Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I a i I b Gimnazjum w Mogilanach oparte na programie nauczania biologii Puls życia I Nowa Era z uwzględnieniem podstawy programowej Nauczyciel biologii: Barbara Królik-Kustra Rok szkolny: 2015/16 Dział programu I. Biologia - nauka o życiu Numer jednostki lekcyjnej Temat Zgodność z podstawą programową 1. Biologia jako nauka W. III.4; W. V.1 Konieczny Ocena: dopuszczający Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki wymienia cechy żywych Podstawowy Ocena: dostateczny Uczeń: potrafi korzystać z poszczególnych źródeł wiedzy podaje przykłady dziedzin biologii Poziom wymagań Rozszerzający Ocena: dobry Uczeń: charakteryzuje wybrane dziedziny biologii posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów Dopełniający Ocena: bardzo dobry Uczeń: objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji życia wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków 2. Doświadczenie i obserwacja źródła wiedzy biologicznej O.II 3. Komórkowa budowa W. II 1 3 Wymienia źródła wiedzy biologicznej Zna podstawowe zasady przeprowadzania doświadczeń wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia wymienia struktury budowy komórki roślinnej, Umie zaplanować i zinterpretować proste doświadczenia biologiczne podaje funkcje poszczególnych organelli posługuje się mikroskopem wykonuje proste preparaty mikroskopowe Rozumie pojęcie metoda naukowa, hipoteza, problem badawczy Rozróżnia próbę badawczą i kontrolną odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne Umie samodzielnie przeprowadzić i zinterpretować doświadczenie, formułuje wnioski omawia budowę i funkcje organelli komórkowych analizuje różnice między poszczególnymi typami
zwierzęcej, grzyba i bakterii wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy na podstawie obserwacji preparatów składniki komórki rysuje obraz widziany pod mikroskopem wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki porównuje budowę różnych komórek komórek II. Jedność i różnorodność 4. Systematyczny podział W. III 1, 2 5. Sposoby odżywiania się W.I. 4,5; III.4 6. Sposoby oddychania W. I.4; III.4 wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej określa, czym jest odżywianie wymienia podstawowe sposoby odżywiania się określa, czym jest oddychanie wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw omawia różnice między organizmami samożywnymi a cudzożywnymi wymienia czynniki niezbędne do życia samożywnych i cudzożywnych wymienia substraty i produkty fotosyntezy wyjaśnia, na czym polega fotosynteza omawia różne sposoby oddychania wymienia przykłady ilustrujących różne sposoby oddychania rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe charakteryzuje dawne sposoby klasyfikacji omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej charakteryzuje różne strategie odżywiania wykazuje różnorodność odżywiania się cudzożywnych określa warunki przebiegu fotosyntezy ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do życia ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału uzasadnia potrzebę klasyfikowania wykazuje różnice w pobieraniu i trawieniu pokarmów u różnych wyjaśnia, na czym polega chemosynteza wykazuje zależność między środowiskiem życia a budową narządów wymiany gazowej porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe omawia znaczenie fermentacji zapisuje słownie równanie reakcji oddychania
energii tlenowego 7. Sposoby rozmnażania się W. III.4 określa, czym jest rozmnażanie wyróżnia rozmnażanie płciowe i bezpłciowe podaje przykłady płciowego i bezpłciowego rozmnażania się rozpoznaje sposoby rozmnażania się wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe rozpoznaje pączkujące drożdże obserwowane pod mikroskopem omawia różnice między rozwojem prostym a złożonym charakteryzuje rodzaje rozmnażania ocenia znaczenie przemiany pokoleń charakteryzuje typy rozwoju zarodka stosuje w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego między sposobem zapłodnienia a środowiskiem życia ocenia znaczenie samozapłodnienia III. Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe 8. Powtórzenie wiadomości jedność i różnorodność 9. Sprawdzian wiadomości -jedność i różnorodność 10. Bakterie i wirusy W. II.3; III.3,6 występowania bakterii i wirusów rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na preparacie mikroskopowym lub ilustracji podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od podaje przykłady bakterii i wirusów określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce charakteryzuje wybrane bakterii wymienia choroby bakteryjne i wirusowe rysuje kształty bakterii obserwowanych pod mikroskopem ocenia znaczenie bakterii i wirusów określa warunki tworzenia się przetrwalników ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów 11. Protisty omawia charakteryzuje porównuje czynności
