić kalkulację kosztów dla proponowanego rozwiązania, 11

5) uzasadnić wybór, 7) przygotować prezentację oferty świadczenia usługi telefonicznej. Wyposażenie stanowiska pracy: cenniki usług ISDN, cenniki usług POTS, cenniki ofert usług obniżające koszty połączeń, instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego, poradnik dla ucznia, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 3 Przeprowadź kalkulację uruchomienia dostępu PRA 150 DDI dla trzech wybranych operatorów, wybierz najkorzystniejszą ofertę i przygotuj dokumenty do zawarcia umowy. Masz do dyspozycji przewidywany rozkład ruchu telefonicznego jaki będzie generowany przez firmę. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeanalizować generowany ruch, 2) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy, 3) określić ilość łączy do sieci publicznej, 4) obliczyć koszt instalacji w każdej z sieci telekomunikacyjnej, 5) określić miesięczny abonament w każdej sieci telekomunikacyjnej, 6) oszacować koszt generowanego ruchu telefonicznego poza firmę, 7) porównać przygotowane oferty, 8) zaproponować jedno z rozwiązań i uzasadnić wybór, 9) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy. Wyposażenie stanowiska pracy: cenniki usług ISDN, formularze do zawarcia umowy, instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego, poradnik dla ucznia, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 4 Zaprezentuj klientowi usługi telekonferencji z uwzględnieniem kosztów. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) nawiązać rozmowę z klientem, 2) rozpoznać potrzeby klienta, 3) zainteresować klienta usługami telekonferencji, 4) zaprezentować usługę telekonferencji tp audio z rezerwacją, scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, zastosowanie, przedstawić sposób korzystania z usługi, 12

przedstawić wymagania techniczne, przedstawić koszt usługi, 5) zaprezentować usługę telekonferencji tp audio automatyczna, scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, zastosowanie, przedstawić sposób korzystania z usługi, przedstawić wymagania techniczne, przedstawić koszt usługi, 6) zaprezentować usługę telekonferencję tp wideo, scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, zastosowanie, przedstawić sposób korzystania z usługi, przedstawić wymagania techniczne, przedstawić koszt usługi, 7) przekonać klienta do korzystania z usługi telekonferencji. Wyposażenie stanowiska pracy: cenniki usług telekonferencji, regulaminy świadczenia usług telekonferencji, materiały reklamowe, poradnik dla ucznia, literatura z rozdziału 6. 4.1.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) zaproponować klientowi indywidualnemu optymalny plan taryfowy? 2) przeprowadzić rozmowę z klientem i poznać jego potrzeby? 3) obliczyć koszt instalacyjny usługi ISDN? 4) oszacować miesięczne opłaty za usługę? 5) zaprezentować usługę telekonferencji? 6) przeprowadzić kalkulację kosztów dla usługi ISDN? 7) poinformować o opłatach za usługę telekonferencji? 8) przygotować ofertę świadczenia usługi ISDN? 9) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy z klientem na usługę POTS? 10) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy z klientem na usługę ISDN? 13

4.2. Usługi sieci komórkowej 4.2.1. Materiał nauczania Klasyfikacja usług systemu GSM Usługi oferowane użytkownikom systemu GSM można grupować według różnych kryteriów. Podział z punktu widzenia wymagań ETSI: usługi obowiązkowe, usługi dobrowolne, usługi nie ujmowane w wymaganiach ETSI. ETSI to organizacja standaryzacyjna zajmująca się tworzeniem, opracowywaniem i zatwierdzaniem nowych norm, standardów w zakresie telekomunikacji. Więcej informacji na temat usług ustalonych w wymaganiach ETSI znajdziesz w literaturze [14, s. 125-132]. Podział z punktu widzenia żądanego okresu wprowadzenia danej usługi: faza 1, faza 2, faza 2+ W zaleceniach fazy 1 określono podstawowe cechy i usługi łączności bezprzewodowej w zakresie: transmisji mowy, transmisji danych, dostępu do kanału radiowego ze zwielokrotnieniem czasowym i ramką TDMA, współpracy z publiczną siecią pakietową, przesyłania krótkich komunikatów, realizacji połączeń alarmowych i niektórych usług dodatkowych (przenoszenie i blokowanie połączeń). W zaleceniach fazy 2 określono normy dla transmisji telefaksowej, interfejs komputerowy i usługi dodatkowe (telekonferencje, wywołania grupowe, kolejkowanie wywołań, identyfikacja abonenta wywołującego, blokowanie identyfikacji abonenta wywołującego, zawieszenie połączenia, informowanie o taryfikacji, blokada operatorska). Uzupełnieniem tej fazy są usprawnienia w procedurze identyfikacji abonenta za pomocą karty SIM oraz opcja przekazu z połówkowym kodowaniem mowy. W systemie GSM bezpośrednio na wyjściu kodera mowy o pełnej przepływności osiągana jest szybkość 13 kb/s. Natomiast stosując algorytm z kodowaniem połówkowym można uzyskać na wyjściu kodera szybkość (w zależności od algorytmu) równą 6,5 kb/s lub 5,6 kb/s. Zestaw cech fazy 2+, przewidziany początkowo jako uzupełnienie fazy 2 tylko o usługi dodatkowe, został powiększony o funkcje umożliwiające płynne przejście z systemu GSM do systemu trzeciej generacji. Zbiór ten obejmuje: zaawansowane usługi połączeń głosowych (transmisje rozsiewcze, wywołania grupowe, priorytetowanie połączeń, inne), profilowanie różnych zestawów usług użytkowników (prywatnych, firmowych), łącznie z możliwością przyporządkowywania im wspólnych, grupowych lub oddzielnych numerów z wielowariantową taryfikacją, integrację sieci GSM z innymi sieciami, takimi jak: sieć telefonii bezprzewodowej DECT, bezprzewodową centralką WPABX, sieciami przewodowymi, sieciami satelitarnymi, współpracę z sieciami o odmiennej hierarchii i strukturze wewnętrznej, rozszerzenie grupy usług związanych z pakietową transmisją danych, pracę terminali w dwóch zakresach częstotliwości lub w różnych trybach pracy, transmisję danych w trybie komutacji łączy typu HSCSD, pakietową transmisję danych w kanale radiowym klasy GPRS, nową generację sieci inteligentnych ze standardem CAMEL, 14

