15. Andrzej i Piotr: jak dzielić się dobrem z bratem?

15. Andrzej i Piotr: jak dzielić się dobrem z bratem? (J 1,35-42) Cel poznanie osoby apostoła Andrzeja umiejętność dzielenia się dobrem w relacji braterskiej Materiały hasła: P.L. Shuler, Andrzej, w: Encyklopedia biblijna, red. P.J. Atchemeier, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 1999, s. 29; Ph. Sellew, Andrzej, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B.M. Metzger M.D. Coogan, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 1999 3, s. 13 (zał. 15.1) formularz Karta tożsamości Andrzeja (zał. 15.2) formularz do dialogu z J 1,35-42 metodą przerywanych zdań (zał. 15.3) tekst do podróży w wyobraźni Dzielenie się dobrem, którym jest Jezus (zał. 15.4) Metoda praca z formularzem wyboru dialog z tekstem Ewangelii metodą przerywanych zdań podróż w wyobraźni Wprowadzenia biblijne Niezależnie od tego, czy uznamy narrację Janową w 1,35-51 za opowiadanie o powołaniu pierwszych uczniów, czy też tylko dostrzeżemy w niej wspomnienie o pierwszym spotkaniu Jezusa przez Andrzeja i Jana, a następnie przez Piotra, Filipa i Natanaela, tekst ten zapisuje proces coraz głębszego odkrywania osoby Jezusa. Zapoczątkowali go dwaj uczniowie Jana Chrzciciela, Andrzej i Jan. Każde kolejne spotkanie przynosi nowe spojrzenie na Jezusa, które kulminuje w tytule Syn Boży (w. 49) i Syn Człowieczy (w. 51). Ten ostatni w świetle proroctwa Daniela (rozdz. 7) podkreśla boskość Jezusa. Dla aktualnych czytelników Janowego tekstu spotkania te stanowią zapis naszego stawania się uczniem Jezusa, naszego dochodzenia do wiary. Dla tamtych ludzi decydującą rolę odegrało świadectwo tych, którzy pierwsi znaleźli Jezusa i rozpoznali w Nim Mesjasza. W tym świetle chcemy odczytywać rolę Andrzeja wobec jego brata, Piotra. Droga Andrzeja do rozpoznania Jezusa Andrzej jest pośrednikiem dla Piotra w jego spotkaniu z Jezusem. Droga Andrzeja do wiary zawarta jest w czynności szukania (w. 38), znalezienia 103

(w. 41), pójścia (w. 37), ujrzenia (w. 39) i pozostania w sensie zamieszkania, przebywania razem z Jezusem (w. 39). Andrzej jawi się jako człowiek poszukujący, tęskniący, podążający za pragnieniem serca. Ta postawa jest bez wątpienia odpowiedzią na nauczanie Jana Chrzciciela, którego uczniem był Andrzej. Jego tęsknota skierowana jest ku temu, który był zapowiadany przez Jana Chrzciciela. Gdy Jan wskaże Baranka Bożego, wówczas Andrzej pójdzie za Jezusem. Nie jest to jeszcze moment powołania. Raczej Jezus swoim pytaniem skierowanym do Andrzeja i Jana: Czego szukacie? zmusza ich do stawienia czoła własnym pragnieniom, nazwania ich, a nawet ich oczyszczenia. Nie pyta się ich: kogo, lecz czego szukacie?, jakby chciał powiedzieć, iż zasadniczą sprawą w życiu człowieka jest odpowiedź na pytanie: Czego chcę w życiu? Co jest moją najgłębszą tęsknotą? Odpowiedź uczniów: Gdzie mieszkasz? może wydać się wymijająca. Jednak odsłania ona ludzkie pragnienie domu, spotkania, które jest zatrzymaniem, relacji, która daje poczucie przynależności, wspólnoty z drugim, który staje się przestrzenią życia. W tym pytaniu Andrzej wraz z Janem wyrażają swoje pragnienie mieszkania u Jezusa, pozostawania u Niego, bycia u Niego domownikiem. W istocie bowiem Bóg w Jezusie rozbił swój namiot wśród nas (por. J 1,14). Mieszkając tam, gdzie przebywa Jezus, człowiek staje się w pełni sobą, zostaje wprowadzony w życiodajną wspólnotę z Bogiem, osiąga spełnienie ludzkiej tęsknoty za zbawieniem i szczęściem. Tego wszystkiego doświadczył Andrzej w spotkaniu z Jezusem. Było to doświadczenie przełomowe dla niego, co uzmysławia niezwykła wzmianka o godzinie, w której po raz pierwszy, wespół z Janem, spotkał Jezusa: Było to około godziny dziesiątej (w. 39). Droga Piotra do rozpoznania Jezusa W tym krótkim fragmencie podkreśla się w spotkaniu z Jezusem rolę słuchania, ale też patrzenia. Właściwie należy powiedzieć, że samo słuchanie tych, którzy mówią o Jezusie, nie wystarcza. Doświadczył tego Andrzej, który o Jezusie słyszał od Jana Chrzciciela, lecz by uwierzyć, musi osobiście doświadczyć Jezusa, musi samemu Go zobaczyć (w. 39). Doświadczenie wiary u Andrzeja przeradza się w świadectwo: spotkawszy Jezusa, nie może milczeć i dzieli się swoim odkryciem ze swoim bratem, Piotrem (w. 41). Wie jednak, że samo słowo nie wystarczy, dlatego przyprowadza Piotra do Jezusa, który to spojrzał na Piotra. Historia spotkania się pierwszych uczniów z Jezusem nie jest zatem tylko zapisem dojrzewania ich wiary. To również opowiadanie o dwóch braciach, którzy wzajemnie się wspierają na drodze wiary i dzielą się odkrytym Dobrem. Młodszy przyprowadza starszego do Jezusa, który jest prawdziwym Dobrem (por. Mk 10,18). Brat nie boi się brata, lecz pragnie dzielić z nim doświadczenie wiary, doświadczenie spotkania Jezusa. 104

