Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji

Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji

Dlaczego powstaje Krajowy Program Granica ubóstwa relatywnego GUS 50% przeciętnych ekwiwalentnych wydatków gospodarstw domowych. Granica ubóstwa EUROSTAT 60% mediany rocznych ekwiwalentnych dochodów do dyspozycji w danym kraju. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, na który składają się: wskaźnik zagrożenia ubóstwem (po uwzględnieniu transferów społecznych), wskaźnik osób zagrożonych pogłębioną deprywacją materialną, wskaźnik osób żyjących w gospodarstwach domowych o niskiej intensywności pracy. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem udział osób, których ekwiwalentny dochód do dyspozycji jest niższy od granicy ubóstwa. Wskaźnik osób zagrożonych pogłębioną deprywacją materialną brak możliwości realizacji ze względów finansowych przynajmniej 4 z 9 określonych potrzeb: opłacenie tygodniowego wyjazdu wszystkich członków gospodarstwa domowego na wypoczynek raz w roku, jedzenie mięsa, ryb lub wegetariańskiego odpowiednika co drugi dzień, ogrzewanie mieszkania odpowiednio do potrzeb, pokrycie niespodziewanego wydatku (w wysokości odpowiadającej miesięcznej wartości przyjętej w danym kraju granicy ubóstwa relatywnego), terminowe regulowanie opłat związanych z mieszkaniem, spłatach rat i kredytów, posiadanie telewizora, posiadanie samochodu, posiadanie pralki, posiadanie telefonu (stacjonarnego lub komórkowego). Wskaźnik niskiej intensywności pracy przepracowanie mniej niż 20% całkowitego potencjału pracy w gospodarstwie domowym.

Dlaczego powstaje Krajowy Program Wyszczególnienie Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Wskaźnik zagrożenia ubóstwem Wskaźnik pogłębionej deprywacji materialnej Wskaźnik niskiej intensywności pracy EU-27 24,2 16,4 8,8 10,0 Maksymalna wartość w EU 49,1 22,3 43,6 13,7 Minimalna wartość w EU 15,3 9,8 1,2 4,5 POLSKA 2011 27,2 17,7 13,0 6,9 2010 27,8 17,6 14,2 7,3

Dlaczego powstaje Krajowy Program Wyszczególnienie Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Wskaźnik zagrożenia ubóstwem Wskaźnik pogłębionej deprywacji materialnej Wskaźnik niskiej intensywności pracy Polska 27,2 17,7 13,0 6,9 Klasa miejscowości Miasta razem 23,0 12,7 12,3 6,9 Miasta o liczbie mieszkańców w tys. 500 i więcej 16,3 8,1 7,9 5,1 500-200 23,0 12,8 13,3 7,2 200-100 24,1 13,7 13,1 9,4 100-20 23,9 13,3 12,6 7,0 20 i mniej 26,3 15,5 14,3 6,7 Wieś 33,7 25,2 14,1 6,9

Dlaczego powstaje Krajowy Program Zagrożenie ubóstwem w Polsce w latach 2000 2011 (według przyjętych w danym roku granic ubóstwa)

Dlaczego powstaje Krajowy Program Liczba ubogich lub wykluczonych dzieci (0-17), liczba dzieci zagrożonych ubóstwem, liczba dzieci podlegających głębokiej deprywacji materialnej, liczba dzieci żyjących w gospodarstwach domowych o niskiej intensywności pracy w latach 2005-2011 (w tysiącach) 4 000 3 797 3 500 3 259 3 000 2 709 2 826 2 500 2 321 2 188 2 455 2 263 2 191 2 109 2 000 2 046 1 841 1 675 1 682 1 601 1 561 1 500 1 716 1 305 1 000 500 836 672 502 1 121 1 062 374 342 344 934 288 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 People at risk of poverty or social exclusion by age and sex [ilc_peps01] At risk of poverty rate (cut-off point: 60% of median equivalised income after social transfers) Severe material deprivation rate by age and sex [ilc_mddd11] People living in households with very low work intensity by age and sex (population aged 0 to 59 years) [ilc_lvhl11]