usprawnienie koderów głosowych bezprzewodowej usługi telefonicznej. Podział z punktu widzenia zakresu udzielanych usług: teleusługi, tj. usługi, które są zdefiniowane w całości, łącznie z funkcjami terminali wykorzystywanych do jej realizacji, usługi przenoszenia, tj. usługi, które umożliwiają transmisję informacji pomiędzy zdefiniowanymi przez standard punktami dostępu do sieci. Podział z punktu widzenia ważności udzielanej usługi: usługi podstawowe (np. transmisja głosu, przesyłanie krótkich komunikatów, transmisja danych), usługi dodatkowe (np. prezentacja numeru abonenta wywołującego, blokowanie prezentacji abonenta wywołującego, oczekiwanie na rozmowę, zawieszenie połączenia, komunikacja wielostronna, zamknięta grupa użytkowników, informacja taryfikacyjna, blokada operatorska) Podział z punktu widzenia rodzaju informacji oferowanych użytkownikowi: mowa, krótkie komunikaty, transmisja danych, wideotekst, tekst, faksymile. Klasyfikacja usług systemu UMTS Usługi systemu UMTS wymagają zdefiniowania pojęć aplikacji i usługi. Zgodnie z koncepcją UMTS usługa jest rozumiana jako element oferty operatora lub dostawcy usług. Element ten umożliwia realizację określonych potrzeb telekomunikacyjnych użytkownika sieci. Aplikacje są z kolei rozumiane jako podstawowe bloki, z których konstruowane są usługi. Aplikacje mogą być tworzone przez operatorów, producentów sprzętu, użytkowników. Realizacja usługi może wymagać wykorzystania kompozycji wielu aplikacji. Dla użytkownika aplikacja jest niewidoczna. Za pomocą terminala może on oddziaływać na aplikację w celu dostępu do treści oferowanej przez usługę. Zakres usług w ofercie systemu UMTS jest szerszy niż w systemach GSM drugiej generacji. Wyróżniono w nim następujące kategorie usług: usługi dostępu do sieci Internet/Intranet, usługi dostarczające personalizowanej informacji i rozrywki, multimedialne usługi powiadamiania, usługi wykorzystujące informację o lokalizacji użytkownika, usługi zwykłej i wzbogaconej transmisji głosu. Opis oferowanych przez UMTS usług można znaleźć w literaturze [5, s. 39-59]. Sposoby transmisji danych w systemach komórkowych W systemach komórkowych drugiej generacji stosuje się następujące sposoby transmisji danych: SMS transmisja krótkich wiadomości ze standardową prędkością 9,6 kb/s, realizowana w kanałach sygnalizacyjnych. HSCSD transmisja danych z komutacją kanałów na jednej częstotliwości radiowej. Szybkość transmisji od 4,8 do 57,6 kb/s w zależności od sposobu kodowania i ilości zajętych szczelin czasowych. 15