Konspekt spotkania I. Andrzej: historia jeszcze jednego młodszego brata Wypełnienie formularza Karta tożsamości Andrzeja II. Andrzej człowiek wiary poszukującej i znajdującej Analiza J 1,35-42 Metoda przerywanych zdań III. Brat ten, który dzieli się dobrem z innymi Charakterystyka postaci Andrzeja w oparciu o J 1,35-42 praca w grupach Wejście w doświadczenie dzielenia się dobrem w rodzeństwie dialog Wejście w doświadczenie dzielenia się dobrem, którym jest Jezus podróż w wyobraźni Scenariusz spotkania I. Andrzej: historia jeszcze jednego młodszego brata Wypełnienie formularza Karta tożsamości Andrzeja Wprowadzenie Na poprzednim spotkaniu poznaliśmy, którzy z apostołów byli braćmi. Pamiętamy przede wszystkim o Piotrze i Andrzeju. Z tej dwójki znamy niemal wyłącznie historię pierwszego, starszego brata. Tymczasem to właśnie Andrzej, po części anonimowy dla nas, odegrał zasadniczą rolę w życiu Piotra i w jego spotkaniu z Jezusem. Tę rolę Andrzeja będziemy chcieli uchwycić podczas tego spotkania. Pomocą posłuży nam Karta tożsamości Andrzeja, którą uzupełnimy w oparciu o hasła ze słowników biblijnych. Hasła encyklopedyczne (zał. 15.1) P.L. Shuler, Andrzej, w: Encyklopedia biblijna, red. P.J. Atchemeier, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 1999, s. 29 ANDRZEJ, jeden z dwunastu apostołów, brat Szymona Piotra (Mt 4,18; Mk 1,16; J 1,40) i syn Jony (Mt 16,17), względnie Jana (J 1,42). Pochodził z Betsaidy, mieszkał w Kafarnaum, gdy został powołany (Mk 1,21.29). Według Ewangelii Mateusza i Marka, Andrzej i Piotr łowi- 105