Dlaczego powstaje Krajowy Program

Dlaczego powstaje Krajowy Program Warunkowość ex-ante Cel tematyczny 9 :Promowanie włączenia społecznego i walka z ubóstwem - Cel dotyczący walki z ubóstwem (o którym mowa w art. 9 ust. 9) Aktywne włączenie z myślą o poprawie możliwości zatrudnienia Warunek ex-ante : Istnienie i realizacja krajowych strategicznych ram polityki na rzecz ograniczania ubóstwa mającej na celu aktywne włączenie osób wykluczonych z rynku pracy w świetle wytycznych dotyczących zatrudnienia. Kryteria spełnienia: Gotowe są krajowe strategiczne ramy polityki na rzecz ograniczania ubóstwa, które mają na celu aktywne włączenie i które: zapewniają wystarczające podstawy do opracowywania polityk ograniczania ubóstwa i umożliwiają monitorowanie rozwoju sytuacji; są zgodne z krajowymi celami dotyczącymi walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym (zgodnie z definicją w krajowym programie reform), co obejmuje rozszerzenie możliwości zatrudnienia na grupy w niekorzystnej sytuacji; zawierają działania na rzecz przejścia od opieki instytucjonalnej do środowiskowej w zwalczanie ubóstwa angażują odpowiednie zainteresowane strony (interesariusze/partnerzy);

Dokumenty na których opiera się Krajowy Program Decyzja Rady z dnia 21 października 2010 w sprawie wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich(wytyczna 10 Promowanie włączenia społecznego i walka z ubóstwem); Zalecenie Komisji z dnia 3 października 2008 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy ( trzy filary: odpowiednie wsparcie dochodu, integracyjne rynki pracy, dostęp do usług wysokiej jakości); Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Strategia Rozwoju Kraju 2020, Strategie zintegrowane w tym w szczególności Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego.

Wnioski Impuls europejski daje możliwość kompleksowej reformy polityki społecznej Niezbędna jest koncentracja działań - cel szczególny: rodziny z dziećmi, dzieci i młodzież. Koordynacja polityki oraz budowa partycypacyjnej polityki społecznej przeciwdziałanie ubóstwu a rozwój kapitału społecznego; Odbudowa wspólnot samorządowych w sferze społecznej i ekonomicznej; Wdrożenie zmian systemowych w pomocy społecznej i rynku pracy; deinstytucjonalizacja, uspołecznienie, usługi zamiast świadczeń, mieszkania, kwestia osób starszych;

Cel główny Celem głównym Programu jest ograniczenie ubóstwa i wykluczenia społecznego poprzez działania zmierzające do zwiększenia zatrudnienia oraz do wzrostu spójności społecznej

Cele operacyjne Cel operacyjny 1: Poprawa jakości życia rodzin, dzieci i młodzieży - przez usługi do aktywności; Polityka przeciwdziałania ubóstwu i marginalizacji dzieci i młodzieży stanie się kluczowym elementem polityki integracji, łącząc działania na rzecz dostępności usług społecznych i możliwości aktywizacyjnych rodziców, a zwłaszcza kobiet; Cel Operacyjny 2: Aktywna osoba i zintegrowana rodzina - odpowiedzialne lokalne środowisko; Służby społeczne w sposób zintegrowany działają na rzecz aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym osób zagrożonych wykluczeniem oraz funkcjonalności ich rodzin, umożliwiając łączenie ról zawodowych i rodzinnych; Cel operacyjny 3: Nasi seniorzy bezpieczni, aktywni i potrzebni; Osoby starsze, niepełnosprawne, zależne objęte są przyjaznymi formami opieki oraz formami aktywnego spędzania czasu i włączania się w życie publiczne i zawodowe na miarę ich możliwości i potrzeb. Cel operacyjny 4: Zapobieganie niepewności mieszkaniowej; Polityka społeczna zapobiega bezdomności oraz wspiera rozwój mieszkalnictwa socjalnego jako istoty bezpieczeństwa socjalnego umożliwiającego aktywność społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem; Cel operacyjny 5: Reforma zarządzania systemem rynku pracy i integracji społecznej. System integracji społecznej funkcjonuje w sposób planowy i zintegrowany, łącząc zasoby publiczne, społeczne i prywatne, poszerzając udział sektora ekonomii społecznej w kreowaniu i realizacji polityki aktywnej integracji.

