Instrukcja praktyk dla studentów kierunku Pedagogika, specjalność: ZINTEGROWANA EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA I WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE I EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ Praktyka III I. Liczba punktów ECTS: 2 II. III. Miejsce praktyk: szkoły specjalne, ośrodki rewalidacyjno wychowawcze Czas realizacji: 60 godzin (10dni dwa tygodnie) ; semestr IV Dni wolne od zajęć dydaktycznych (święta państwowe i kościelne) student zobowiązany jest odrobić w kolejnym tygodniu (podobnie w przypadku absencji studenta z powodu choroby). Jeśli czas praktyk studenckich ulegnie zmianie, dyrektor placówki lub opiekun praktyk dokumentuje zmianę w aneksie, który student dołącza do porozumienia IV. Cele ogólne: Praktyka w placówkach specjalnych dotyczy treningu umiejętności praktycznych zakresu metod pracy z osobami niepełnosprawnymi, zarządzaniem grupą i diagnozowaniem indywidualnych potrzeb uczniów oraz konfrontowanie nabytej wiedzy psychologicznopedagogicznej oraz dydaktycznej z rzeczywistością pedagogiczną w działaniu praktycznym. V. Cele szczegółowe: W trakcie praktyki student zdobywa wiedzę oraz kształtuje umiejętności i kompetencje opiekuńczo-wychowawcze i dydaktyczne, poprzez realizację następujących zadań: 1. Zapoznanie ze specyfiką placówki: poznanie całokształtu działalności szkoły specjalnej, jako instytucji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej a także jej roli społeczno kulturalnej w środowisku lokalnym, zapoznanie z dokumentacją placówki (statutem szkoły, systemem oceniania, dziennikami zajęć, planami wychowawczymi), zapoznanie z pracą pedagoga/psychologa oraz zespołów problemowo zadaniowych funkcjonujących w placówce ze szczególnym uwzględnieniem metod pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie: metody aktywizujące (symulacje, burza mózgów, linia czasu, mapa pojęciowa, drama itp.), metody komunikacji alternatywnej, kinezjologia edukacyjna P. Denisona, niedyrektywna terapia zabawowa, warunkowanie instrumentalne, metody oparte o kontakt z ciałem (metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, metody paluszkowe, baraszkowanie, Programy Aktywności Knilów:
świadomość ciała, kontakt i komunikacja), hipoterapia, arteterapia, muzykoterapia, dogoterapia, felinoterapia, zajęcia w Sali Doświadczania Świata i inne. 2. Obserwacja: zorganizowanej i podejmowanej spontanicznie aktywności formalnych i nieformalnych grup osób z zaburzeniami w rozwoju i z niepełnosprawnością intelektualną, aktywności poszczególnych podopiecznych, z uwzględnieniem specyfiki zaburzeń i nieprawidłowości rozwojowych, interakcji dorosły (nauczyciel, wychowawca) - podopieczny oraz interakcji między dziećmi, młodzieżą i dorosłymi (w tym samym i w różnym wieku) w różnych sytuacjach, uwzględniając problemy osób o specyficznych zaburzeniach w rozwoju, procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego w grupach wychowawczych i zespołach uczniowskich (klasach), ich specyfiki, prawidłowości i zakłóceń (uczniowie z trudnościami komunikacyjnymi, w tym z zaburzeniami autystycznymi i alternatywnymi metodami komunikacji), czynności podejmowanych przez opiekuna praktyk w toku prowadzonych przez niego zajęć oraz aktywności osób niepełnosprawnych, toku metodycznego zajęć, stosowanych przez nauczyciela metod, form pracy i wykorzystywanych pomocy dydaktycznych, z uwzględnieniem rodzaju i stopnia niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego podopiecznych, integrowania przez opiekuna praktyk działalności opiekuńczo-wychowawczej, dydaktycznej, pomocowej i terapeutycznej, dynamiki grupy, ról pełnionych przez uczestników grupy, zachowania i postaw wychowanków, funkcjonowania i aktywności w czasie zajęć poszczególnych podopiecznych, sposobów aktywizowania i dyscyplinowania wychowanków oraz różnicowania poziomu aktywności poszczególnych osób, z uwzględnieniem rodzaju i stopnia niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego, działań podejmowanych na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i zachowania dyscypliny podopiecznych, organizacji przestrzeni w sali, sposobu jej zagospodarowania ( wyposażenie, dekoracje i dostosowanie ich do potrzeb i możliwości percepcji wychowanków w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności); 3. Współdziałanie z opiekunem praktyk: sprawowaniu opieki i nadzoru nad grupą oraz w zapewnianiu bezpieczeństwa, podejmowaniu działań wychowawczych i terapeutyczno-rehabilitacyjnych wynikających z zastanych sytuacji, prowadzeniu zorganizowanych zajęć wychowawczych, planowaniu i przeprowadzaniu zajęć, organizowaniu pracy w grupach, stosownie do możliwości i ograniczeń uczniów, usprawnianiu zaburzonych funkcji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, przygotowywaniu pomocy dydaktycznych adekwatnych do możliwości i ograniczeń podopiecznych, doborze i wykorzystywaniu środków multimedialnych i technologii informacyjnej w pracy dydaktycznej z osobami o zróżnicowanych możliwościach i ograniczeniach,