li, gdy Jezus wezwał ich do pójścia za sobą. Według relacji Jana An drzej, początkowo uczeń Jana Chrzciciela, po szedł za Jezusem, usłyszawszy Jana mówiącego: Oto Baranek Boży! Andrzej znalazł wtedy brata, Szymona, i przyprowadził go do Jezusa, mó wiąc: Znaleźliśmy Mesjasza (J 1,35-41). Imię Andrzeja wymienia się jako jedno z pierwszych na listach apostołów (Mt 10,2-4; Mk 3,16-19; Łk 6,14-16; Dz 1,13), co może wskazywać na jego wczesne powołanie do ścisłego grona uczniów Jezu sa. Poza tym wspomina się o nim jeszcze tylko w Mk 13,3 i J 6,8-9; 12,20-22. Tradycje pozakanoniczne podają, że nauczał w Scytii i po niósł śmierć męczeńską (przez ukrzyżowanie) w Achai. Ph. Sellew, Andrzej, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B.M. Metzger M.D. Coogan, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 1999 3, s. 13 ANDRZEJ, uczeń Jezusa i brat Szymona Piotra. O obu apostołach mówi się, że byli ry bakami, którzy zarzucali sieć w Jeziorze Galilej skim, gdy Jezus wezwał ich, by poszli za Nim i stali się rybakami ludzi (Mk 1,16-18; Mt 4,18-20). Według Ewangelii Janowej (1,35-42) An drzej był najpierw uczniem Jana Chrzciciela. Andrzej, choć nie zajmuje w gronie uczniów Jezusa takiej pozycji jak jego brat, jest obecny przy cudownym rozmnożeniu chleba (J 6) i apokalipty cznej mowie na Górze Oliwnej (Mk 13,3-37). Wykazy Dwunastu wymieniają Andrzeja na drugim (Mt 10,2; Łk 6,14) lub czwartym (Mk 3,18; Dz 1,13) miejscu. Według późniejszej średniowie cznej tradycji, Andrzej poniósł śmierć męczeńską został rozpięty na krzyżu w kształcie litery X, który później pojawia się na fladze Wielkiej Brytanii i jest na niej znakiem Szkocji, której pa tronem jest Andrzej. Karta tożsamości Andrzeja (zał. 15.2) imię ojca rodzeństwo zawód miejsce zamieszkania zadanie otrzymane od Jezusa przynależność do grupy zgon znak graficzny przywołujący postać Andrzeja 106 KARTA TOŻSAMOŚCI ANDRZEJA

Proponowane odpowiedzi w Karcie tożsamości Andrzeja imię ojca: Jona rodzeństwo: starszy brat, Piotr zawód: rybak miejsce zamieszkania: Kafarnaum zadanie otrzymane od Jezusa: rybak ludzi przynależność do grupy: apostołów zgon: śmierć męczeńska przez ukrzyżowanie znak graficzny przywołujący postać Andrzeja: X przywołujący śmierć Andrzeja na krzyżu o takim kształcie Podsumowanie Powyższe ujęcie osoby Andrzeja jest dosyć statyczne. Przejście do uchwycenia dynamiki jego życia nastąpi poprzez lekturę J 1,35-42. Jest to tekst, który opowiada o pierwszym spotkaniu Andrzeja z Jezusem. Opowiadanie to uzmysłowi nam rolę, jaką Andrzej odegrał w gronie Dwunastu, a szczególnie w życiu swego brata Piotra. II. Andrzej człowiek wiary poszukującej i znajdującej Analiza J 1,35-42 Dialog z tekstem Ewangelii metodą przerywanych zdań 33 Wprowadzenie Obecnie będę czytał tekst Ewangelii wg św. Jana, który mówi o spotkaniu Andrzeja z Jezusem. Częściowo jest on zapisany na formularzu, który otrzymała każda z grup. Nie jest to jednak cały zapis tego fragmentu, gdyż co jakiś czas pojawiają się w nim przerwy. Waszym zadaniem będzie ich uzupełnienie poprzez wskazanie jednego z trzech zdań proponowanych w takim miejscu. Będę czytał kolejne fragmenty Ewangelii. Gdy się zatrzymam, wybierzecie jedno ze zdań i po chwili przerwy grupy kolejno odczytają swoją propozycję. Wówczas ja odczytam zdanie, które rzeczywiście znajduje się w tym miejscu Ewangelii. Zatem kolejność działania jest następująca: lektura Ewangelii przerwa uzupełnienie prezentacja. Tekst Ewangelii jest wytłuszczony, zaś zdania, z których macie wybierać, są pisane kursywą. Z nich tylko jedno znajduje się w tym miejscu Ewangelii. 33 Pomysł na tę metodę wykorzystuje propozycję pracy z tekstem, którą S. Nowak nazywa niedokończonymi zdaniami, por. Metody aktywizujące w katechezie, red. Z. Barcoński, t. IV, Lublin 2001, s. 170-171. 107

