Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) na 2009 rok. lek. wet. Joanna Kokot- Ciszewska starszy inspektor ds. zdrowia zwierząt, zwalczania chorób zakaźnych zwierząt PIW Kalisz
Panie i Panowie - hodowcy drobiu- Sprawa: realizacja Krajowego Programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach brojlerów gatunku kura ( Gallus gallus ) na 2009r na terenie woj. wielkopolskiego. Wielkopolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii w związku z nowym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 maja 2009r w sprawie wprowadzenia Krajowego Programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach brojlerów gatunku kura ( Gallus gallus ) na 2009r oraz Krajowego Programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach niosek gatunku kura (Gallus Gallus) na 2009 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 651) przesyła wzór protokołu pobrania próbek w stadzie brojlerów kur (Gallus Gallus), który naleŝy stosować w ramach realizacji powyŝszego programu na terenie woj. wielkopolskiego.
Jednocześnie informuję, Ŝe na hodowcach brojlerów kurzych, ciąŝy obowiązek pobierania prób na 3 tygodnie przed planowanym ubojem. W związku z tym, wskazanym jest przeprowadzenie szkoleń przez Powiatowych Lekarzy Weterynarii dla hodowców brojlerów, którzy będą odpowiedzialni za pobieranie powyŝszych prób. Podczas szkolenia, naleŝy omówić m.in.: a) Krajowy Program zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus Gallus), b) rozporządzenie Komisji 646/2007 z dnia 12.06.2007r (procedura pobierania i transportowania prób), c) rozporządzenie Komisji 1177/2006 z dnia 1.08.2006r ( zasady leczenia i szczepienia stad drobiu).
Mając na uwadze zdarzające się przypadki zakaŝeń drobnoustrojami Salmonella w stadach brojlerów oraz ograniczenia w stosowaniu leczenia stad, wynikające z rozporządzenia Komisji1177/2006, Wielkopolski Wojewódzki Lekarz Weterynarii zaleca: A. prowadzenie w okresie odchowu stada, szczepień profilaktycznych przeciwko Salmonelozie, B. pobieranie następujących prób (jako badania nieobowiązkowe, ale zalecane): a. wymazów czystościowych przed zasiedleniem kurnika, po wykonanym oczyszczeniu i dezynfekcji. Pozwoli to sprawdzić przygotowanie obiektu do wstawienia drobiu wolnego od pałeczek salmonella.
Badanie to naleŝy wykonać najlepiej 1-2 tygodnie przed zasiedleniem, pobierając próby ze ścian, podłóg i sprzętu wg następujących zasad: - 4 wymazy powierzchniowe z podłoŝa (podłoga i ściany), zwłaszcza z miejsc popękanych, zagłębionych czy połączeń konstrukcyjnych: kaŝdy wymaz pobrany z powierzchni 1 m² w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą, - 3 wymazy powierzchniowe z urządzeń słuŝących do karmienia kaŝdy wymaz pobrany z 5 metrów bieŝących taśmy lub rynienki paszowej, lub z 6 wybranych losowo karmideł (1 wymaz z 2 karmideł) w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą, - 2 wymazy powierzchniowe z systemu wentylacyjnego ( po 1 wymazie z 3 wlotów i wylotów) w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą, - 2 wymazy powierzchniowe z magazynu pasz (podłoga, ściany, sprzęt, itp.) w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą. b) pobieranie prób w dniu wstawienia w ramach sprawdzenia dostawy piskląt: - wyściółki wraz z mekonium z 10 pojemników transportowych z kaŝdej dostawy (po 25 g z pojemnika) lub w przypadku pojemników bez wyściółki wymazy powierzchniowe z dna 10 pojemników, które w laboratorium łączone będą w 1 próbkę zbiorczą - pisklęta padłe i wybrakowane ( w liczbie do 20 sztuk).
Zaleca się wykonanie powyŝszych badań, poniewaŝ hodowca powinien mieć pewność, Ŝe jego kurnik jest przygotowany do zasiedlenia, a zakupiony drób do obsady kurnika, jest wolny od drobnoustrojów Salmonella.
PoniŜej przedstawiam interpretację Wielkopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii dotyczącą rodzaju i kosztów pobierania prób związanych z realizacją programu.
