Jubileusz Profesora Józefa Ciągwy

KRONIKA

Z Dziejów Prawa. T. 4 (12). Katowice 2011 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868, s. 361 363 Jubileusz Profesora Józefa Ciągwy Dnia 18 marca 2010 r. w sali Sejmu Śląskiego w Katowicach odbyła się zorganizowana przez Katedrę Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego, przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach, uroczysta konferencja naukowa zatytułowana Tradycje śląskiego regionalizmu. Okazją do spotkania się przedstawicieli świata nauki, władz samorządowych i państwowych była przypadająca w 2010 r. 90. rocznica uchwalenia przez Sejm Ustawodawczy ustawy konstytucyjnej zawierającej statut organiczny województwa śląskiego oraz 70-lecie urodzin Profesora zw. dr. hab. Józefa Ciągwy, wybitnego znawcy dziejów autonomii śląskiej. Na uroczystość przybyli liczni goście z kraju i zagranicy. Obecni byli Wojewoda Śląski Zygmunt Łukaszczyk oraz Marszałek Województwa Śląskiego Bogusław Śmigielski, którzy objęli patronatem honorowym zarówno konferencję, jak i całe uroczystości, podobnie jak obecny również Dziekan Wydziału Prawa i Administracji prof. dr hab. Zygmunt Tobor. Do Katowic przyjechali historycy prawa z wszystkich niemal ośrodków akademickich w kraju. W konferencji wzięła również udział liczna grupa gości zagranicznych. Znaleźli się wśród nich przedstawiciele władz państwowych Słowacji w osobach prof. Jozefa M. Rydlo, Przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych Rady Narodowej Republiki Słowackiej, oraz Marka Lisánsky ego, Konsula Generalnego Republiki Słowackiej w Polsce. W uroczystości uczestniczyli także przedstawiciele mniejszości słowackiej w naszym kraju reprezentowani przez sekretarza generalnego Towarzystwa Słowaków w Polsce L udomira Molitorisa. Obecni byli też współpracownicy, przyjaciele i koledzy Jubilata będący pracownikami Wydziału Prawa i Administracji oraz innych wydziałów Uniwersytetu

362 Jubileusz Profesora Józefa Ciągwy Śląskiego. W uroczystości wzięli również udział licznie przybyli przyjaciele i rodzina Profesora oraz przedstawiciele niemal wszystkich krajowych ośrodków akademickich. Konferencji przewodniczyli prof. dr hab. Marian Mikołajczyk i dr Andrzej Drogoń. Po wystąpieniach wojewody Zygmunta Łukaszczyka i marszałka województwa Bogusława Śmigielskiego prof. M. Mikołajczyk otworzył część naukową konferencji. Jako pierwszy wystąpił prof. J. Ciągwa, wygłaszając referat nt. Geneza autonomii śląskiej. Uwarunkowania społeczne i polityczne. Następnie dr A. Drogoń referatem zatytułowanym Instytucje autonomiczne: Sejm Śląski, Śląska Rada Wojewódzka, Skarb Śląski (tangenta) przybliżył zgromadzonym gościom funkcjonowanie tych organów. Z kolei sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach Elżbieta Kaznowska przedstawiła referat nt. Sądownictwo administracyjne w województwie śląskim: specyfika autonomiczna czy inne odrębności instytucjonalne. Na zakończenie tej części konferencji członek Zarządu Województwa Śląskiego Piotr Spyra wygłosił referat zatytułowany Ugrupowania polityczne na Śląsku i ich wpływ na funkcjonowanie Sejmu Śląskiego. Profesor dr hab. M. Mikołajczyk podziękował wszystkim prelegentom za przedstawienie interesujących referatów i poprosił o zabranie głosu prof. zw. dr. hab. Adama Lityńskiego Kierownika Katedry Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego, który w laudacji zaprezentował życiorys Jubilata oraz przybliżył pokrótce historię ich współpracy na przestrzeni ostatnich czterdziestu lat. Następnie głos zabrał prof. zw. dr hab. Wacław Uruszczak, Kierownik Katedry Historii Prawa Polskiego i Zakładu Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mówca, nawiązując do dokonań naukowych Jubilata, szczególnie akcentował Jego badania nad dziejami autonomii i parlamentaryzmu śląskiego. Z kolei prof. dr hab. M. Mikołajczyk w imieniu pozostałych redaktorów księgi jubileuszowej zatytułowanej Państwo, prawo, społeczeństwo w dziejach Europy Środkowej przybliżył zebranym prezentowane dzieło, na które składa się 78 prac 80 autorów z Polski, Grecji, Kanady, RPA i Słowacji, podkreślając, że złożone w darze Jubilatowi prace naukowe napisane głównie przez reprezentantów polskiego środowiska historycznoprawnego oraz licznie reprezentowanych przedstawicieli innych nauk, świadczą o wielkim uznaniu środowiska akademickiego dla wielu, nie zawsze wyliczonych, dokonań Profesora Józefa Ciągwy. Po czym w towarzystwie pozostałych redaktorów wręczył księgę Dostojnemu Jubilatowi. Profesor Józef Ciągwa w swym wystąpieniu podziękował rodzinie oraz wszystkim zgromadzonym gościom, autorom dedykowanych mu prac, władzom Uniwersytetu Śląskiego oraz organizatorom uroczystości. Na ręce organizatorów nadesłane zostały liczne listy gratulacyjne z prośbą o odczytanie ich w trakcie uroczystości. Część owych listów przywieźli i od-

Jubileusz Profesora Józefa Ciągwy 363 czytali obecni na uroczystości goście, reprezentujący większość wydziałów prawa w Polsce. Uczestnicy jubileuszowych uroczystości złożyli Profesorowi Józefowi Ciągwie życzenia i gratulacje. Konferencję zakończył bankiet, który odbył się w westybulu gmachu Sejmu Śląskiego. Tomasz Adamczyk, Wojciech Organiściak

Z Dziejów Prawa. T. 4 (12). Katowice 2011 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868, s. 365 366 Profesor Józef Ciągwa Przyjaciel i współpracownik Nasz Drogi Jubilat urodził się był w Jurgowie. Wszyscy wiedzą, gdzie leży Jurgów, ale jednak dla słabszych w geografii podaję, że Kraków położony jest obok Jurgowa. Urodził się jako mały chłopczyk, a wyrósł na wielkiego człowieka. Nauki szkolne w szkole podstawowej (była obowiązkowa!) pobierał w miejscu urodzenia, a kontynuował w liceum nowotarskim im. Seweryna Goszczyńskiego. Tam spotkał kolegę szkolnego późniejszego kardynała Stanisława Dziwisza. Jak niektórzy twierdzą, miał ponoć koledze Staszkowi podawać ściągi na lekcjach religii, ale pomińmy ten niesprawdzony szczegół milczeniem, gdyż podawanie ściąg jest w szkole zabronione. Złożywszy szczęśliwie maturę (1957) w Nowym Targu, zdał następnie egzamin wstępny i został przyjęty na prawo, na uniwersytet w najbliższym miasteczku w Krakowie. Studia ukończył i zobowiązany stypendium fundowanym podjął pracę na kolei żelaznej w Okręgowej Dyrekcji PKP w Katowicach. Dzięki temu kolej funkcjonowała wówczas lepiej niż pół wieku później, stolica węgla i stali zaś Katowice wzbogaciła się o ważnego mieszkańca. Zainteresowania naukowe dzisiejszego Jubilata spowodowały Jego start w konkursie na stanowisko asystenta na UJ, a po wygraniu silnie obsadzonego konkursu i po odbyciu przeszkolenia wojskowego na początku 1967 r. Józef Ciągwa stawił się do pracy w ówczesnej Filii UJ w Katowicach. Ja też tam już byłem. Tak oto spotkały się nasze Józefa i moje zawodowe drogi życiowe, trwające i kontynuowane nadal już ponad pół wieku. Jesteśmy w zasadzie rówieśnikami, różni nas bowiem zaledwie 9 miesięcy w naszym długim już życiu. Zaprzyjaźniliśmy się wówczas szybko, co pewnie jest głównie zasługą dzisiejszego Jubilata, którego miła i życzliwa ludziom osobowość urzeka wielu