Obszary tematyczne/priorytety I. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży (w tym m.in. pomoc dla dzieci i młodzieży, rozwój instytucjonalnej i pozarodzinnej opieki nad dziećmi w wieku od 0 do 3 lat; edukacja przedszkolna, działania profilaktyczne o charakterze społecznym i zdrowotnym, wsparcie dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, wsparcie rodzin w kryzysie, lub zagrożonych kryzysem, wsparcie kobiet w powrocie na rynek pracy, polityka dochodowa?); II. Zapewnienie spójności działań edukacyjnych, społecznych i zawodowych (w tym m.in.: funkcja socjalna i wczesno-interwencyjna szkoły, usługi profilaktyczne i socjoterapeutyczne, system kształcenia młodzieży, zorientowany na kształcenie kompetencji kluczowych: kreatywności, przedsiębiorczości oraz kooperacji, kształcenie zawodowe, kompetencje cyfrowe i przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu, pierwsze zatrudnienie młodzieży);

III. Aktywna integracja w społeczności lokalnej (w tym m.in.: usługi społeczne dla osób zagrożonych wykluczeniem, formy pracy socjalnej, narzędzia i instrumenty aktywnej integracji, usługi reintegracji społecznej i zawodowej, praca środowiskowa, usługi realizowane przez sektor ekonomii społecznej, system włączania osób niepełnosprawnych do życia społecznego i zawodowego, działania w zakresie integracji cudzoziemców, mniejszości - Romów); IV. Bezpieczeństwo i aktywność osób starszych(w tym m.in.: aktywność zawodowa i społeczna seniorów srebrna gospodarka, system opieki nad osobami niesamodzielnymi i w podeszłym wieku, opieka zdrowotna i rehabilitacja medyczna dla osób starszych; środowiskowe formy pomocy i samopomocy oraz wolontariat seniorów);

V. Zapobieganie niepewności mieszkaniowej i przeciwdziałania bezdomności (w tym m.in.: system pomocy bezdomnym oraz wsparcia wychodzenia z bezdomności, zapobieganie niepewności utraty tytułu prawnego do mieszkania, zadłużeniom czynszowym, eksmisjom, budownictwo komunalne, budownictwo socjalne i usługi z zakresu pomocy w sprawach mieszkaniowych, mieszkania chronione); VI. Zarządzanie i zmiany strukturalne integracji społecznej (w tym m.in.: programowanie polityki społecznej, reforma usług i innych świadczeń pomocy społecznej, uproszczenie systemu świadczeń pieniężnych, dostępność do pomocy udzielanej przez publiczne służby zatrudnienia, jakość pracy socjalnej i usług socjalnych.

Priorytet III Aktywna integracja w społeczności lokalnej Działanie III.1 Zwiększenie uczestnictwa w życiu publicznym i zawodowym jednostek i rodzin zagrożonych marginalizowaniem społecznym poprzez rozwój zróżnicowanych i zintegrowanych usług społecznych oraz form pracy socjalnej, w tym narzędzi i instrumentów aktywnej integracji, systemu usług reintegracji społecznej i zawodowej oraz form aktywizacji zawodowej.

Uporządkowanie systemu prawnego oraz działań organizacyjnych i edukacyjnych instytucji pomocy społecznej oraz organizacji zajmujących się integracją społeczną w tym: 1) zmiany prawne, umożliwiające przebudowę systemu pomocy społecznej na rzecz rozwoju usług społecznych realizowanych w partnerstwie publiczno-społecznym, 2) zmiany w przepisach dotyczących zatrudnienia socjalnego, umożliwiające stabilne finansowanie usług reintegracji społecznej i zawodowej w centrach i klubach integracji społecznej, 3) przeniesienie działań w zakresie prac społecznie użytecznych z obszaru instrumentów rynku pracy na rzecz działań w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej, 4) wsparcie rozwoju spółdzielni socjalnych zakładanych przez osoby prawne oraz innych przedsiębiorstw społecznych jako formy zatrudnienia przejściowego dla osób wychodzących z warsztatów terapii zajęciowej, centrów integracji społecznej,

