2015/2016 Oferta edukacyjna Muzeum Miejskiego im. M. Chroboka w Rudzie Śląskiej dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych W zbliżającym się roku szkolnym 2015/2016 na propozycję edukacyjną rudzkiego Muzeum składają się: lekcje muzealne, warsztaty, spacery historyczne i gry terenowe. Wszystkie propozycje dostosowano do potrzeb i możliwości uczestników. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą edukacyjną Muzeum Miejskiego im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej. Lekcje muzealne. Lekcja muzealna to bogato ilustrowana opowieść przybliżająca wybrane zagadnienia z historii miasta, regionu i przeszłości jego mieszkańców. Dla lepszego zobrazowania omawianego tematu wykorzystujemy eksponaty muzealne. Czas trwania lekcji to ok. 45 minut. Rozwinięciem lekcji może być zwiedzanie ekspozycji stałych i czasowych Muzeum. Czas zwiedzania wynosi ok. 45 minut. Na koszt udziału w lekcji muzealnej składają się: bilet do Muzeum - 2 zł/os. oraz 20 złotych opłaty za lekcję muzealną pobierane od grupy. Grupa liczy do 25 osób. Propozycje lekcji muzealnych: 1) Historia rudzkich kościołów. Krótki rys historyczny wybranych rudzkich świątyń. Poznawanie podstawowych cech stylów architektonicznych. 2) 55 lat Rudy Śląskiej. Historia miasta. Zajęcia wzbogacone wyświetlaniem archiwalnych materiałów filmowych. 3) Historia dzielnic Rudy Śląskiej. Najstarsze źródła historyczne, położenie geograficzne, geneza nazwy miejscowości, historia dzielnicy, zabytki znajdujące się w dzielnicy. Podczas lekcji muzealnej przedstawione zostaną dzieje jednej wybranej dzielnicy. 4) Wirtualna podróż po dawnej Rudzie Śląskiej. Prezentacja multimedialna starych zdjęć Rudy Śląskiej. 1
5) Życie Karola Goduli - prawda i legenda. Zajęcia wzbogacone o projekcję filmu o Karolu Goduli. 6) Historia górnictwa w Rudzie Śląskiej. Rys historyczny rozwoju górnictwa na terenie dzisiejszej Rudy ze szczególnym omówieniem kopalni Brandenburg / Wawel. 7) Ballestremowie, ich działalność socjalna, charytatywna, przemysłowa na terenie Rudy Śląskiej. Historia rodu ze szczególnym uwzględnieniem działalności gospodarczej dawnych właścicieli Rudy. 8) Schaffgotschowie, ich działalność socjalna, charytatywna, przemysłowa na terenie Rudy Śląskiej. Historia i spuścizna dawnych właścicieli Goduli, Chebzia i Orzegowa. 9) Donnersmarckowie, ich działalność socjalna, charytatywna, przemysłowa na terenie Rudy Śląskiej. Dzieje i spuścizna dawnych właścicieli Wirku, Bykowiny i Halemby. 10) Historia rudzkiego szkolnictwa na przykładzie Orzegowa w latach 1856-1945. 11) Fortyfikacje Obszaru Warownego Śląsk na terenie Rudy Śląskiej. Okoliczności powstania, technologia budowy, uzbrojenie, wyposażenie i dzieje największego założenia obronnego II Rzeczypospolitej. Lekcja szczególnie polecana jako wstęp do spaceru historycznego. 12) Powstania Śląskie na terenie Rudy Śląskiej. Zapoznanie ze szlakiem bojowym rudzkich powstańców oraz pomnikami upamiętniającymi przełomowe wydarzenia. 