W.III.5,6 występowania protistów wymienia grupy należących do protistów poszczególnych grup protistów poszczególne grupy protistów wykazuje chorobotwórcze znaczenie protistów życiowe poszczególnych grup protistów wymienia choroby wywoływane przez protisty rozpoznaje pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę przedstawicieli protistów 12. Glony przedstawiciele trzech królestw W.III.8,11 wskazuje środowisko życia glonów podaje przykłady należących do glonów wymienia wspólne cechy zaliczanych do glonów omawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw omawia wybrane glonów analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów 13. Grzyby i porosty W.III.7,8,11 podaje przykłady grzybów i porostów opisuje budowę grzybów rozpoznaje pleśniaka białego w obrazie mikroskopowym wymienia sposoby rozmnażania się grzybów rozpoznaje porosty wśród innych omawia grzybów podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu wyjaśnia, co to jest grzybica charakteryzuje budowę grzybów owocnikowych omawia sposoby rozmnażania się grzybów analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce wykonuje i opisuje rysunek wskazanych grzybów wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny określa znaczenie poszczególnych komponentów w budowie plechy porostu proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia rozpoznaje i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów IV. Świat roślin 14. Tkanki roślinne wyjaśnia, czym jest tkanka dokonuje podziału tkanek charakteryzuje budowę,
W.V.1 podaje przykłady tkanek roślinnych wskazuje na ilustracji komórki tworzące tkankę roślinnych na twórcze i stałe wymienia cechy budowy poszczególnych tkanek roślinnych opisuje funkcje wskazanych tkanek rozmieszczenie i funkcje poszczególnych tkanek roślinnych wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą budowy wskazanej tkanki z jej funkcją rozpoznaje i rysuje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych 15. Budowa i funkcje organów roślinnych W.V.1,2 wymienia podstawowe funkcje korzenia, łodygi i liścia o rozpoznaje elementy budowy liścia rozpoznaje liście pojedyncze i złożone rozpoznaje modyfikacje korzeni, łodygi i liści omawia budowę zewnętrzną korzenia, łodyg analizuje budowę wewnętrzną korzenia, łodygi i liścia jako funkcjonalnej całości rozpoznaje rodzaje unerwienia liści wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia do łodygi charakteryzuje modyfikacje korzeni analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami analizuje funkcje poszczególnych elementów budowy anatomicznej liścia rysuje różne typy ulistnienia łodygi 16. Mszaki i paprotniki W.III.8,11 występowania mszaków podaje nazwy organów mszaków występowania paprotników rozpoznaje organy paproci rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin rozpoznaje mszaki wśród innych roślin omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce wyjaśnia rolę poszczególnych organów paprotników rysuje mech i podpisuje jego organy charakteryzuje skrzypy, widłaki i paprocie wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi analizuje cykl rozwojowy mszaków i paprotników
17. Rośliny nagonasienne W.III.8,11 występowania roślin nagonasiennych rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin roślin nagonasiennych do warunków życia omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce rozpoznaje rodzime gatunki nagonasiennych analizuje cykl rozwojowy sosny dowodzi związku budowy roślin nagonasiennych ze środowiskiem ich życia V. Świat bezkręgowców 18. Rośliny okrytonasienne W.III.8,11; V.2,4,5,6, 19. Powtórzenie wiadomości-świat roślin 20. Sprawdzian wiadomości-świat roślin 21. Tkanki zwierzęce W.VI.1,2 występowania roślin okrytonasiennych podaje nazwy elementów budowy kwiatu rozróżnia kwiat i kwiatostan rozpoznaje rośliny okrytonasienne wśród innych roślin wyjaśnia, czym jest tkanka wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych wymienia sposoby rozsiewania nasion i owoców rozróżnia owoce pojedyncze i złożone omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce określa najważniejsze funkcje poszczególnych tkanek zwierzęcych wymienia rodzaje tkanki łącznej podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie omawia funkcje poszczególnych elementów budowy kwiatu analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek budowy kwiatu ze sposobem zapylania charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi 22. Gąbki i parzydełkowce wyjaśnia, co to są gąbki omawia znaczenie gąbek charakteryzuje wskazane