GPRS pakietowa transmisja danych oparta na protokole internetowym IP, angażuje do przesyłania od 2 do 8 kanałów radiowych. W standardzie GPRS stosuje się cztery różne schematy kodowania kanałowego, o przepływnościach odpowiednio: 9,05 kb/s, 13,4 kb/s, 15,6 kb/s oraz 21,4 kb/s. Typowa szybkość transmisji 53,6 kb/s. EDGE pakietowa transmisja danych o zwiększonej szybkości transmisji (typowa szybkość transmisji 384 kb/s). W standardzie EDGE uzyskuje się przepływność przypadającą na jedną szczelinę sięgającą 69,6 kb/s. W systemach komórkowych UMTS trzeciej generacji uzyskuje się następujące przepływności: do 2 Mb/s w środowisku pikokomórkowym i przy łączności z terminalami nieruchomymi lub poruszającymi się z szybkością pieszego, do 384 kb/s w środowisku mikrokomórkowym i przy łączności z terminalami poruszającymi się z szybkością do 120 km/h, do 144 kb/s w środowisku makrokomórkowym i przy łączności z terminalami poruszającymi się z szybkością do 500 km/h. Roaming Roaming pozwala na wykonywanie połączeń między sieciami komórkowymi różnych operatorów. Usługa ta dotyczy połączeń międzynarodowych, roaming wewnątrzkrajowy jest w większości krajów wykluczony w zapisach koncesji. Roaming jest możliwy tylko z tymi sieciami obcymi, z którymi macierzysty operator abonenta podpisał stosowne umowy na temat wzajemnych rozliczeń. Cena za usługę roamingu określa średni koszt operatora oraz jego marżę. Opłaty można podzielić generalnie na trzy przypadki: abonent wywołujący znajduje się w kraju sieci macierzystej abonenta wywoływanego, zaś abonent wywoływany zalogowany jest do sieci obcej, obaj abonenci znajdują się poza sieciami macierzystymi, abonent wywołujący znajduje się poza siecią macierzystą, zaś abonent wywoływany zalogowany jest do swojej sieci macierzystej. W pierwszym przypadku wywołujący zawsze płaci tą samą stawkę, bez względu na to, czy abonent wywoływany jest zalogowany w swojej sieci czy nie. Abonent wywoływany ponosi jednak dodatkowe koszty połączenia międzynarodowego na trasie kraj macierzystej sieci kraj sieci, z której aktualnie korzysta. Bardzo często taniej jest oddzwonić do abonenta w kraju niż rozmawiać z nim i płacić za połączenie przychodzące. W drugim wypadku abonent wywołujący płaci za połączenie do kraju macierzystego abonenta wywoływanego według stawek sieci, w której jest aktualnie zalogowany. Abonent wywoływany płaci zaś za połączenie z kraju sieci macierzystej do sieci, z której aktualnie korzysta. W trzecim przypadku podobnie jak w drugim abonent wywołujący płaci za połączenie do kraju macierzystego abonenta wywoływanego według stawek sieci, w której jest aktualnie zalogowany. Abonent wywołujący nie ponosi kosztów. Zakup telefonu i wybór taryfy Każdy użytkownik przed zakupem telefonu powinien odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Im bardziej szczegółowo zdefiniuje swoje potrzeby, tym wybór aparatu będzie prostszy. Warto aby użytkownik odpowiedział sobie na następujące trzy podstawowe pytania: dla kogo będzie przeznaczony telefon, do czego ma służyć telefon, ile wynosi budżet na zakup telefonu. Jeśli telefon ma być przeznaczony dla młodzieży, dla której często jest także gadżetem, ważne jest aby miał wymienne obudowy, polifoniczne dzwonki, możliwość załadowania gier czy apletów Java. Telefon dla osób starszych powinien być bardziej 16

stonowany kolorystycznie, mieć wygodne klawisze, czcionka powinna być duża albo przynajmniej telefon powinien umożliwiać zmianę jej wielkości. Biznesmen będzie oczekiwał przede wszystkim dobrej baterii, dużej ilości dostępnych akcesoriów. Dla osób, którym aparat będzie służył tylko do rozmów i wysyłania SMS, najważniejsza będzie wygoda obsługi, słownik T9 wspomagający pisanie, proste menu. Telefon komórkowy często używany jest do przechowywania danych adresowych. Wtedy należy rozejrzeć się za terminalami oferującymi bogate książki adresowe. Wygodnie czyta się je na dużym wyświetlaczu o dobrym kontraście, który ułatwia korzystanie z funkcji terminarza. W wypadku kiedy telefon ma być używany jako brama dostępowa do Internetu, pod uwagę należy wziąć przede wszystkim wygodę podłączenia go z komputerem. Tu atutem są łącze na podczerwień oraz Bluetooth. Właściwy wybór taryfy może pozwolić na zaoszczędzenie pieniędzy. Tak jak przed zakupem telefonu, tak i przy wyborze taryfy użytkownik powinien odpowiedzieć sobie na kilka pytań, np. do czego wykorzystywany będzie telefon, czy zakup telefonu na wolnym rynku jest możliwy i ile kosztuje. Obecnie na rynku mamy do dyspozycji taryfy prepaid, abonamentowe i połączenie abonamentu z kartą. Użytkownik powinien je dokładnie przeanalizować i policzyć co najbardziej mu się opłaca. Bramka GSM Bramka jest urządzeniem, które przyłącza się do centrali abonenckiej i wyposaża się w kartę SIM operatora telefonii komórkowej (rys.1). Numery wewnętrzne centrali mogą wykonywać połączenia z telefonami komórkowymi przez bramkę, wykorzystując sieć komórkową z pominięciem sieci przewodowej operatora stacjonarnego. Bramka GSM Sieć komórkowa GSM Centralka abonencka PABX Sieć stacjonarna PSTN Połączenie do sieci komórkowych przez Bramkę GSM Połączenie do sieci stacjonarnej Połączenie do sieci komórkowej przez sieć stacjonarną Rys.1. Podłączenie Bramki GSM do centralki abonenckiej. Najważniejszą zaletą bramek GSM jest obniżenie opłat za rachunki telefoniczne. Dodatkowe korzyści płynące z zainstalowania bramek to: uzyskanie dodatkowej linii zewnętrznej i odciążenie linii miejskich, cały ruch komórkowy kierowany jest przez bramki, 17