366 Profesor Józef Ciągwa Przyjaciel i współpracownik do dnia dzisiejszego. Naszą przyjaźń wzmacniała potrzeba wzajemnego wspierania się. Byliśmy obaj w stopniu magistra zaledwie, nie tylko bez naukowego szefa w skromnie prezentującej się katowickiej Filii UJ, ale nawet bez starszego naukowo kolegi, którego można by było się zapytać, poradzić. W sposób naturalny wspólnie czuliśmy się nieco silniejsi w codziennym przezwyciężaniu banalnych nieraz trudności naukowych i dydaktycznych. Obaj też dobrze wspominamy tych kilka lat, gdy przyszedł na etat do Katowic i regularnie chociaż na krótko dojeżdżał z Warszawy Profesor Jan Baszkiewicz. Nasz pierwszy i jedyny w katowickich dziejach naukowy szef. Jan Baszkiewicz objął nas swą opieką i obu doprowadził do doktoratu, a później wspomagał przy pracach nad habilitacją. Nawet dziesięcioletni okres zatrudnienia w Rzeszowie nie pociągnął za sobą zerwania raz, ponad 50 lat temu, zadzierzgniętych więzów, chociaż z natury osłabić je musiał. Osobiście bardzo się cieszę, że miałem to szczęście przez ponad pół wieku pracować wspólnie z Drogim Jubilatem. Dziękuję Ci, Józiu, za to! Dziękuję i życzę dużo sił, zdrowia, dalszych sukcesów naukowych i pomyślności osobistej. Ad multom annos! Adam Lityński

Z Dziejów Prawa. T. 4 (12). Katowice 2011 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868, s. 367 369 Jubileusz Profesora Adama Lityńskiego Dnia 27 maja 2010 r. w Sali Lustrzanej zamku w Pszczynie odbył się jubileusz twórcy katowickiego ośrodka historyczno-prawnego, długoletniego kierownika Katedry Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego oraz redaktora naczelnego wydawnictwa ciągłego Z Dziejów Prawa Profesora Adama Lityńskiego w 45- -lecie Jego pracy naukowej i 70. rocznicę urodzin. Na uroczystość jubileuszu przybyli liczni goście. JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego reprezentował prorektor ds. kształcenia prof. dr hab. Czesław Martysz. Obecni byli też dziekan Wydziału Prawa i Administracji prof. dr hab. Zygmunt Tobor oraz dziekan Wydziału Nauk Społecznych prof. dr hab. Wiesław Kaczanowicz. Do Pszczyny przyjechało szerokie grono przedstawicieli niemal wszystkich ośrodków akademickich w kraju historycy prawa z Białegostoku, Gdańska, Krakowa, Lublina, Łodzi, Opola, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Torunia, Warszawy, Wrocławia i Zielonej Góry. Wśród obecnych byli także reprezentanci innych nauk historycznych. W uroczystości wzięła udział delegacja Sądu Apelacyjnego w Katowicach, na czele z wiceprezes Barbarą Suchowską. Przybyli również przedstawiciele wszystkich korporacji prawniczych, wśród których licznie reprezentowani byli wychowankowie i seminarzyści Profesora. Niemal w komplecie stawili się współpracownicy, przyjaciele i koledzy Jubilata z Wydziału Prawa i Administracji oraz innych wydziałów Uniwersytetu Śląskiego oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. W uroczystości udział wzięli także przyjaciele i rodzina Profesora. Uroczystościom jubileuszowym przewodniczył prof. dr hab. Marian Mikołajczyk. Jako pierwszy głos zabrał prorektor ds. kształcenia Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Czesław Martysz, który podkreślał liczne zasługi Jubilata dla Uniwersytetu i Wydziału Prawa i Administracji, a także odczytał

368 Jubileusz Profesora Adama Lityńskiego list gratulacyjny JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. dr. hab. Wiesława Banysia. W imieniu środowiska historyków prawa głos zabrał prof. dr hab. Henryk Olszewski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, redaktor naczelny Czasopisma Prawno-Historycznego. W swym wystąpieniu przedstawił osiągnięcia Jubilata na polu nauk historyczno-prawnych oraz wyraził żal, że w swym czasie nie zdołano zatrudnić Profesora Adama Lityńskiego w Poznaniu. Następnie dr Piotr Fiedorczyk z Uniwersytetu w Białymstoku zaakcentował zasługi Profesora Adama Lityńskiego dla białostockiego ośrodka historycznoprawnego. Głos zabrał również rektor Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych im. ks. Emila Szramka w Tychach prof. dr hab. Henryk Goik, który wyraził uznanie dla Jubilata za wkład w rozwój młodego tyskiego ośrodka akademickiego. Laudację na cześć Profesora Adama Lityńskiego wygłosił prof. dr hab. Wacław Uruszczak, kierownik Katedry Historii Prawa Polskiego i Zakładu Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mówca przedstawił życiorys i dokonania naukowe Jubilata, szczególnie akcentując Jego badania nad parlamentaryzmem i prawem karnym Polski przedrozbiorowej, pionierskie studia nad procesem karnym insurekcji kościuszkowskiej oraz ostatnie kierunki zainteresowań naukowych Profesora: dzieje prawa II Rzeczypospolitej, a zwłaszcza Polski Ludowej i Związku Radzieckiego. Słowo o księdze jubileuszowej wygłosił prof. dr hab. Marian Mikołajczyk, jeden z redaktorów dwutomowego, liczącego ponad 2 000 stron i zawierającego 161 prac 167 autorów dzieła zatytułowanego O prawie i jego dziejach księgi dwie. Mówca podkreślił, że dwa tomy księgi symbolizują zarówno dwa ośrodki akademickie, które uczestniczyły w jej przygotowaniu (białostocki i katowicki), jak i dwie główne dziedziny zainteresowań Jubilata: czasy Polski przedrozbiorowej oraz dzieje prawa w XX w. Profesor Marian Mikołajczyk w imieniu pozostałych redaktorów wspomnianego dzieła akcentował, że jego dwie księgi stanowią hołd historyków, a zwłaszcza historyków prawa oraz współpracowników Profesora Adama Lityńskiego z Uniwersytetu w Białymstoku i Uniwersytetu Śląskiego dla Dostojnego Jubilata. Wręczenie księgi Profesorowi Adamowi Lityńskiemu obecni goście przyjęli owacją na stojąco. Profesor Adam Lityński w swym wystąpieniu podziękował wszystkim gościom, autorom dedykowanych mu prac, władzom Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu Śląskiego i Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach, dyrektorowi Muzeum Zamkowego w Pszczynie oraz wszystkim organizatorom uroczystości. Jubilat w pięknych słowach opowiedział o swym życiu, drodze naukowej i pasjach badawczych. Odczytane zostały liczne, nadesłane na ręce Jubilata, listy gratulacyjne. Część owych listów przywieźli i odczytali obecni na uroczystości goście.