Formularz do dialogu z tekstem J 1,35-42 (tu wersja dla prowadzącego; w zał. 15.3 wersja dla grup) Nazajutrz Jan (Chrzciciel) znowu stał w tym miejscu wraz z dwoma swoimi uczniami i gdy zobaczył przechodzącego Jezusa, rzekł: a) Moje oczy ujrzały zbawienie! b) Oto Baranek Boży! c) Oto idzie mocniejszy ode mnie! Gdy zobaczył przechodzącego Jezusa, rzekł: Oto Baranek Boży. Dwaj uczniowie usłyszeli, jak mówił, i a) ucieszyli się bardzo b) nie zrozumieli Jana c) poszli za Jezusem Dwaj uczniowie usłyszeli, jak mówił, i poszli za Jezusem. Jezus zaś odwróciwszy się i ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: a) Pójdźcie za Mną! b) Dlaczego idziecie za Mną? c) Czego szukacie? (Jezus) ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: Czego szukacie? Oni powiedzieli do Niego: Rabbi! to znaczy: Nauczycielu a) gdzie mieszkasz? b) skąd przychodzisz? c) jak masz na imię? Oni powiedzieli do Niego: Rabbi! to znaczy: Nauczycielu gdzie mieszkasz? Odpowiedział im: a) W domu mego Ojca b) Syn Człowieczy nie ma gdzie skłonić głowy c) Chodźcie, a zobaczycie Odpowiedział im: Chodźcie, a zobaczycie. Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i tego dnia a) wrócili do Jana Chrzciciela b) postanowili zostać uczniami Jezusa c) pozostali u Jezusa Tego dnia pozostali u Niego. Było to około godziny dziesiątej. Jednym z dwóch, którzy to usłyszeli od Jana i poszli za Nim, był Andrzej, brat Szymona Piotra. Ten spotkał najpierw swego brata i rzekł do niego: a) szukałem i znalazłem Prawdę! b) znaleźliśmy Mesjasza! c) znaleźliśmy sens życia! 108

(Andrzej) spotkał najpierw swego brata i rzekł do niego: Znaleźliśmy Mesjasza to znaczy: Chrystusa. I a) obaj się ucieszyli b) Piotr podziękował Andrzejowi c) Andrzej zaprowadził Piotra do Jezusa I (Andrzej) przyprowadził go do Jezusa. A Jezus wejrzawszy na niego rzekł: Ty jesteś Szymon, syn Jana, ty będziesz nazywał się Kefas to znaczy: Piotr. Podsumowanie Po zakończeniu pracy można powrócić do omówienia tekstu, zwracając uwagę na znaczenie niektórych wypowiedzi Jezusa i uczniów (por. wprowadzenie biblijne). Rzeczywiste zamknięcie tej części pracy musi nastąpić poprzez głośne odczytanie (proklamację) analizowanego tekstu. III. Brat ten, który dzieli się dobrem z innymi 1. Charakterystyka postaci Andrzeja Lektura J 1,29-42 Pytania orientujące lekturę Jakim człowiekiem był Andrzej? Co odczuwał wobec Jezusa? Jak zachował się wobec swego brata Piotra? Sugestie dla prowadzącego W celu uchwycenia relacji Andrzeja wobec Piotra należy zwrócić uwagę przede wszystkim na J 1,41-42. Andrzej jest tam ukazany jako ten, który przyprowadza Piotra do Jezusa, dzieląc się z nim swoim odkryciem Mesjasza. Owo dzielenie się z innymi, przyprowadzanie innych do osoby Jezusa powraca jeszcze dwukrotnie w Ewangelii Janowej. Podsumowując pracę grup, można przywołać te teksty i wyeksponować w nich moment pośrednictwa Andrzeja: w J 6, gdy tłum idący za Jezusem jest zmęczony i zgłodniały, Andrzej znajduje chłopca, który ma pięć chlebów i dwie ryby (w. 8-9), zaś w J 12 Andrzej staje się pośrednikiem w spotkaniu Greków z Jezusem (w. 22). 2. Wejście w doświadczenie dzielenia się dobrem w rodzeństwie Dyskusja: jak dziecko dojrzewa do dzielenia się dobrem ze swoim rodzeństwem? 109