kontrolowaniu i nagradzaniu podopiecznych, organizowaniu przestrzeni, podejmowaniu działań w zakresie projektowania i udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej; 4. Pełnienie roli opiekuna-wychowawcy oraz nauczyciela, w szczególności: diagnozowanie dynamiki grupy oraz sytuacji podopiecznych w grupie, poznawanie wychowanków, ich sytuacji społecznej, potrzeb, zainteresowań i zdolności, z uwzględnieniem rodzaju i stopnia niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego, samodzielne prowadzenie działań opiekuńczo-wychowawczych i terapeutycznych wobec grup i poszczególnych uczniów, z uwzględnieniem ich potrzeb, zgodnie z możliwościami wynikającymi z niepełnosprawności oraz niedostosowania społecznego, sprawowanie opieki nad grupą w toku spontanicznej aktywności podopiecznych, organizację i prowadzenie zajęć wychowawczych (w tym zajęć integrujących grupę i działań profilaktycznych) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze, podejmowanie indywidualnej pracy z wychowankami (szczególnie tymi, u których występuje potrzeba stosowania odrębnych działań opiekuńczo-wychowawczych ze względu na rodzaj niepełnosprawności lub niedostosowanie społeczne), sprawowanie opieki nad podopiecznymi poza terenem szkoły lub placówki, planowanie zajęć, formułowanie celów, dobór metod i form pracy oraz środków dydaktycznych, dostosowywanie metod i form pracy do realizowanych treści, etapu edukacyjnego oraz dynamiki grupy i rodzaju niepełnosprawności lub niedostosowania społecznego, organizację i prowadzenie zajęć w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze, wykorzystywanie w toku zajęć środków multimedialnych i technologii informacyjnej, dostosowywanie sposobu komunikacji w toku zajęć do poziomu rozwoju i możliwości podopiecznych, animowanie aktywności poznawczej i współdziałania wychowanków, rozwijanie umiejętności w miarę możliwości samodzielnego zdobywania wiedzy z wykorzystaniem technologii informacyjnej, organizację pracy wychowanków w grupach zadaniowych, diagnozowanie poziomu wiedzy i umiejętności osób z zaburzeniami w rozwoju, podejmowanie indywidualnej pracy dydaktycznej z podopiecznymi, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności lub niedostosowania społecznego, podejmowanie działań wychowawczych o charakterze interwencyjnym w sytuacjach konfliktu, zagrożenia bezpieczeństwa, naruszania praw innych i nieprzestrzegania ustalonych zasad, podejmowanie współpracy z innymi nauczycielami, wychowawcą grupy oraz innymi specjalistami pracującymi w placówce; 5. Analiza i interpretacja zaobserwowanych i doświadczonych sytuacji i zdarzeń pedagogicznych, w tym: prowadzenie dokumentacji praktyki, konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyką,
ocena własnego funkcjonowania w toku wypełniania zadań opiekuńczych, wychowawczych i dydaktycznych wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną (dostrzeganie swoich słabych i mocnych stron), ocena przebiegu prowadzonych zajęć oraz realizacji zamierzonych celów, konsultacje z opiekunem praktyk w celu omówienia przeprowadzonych działań, omawianie zgromadzonych doświadczeń w grupie studentów na spotkaniu podsumowującym. VI. Proponowany harmonogram praktyki ( wskazanym jest, aby harmonogram był modyfikowany przez Dyrekcję placówki stosownie do jej specyfiki) 1. Pierwszy dzień praktyki: spotkanie z Dyrekcją, kierownictwem placówki oraz nauczycielem - wychowawcą (opiekunem praktyk ze strony placówki) i ustalenie szczegółowego harmonogramu praktyk, 2. Drugi dzień praktyki: hospitacja zajęć prowadzonych przez wychowawcę, 3. Trzeci dzień praktyki: asystowanie nauczycielowi w zajęciach, 4. Czwarty piąty dzień praktyki: samodzielne prowadzenie zajęć, 5. Szósty dzień praktyki: hospitacja zajęć w innej grupie podopiecznych, 6. Siódmy dzień praktyki: asystowanie nauczycielowi w prowadzeniu zajęć w tejże grupie, 7. Ósmy, dziewiąty dzień praktyki: samodzielne prowadzenie zajęć w tejże klasie, 8. Dziesiąty dzień praktyk: pożegnanie z uczniami, podsumowanie zgromadzonych doświadczeń, wręczenie studentowi opinii przez opiekuna praktyk. Każdy dzień praktyki to około 6 