Przykładowe przedsięwzięcie Umożliwienie aktywizacji zawodowej klientów pomocy społecznej w ramach zatrudnienia socjalnego i przedsiębiorstw społecznych poprzez stworzenie ścieżki reintegracyjnej, w ramach której: - na etapie zgłoszenia osoby zainteresowanej rozpocznie się ścisła współpraca pup i ops w zdefiniowaniu potrzeb osoby oddalonej od runku pracy (porozumienie); - określone zostanie wyraźne rozgraniczenie - integracją społeczną zajmuje się instytucja pomocy społecznej ( z elementami aktywizacji zawodowej, które są przedłużeniem działań aktywizacji społecznej) zaś działaniami aktywizującymi mającymi na celu umożliwienie podwyższenia lub zmianę kwalifikacji lub podjęcie zatrudnienia (szkolenia, zatrudnienie subsydiowane) - instytucja rynku pracy ; - działania aktywizujące pomocy i integracji społecznej składać się będą z integracji społecznej obejmującej wsparcie dochodowe z pomocy społecznej, oraz dostęp do usług w zakresie aktywizacji społecznej, usług edukacyjnych i zdrowotnych,

- działania społeczne (w ramach kontraktu socjalnego lub programów środowiskowych) komplementarne z działaniem aktywizacja i integracja obejmujące alternatywnie lub łącznie: prace społecznie użyteczne, czasową aktywność w ramach spółdzielni socjalnych tworzonych przez samorząd terytorialny i organizacje pozarządowe (czasowe zatrudnienie umożliwiające start na otwarty rynek pracy), aktywność w ramach podmiotów zatrudnienia socjalnego (przygotowanie do podjęcia aktywności zawodowej). - działania realizowane przez podmioty publiczne i podmioty sektora ekonomii społecznej; - zakończenie ścieżki reintegracynej - samodzielność w funkcjonowaniu, przywracając osoby wykluczone do uczestniczenia w życiu rodzinnym i społecznym.

Plan ścieżek aktywizacji oraz reintegracji społecznej i zawodowej

Priorytet III Aktywna integracja w społeczności lokalnej Działanie III.2 Budowa aktywnych, zdolnych do rozwoju społeczności - podnoszenie społecznego i ekonomicznego potencjału zmarginalizowanych, wieloproblemowych społeczności poprzez rozwój podejmowanych w nich zróżnicowanych form działań aktywizujących i pracy środowiskowej. -działania środowiskowe adresowane do społeczności lokalnych w różnych wymiarach obejmujących zarówno mikrospołeczności w ramach gmin, całe gminy lub obszary o szerszym charakterze. Obok działań o charakterze systemowym istotne jest wsparcie samorządów lokalnych i społeczności lokalnych zarówno w wymiarze metodyczno-animacyjnym i edukacyjnym jak również infrastrukturalnym;

Priorytet III Aktywna integracja w społeczności lokalnej Działanie III.3. Rozwój usług społecznych użyteczności publicznej zwłaszcza usług środowiskowych realizowanych przez podmioty ekonomii społecznej, łączących aktywizację zawodową z budowaniem spójnego systemu usług społecznych. -rozwój usług uzupełniających i wspierających rolę rodziny, w tym: opieki nad dziećmi, usług w zakresie opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi oraz osobami niepełnosprawnymi. Dotyczy to zarówno działań o charakterze metodycznym, prawnym, organizacyjnym, jak i edukacyjnym.