Wprowadzenie Postawa Andrzeja wobec jego brata, Piotra, jest zapisem ważnego doświadczenia dzielenia się dobrem między rodzeństwem. Taka sytuacja w rodzeństwie jawi się jako podstawa relacji braterskiej. W jaki sposób dziecko dojrzewa do takiej relacji? Etapy dojrzewania próba opisu: a) dziecko odkrywa bardzo wcześnie swoją tożsamość wyrażaną zaimkiem dzierżawczym mój. Wypowiada on jego osobę poprzez to, co posiada: mój tata, moja mama, mój misiu, moje klocki itd.; b) dziecko, które początkowo poznaje siebie poprzez swoje odniesienie do rodziców, stopniowo wchodzi w relację z innymi dziećmi, w tym również ze swoim rodzeństwem. Ten kontakt jest niezwykle ważny dla uczenia się funkcjonowania w grupie; c) bawiąc się z innymi, dziecko uczy się dzielić swoje z innymi dziećmi. Jest jednak zrozumiałe, że potrzebuje ono czegoś wyłącznie swojego. Gdy myślimy o starszych dzieciach, już nastolatkach, to nie zawsze może być to pokój, bo trzeba go dzielić z którymś z rodzeństwa. Jednak szereg innych rzeczy (koszulka, tusz do rzęs, walkman itd.), które są moje, sprawia, że mam swój własny świat, który mogę kształtować, w którym czuję się bezpieczny; d) walka o swoje może prowadzić do napięć. Ale równocześnie towarzyszy jej doświadczenie dzielenia się, współdziałania, bycia razem. Przykład apostoła Andrzeja uświadamia, że prawdziwego dobra nie można zatrzymać tylko dla siebie, że są pewne doświadczenia życiowe, którymi jesteśmy wręcz zobowiązani służyć innym, również rodzeństwu. Tylko dając, otrzymujemy, co więcej otrzymujemy więcej, niż daliśmy. Tu jest też miejsce na nasze świadectwo wobec innych o Jezusie. 3. Wejście w doświadczenie dzielenia się dobrem, którym jest Jezus Metoda podróży w wyobraźni 34 Spotkanie zamknie krótka podróż w wyobraźni, w którą zostanie zaangażowane ciało uczestników. Będzie to próba nawiązania do doświadczenia Andrzeja, który dzieli się ze swoim bratem odkryciem Jezusa. W tle może płynąć muzyka relaksacyjna. Prosimy, by uczestnicy pozwolili się prowadzić tekstowi, który usłyszą ( Dzielenie się dobrem, którym jest Jezus zał. 15.4): Wyobraź sobie, że znalazłeś skarb. Co robisz? Cieszysz się, tulisz go do siebie. Twoje ręce oplatają twoje ciało, które staje się dla niego skarbcem. Masz skarb, ale nagle odkrywasz, że jesteś 34 Charakterystyka tej metody na s. 80. 110

sam. Sam ze swoim skarbem i ze swoją radością, która jest w więzieniu twoich dłoni. Nie chcesz go jednak zatrzymać tylko dla siebie. Rozwierasz ramiona, rozkładasz dłonie, przekazujesz go dalej. Twoja siostra, twój brat przyjmują go w swoje dłonie, które spotykają się z twoimi. Razem go trzymacie, razem go dzielicie, razem go chronicie. Ale chcecie dzielić się nim dalej. Chcecie przeżywać radość we wspólnocie sióstr i braci. Wasze dłonie są wolne nie krępują już waszego ciała, nie strzegą zazdrośnie tylko dla siebie skarbu. Tworzycie krąg, w którym wasze dłonie tworzą łańcuch dobra, miłości, jedności. Odkrywacie, że połączył was skarb, pragnienie dzielenia się nim, wspólnego przeżywania radości ze znalezienia go. Tak oto doświadczacie radości ze znalezienia skarbu, którym jest Jezus. Bo gdzie dwaj albo trzej zgromadzeni są w Jego imię, tam On sam jest pośród nich (por. Mt 18,20). Powyższą podróż w wyobraźni można uczynić jeszcze bardziej namacalną poprzez zastąpienie słowa skarb terminem chleb. Wówczas przekazywany byłby z rąk do rąk bochen chleba, z którego każdy z uczestników odłamuje dla siebie kawałek. Po wspólnym spożyciu chleba, stojący w kole podają sobie dłonie. 111