Jubileusz Profesora Adama Lityńskiego 369 Uroczystość uświetnił koncert muzyki klasycznej, po nim zaś jej uczestnicy złożyli Profesorowi Adamowi Lityńskiemu życzenia i gratulacje. Uroczystość zakończył bankiet, który odbył się w zbrojowni pszczyńskiego zamku. Tomasz Adamczyk, Wojciech Organiściak 24 Z Dziejów Prawa

Z Dziejów Prawa. T. 4 (12). Katowice 2011 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868, s. 371 376 Laudatio Magnificencjo, Czcigodny Panie Dziekanie, Szanowni Panie i Panowie Profesorowie Szanowni Państwo, a przede wszystkim Dostojny Jubilacie! Laudacja jest to okolicznościowa mowa pochwalna poświęcona osobie zasłużonej dla społeczności, której życiowe dokonania stanowią wzór dla innych. Bohater naszej dzisiejszej uroczystości Profesor Adam Lityński jest takim właśnie wzorem, którego życiowa droga i dokonania zasługują na najwyższy szacunek nie tylko Jego uczniów, przyjaciół i kolegów czy społeczności Jego macierzystego Uniwersytetu Śląskiego lub Uniwersytetu w Białymstoku, którym poświęcił wiele lat życia, ale całej korporacji polskich historyków prawa. Dowodem tego jest ich liczna obecność tutaj, a jeszcze bardziej co ma zawsze największe znaczenie jako wyraz uznania i przyjaźni czynny, osobisty udział w dwutomowej księdze jubileuszowej. Adam Jerzy Lityński nie jest urodzonym Ślązakiem. Jest dzieckiem kresów Rzeczypospolitej. Przyszedł na świat 2 stycznia 1940 r. we Lwowie, okupowanym wówczas przez Armię Czerwoną, w rodzinie byłego prezesa sądu w Jaworowie, który po zajęciu ziem wschodnich Rzeczypospolitej przez wojska sowieckie, w obawie przed aresztowaniem przez NKWD, zdecydował się zbiec do Generalnej Guberni. Po latach wojennej tułaczki w 1945 r. rodzina Lityńskich osiedliła się na stałe w Katowicach. W stolicy Górnego Śląska przyszły profesor przeżył swoje lata szkolne, zakończone w 1957 r. egzaminem maturalnym w III Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza. Studia wyższe w zakresie prawa odbywał we Wrocławiu, gdzie na tamtejszym Uniwersytecie pracowało wielu profesorów ze Lwowa. W czasie studiów ujawniły się Jego zainteresowania historią prawa, czego najlepszym dowodem była praca magi- 24*

372 Laudatio sterska na temat Od sądów królewskich do Trybunału Koronnego, przedstawiająca dzieje reformy sądownictwa szlacheckiego w XVI w. w Polsce. Dzięki niej młody badacz zyskał dużą renomę, co znalazło wyraz w zatrudnieniu Go w 1966 r., w charakterze asystenta, na Wydziale Prawa Uniwersytetu Bolesława Bieruta (tak wówczas nazywał się Uniwersytet Wrocławski). Okres pracy we Wrocławiu nie trwał jednak długo. Kiedy w 1966 r. została w Katowicach otwarta Filia Uniwersytetu Jagiellońskiego, zalążek przyszłego Uniwersytetu Śląskiego, magister Adam Lityński podjął starania o zatrudnienie Go w tej placówce, co zakończyło się powodzeniem. Począwszy od 1 listopada 1966 r. pracował w Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach, jako starszy asystent w Katedrze Historii Prawa Polskiego, którą kierował Adam Vetulani. W dwa lata później Filia UJ została przekształcona w Uniwersytet Śląski. W Śląskiej Alma Mater osiągał On kolejne stopnie naukowe i stanowiska. Jako człowiek niezwykle pracowity i błyskotliwy już w 1970 r., a więc zaledwie w dwa lata od zatrudnienia w katowickiej uczelni, uzyskał tytuł doktora na podstawie pracy pt. Rozwój organów szlacheckiego samorządu gospodarczego w Małopolsce do roku 1717, której promotorem był profesor Jan Baszkiewicz. Był to pierwszy doktorat na Wydziale Prawa w Katowicach. Praca ta oceniona została bardzo wysoko, jako znakomite studium historyczno-prawne szlacheckiego samorządu. Zaowocowało to wydaniem jej drukiem pt. Szlachecki samorząd gospodarczy w Małopolsce w latach 1606 1717 (Katowice 1974). Główną tezą tej pracy było uznanie sejmiku za instytucję jednolitą o wielu różnych funkcjach, a nie tak jak to przyjmowano w literaturze, wyróżnianie wielu różnych sejmików. Jednolity sejmik szlachecki stanowił podstawowy organ samorządu terytorialnego w dawnej Polsce, zwłaszcza działając w zakresie spraw gospodarczych. Badania nad sejmikami dr Adam Lityński kontynuował w następnych latach, publikując rozprawy i artykuły na ten temat. Ich uwieńczeniem była monografia Sejmiki ziemskie 1764 1795. Dzieje reformy, pisana w ramach prac zespołu do badań nad parlamentaryzmem, działającym pod kierunkiem prof. Juliusza Bardacha. Cechą, jaka bez wątpienia wyróżniała dzisiejszego Jubilata jako uczonego, jest różnorodność i rozległość podejmowanej tematyki badawczej. Nie porzucając tematyki sejmikowej, w początkach lat siedemdziesiątych zainteresował się on problematyką staropolskiego prawa karnego. Owocem podjętych badań stała się poza licznymi drobniejszymi pracami obszerna monografia zatytułowana Przestępstwa polityczne w polskim prawie karnym XVI XVIII wieku, opublikowana drukiem w 1976 r. i przedstawiona jako rozprawa habilitacyjna. W książce tej Autor ukazał osobliwości staropolskiego prawa karnego jako instrumentu ochrony państwa. Wnikliwie wyjaśnił przyczyny przyjętych prawnych rozwiązań, które cechowały liczne odmienności w stosunku do analogicznych konstrukcji prawno-karnych w państwach absolutnych Europy Zachodniej. Obszerne miejsce w tej pracy zajęła także problematyka reformy prawa karnego,

