Materiały na szkolenie okresowe pracowników AGH z zakresu ochrony przeciwpożarowej opracował: mgr inż. Leszek Król inspektor ds. ochrony przeciwpożarowej AGH 1. Podstawy prawne funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej, 2. Obowiązki zarządzającego w zakresie ochrony przeciwpożarowej, 3. Obowiązki pracownika w zakresie ochrony przeciwpożarowej 4. Przyczyny powstawania pożarów, 5. Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru, 6. Urządzenia przeciwpożarowe gaśnice 7. Ochrona przeciwpożarowa na terenie Uczelni. Podstawy prawne funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej 1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity Dz.U. Nr 57 poz. 353 z 2010r.) 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75 poz.690 z 2002 r z późn. zmianami) 3. Rozporządzenie MSW i A z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U Nr 109 poz719 z 210 r.) 4. Rozporządzenie MSWiA z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 124 poz. 1030 z 2009 r) 5. Normy Techniczne 1
Obowiązki zarządzającego w zakresie ochrony przeciwpożarowej, Wynikające z Ustawa o ochronie przeciwpożarowej Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice; zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie; zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji; przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej; zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi; ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Wynikające z rozporządzenie MSW i A z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich, zapewniają i wdrażają instrukcję bezpieczeństwa pożarowego, zawierającą: warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawani ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami ppoż oraz treścią przedmiotowej instrukcji 2
zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności: wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję. Obowiązki pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej Wszyscy pracownicy powinni zapoznać się z przepisami przeciwpożarowymi i przestrzegać ich, znać numery alarmowe do straży pożarnej i innych służb,umieć użyć urządzenia przeciwpożarowe i znać zasady ewakuacji z obiektu. Ponadto do obowiązków pracowników należy: uczestniczenie w szkoleniach z zakresu ochrony przeciwpożarowej, przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych, wykonywanie poleceń przełożonych zmierzających do podniesienia stanu bezpieczeństwa pożarowego, bezzwłoczne powiadomienie przełożonych o niebezpieczeństwie możliwości powstania pożaru, utrzymanie swoich stanowisk pracy i podległych pomieszczeń w stanie gwarantującym pełne bezpieczeństwo pożarowe zarówno podczas pracy jak i po jej zakończeniu, zaznajamianie się z zasadami i warunkami ewakuacji z budynku, udzielanie pierwszej pomocy przedmedycznej w przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia człowieka. Przyczyny powstawania pożarów na terenie Uczelni w 2014 r., Wady urządzeń technologicznych pożar w Hali paw.a-1/a-2. Źródło: oprac. własne. 3
Zasady ogólne Każdy kto zauważy pożar lub inne zagrożenie lub uzyskał informację o pożarze, innym zagrożeniu obowiązany jest natychmiast zaalarmować: współpracowników,studentów i osoby znajdujące się w strefie zagrożenia, wcisnąć najbliższy przycisk (ROP) instalacji sygnalizacji pożaru, z aparatu telefonicznego powiadomić : PAŃŚTWOWĄ STRAŻ POŻARNĄ, tel. 998 lub 112, Dyrektor Administracyjny, tel.. Po uzyskaniu połączenia ze strażą pożarną należy podać precyzując: gdzie powstało zdarzenie?- dokładny adres, nazwę obiektu, co się pali lub jakie wystąpiło inne zagrożenie?, czy istnieje zagrożenie dla życia ludzi, czy są osoby ranne lub poszkodowane?, numer telefonu, z którego się mówi oraz swoje imię i nazwisko.!!!uwaga!!! ODŁOŻYĆ SŁUCHAWKĘ DOPIERO PO OTRZYMANIU POTWIERDZENIA PRZYJĘCIA ZGŁOSZENIA< ODCZEKAĆ CHWILKĘ PRZY TELEFONIE NA EWENTUALNE SPRAWDZENIE. W razie potrzeby ( nieszczęśliwy wypadek lub awaria) alarmować: POGOTOWIE RATUNKOWE tel.999 POLICJA tel.997 POGOTOWIE GAZOWE tel. 992 POGOTOWIE ENERGETYCZNE tel 991 POGOTOWIE WOD-KAN tel 994 4