godzin przewidzianych na realizację zajęć, co znajduje odzwierciedlenie w scenariuszu. Student szczegółowo opisuje czynności nauczyciela i uczniów, tak aby opiekun praktyk miał możliwość sprawdzenia prawidłowości merytorycznej i metodycznej przygotowanych zajęć. Konspekty z wypunktowanym skrótowo przebiegiem zajęć nie będą przyjmowane. VII. Obowiązki studenta Student jest zobowiązany do: 1. zapoznania się z planem praktyki, 2. zgłoszenia się do dyrektora placówki w terminie wyznaczonym przez uczelnię, 3. zrealizowania 60 godzin praktyki 4. sumiennego wykonywania zadań wynikających z programu praktyki i bezpośrednich zleceń zwierzchników w miejscu pracy, 5. przestrzegania dyscypliny pracy, obowiązującej wszystkich pracowników, 6. uczestniczenia w zebraniach, uroczystościach szkolnych, 7. przygotowywania niezbędnych pomocy, 8. prowadzenia dziennika praktyki wg podanego wzoru, 9. wypełnienia karty samooceny oraz ankiety, zamieszczonych w dzienniku praktyk, 10. bezpośredniego złożenia, po zakończeniu praktyki dziennika praktyk wraz z opinią i
porozumieniem do opiekuna praktyk w WSH, 11. posiadania, od pierwszego dnia praktyki ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, którego koszty pokrywa we własnym zakresie (oświadczenie do pobrania) VIII. Instrukcja dla opiekuna praktyk Nauczyciel wychowawca stwarza warunki, dostarcza wzorców, wspiera, nadzoruje i pomaga studentowi w kształtowaniu kompetencji opiekuńczo wychowawczych i dydaktycznych, niezbędnych do podjęcia zawodu pedagoga specjalnego, w tym celu: 1. wspólnie ze studentem opracowuje szczegółowy plan praktyki, uwzględniający realizację zadań wymienionych w punkcie V, 2. zapoznaje studenta ze specyfiką placówki, udostępnia dokumentację, 3. prowadzi zajęcia pokazowe i omawia je ze studentem, 4. zaznajamia studenta ze swoim warsztatem pracy, umożliwia dostęp do dokumentacji, podręczników, przyrządów, płyt, instrumentów muzycznych, tablicy interaktywnej, programów edukacyjnych, rzutnika oraz innych pomocy i środków, którymi dana placówka dysponuje, 5. kontroluje prawidłowość zapisów w dzienniku studenta, 6. sprawdza i zatwierdza scenariusze zajęć prowadzonych przez studenta, 7. hospituje i omawia zajęcia prowadzone przez studenta, uwagi dotyczące ich realizacji wpisuje na scenariuszu, 8. podpisem w dzienniku praktyki studenta stwierdza odbycie zaplanowanych zadań w każdym dniu praktyki, 9. sporządza opinię o studencie i przedkłada ją do zatwierdzenia dyrektorowi placówki. Student może przebywać z podopiecznymi tylko wraz z nauczycielem. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, nauczyciel wychowawca proszony jest o kontakt telefoniczny z opiekunem praktyk ze strony uczelni (mgr Marta Lekston tel.032 36 31 226) IX. Instrukcja dla Dyrektora placówki 1. Wyznacza opiekuna instruktora praktyki. Opiekunem może zostać nauczyciel, który posiada wyższe wykształcenie, jest nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym i pracuje co najmniej od 5 lat w zawodzie nauczyciela. 2. Zapoznaje studenta z całokształtem działalności placówki oraz z prawami i obowiązkami pracownika placówki. 3. Czuwa nad prawidłowym przebiegiem praktyki. 4. Kontroluje na bieżąco realizację ustalonego harmonogramu zajęć. 5. Na zakończenie organizuje naradę pracowników celem omówienia wyników praktyki studenckiej. 6. Potwierdza odbycie praktyki. 7. W ostatnim dniu, wręcza studentowi opinię z odbytych praktyk.
X. Warunki zaliczenia praktyki Wywiązanie się z zadań sformułowanych w programie praktyki i niniejszej instrukcji, co znajduje odzwierciedlenie w postaci pozytywnej opinii o studencie, wystawionej przez opiekuna i Dyrekcję placówki Przedłożenie opiekunowi praktyk w wyznaczonym terminie (do końca IV semestru) stosownej dokumentacji: 1. Porozumienia 2. Kwestionariusza opinii, wypełnionego przez opiekuna praktyk (ze strony placówki, w której student odbywał praktykę) 3. Dziennika praktyk, wypełnionego według wyznaczonego schematu, zawierającego minimum 4 scenariusze zajęć przeprowadzonych samodzielnie, zaopiniowane przez opiekuna. 4. Protokołu zaliczenia praktyk. Zaliczenia praktyki z oceną dokonuje na spotkaniu podsumowującym (z całą grupą) opiekun praktyk kierunku Pedagogika mgr Marta Lekston (termin - patrz dyżury) Spotkanie ma na celu omówienie zgromadzonych doświadczeń. W przypadku, gdy student nie uzyskał zaliczenia praktyki, Dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych może wyrazić zgodę na jej powtórzenie. Student, który nie odbył wszystkich wymaganych w planach studiów praktyk, nie może być dopuszczony do egzaminu dyplomowego.