Laudatio 373 podjętej w Rzeczypospolitej w czasach oświecenia w duchu poglądów humanitarnych epoki. Praca o przestępstwach politycznych w dawnym prawie polskim stała się podstawą do uzyskania w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w 1976 r. stopnia naukowego doktora habilitowanego z zakresu historii prawa i tym samym pełnej samodzielności naukowej i dydaktycznej. Recenzentami rozprawy byli profesorowie: Zdzisław Kaczmarczyk i Witold Maisel z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Bogusław Leśnodorski z Uniwersytetu Warszawskiego oraz Lesław Pauli z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako doktor habilitowany Adam Lityński z dniem 1 października 1977 r. został mianowany docentem oraz jednocześnie prodziekanem Wydziału Prawa i Administracji w Uniwersytecie Śląskim. Tu dodam, że w tamtych czasach funkcje organizacyjne w uczelniach wyższych były nominalne, a nie obieralne. Z pewnością jednak trudno byłoby zakwalifikować Adama Lityńskiego jako poplecznika ówczesnej władzy. Nie był nigdy członkiem PZPR, a Jego zaangażowanie i sympatyzowanie z ruchem NSZZ Solidarność w latach 1980 i 1981 dało pretekst do pozbawienia Go w styczniu 1982 r. stanowiska prodziekana przed końcem kadencji, na samym początku stanu wojennego, zadekretowanego jak wiadomo w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. przez grupę generałów LWP z Wojciechem Jaruzelskim na czele. W latach osiemdziesiątych szkiełko i oko Jubilata ogniskowały się na problematyce prawa procesowego czasów insurekcji kościuszkowskiej. W rezultacie powstała Jego praca pt. Proces karny Insurekcji 1794 r., ogłoszona drukiem w 1983 r. Przyniosła ona nowe ustalenia, jak w szczególności ocenę wpływów praw obcych na obowiązujące wówczas reguły procesowe czy ustalenie roli rozwiązań tradycyjnych polskich. Konkluzją Autora było ukazanie rozwoju procesu karnego w tych czasach w Polsce według nowoczesnych wzorów procesu karnego mieszanego, a więc takiego, który w swym zasadniczym kształcie obowiązuje do dnia dzisiejszego. W 1794 r. model mieszany procesu karnego nie był nigdzie jeszcze w praktyce stosowany. Tego rodzaju konstatacja była istotna. Pozwoliła bowiem ukazać nowoczesność myśli prawniczej przedrozbiorowej Polski, korygując utarte poglądy, wiążące genezę modelu mieszanego procesu karnego wyłącznie z Francją. Swoją wiedzę na temat wymiaru sprawiedliwości w czasach powstania kościuszkowskiego Jubilat wykorzystał także do przygotowania opracowania popularnego pt. Sądy i prawo w powstaniu kościuszkowskim i rozdziału w syntezie dziejów powstania zatytułowanego Powstanie kościuszkowskie 1794 r. Z dziejów polityczno-społecznych. W 1985 r. Adam Lityński legitymował się wcale pokaźnym dorobkiem pisarskim. Liczba Jego naukowych publikacji wynosiła na koniec tego roku 61 pozycji. Jego macierzysta Rada Wydziału Prawa podjęła więc uchwałę o wszczęciu postępowania o nadanie mu tytułu naukowego profesora nadzwyczajnego. W tamtych czasach nadawano dwa oddzielne tytuły naukowe: profesora nad-

374 Laudatio zwyczajnego i profesora zwyczajnego. Swój tytuł profesorski Jubilat uzyskał jednak dopiero po 4 latach oczekiwania, w 1989 r. Zwłoka miała podłoże polityczne. W międzyczasie wzbogacił On swój dorobek o kolejne 20 prac. W latach 1985 1989 opublikował drukiem między innymi wspomnianą już pracę pt. Sejmiki ziemskie 1764 1795. Dzieje reformy (Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1988, 203 s.). W latach dziewięćdziesiątych zainteresowania Profesora Lityńskiego skierowane zostały na nowe pola badawcze, bliższe współczesności. W 1991 r. wydał On książkę pt. Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego. Przedstawił w niej organizację i działalność ciała legislacyjnego, którego zadaniem było przygotowanie projektów kodeksów prawa dla wyzwolonej spod władzy zaborców Polski. W niedługi czas później Profesor przystąpił do studiów nad prawem i wymiarem sprawiedliwości Polski Ludowej. Jakie były motywy tego kroku, nietrudno dociec. Jako człowiek zaangażowany w ruch Solidarności (był członkiem Komitetu Obywatelskiego Solidarności Regionu Śląsko-Dąbrowskiego) bardziej niż ktokolwiek inny w polskim środowisku naukowym wyczuwał potrzeby poznawcze aktualnych czasów. PRL odeszła do przeszłości, ale pozostało w mocy jej prawo, które zmieniano wprawdzie co do litery, ale nie zawsze co do ducha. Opublikowane przez Niego liczne prace: artykuły, rozprawy i monografie, jak zwłaszcza O prawie i sądach początków Polski Ludowej, kreślące obraz aparatu terroru państwa dyktatury proletariatu, stanowią historyczną przestrogę dla obecnych i przyszłych pokoleń przed pokusą uczynienia z prawa instrumentu polityki, a z wymiaru sprawiedliwości jego przeciwieństwa instytucji zbrodni i terroru. Osiągnięciem Profesora Lityńskiego o dużym znaczeniu jest przygotowanie wspólnie z Marianem Kallasem podręcznika akademickiego pt. Historia ustroju i prawa Polski Ludowej (Warszawa 2000), a ostatnio także wydanego w 2010 r. opracowania pt. Historia prawa radzieckiego 1917 1991. Krótki kurs. Wprawdzie o dorobku z zakresu historii prawa PRL nie było mowy na posiedzeniu Komitetu Nauk Prawnych PAN w dniu 28 stycznia 2010 r., oceniającym aktualny stan nauk historycznoprawnych w Polsce ( Państwo i Prawo 2010, z. 4), ale zapewniam, że czynne w dziedzinie nauki i dydaktyki polskie środowisko historycznoprawne docenia bezsprzecznie wybitne osiągnięcia Adama Lityńskiego na tym polu. Obszerna lista prac Profesora Lityńskiego, licząca 234 pozycje, obejmuje także liczne tomy prac zbiorowych powstałych pod Jego redakcją. W szczególności jest On inicjatorem wydawnictw ciągłych Uniwersytetu Śląskiego, jak Studia Iuridica Silesiana, Z Dziejów Prawa, oraz ukazujących się w Białymstoku Miscellanea Iuridica. Do Jego dorobku należy zaliczyć ciekawe zbiory prac pt. Dawne sądy i prawo (Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu

Laudatio 375 Śląskiego, 1984) oraz W dwusetną rocznicę wolnego Sejmu. Ludzie państwo prawo czasów Sejmu Czteroletniego (Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1988). Profesor Lityński jest jednak nie tylko zasłużonym uczonym badaczem przeszłości. Jest także wykładowcą i wychowawcą młodzieży. Słynie jako znakomity orator, którego wykłady przyciągają rokrocznie liczne rzesze słuchaczy. Jako dydaktyk uniwersytecki działał nie tylko w Katowicach, ale także w Uniwersytecie w Białymstoku oraz innych uczelniach. Legendą obrosła piszą uczniowie Jubilata w Księdze Pamiątkowej rzetelność i wnikliwość egzaminów zdawanych u Profesora Adama Lityńskiego, a także towarzysząca im niezwykle miła atmosfera. Wciąż zresztą do Jubilata ustawiają się najdłuższe kolejki chętnych do przeegzaminowania. Dobitnym świadectwem osiągnięć Jubilata na polu dydaktyki jest wyróżnienie Go przez studentów Laurem Studenckim 2008 w kategorii Przyjaciel studenta. Aktywność Profesora Lityńskiego nie ogranicza się tylko do nauki i dydaktyki uniwersyteckiej. Jest On także organizatorem nauki, zasłużonym dla ośrodków uniwersyteckich w Katowicach i w Białymstoku, a także Wyższej Szkoły w Tychach. W Katowicach przez dziesiątki lat pełnił funkcję kierownika Katedry, prodziekana, a następnie prorektora (1992 1993). Był przewodniczącym komisji rektorskich i senackich, w szczególności Komisji Statutowej, przygotowującej pierwszy demokratycznie uchwalony statut uniwersytetu, oraz Komisji do spraw Stopni i Tytułów Naukowych. Działał także jako członek komisji uniwersyteckiej pracującej nad obiektywnym rozliczeniem niedawnej przeszłości. Równolegle z pracą w Uniwersytecie Śląskim w 1995 r. podjął On pracę w Białymstoku, najpierw w Filii Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w powstałym dwa lata później Uniwersytecie w Białymstoku. W uczelni tej pełnił funkcję kierownika Katedry Historii Państwa i Prawa, kierując dydaktyką oraz organizując życie naukowe i kształcenie młodej kadry. Dzięki Jego osobistemu zapałowi i niezmordowanej pracy mógł powstać na Podlasiu liczący się w kraju, a także poza granicami nowy ośrodek historyczno-prawny. Szczególne uznanie wypada wyrazić Profesorowi Lityńskiemu za Jego osiągnięcia na polu kształcenia kadry naukowej. Jego zaangażowanie w tej dziedzinie przyniosło rezultaty w postaci sporego grona liczących się młodszych i młodych badaczy. To oni, owi sequentes z Katowic i z Białegostoku stoją teraz obok swojego Mistrza, świadcząc własnymi osiągnięciami o zasługach Jubilata na tym polu. Z Jego seminarium wyszło 6 wypromowanych doktorów, co w polskich realiach nie jest liczbą małą. Sam Profesor uczestniczył w 15 przewodach habilitacyjnych, 9 o tytuł profesora, 7 o stanowisko profesora uniwersyteckiego.

376 Laudatio Czterdzieści pięć lat pracy naukowej i dydaktycznej Profesora Lityńskiego to olbrzymi szmat czasu w skali życia jednego człowieka. Był to czas dobrze przeżyty, wypełniony pracą twórczą i służbą dla Ojczyzny. Profesor miał szczęście. Nie był sam, korzystał ze wsparcia swoich bliskich, zwłaszcza małżonki. Środowisko uniwersyteckie i władze III Rzeczypospolitej doceniły Jego pracę, nagradzając Go i odznaczając. Za Swoje prace naukowe uzyskał 3-krotnie nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz 15-krotnie nagrodę Rektora Uniwersytetu Śląskiego. W 1990 r. odznaczono Go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1993 r. zaś Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Złotą Odznaką Za Zasługi dla Uniwersytetu Śląskiego. Nie wiem, czy wymienione wyróżnienia usatysfakcjonowały Profesora Lityńskiego. Wiem jednak to sam tego poniekąd doświadczyłem że każdego badacza najbardziej satysfakcjonuje uznanie Jego środowiska, a więc uczniów, przyjaciół, kolegów, wszystkich tych, którzy zajmują się tą samą albo zbliżoną dziedziną wiedzy. To do nich w pierwszej kolejności adresowane były prace Profesora Lityńskiego. To oni, jako ich czytelnicy, doceniają ich wagę na szali dotychczasowej wiedzy. Dlatego pięknym zwyczajem uniwersyteckim jest przygotowanie księgi jubileuszowej i organizowanie uroczystości jej wręczenia. Jako jeden z aktorów dzisiejszej ceremonii, Twój laudant, czyli chwalca, zapewniam Cię, kochany Adamie, że wypowiedziane pod Twoim adresem pochwały to w istocie szczera prawda, której publiczne ogłoszenie stanowi tylko wyraz idei sprawiedliwości. Chwaląc Cię słowami i czynami tribuemus Tibi quod Tuum est, oddajemy Tobie, co Ci się należy, a więc spłacamy dług, jaki Uniwersytety w Katowicach i w Białymstoku oraz całe polskie środowisko historyków praw i historyków zaciągnęło w stosunku do Ciebie. Ad plurimos annos Dostojny Jubilacie. Wacław Uruszczak

Z Dziejów Prawa. T. 4 (12). Katowice 2011 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868, s. 377 379 Jan Baszkiewicz w Katowicach Kiedy Profesor Jan Baszkiewicz pojawił się w Katowicach na Uniwersytecie Śląskim, byłem tam już od dwóch lat. Zaczynałem (1 listopada 1966 r.) jeszcze w Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako początkujący w fachu historycznoprawnym magister zmagałem się z banalnymi, codziennymi problemikami asystenta na naukowej i dydaktycznej niwie, sam sobie będąc sterem, żeglarzem, okrętem. Przybyły wkrótce po mnie, ówcześnie również magister, Józef Ciągwa, z którym rychło zaprzyjaźniliśmy się na następnych lat kilkadziesiąt, podobnie jak ja odczuwał naukową biedę miejsca i brak wsparcia ze strony naukowego i osobowego autorytetu. Obu nam było ciężko. I wówczas zjawił się na Wydziale Prawa Uniwersytetu Śląskiego On. Już wówczas otaczała Go aureola wielkości: przyszedł do nas wielki uczony, a jednocześnie człowiek znający się na organizacji nauki i dydaktyki, wielce kompetentny we wszystkim, co podejmował, mający szerszą od przeciętnej wizję funkcjonowania uniwersytetu. Ta wielkość emanowała z Niego. Niekiedy nie była dobrze odbierana przez ludzi mających wielkie ambicje, którym jednak nie towarzyszą stosowne możliwości; zazdrosnych nie brakuje. Dojeżdżał do Katowic z Warszawy i zawsze odczuwaliśmy, że był za krótko, że jeszcze chcielibyśmy Józef Ciągwa i ja o wielu sprawach porozmawiać, o wiele zapytać, wiele usłyszeć. Tak bardzo czepialiśmy się tych rozmów, że obaj (w sposób nie tylko nieprzymuszony, ale nawet zniechęcani) wychodziliśmy po Profesora na dworzec, by w czasie spaceru z niedalekiej stacji kolei żelaznej na Wydział porozmawiać. Był nam bardzo potrzebny. Przy Swojej zasadniczej surowości był nam bardzo życzliwy. Już sama Jego obecność jako Szefa była dla nas czymś bezcennym. Jan Baszkiewicz przybył do nas w pierwszym roku funkcjonowania Uniwersytetu Śląskiego, nie przypadkiem erygowanego po studenckich protestach