W przypadku innych zdarzeń należy informować bezpośrednio Dyrektora Administracyjnego Wydziału lub Służby Techniczne Uczelni: Dyrektor Administracyjny tel. Straż AGH tel. 605 091 138 Dział Elektryczny tel. 12 617 33 50 Dział Mechaniczny tel. 12 617 20 43 Dział Budowlany tel. 12 617 45 68 Dział Sanitarny tel. 12 617 20 43 W przypadku gdy pożar rozprzestrzenia się lub postępuje zadymienie bezzwłocznie po zaalarmowaniu należy opuścić budynek korzystając z dostępnych dróg ewakuacyjnych. Budynek należy opuszczać, a następnie grupować się na zewnątrz w miejscu koncentracji określonej w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru, Zadania pracowników zabezpieczenia mienia w przypadku zadziałania systemu sygnalizacji pożaru. Pracownicy (zabezpieczenia mienia- portier ) sprawdzają czy ma miejsce pożar czy nie jest to fałszywy alarm, jeżeli nie podejmują działania mające na celu alarmowanie straży pożarnej i w razie konieczności innych służb ratowniczych poprzez sieć telefoniczną. alarmują: Centrum Powiadamiania Ratunkowego -112 lub Straż Pożarna 998, Pogotowie Ratunkowe 999. Przekazanie informacji o zdarzeniu Dziekanowi lub Dyrektorowi Administracyjnemu Wydziału, Straży AGH, Inspektorowi ds. ochrony przeciwpożarowej. Straż AGH 1. Udaje się na miejsce zdarzenia, zabezpiecza miejsce zdarzenia ogłasza alarm o ewakuacji, nadzoruje i przeprowadza ewakuację współpracując w tym zakresie z przedstawicielami Wydziału. Ewakuacje przeprowadzamy w przypadku wystąpienie potencjalnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi zgodnie z zasadami ustalonymi przez procedury. 2. Po przyjeździe straży pożarnej wskazuje miejsce wystąpienia zdarzenia, przekazuje informacje o podjętych działaniach Kierującemu akcją ratowniczogaśniczą, udostępnia instrukcję bezpieczeństwa pożarowego, wskazuje miejsca usytuowania głównego kurka gazowego, wyłącznika prądu itp. 5
Postępowanie w przypadku powstania innego miejscowego zagrożenia. Zamach bioterrorystyczny (np. zagrożenie wąglikiem). Przekazać informacje o zdarzeniu Dyrektorowi Administracyjnemu Wydziału telefonicznie, Zabezpieczyć przesyłkę np. włożyć do worka foliowego, Odizolować osoby mające kontakt z przesyłką od innych osób zalecić nie opuszczanie pomieszczenia, Poinformowanie o zdarzeniu SANEPIDU i Straż Pożarną Zamach terrorystyczny (np. podłożenie ładunku wybuchowego). Poinformowanie Dyrektora Administracyjnego Wydziału,Policji, Straży Pożarnej. Ogłoszenie alarmu o ewakuacji z całego budynku - Dyrektor Administracyjny, Straż AGH, Przekazanie informacji o podjętych działaniach przybyłym na miejsce służbom Awaria chemiczna. Ogłoszenie komunikatu o zdarzeniu wezwanie do ewakuacji ludzi ze strefy zagrożenia, Poinformować Dziekana, Dyrektora Administracyjnego Wydziału, Przekazać informacje o zdarzeniu pozostałym pracownikom, telefonicznie wezwanie Straży Pożarnej Ratownictwa Chemicznego i Ekologicznego, Zabezpieczenie strefy przed osobami postronnymi. Podjęcie prób przewietrzania strefy zagrożenia 6
Przykład prawidłowego oznakowania obiektów w zakresie ewakuacji. Źródło: Internet. 7
Oznakowanie budynków pożarniczymi tablicami informacyjnymi. Źródło: Internet. Źródło: Internet. 8