Rodzaj pobieranych próbek Rodzaj próbkobrania Pobierający Koszt pobrania, materiałów, transportu do laboratorium i badania próbek ponosi: Podstawa prawna płatności za badanie Badanie próbek środowiskowych kurnika przed jego obsadzeniem, jeśli w poprzedniej obsadzie kurnika nie stwierdzono zakaŝenia Salmonella nieurzędowe, nieobowiązkowe Hodowca Hodowca zalecenie WWLW Badanie jednodniówek w czasie zasiedlania kurnika nieurzędowe, nieobowiązkowe Hodowca Hodowca zalecenie WWLW Badania z inicjatywy hodowcy 3 tygodnie przed ubojem (badanie właścicielskie) nieurzędowe, obowiązkowe Hodowca Hodowca Pkt.3 Programu Badanie urzędowe stada, po wyniku stwierdzającym S.Enteritidis lub S.Typhimurium w badaniu właścicielskim urzędowe, obowiązkowe Powiatowy Lekarz Weterynarii Powiatowy Lekarz Weterynarii Pkt.4.4.3.2 Programu Badanie urzędowe stada, po stwierdzeniu efektu hamującego w próbie pobranej z inicjatywy hodowcy urzędowe, obowiązkowe Powiatowy Lekarz Weterynarii Hodowca Pkt.3 Programu Badanie sprawdzające skuteczność dezynfekcji w kurniku po likwidacji stada zakaŝonego urzędowe, obowiązkowe Powiatowy Lekarz Weterynarii Powiatowy Lekarz Weterynarii Pkt.4.1Tabeli nr 8 Programu
Jednocześnie informuję, Ŝe próbki powinny być w ciągu 25 godzin od ich pobrania dostarczone do laboratorium, a następnie laboratorium musi w ciągu 48 godzin rozpocząć ich badanie. W związku z tym, ustala się Ŝe dostarczanie próbek do laboratoriów ZHW będzie prowadzone od poniedziałku do czwartku ( ZHW Poznań, Kalisz, Leszno).
Salmonella- bakteria Gram ujemna z rodziny Enterobacteriaceae, pałeczka średniej wielkości, zwykle zaopatrzona w rzęski. S. Enteritidis, S. Typhimurium, S. Virchow, S. Hadar wywołują zapalenia jelita cienkiego i grubego. W Polsce najczęstsza przyczyna bakteryjnych zatruć W Polsce najczęstsza przyczyna bakteryjnych zatruć pokarmowych. S. Typhi wywołująca dur brzuszny, S. Paratyphi wywołująca dury rzekome
Salmonella typhimurium w barwieniu metodą Grama
Salmonella typhimurium (czerwona), w zdjęciu skaningowego mikroskopu elektronowego
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1177/2006 z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów zwalczania salmonelli u drobiu
(6) W związku z tym, na podstawie opinii EFSA, naleŝy zakazać stosowania środków zwalczających drobnoustroje w ramach krajowych programów kontroli przyjmowanych zgodnie z art. 6 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 w przypadkach innych niŝ wyjątkowe sytuacje, o których mowa w opinii EFSA.
(10) W swojej opinii EFSA stwierdził równieŝ w szczególności, iŝ dostępne obecnie szczepionki, zarówno Ŝywe, jak i inaktywowane, mogą być bezpiecznie stosowane przez całe Ŝycie ptaków, z wyjątkiem okresu wycofania przed ubojem oraz w przypadku szczepionek Ŝywych z wyjątkiem kur niosek w okresie produkcji, pod warunkiem Ŝe metody wykrywania umoŝliwiają rozróŝnienie szczepów szczepionki od szczepów dzikich. W sytuacji, kiedy celem jest zmniejszenie wysokiej chorobowości, szczepienie kur niosek jest uwaŝane za przydatne jako środek ograniczający wydalanie bakterii i skaŝenie jaj. Salmonella enteritidis jest główną przyczyną zachorowań u ludzi w wyniku spoŝycia jaj.
(11) W związku z tym, na podstawie opinii EFSA, naleŝy zakazać stosowania dostępnych obecnie Ŝywych szczepionek w ramach narodowych programów kontroli przyjmowanych zgodnie z art. 6 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 u kur niosek w okresie produkcji. śywe szczepionki nie powinny być stosowane, o ile producent nie przedstawi właściwej metody rozróŝniania bakteriologicznie dzikich szczepów salmonelli od szczepów szczepionki.
(12) Na podstawie obecnych dowodów naukowych stosowanie Ŝywych lub inaktywowanych szczepionek przeciwko Salmonella enteritidis powinno być obowiązkowe w państwach członkowskich charakteryzujących się wysoką chorobowością w celu poprawy ochrony zdrowia publicznego. Progiem wskazującym na konieczność obowiązkowego szczepienia powinna być chorobowość Salmonella enteritidis wykazana w czasie badań podstawowych zgodnie z decyzją Komisji 2004/665/WE [5] oraz w ramach systemów badawczych zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. d) rozporządzenia (WE) nr 2160/2003.