378 Jan Baszkiewicz w Katowicach także na Górnym Śląsku, w tym w Katowicach od 1 października 1968 r. I Jan Baszkiewicz nie przypadkiem wówczas odszedł z poprzedniego Swojego Uniwersytetu im. Bolesława Bieruta we Wrocławiu. Tam, nad Odrą, we Wrocławiu, naraził się władzy, broniąc studentów przed srogością i brutalnością ludowej władzy. On, członek PZPR. Ta PZPR życie uczyniła Mu w stolicy Dolnego Śląska tak nieznośnym 1, że przeniósł się do stolicy Górnego Śląska. Bardzo to było dla nas, Józefa Ciągwy i dla mnie, wydarzenie szczęśliwe. Nie da się dziś powiedzieć, czy obaj bylibyśmy dziś tymi samymi ludźmi, gdyby nie było Jana Baszkiewicza na Wydziale Prawa Uniwersytetu Śląskiego na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, gdyby wówczas Profesor Jan Baszkiewicz nie został był naszym szefem. Szefem, którego tak bardzo potrzebowaliśmy. Ale został rychło kimś zdecydowanie więcej niż tylko szefem został naszym Mistrzem. Dla mnie był moim jedynym szefem w naukowym historycznoprawnym życiorysie i jedynym Mistrzem, jakiego miałem. Cieszę się i jestem dumny, że byłem Jana Baszkiewicza pierwszym doktorem i pierwszym z uczniów, który później stanął na kobiercach belwederskich, odbierając tytuł profesora jak mi to kiedyś pięknie napisał w liście. A było to tak. Początkujący magister Adam Lityński, błądząc po omacku, usiłował był samotnie przygotowywać pracę doktorską z zakresu parlamentaryzmu polskiego XVII XVIII w., a konkretnie o rządach sejmikowych w Polsce. Praca była już nader zaawansowana, ale swojego promotora nie miała, nikt się nią nie opiekował i skromnego autora nie wspierał. Jan Baszkiewicz jak wszyscy wiemy nie był specjalistą od podjętego przeze mnie tematu; był Mu on nawet wielce odległy. Ale piszącemu te słowa autorowi wsparcia udzielił niezwłocznie, a gdy rzecz była ukończona, całość dokładnie przeczytał, poprawiając przecinki. Następnie nadał sprawom stosowny bieg. Nie chciał być promotorem, nie czując się właściwym dla tematu. Musiałem Go usilnie namawiać, a sukces uzyskałem pewnie tylko dlatego, że nie było sensownej alternatywy personalnej. Obrona mojej pracy doktorskiej (Rozwój organów szlacheckiego samorządu gospodarczego w Małopolsce do 1717 roku), z promotorstwa Profesora Jana Baszkiewicza, odbyła się 28 kwietnia 1970 r. przed Radą Wydziału Prawa Uniwersytetu Śląskiego. Była to pierwsza obrona doktorska na tym Wydziale, toteż pewnie dlatego wzbudziła wielkie zainteresowanie i zgromadziła tłumy, głównie studentów. Zabierając głos jako promotor, Jan Baszkiewicz jak zawsze mówił pięknie, kreśląc plastyczne obrazy i z odrobiną humorystycznej auto- 1 F. Rysz ka, S. Filipowicz: Obecność i wzór. Jan Baszkiewicz uczony i nauczyciel. W: Historia, idee, polityka. Księga dedykowana Janowi Baszkiewiczowi. Warszawa 1995, s. 19.

Jan Baszkiewicz w Katowicach 379 ironii. Wstawiennictwu mojego promotora zawdzięczam później druk rozprawy doktorskiej, o co było wówczas bardzo trudno. Habilitacja moja dotyczyła dawnego prawa karnego, znowu obszaru Janowi Baszkiewiczowi odległemu, ale to rozmowy z Nim po doktoracie skierowały mnie w tym kierunku badawczym. To On załatwił mi staż naukowy wielce potrzebny dla realizacji przedsięwzięcia. Jana Baszkiewicza odejście z Katowic (1973) było oczywistą, dużą stratą dla całego środowiska naukowego Uniwersytetu Śląskiego, a w szczególności dla Jego podwładnych. I chociaż więź zawsze pozostała, to jednak odczuwałem ją jako za słabą w stosunku do tego, co chciałbym; wynikało to pewnie głównie z faktu, że obaj pracowaliśmy w specjalnościach zupełnie różnych. Zawsze jednak mogłem do Janka [z biegiem czasu dostąpiłem zaszczytu przejścia na ty ] zwrócić się z kłopotami: tak było, gdy w latach po stanie wojennym PZPR-owska władza gdzieś na warszawskich szczytach na długo zablokowała mi naukowo potwierdzony tytuł profesorski. Kłopotu Mistrz nie usunął, ale było z kim o tym porozmawiać, uzyskać życzliwą radę. Jan Baszkiewicz powszechnie znany był z pięknego stylu zarówno w mowie, jak i piśmie: złotousty i złotopióry. Książki Jego czyta się z najwyższą satysfakcją intelektualną i to nie tylko ze względu na treść, lecz co najmniej w równym (a niekiedy i wyższym) stopniu z uwagi na formę, wspaniałe słownictwo, umiejętność kreślenia znakomitych obrazów. Nie tylko czytałem je, by się nauczyć pisać, ale później moim uczniom nakazywałem je czytać, choćby do poduszki, by starali się nauczyć pięknego pisarstwa, i by próbowali choćby skromnie Jana Baszkiewicza naśladować ( zanim pan coś napisze, poczytaj pan sobie Baszkiewicza ). Najpilniejszy z moich uczniów czytelnik dzieł Jana Baszkiewicza sam jest już profesorem. Ówczesna obecność Jana Baszkiewicza na Wydziale Prawa Uniwersytetu Śląskiego była dla mnie jak otwarcie oka na świat ze skromnego wówczas katowickiego podwórka. Miałem Szefa, Mistrza, miałem jakże ważne wsparcie w codziennej pracy. Szkoda, że było to tak krótko. Szkoda, że tak krótkie jest życie człowieka. Słowa non omnis moriar szczególnie odnoszą się do Janka Baszkiewicza. Adam Lityński

Z Dziejów Prawa. T. 4 (12). Katowice 2011 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868, s. 381 388 Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2010 W 2010 r. skład osobowy Katedry Historii Prawa nie uległ żadnym zmianom. Doszło natomiast do zmiany na stanowisku kierownika Katedry. Dotychczasowy kierownik prof. dr hab. Adam Lityński w związku z ukończeniem 70 lat ustąpił ze stanowiska. Rada Wydziału powołała na nie wieloletniego pracownika Katedry prof. dr. hab. Mariana Mikołajczyka. W 2010 r. działalność naukowa pracowników Katedry Historii Prawa koncentrowała się na kilku polach badawczych. Pracownicy kontynuowali badania nad prawem miejskim, ziemskim i wojskowym Rzeczypospolitej. Istotną ich częścią była analiza dorobku naukowego przedstawicieli doktryny prawniczej, jej oddziaływanie na ustawodawstwo i praktykę sądową. Ważnym elementem wskazanych badań była analiza wpływu idei humanitarnych na prawo karne XVIII w. W centrum zainteresowania części pracowników Katedry pozostaje problematyka autonomii województwa śląskiego, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Sejmu Śląskiego. Pracownicy Katedry prowadzą nadal zakrojone na bardzo szeroką skalę badania nad prawem sądowym i wymiarem sprawiedliwości Polski Ludowej. W badaniach tych nacisk położony jest między innymi na takie zagadnienia, jak: proces kodyfikacji, funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości (niezawisłość sędziowska i niezależność sądów). Przedmiotem zainteresowania pracowników były również prawo sądowe (cywilne i karne) oraz ustrój Rosji i ZSRR. Zwieńczeniem tych badań jest monografia prof. A. Lityńskiego zatytułowana Prawo Rosji i ZSRR 1917 1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs (Wydawnictwo C.H. Beck).