Urządzenia przeciwpożarowe gaśnice GAŚNICE I GAŚNICE PRZEWOŹNE Obiekt powinien być wyposażony w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikiem norm europejskich (EN), dotyczących gaśnic. Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, określonych w Polskich Normach dotyczących podziału pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie : - pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy spalaniu, których obok innych zjawisk występuje zjawisko żarzenia (drewno, papier, węgiel, tworzywa sztuczne, tkaniny, słoma). - pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się w skutek ciepła (benzyna, alkohole, tłuszcze, oleje, lakiery, parafina, aceton, smoła). pożary gazów (acetylen, metan, propan, wodór). 9
pożary metali (sód, potas, magnez, uran pożary olejów i tłuszczów w urządzeniach kuchennych Źródło: Internet. Zasady obsługi sprzętu przeciwpożarowego. Gaśnice są to przenośne urządzenia gaszące o masie nie przekraczającej 20 kg, które po uruchomieniu samoczynnie wyrzucają środek gaśniczy na skutek działania ciśnienia gazu znajdującego się w zbiorniku gaśnicy lub zmagazynowanego w oddzielnym pojemniku umieszczonym wewnątrz płaszcza gaśnicy. Gaśnice niezależnie od rodzaju charakteryzują się krótkim czasem działania stąd można skutecznie gasić pożar jedynie w momencie jego powstania tzw. I fazie jego rozwoju. Uruchamianie gaśnicy należy rozpocząć od wyjęcia zawleczki zabezpieczającej zawór, następnie dyszę gaśnicy lub prądownice ( na końcu gumowego węża ) należy skierować na źródło ognia i nacisnąć dźwignię zaworu ( zbijaka) po około 3-5 sek. ( czas potrzebny na wypełnienie zbiornika gaśnicy przez CO 2 lub N 2 i wytworzenia ciśnienia ok. 8 bar następuje wyrzut środka gaśniczego na zewnątrz gaśnicy. Koce gaśnicze Są wykonane w postaci płachty z włókna szklanego o powierzchni około 2 m 2. Przechowuje się go w specjalnych pokrowcach. Służy do tłumienia pożaru w pierwszej fazie jego powstania ( tzw. zarodku) przez odizolowanie materiału, który się pali od utleniacza. Koc gaśniczy należy uchwycić oburącz za uchwyty wystające z pokrowca, a następnie szarpnąć w dół co spowoduje zerwanie plomby i rozwinięcie koca gaśniczego. Następnie należy podejść do ogniska pożaru i narzucić koc na palący się przedmiot w taki sposób aby uchronić się przed działaniem ognia. Po narzuceniu 10
koca należy starać się w miarę dokładnie odizolować płonący przedmiotów od otoczenia. Przykład wyposażenia obiektów Uczelni w sprzęt przeciwpożarowy Źródło: oprac. własne Hydrant wewnętrzny jest urządzeniem przeciwpożarowym umieszczonym na sieci wodociągowej wewnętrznej, służącym do gaszenia pożarów z grupy A. Umożliwia on dogodne gaszenie pożaru - z większych niż gaśnica odległości. 11
Źródło: oprac. własne. 12
Przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych na terenie Uczelni Składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości określonych przepisach techniczno-budowlanych Źródło: oprac. własne. 13
właściciele lub zarządcy terenów utrzymują znajdujące się na nich drogi pożarowe w stanie umożliwiającym wykorzystanie tych dróg przez pojazdy jednostek ochrony przeciwpożarowej zgodnie z przepisami dotyczącymi przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych Źródło: oprac. własne. oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi Źródło: oprac. własne. 14
zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie w przypadku pożaru lub innego zagrożenia powodującego konieczność ewakuacji Źródło: oprac. własne. Brak wyposażenia obiektu w oświetlenie ewakuacyjne Źródło: oprac. własne. 15