Działanie III.3. Rozwój usług społecznych użyteczności publicznej zwłaszcza usług środowiskowych realizowanych przez podmioty ekonomii społecznej, łączących aktywizację zawodową z budowaniem spójnego systemu usług społecznych. Lokalne porozumienie nieinstytucjonalne (władze lokalne, organizacja obywatelskie) Wsparcie animacyjne Realizacja Lokalny Projekt Rozwoju Zakres planu tworzenie lub rozwój usług społecznych użyteczności publicznej (interesu ogólnego) Usługi aktywnej integracji; Usługi opiekuńcze i socjalne; Usługi edukacyjne inne Określenie zasady zlecania np. co najmniej 50-70% poza administracje publiczną

Priorytet III Aktywna integracja w społeczności lokalnej Działanie III.4 Poprawa systemu włączania osób niepełnosprawnych do życia społecznego i zawodowego: - przygotowanie i wdrożenie instrumentów prawnych i finansowych upowszechnienia usług (np. asystent, koordynator zatrudnienia wspieranego); - wsparcie podmiotów realizujących działania wpierające niepełnosprawne (zmiana pracy, zamieszkania, formy wsparcia); osoby - baza doradztwa organizacyjno-technicznego zatrudniających osoby niepełnosprawne; dla pracodawców - łączenie różnych form aktywizacji społeczno- zawodowej; - stworzenie systemu zatrudnienia wspieranego w przedsiębiorstwach społecznych, - wypracowanie i wdrażanie strategii zarządzania różnorodnością w miejscu pracy.

AKTYWNA INTEGRACJA PODSUMOWANIE

Poziom krajowy: CELE SZCZEGÓŁOWE PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA REZULTATY Wypracowanie rozwiązań systemowych i przygotowanie zmian systemowych w obszarze pomocy i integracji społecznej i zawodowej Podnoszenie kwalifikacji pracowników pomocy i integracji społecznej Promocja i wsparcie nowych rozwiązań systemowych służących usamodzielnieniu osób zagrożonych i wykluczonych Wypracowanie i wdrożenie narzędzi wspierających podejmowanie decyzji w zakresie prowadzonej polityki społecznej Opracowanie, testowanie i rekomendacja nowych rozwiązań / standardów, badania, analizy i upowszechnianie rozwiązań w zakresie usług profilaktycznych w pomocy społecznej Szkolenia, studia, studia podyplomowe dotyczące poszerzania wiedzy z zakresu rozwiązań systemowych, dobrych praktyk, nowoczesnych instrumentów wsparcia, superwizja; Opracowanie i rekomendacja nowych rozwiązań prawnych, badania, analizy i testowanie nowych rozwiązań Cykliczne raporty tematyczne, badania panelowe, analizy porównawcze, diagnoza, testowanie i upowszechnianie rozwiązań dot. Strategii rozwiazywania problemów społecznych Ograniczenie ubóstwem lub wykluczeniem społecznym; Zmniejszenie skali zjawiska ubóstwa pracujących oraz ograniczenie odsetka osób żyjących w gospodarstwach o niskiej intensywności pracy; Wzrost poziomu aktywności zawodowej wśród osób z wykształceniem podstawowym lub średnim

Poziom regionalny: CELE SZCZEGÓŁOWE PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA REZULTATY Rozwój profilaktyki społecznej ukierunkowanej na aktywizację społeczno zawodową na rzecz integracji osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym Zapobieganie wypadnięciu z systemu edukacji oraz aktywizacja młodzieży w wieku 15 18 lat zagrożonej wykluczeniem społecznym w ramach RPO Wsparcie tworzenia placówek wsparcia dziennego; Wsparcie dla tworzenia pozaszkolnych form integracji społecznej młodzieży; Regionalne badania, analizy, pilotaże rozwiązań działań profilaktycznych Szkolenia dla osób 15 18 lat zagrożonych wykluczeniem społecznym, prowadzące do nabycia umiejętności i kompetencji społecznych, niezbędnych w procesie przechodzenia od edukacji do zatrudnienia Wzrost liczby korzystających z usług placówek wsparcia dziennego i świetlic środowiskowych; Wzrost liczby placówek wsparcia dziennego i świetlic środowiskowych; Wzrost poziomu przygotowania młodych ludzi do podjęcia zatrudnienia.

Kontynuacja działań z POKL 2007-2013 - Wdrażanie produktów wypracowanych w bieżącym okresie programowania: - standardy usług pomocy i integracji społecznej; - modele instytucji; - superwizja pracy socjalnej.

Harmonogram prac: konsultacje, uwagi, poprawki - czerwiec; ostateczna wersja Programu do końca III kwartału;

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