382 Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2010 W 2010 r. miało miejsce kilka znaczących wydarzeń w życiu Katedry. Zwłaszcza dwa z nich miały szczególne znaczenie, były bowiem okazją do spotkania się z przedstawicielami środowiska historycznoprawnego niemal wszystkich wydziałów prawa w Polsce. Dnia 18 marca 2010 r. w sali Sejmu Śląskiego w Katowicach odbyła się zorganizowana przez Katedrę Historii Prawa Uniwersytetu Śląskiego, przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach, uroczysta konferencja naukowa zatytułowana Tradycje śląskiego regionalizmu. Okazją do spotkania się przedstawicieli świata nauki, władz samorządowych i państwowych była przypadająca w 2010 r. 90. rocznica uchwalenia przez Sejm Ustawodawczy ustawy konstytucyjnej zawierającej statut organiczny województwa śląskiego oraz 70. rocznica urodzin prof. zw. dr. hab. Józefa Ciągwy, wybitnego znawcy dziejów autonomii śląskiej. Z okazji jubileuszu Profesor Józef Ciągwa otrzymał w darze księgę zatytułowaną Państwo, prawo, społeczeństwo w dziejach Europy Środkowej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Józefowi Ciągwie w siedemdziesięciolecie urodzin (Red. A. Lityński, M. Mikołajczyk, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak. Katowice Kraków 2009). Z kolei 27 maja 2010 r. w Sali Lustrzanej zamku w Pszczynie odbył się jubileusz Profesora Adama Lityńskiego w 45-lecie Jego pracy naukowej i 70. rocznicę urodzin. Dostojnemu Jubilatowi wręczono księgę zatytułowaną O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin (Red. M. Mikołajczyk, J. Ciągwa, P. Fiedorczyk, A. Stawarska-Rippel, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Kuźmicz. Białystok Katowice 2010). Księga powstała we współpracy ze środowiskiem białostockich historyków prawa, której nie sposób przecenić i opisać. Należy przy tym podkreślić, że z uwagi na liczbę autorów, którzy przesłali swoje teksty, księga ukazała się w dwóch tomach, co stanowiło poważne wyzwanie redakcyjne. W obu uroczystościach wzięli udział przedstawiciele środowiska historycznoprawnego z wszystkich wydziałów prawa w Polsce. Nie zabrakło również gości zagranicznych. Warto także wspomnieć, że 2 lipca 2010 r. na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku odbyła się uroczystość pożegnania prof. Adama Lityńskiego, który zakończył piętnastoletnią współpracę z tamtejszym ośrodkiem akademickim. Dnia 26 maja 2010 r. miała miejsce zorganizowana przez Katedrę Historii Prawa kolejna edycja Ogólnopolskiej Olimpiady Historyczno-Prawnej im. Michała Sczanieckiego. W zmaganiach wzięli udział przedstawiciele praktycznie wszystkich wydziałów prawa w kraju. Tym razem najlepsi okazali się studenci Uniwersytetu Wrocławskiego i zgodnie z tradycją obowiązek zorganizowania Olimpiady w 2011 r. przypadł zwycięskiemu ośrodkowi.

Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2010 383 Środowisko historyków prawa spotyka się co dwa lata na ogólnopolskich konferencjach, które stanowią znakomitą okazję do zaprezentowania dokonań poszczególnych ośrodków, wymiany poglądów i zacieśnienia więzi naukowych. W 2010 r. zaszczyt przygotowania zjazdu przypadł Katedrze Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. XXIII Zjazd Historyków Państwa i Prawa nt. Prawo na przełomie epok odbył się w dniach 17 19 września 2010 r. w Zegrzu. W trakcie obrad referaty wygłosili: prof. A. Lityński (Prawo bolszewików rewolucja i ewolucja), prof. M. Mikołajczyk (Proces karny w miastach polskich Jedność czy wielość procedur?), prof. J. Ciągwa (Regulacja prawna interpelacji poselskich w Sejmie Śląskim 1922 1933), dr W. Organiściak (Wincenty Skrzetuski o potrzebie oraz zmianach w prawie i ustroju doby stanisławowskiej), dr A. Stawarska-Rippel (Trzy transformacje w procedurze cywilnej w Polsce w XX w.). W 2010 r. minęło 20 lat od przywrócenia sądów szczebla apelacyjnego. Z tej okazji Sąd Apelacyjny w Katowicach zorganizował uroczystą konferencję naukową. 29 października 2010 r. w sali plenarnej Sejmu Śląskiego spotkali się przedstawiciele Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Krajowej Rady Sądownictwa, sędziowie i prokuratorzy apelacji śląskiej oraz przedstawiciele korporacji prawniczych. W trakcie konferencji referat pt. Prawno-historyczne aspekty powstania sądownictwa apelacyjnego w województwie śląskim wygłosił dr T. Adamczyk. Pracownicy Katedry wzięli również udział w międzynarodowych konferencjach. 21 października 2010 r. w Spišskiej Kapitule odbyła się konferencja nt. Biskup Ján Vojtaššák a jeho miesto v slovenských cirkevných dejinách. W jej trakcie prof. J. Ciągwa wygłosił referat Sluha Boží Ján Vojtaššák a Slováci v Poľsku. Z kolei w konferencji zorganizowanej przez Katedrę Historii Doktryn Polityczno-Prawnych Uniwersytetu Wrocławskiego w Karpaczu, w dniach 7 9 grudnia 2010 r., nt. Polskie interpretacje autorytaryzmu i totalitaryzmu uczestniczyła dr A. Stawarska-Rippel, która wystąpiła z referatem Radziecka procedura cywilna: totalitarna czy nowoczesna? Tomasz Adamczyk

Publikacje pracowników Katedry Historii Prawa w 2010 roku Monografie 1. A. Lit y ń s k i: Prawo Rosji i ZSRR 1917 1991, czyli krótka historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs. Warszawa 2010, s. XXVI + 395. 2. O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. St awarska-r ip - pel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. T. 1 (881 s.) i T. 2 (1202 s.). Białystok Katowice 2010. Artykuły 3. A. Lit y ńsk i: Sąd nie powinien uchylać się od stosowania terroru. W: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Z. 56. Seria Prawnicza. Prawo 8. Rzeszów 2009, s. 93 100. 4. A. Lit y ńsk i: bez żadnych norm prawa. Kilka uwag o ewolucji bolszewickich koncepcji prawa. W: W kręgu nowożytnej i najnowszej historii ustroju Polski. Księga dedykowana Profesorowi Marianowi Kallasowi. Red. S. Godek, D. Mak iłła, M. Wilczek-Karczewska. Warszawa 2010, s. 783 800. 5. A. Lit y ńsk i: Długa droga do komunizmu. O konstytucjonalizmie radzieckim uwag kilka. W: Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławo-

Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2010 385 wi Uruszczakowi. Red. S. G rod zisk i, D. Malec, A. Karabowicz, M. St us. T. 2. Kraków 2010, s. 597 610. 6. A. Lit y ńsk i: Od śmierci Lenina do śmierci Stalina. O radzieckim ustawodawstwie karnym 1924 1953. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 59 78. 7. J. Cią g wa: Hl adne pravdy. In: Nepokojná hranica. Zbornik z medzinárodnej konferencje Slovensko-pol ské vzt ahy v rokoch 1937 1947, uskutočnenej 3. oktobra 2009 v Spišskej Belej, v spolupráci Spišsekeho dejepisného spolku, Spolku Slovákov w Pol sku, Ústawvu pamäti národa. Zostavovatel ka PhDr. M. M aje r i ková. Krakov 2010, s. 7. 8. J. Cią g wa: Krakovska cirkev a jazykové práva slovenskej národnostnej menšiny na Spiši v rokoch 1929 1945. In: Nepokojná hranica. Zbornik z medzinárodnej konferencje Slovensko-pol ské vzt ahy v rokoch 1937 1947, uskutočnenej 3. oktobra 2009 v Spišskej Belej, v spolupráci Spišsekeho dejepisného spolku, Spolku Slovákov w Pol sku, Ústawvu pamäti národa. Zostavovatel ka PhDr. M. M aje r i- ková. Krakov 2010, s. 75 91. 9. J. Cią g wa: Prof. W.L. Jaworskiego ekspertyzy prawne w sprawach śląskich. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska-R ip - pel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 2. Białystok Katowice 2010, s. 129 145. 10. J. Cią g wa: Śląskie spory o wykładnię wygaśnięcia i utraty mandatu poselskiego w Sejmie Śląskim. W: Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi. Red. S. Grod zisk i, D. Malec, A. Karabowicz, M. St us. T. 1. Kraków 2010, s. 99 114. 11. M. Mikołajcz yk: De adulterio. Uwagi Adama Żydowskiego o karaniu cudzołóstwa. W: Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi. Red. S. G rod zisk i, D. Malec, A. Karabowicz, M. St us. T. 2. Kraków 2010, s. 741 749. 12. M. Mikołajcz yk: Na ostatnim kresie żywota swego. Zeznania skazanych na śmierć złoczyńców w prawie miejskim przedrozbiorowej Polski. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska-R ippel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 1. Białystok Katowice 2010, s. 347 357. 13. M. Mikołajcz yk [wspólnie z T. Adamcz yk iem i W. Organiściakiem]: Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2009. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 207 214. 14. W. Organiściak: Prawo ubezpieczeń społecznych II Rzeczypospolitej. (Szkic dla celów dydaktycznych). W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 139 162. 25 Z Dziejów Prawa

386 Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2010 15. W. Organiściak: Wincenty Skrzetuski O Senacie w Rzeczypospolitej szlacheckiej. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 23 38. 16. W. Organiściak: Artykuły wojenne Augusta III Sasa z 1749 roku. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 163 176. 17. W. Organiściak: Artykuły wojenne króla Augusta III [Wydawnictwo źródłowe wydał W. Organiściak]. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 177 185. 18. W. Organiściak: Wincenty Skrzetuski O Sejmikach w Rzeczypospolitej szlacheckiej. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska- -R ippel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 1. Białystok Katowice 2010, s. 479 494. 19. W. Organiściak: Polish military articles of 1775. In: Silesian Journal of Legal Studies. Contents Vol. 2. Ed. B. Mikołajcz yk. Katowice 2010, s. 112 120. 20. W. O r g a n i ś c i a k: Stosunki między organami władzy Rzeczypospolitej szlacheckiej w pracach Wincentego Skrzetuskiego (Problemy wybrane). W: Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo idee. Red. J. Przygod zki, M.J. Ptak. Wrocław 2010, s. 349 362. 21. W. Organiściak: Wincenty Skrzetuski o rezolucjach Rady Nieustającej. W: Miscellanea Historico-Iuridica. Red. A. Lit y ńsk i, P. Fiedorcz yk. Białystok 2010, s. 41 51. 22. W. Organiściak [wspólnie z M. Mikołajcz yk iem i T. Adamcz yk iem]: Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2009. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 207 209. 23. A. Drogoń: Prawne podstawy funkcji ustrojowych sprawowanych przez Józefa Piłsudskiego. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. St a- warska-r ippel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 2. Białystok Katowice 2010, s. 167 183. 24. A. Stawarska-R ippel: Rosyjska procedura cywilna w pracach sekcji postępowania cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej II RP na przykładzie projektu Tytułu o dowodach J.J. Litauera. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 79 92. 25. A. Stawarska-R ippel: O pierwszym radzieckim kodeksie procedury cywilnej. Postępowanie cywilne od dekretów o sądzie do początków rekodyfikacji radzieckiego prawa. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska-R ippel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 2. Białystok Katowice 2010, s. 335 366.

Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2010 387 26. T. Adamcz yk: Korzenie oświeceniowej rewolucji w prawie. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. M i kołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska-R ippel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 1. Białystok Katowice 2010, s. 421 433. 27. T. Adamcz yk: Prawo do karania w umowie społecznej (XVII XVIII w.) W: Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee. Red. J. Przygod zki, M.J. Ptak. Wrocław 2010, s. 337 347. 28. T. Adamcz yk [wspólnie z M. Mikołajcz yk iem i W. Organiściakiem]: Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2009. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 207 214. 29. A. Watoła [wspólnie z M. A r ndtem]: Geneza i działalność wybranych czasopism prawniczych w początkach Polski Ludowej. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska-R ippel, T. Adamcz yk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 2. Białystok Katowice 2010, s. 737 751. 30. A. Watoła: Wytyczne wymiaru sprawiedliwości geneza, podstawowe założenia i ich znaczenie dla sądownictwa powszechnego w pierwszych latach Polski Ludowej. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 127 135. 31. M. A r ndt: Kilka uwag o pojęciu przestępstwa kontrrewolucyjnego. W: Z Dziejów Prawa. T. 3 (11). Red. A. Lit y ńsk i, M. Mikołajcz yk, W. Organiściak. Katowice 2010, s. 115 125. 32. M. A r ndt [wspólnie z A. Watołą]: Geneza i działalność wybranych czasopism prawniczych w początkach Polski Ludowej. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Red. M. Mikołajcz yk, J. Cią g wa, P. Fiedorcz yk, A. Stawarska-R ippel, T. Adamcz yk, A. Dro - goń, W. Organiściak, K. Ku ź micz. Księga 2. Białystok Katowice 2010, s. 737 751. Recenzje 33. T. Adamcz yk: Recenzja pracy: Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696 1732. Wydał Michał Zwierzykowski. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 2008, s. VII + 1201. 34. A. Wa t o ł a: Recenzja pracy: Andrzej Krzak, Kontrwywiad wojskowy II Rzeczpospolitej przeciwko radzieckim służbom specjalnym 1921 1939. Toruń, Wy- 25*