13) Druga Wojna Światowa na obszarze dzisiejszej Rudy Śląskiej. Poznanie przebiegu działań wojennych na obszarze dzisiejszej Rudy Śląskiej, strat ludnościowych i gospodarczych jakie miasto poniosło na skutek okupacji hitlerowskiej, a następnie wkroczenia oddziałów Armii Czerwonej. Uczestnicy zajęć dowiedzą się o funkcjonujących na terenie obecnej Rudy Śląskiej obozach koncentracyjnych, a także czym był policyjny spis ludności i volkslista. 14) Miejsca pamięci na obszarze dzisiejszej Rudy Śląskiej. Multimedialna prezentacja istniejących i nieistniejących pomników, tablic upamiętniających. 15) Familok, kamienica czynszowa i willa... Gdzie i w jakich warunkach mieszkali nasi przodkowie. 16) Rudzcy mistrzowie - opowieść o wybitnych sportowcach. Przypomnienie postaci wybitnych rudzkich sportowców, zarówno tych sprzed wielu lat, jak: Jerzy Jokiel, Jan Koptoń, Ernest Pohl, Ryszard Błażyca, Edmund Giemsa, jak i współczesnych nam: Otylia Jędrzejczak, Marek Garmulewicz, Zuzanna Radecka. 2
17) Sztuka sakralna Rudy Śląskiej. Podczas zajęć zaprezentowane zostaną najciekawsze zabytki sztuki sakralnej znajdujące się na terenie naszego miasta. 18) Narodziny i ewolucja miasta. Lekcja poświęcona przemianom, jakie zaszły na obszarze dzisiejszej Rudy Śląskiej w ciągu ostatnich 150 lat. Zajęcia wzbogacone o prezentację dawnych map miasta. 19) Pamiątki z przeszłości - rudzkie ratusze. Historia rudzkich magistratów. 20) Pamiątki z przeszłości - rudzkie cmentarze. Sztuka sepulkralna i dzieje nekropolii poszczególnych dzielnic miasta. 21) Co to jest sztuka? Jak zrozumieć jej tajemnice? Znani rudzcy twórcy. Lekcja oparta o zbiory sztuki rudzkiego Muzeum. 22) Gromy w fusbal. Historia piłki nożnej w Polsce, na Górnym Śląsku i w Rudzie Śląskiej. 23) Skarbnik, bebok i utopce. Straszna Ruda Śląska? Niesamowite i nawiedzone miejsca w mieście, historia i legendy. 24) Historia na ulicach. Opowieść o wydarzeniach i osobach upamiętnionych w nazwach rudzkich ulic. 25) Cztery fazy życia ludzkiego. Od bajtla do starzika i dalej. Tradycje i zwyczaje towarzyszące ludziom w najważniejszych chwilach życia. Zajęcia ilustrowane eksponatami muzealnymi i archiwalnymi fotografiami. 26) Wirtualny Spacer po Górnym Śląsku. Uczestnicy poznają historię i współczesność miast aglomeracji górnośląskiej. Warsztaty edukacyjne. 1. Gry i zabawy na dawnym śląskim placu. Warsztaty rozpoczynają się krótką pogadanką na temat: Czym był plac. Następnie uczestnicy poznają zasady i biorą udział w dawnych grach i zabawach. Program zajęć jest stale urozmaicany, stałymi elementami warsztatów są następujące gry: klipa, ceski, zośka, drachy, kulanie felgi, kestle, cymbergaj, tyka, kapsle. 2. Nasze symbole - godło i flaga państwa, województwa, miasta, dzielnicy. Warsztatom towarzyszą zajęcia plastyczne, podczas których uczestnicy zaprojektują i wykonają własny herb. 3. Po naszymu czyli... ślůnsko godka. Zwiedzając ekspozycje muzealne uczestnicy warsztatów poznają charakterystyczne śląskie słowa i zwroty. 4. Mali artyści. W czasie wizyty w Muzeum uczestnicy zajęć poznają zgromadzoną kolekcję malarstwa, grafiki i rzeźby. Podczas prelekcji dowiedzą się: co to jest sztuka? kim jest artysta? jakie są główne gałęzie sztuki? Następnie spróbują swych sił w malarstwie, rysunku ołówkiem i węglem, pastelami, grafice i rzeźbie. 3