możliwość dodzwonienia się z dowolnej sieci do bramki (jest to numer telefonu komórkowego), połączenie takie obsłużone zostanie przez centralę, tak jak każde inne połączenie przychodzące z linii miejskich, w przypadku awarii linii miejskich kontakt ze światem jest utrzymany w obu kierunkach. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie usługi zostały wprowadzone w fazie 2+? 2. W jaki sposób można połączyć telefon z komputerem? 3. Co to jest roaming? 4. Kto płaci za połączenie telefoniczne jeśli obaj abonenci są poza siecią macierzystą? 5. Z jaką prędkością realizowana jest transmisja krótkich wiadomości? 6. Na czym polega pakietowa transmisja danych GPRS? 7. Co należy wziąć pod uwagę przy zakupie telefonu? 8. Jaka jest różnica między aplikacją a usługą? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Dopasuj pakiet taryfowy i telefon do potrzeb klienta indywidualnego z uwzględnieniem kosztów. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) nawiązać rozmowę z klientem, 2) ustalić potrzeby klienta np. generowany ruch, model telefonu komórkowego, 3) dobrać optymalne pakiety taryfowe w odniesieniu do oczekiwań klienta w każdej z sieci komórkowej, 4) porównać oferty z każdej z sieci komórkowych, 5) zaprezentować przygotowane rozwiązania, 6) dopytać klienta np. o usługi które wcześniej z nim nie ustalano a pojawiły się podczas prezentacji, 7) zaproponować jedno z rozwiązań, 8) przekonać klienta, że proponowana usługa zaspokoi jego potrzeby. Wyposażenie stanowiska pracy: stanowisko z dostępem do Internetu, cenniki usługi telefonii komórkowej, regulaminy świadczenia usługi telefonii komórkowej, scenariusz gry symulacyjnej lub instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego, materiały reklamowe, poradnik dla ucznia, literatura z rozdziału 6. 18

Ćwiczenie 2 Przeprowadź kalkulację kosztów i zaproponuj optymalne rozwiązanie dla klienta biznesowego, który chce obniżyć koszty w firmie, mając do dyspozycji ilość i rodzaj pakietów taryfowych oraz generowany ruch. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeanalizować generowany ruch, 2) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy, 3) przygotować nową ofertę obniżającą koszty rozmów telefonicznych w firmie, 4) przeprowadzić kalkulację kosztów dla proponowanego rozwiązania, 5) uzasadnić wybór, 8) przygotować prezentację oferty świadczenia usługi sieci komórkowej. Wyposażenie stanowiska pracy: cenniki usług telefonii komórkowej, oferty promocyjne, regulaminy promocji, instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego, poradnik dla ucznia, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 3 Zaprezentuj klientowi mobilny dostęp do Internetu z uwzględnieniem kosztów. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) nawiązać rozmowę z klientem, 2) rozpoznać potrzeby klienta, 3) zainteresować klienta usługami dostępu do Internetu, 4) zaprezentować usługę dostępu do Internetu w technologii GPRS, scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, przedstawić wymagania techniczne, przedstawić koszt usługi, 5) zaprezentować usługę dostępu do Internetu w technologii EDGE, scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, przedstawić wymagania techniczne, przedstawić koszt usługi, 6) zaprezentować usługę dostępu do Internetu w technologii UMTS, scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, przedstawić wymagania techniczne, przedstawić koszt usługi, 7) przekonać klienta do korzystania z usługi mobilnego dostępu do Internetu. Wyposażenie stanowiska pracy: cenniki usługi mobilnego dostępu do Internetu, regulaminy świadczenia usługi mobilnego dostępu do Internetu, 19