W.III.9,10,11 podaje miejsca występowania gąbek i parzydełkowców wymienia gąbek i parzydełkowców i parzydełkowców w przyrodzie gąbek i parzydełkowców wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życia wyjaśnia sposób działania parzydełka 23. Płazińce i nicienie W.III.9,10,11 wymienia płazińców i nicieni rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu życia omawia różnice między płazińcami a nicieniami charakteryzuje wskazane płazińców i nicieni charakteryzuje symetrię ciała płazińców 24. Pierścienice W.III.9,10,11 rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt wymienia pierścienic charakteryzuje układ krwionośny pierścienic charakteryzuje wskazane pierścienic budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej życia dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby 25. Stawonogi rozpoznaje stawonogi wymienia charakteryzuje wskazane dowodzi istnienia związku między środowiskiem
W.III.9,10,11 wśród innych zwierząt rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków stawonogów dowodzi, że owady są przystosowane do życia w środowisku lądowym życia a narządami wymiany gazowej 26. Mięczaki W.III.9,10,11 27. Powtórzenie wiadomości- zwierzęta bezkręgowe. 28. Sprawdzian wiadomości zwierzęta bezkręgowe. rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt wymienia mięczaków wymienia części ciała ślimaków, małży i głowonogów wymienia narządy oddechowe mięczaków wskazuje małże jako organizmy produkujące perły charakteryzuje wskazane mięczaków wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu krwionośnego porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów budowy mięczaków ze środowiskiem ich życia charakteryzuje sposoby poruszania się poszczególnych grup mięczaków VI. Świat kręgowców 29. Ryby kręgowce wodne W.III.9.10,11 charakteryzuje ryby podaje nazwy płetw ryby rozpoznaje skrzela jako narządy wymiany gazowej ryb do życia w wodzie określa rodzaj zapłodnienia u ryb omawia wybrane ryb określa rozmnażania ryb wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich cechy charakteryzuje wymianę gazową u ryb porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy 30. Płazy zwierzęta dwuśrodowiskowe określa środowiska życia płazów charakteryzuje płazy wymienia stadia płazów do życia w wodzie i na lądzie wyjaśnia, na czym polega omawia wybrane płazów charakteryzuje płazy trybu życia płazów z ich zmiennocieplnością
W.III.9.10,11 rozwojowe żaby podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych hibernacja omawia cykl rozwojowy żaby ogoniaste i bezogonowe rozpoznaje przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy budowy płazów ze środowiskami ich życia 31. Świat gadów W.III.9.10,11 określa środowisko życia gadów charakteryzuje gady podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce gadów do życia na lądzie omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów wymienia narządy zmysłów gadów omawia wybrane gadów charakteryzuje funkcje poszczególnych błon płodowych rozpoznaje przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody budowy gadów ze środowiskiem ich życia między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem życia gadów 32. Ptaki kręgowce latające W.III.9.10,11 charakteryzuje ptaki wymienia ptaki różnych środowisk rozpoznaje rodzaje piór ptaków wymienia elementy budowy jaja wyjaśnia konieczność migracji ptaków budowy ptaków do lotu omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady określa środowisko życia ptaka na podstawie budowy jego kończyn określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba omawia wybrane ptaków rozpoznaje przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy charakteryzuje poszczególne elementy budowy jaja między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu 33. Świat ssaków W.III.9.10,11 omawia charakterystyczne cechy ssaków podaje przykłady siedlisk wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji charakteryzuje funkcje skóry omawia zalety projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry
34. Powtórzenie wiadomości-zwierzęta kręgowe zajmowanych przez ssaki rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt rozróżnia ssaki wodne i lądowe wymienia narządy zmysłów ssaków podaje przykłady gatunków ssaków rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy ssaków do zajmowania różnych siedlisk pęcherzykowej budowy płuc porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce między funkcjonowaniem poszczególnych narządów zmysłów a trybem życia Stopień celujący może otrzymać uczeń, który opanował treści dopełniające oraz posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania klasy I gimnazjum. Uczeń potrafi selekcjonować i hierarchizować wiadomości oraz z powodzeniem bierze udział w konkursach i olimpiadach biologicznych. Samodzielnie dokonuje obserwacji, przeprowadza doświadczenia biologiczne, wykonuje zadania o dużym stopniu trudności oraz systematycznie poszerza swoja wiedzę korzystając z różnorodnych źródeł informacji.