5. Urok starej porcelany. Podczas warsztatów dzieci i młodzież poznają historię fabryki porcelany w Bykowinie. Zaprezentowane zostaną najpiękniejsze obiekty z naszej kolekcji. Na pamiątkę wizyty w Muzeum uczestnicy warsztatów zabiorą własnoręcznie ozdobione techniką decoupage kubeczki. 6. Jak oblykały się nasze starki? Warsztaty poświęcone dawnym strojom ludowym. W oparciu o eksponaty muzealne uczestnicy zajęć dowiedzą się co składało się na śląski strój ludowy oraz jakie było znaczenie i symbolika jego poszczególnych elementów. Zaprezentowane zostaną haftowane i malowane zopaski i szlajfy, a także jakle, kabotki i kiecki na lejbiku. Zwieńczeniem warsztatów będzie malowanie wstążek w tradycyjne śląskie wzory. Człowiek wpisany w krąg - cykl natury, religii, życia 7. Andrzejki. Czary, magia i przepowiednie. W wieczór wigilii św. Andrzeja królowały wróżby miłosne i matrymonialne. W ramach zajęć andrzejkowych uczestnicy poznają tradycyjne wróżby, po czym wezmą udział we wspólnej zabawie. 8. Warsztaty barbórkowe. Organizowane na przełomie listopada i grudnia. Na warsztaty składają się: prezentacja poświęcona przeszłości górnictwa, zwiedzanie ekspozycji górniczej w towarzystwie ducha kopalni Skarbnika oraz zajęcia plastyczne, podczas których wykonywane będą czaka górnicze. 9. Godnie świynta Adwent i Boże Narodzenie. Uczestnicy zajęć poznają tradycje i obrzędy towarzyszące naszym przodkom w czasie świąt Bożego Narodzenia. Wyjaśniona zostanie symbolika wieńca, lampionu adwentowego i choinki. Na świątecznie zaaranżowanej wystawie przypomnimy, jak wyglądał śląski stół wigilijny i co koniecznie musiało się na nim znaleźć. Zwieńczeniem wizyty w Muzeum będą zajęcia plastyczne, podczas których uczestnicy wykonają tradycyjne ozdoby świąteczne. 10. Mięsopust, czyli dawny karnawał. Życie naszych przodków nierzadko było surowe i skromne. Ciężka praca, obowiązki i rygor domowy towarzyszyły im przez całe życie. Za wyjątkiem czasu swobody i zabaw - karnawału. Skąd wziął się karnawał? Kiedy się zaczyna i jak długo trwa? Jakie tradycje towarzyszyły jego obchodzeniu na Górnym Śląsku? Jaka jest symbolika maski i przebrania? Po co wodzono niedźwiedzia, a co symbolizował śledź? Odpowiedź na te i wiele innych pytań poznają uczestnicy warsztatów karnawałowych. Ukoronowaniem zajęć będzie przygotowanie masek karnawałowych i wspólna zabawa. 11. Wielki Post i Wielkanoc. Święta upamiętniające śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa jako najważniejsze święta w chrześcijańskim roku liturgicznym są szczególnie bogate w tradycje i wierzenia ludowe. Poprzez udział w zajęciach dzieci i młodzież poznają genezę i symbolikę kroszonek, baranków i palm wielkanocnych. Dowiedzą się dlaczego w Wielką Sobotę święcimy ogień, wodę i pokarmy, a w Poniedziałek Wielkanocny oblewamy się wodą. Uzupełnieniem zajęć będzie zwiedzanie wystaw muzealnych, przygotowanie palm lub ozdób wielkanocnych oraz tradycyjne zabawy ludowe, jak np. turlanie jajek czy szukanie zajączka. 12. Warsztaty związane z obchodami święta patrona Hutników i Strażaków - św. Floriana. Zajęcia składają się z opowieści o św. Florianie i dużej gry planszowej Rudzka Straż Pożarna. Warsztatom towarzyszą zajęcia plastyczne. 13. Śląskie lato, od Nocy Świętojańskiej przez dożynki do Matki Boskiej Zielnej. W czasie warsztatów uczniowie dowiedzą się o zwyczajach związanych z Nocą Świętojańską, jak 4
wyglądały kiedyś i dziś dożynki. W części plastycznej uczestnicy wykonują tradycyjne wianki sobótkowe. Czas trwania warsztatów ok. 1,5 godz. Koszt udziału w warsztatach: bilet 5 zł/os. O mieście na mieście - cykl edukacyjnych spacerów historycznych. Podczas spaceru młodzież poznaje przeszłość poszczególnych dzielnic miasta. Uczestnicy spaceru dowiadują się szeregu rzeczy o genezie powstania dzielnicy, znajdujących się na jej terenie zakładach przemysłowych, kościołach, obiektach użyteczności publicznej, działających stowarzyszeniach i klubach sportowych itp. Każdy spacer jest okazją, by poznać dawne lokalne nazewnictwo, wreszcie dostrzec, często mijane obojętnie, dziedzictwo kulturowe miasta. Spacery wzbogacone są prezentacją reprodukcji dawnych map, pocztówek i fotografii, które pozwalają porównać miasto sprzed 100 lat z obecnym. Czas trwania spaceru jest zależny od wybranej trasy i wynosi ok. 1,5-2 godziny. Koszt udziału w spacerze: 5 złotych za bilet/os. + 20 złotych opłata za przewodnika, pobierana od grupy. Proponowane tematy spacerów: 1) Fortyfikacje Śląskiego Obszaru Warownego na terenie Rudy Śląskiej (Czarny Las lub Godula). 2) Nowy Bytom - hutnicze miasto. 3) Spadkobierczyni Goduli hrabina Joanna von Schaffgotsch (Godula). 4) Wirek, pomiędzy dawnymi cynkowniami. 5) Ruda Ballestremów. 6) Ruda Południowa i szyb Mikołaj" - prezentacja stuletniej elektrycznej maszyny wyciągowej. 7) Średniowieczny rodowód, przemysłowe tradycje (Kochłowice). 8) Mikroświat Orzegów. 9) Chebzie - kolejowe wrota Śląska. Gry terenowe. 1. Po skarb Karola Goduli. W drodze po skarb legendarnego rudzkiego bogacza uczestnicy szukają wskazówek i map, rozwiązują łamigłówki, wykazują się sprawnością fizyczną i wiedzą o Rudzie Śląskiej, a to wszystko w otoczeniu najciekawszych zabytków dawnej Rudy. 2. W poszukiwaniu kwiatu paproci. Podczas poszukiwań mitycznego kwiatu paproci ukazany zostanie świat dawnych śląskich wierzeń. Śląskie stwory: beboka, utopca, strzygę, meluzynę i skarbnika uczestnicy poznają podczas gry terenowej. Zajęcia połączone z lekcją muzealną Straszna Ruda Śląska. 3. Historyczne podchody - Mały Powstaniec Śląski. Uczestnicy gry krajoznawczo-historycznej, wcielają się w rolę powstańczych kurierów. Niosąc meldunki, odszyfrowując mapy i wskazówki, poznają nieznane zakątki Rudy. 5
4. Wędrówka po przeszłości Wirku. Wędrując wireckimi drogami uczestnicy zabawy mają okazję poznać przeszłość jednej z dzielnic miasta. Wyprawa przyjmuje postać wyścigu, na trasie którego na uczestników czekają zadania i łamigłówki edukacyjne. Lokalizując na współczesnej mapie dzielnicy nieistniejące już obiekty, mają okazję zaobserwować jak bardzo zmiennym organizmem jest miasto. Czas trwania gry to ok. 1-1,5 godziny. Koszt uczestnictwa w grach: bilet 5 zł/os. 6