Artykuł 2 Stosowanie środków zwalczających drobnoustroje 1. Nie stosuje się środków zwalczających drobnoustroje jako szczególnej metody zwalczania salmonelli u drobiu. 2. W drodze odstępstwa od ust. 1 oraz z zastrzeŝeniem spełnienia warunków określonych w lit. a), b) i c) oraz w ust. 3 niniejszego artykułu, środki zwalczające drobnoustroje, dopuszczone zgodnie z art. 5 dyrektywy 2001/82/WE lub art. 3 rozporządzenia 726/2004/WE, mogą być stosowane w następujących wyjątkowych przypadkach:
a) drób z klinicznymi objawami zakaŝenia salmonellą mogącymi powodować niepotrzebne cierpienie; zakaŝone stada hodowlane, w przypadku których stosuje się środki zwalczające drobnoustroje, w dalszym ciągu uwaŝa się za zakaŝone salmonellą; naleŝy podjąć stosowne środki w celu ograniczenia w moŝliwie najwyŝszym stopniu ryzyka rozprzestrzenienia się salmonelli w pozostałej części piramidy hodowlanej;
b) ocalenie cennego materiału genetycznego w stadach hodowlanych w celu stworzenia nowych stad wolnych od salmonelli, w tym "stad elitarnych", stad zagroŝonych ras oraz stad hodowanych w celach badawczych; od piskląt wyklutych z jaj wylęgowych zebranych od drobiu leczonego środkami zwalczającymi drobnoustroje naleŝy w okresie hodowli co dwa tygodnie pobierać próbki przy uŝyciu systemu mającego na celu wykrycie danej odmiany salmonelli na poziomie ufności 95 % przy chorobowości wynoszącej 1 %;
c) zezwolenie wydawane indywidualnie przez właściwy organ w celach innych niŝ zwalczanie salmonelli w stadach podejrzanych o zakaŝenie salmonellą, w szczególności w następstwie dochodzenia epidemiologicznego dotyczącego wybuchu choroby wskutek przenoszenia przez Ŝywność lub w następstwie wykrycia salmonelli w wylęgarni lub na terenie gospodarstwa; państwa członkowskie mogą jednak dopuścić leczenie bez uprzedniego uzyskania zezwolenia w sytuacjach nagłych, pod warunkiem pobrania próbek przez zatwierdzonego lekarza weterynarii zgodnie z jego definicją w art. 2 lit. g) rozporządzenia (WE) nr 854/2004 [7] oraz natychmiastowego zgłoszenia leczenia do właściwego organu; jeśli nie pobrano próbek zgodnie z przepisami niniejszego ustępu, stado uznaje się za zakaŝone salmonellą.
3. Stosowanie środków zwalczających drobnoustroje podlega zgłoszeniu właściwemu organowi oraz jest nadzorowane przez ten organ. Stosowanie tych środków powinno w miarę moŝliwości zawsze być oparte na wynikach pobierania próbek bakteriologicznych oraz badania podatności.
Artykuł 3 Stosowanie szczepionek 1. W ramach narodowych programów kontroli nie stosuje się Ŝywych szczepionek przeciwko salmonelli, o ile producent nie przedstawi właściwej metody rozróŝniania bakteriologicznie dzikich szczepów salmonelli od szczepów szczepionki.
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 646/2007 z dnia 12 czerwca 2007 r. wykonujące rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wspólnotowego celu ograniczenia częstości występowania Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium u brojlerów i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1091/2005 ZAŁĄCZNIK System badawczy konieczny do sprawdzania postępów w realizacji celu wspólnotowego, o którym mowa w art. 1 ust. 2
1. Częstotliwość i sposób pobierania próbek a) Pobieranie próbek odnosi się do wszystkich stad brojlerów objętych zakresem rozporządzenia (WE) nr 2160/2003. b) Pobieranie próbek w stadach brojlerów przeprowadza właściwy organ z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spoŝywcze. Pobieranie próbek w stadach brojlerów z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spoŝywcze odbywa się zgodnie z art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 w ciągu trzech tygodni przed przemieszczeniem ptaków do rzeźni. KaŜdego roku właściwy organ pobiera próbki z co najmniej jednego stada brojlerów z 10 % gospodarstw liczących ponad 5.000 ptaków. Powinno się tego dokonywać w oparciu o zagroŝenie, kaŝdorazowo gdy właściwy organ uzna, Ŝe zachodzi taka konieczność. Pobranie próbek przeprowadzone przez właściwy organ moŝe zastąpić jedno pobranie próbek z inicjatywy podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spoŝywcze.
c) Jednak, w drodze odstępstwa od lit. a), właściwy organ moŝe postanowić pobrać próbki z co najmniej jednego stada brojlerów z serii gospodarstw liczących kilka stad, jeśli: (i) stosowany jest system pełny/pusty ("all in/all out"); (ii) sposób zarządzania wszystkimi stadami jest taki sam; (iii) dostawa pokarmu i wody jest wspólna dla wszystkich stad; (iv) w ciągu jednego roku zbadano co najmniej sześć serii na salmonellę spp. zgodnie z systemem monitorowania określonym w lit. b) we wszystkich stadach w gospodarstwie, a właściwy organ pobrał próbki ze wszystkich stad z przynajmniej jednej serii; oraz (v) wszystkie wyniki badań na Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium były negatywne.
2. Procedura pobierania próbek NaleŜy wziąć co najmniej dwie pary okładzin na buty/skarpety. W przypadku stad brojlerów chowanych na wolnym wybiegu próbki pobiera się jedynie w obrębie brojlerni. Wszystkie okładziny na buty/skarpety muszą być zgromadzone w jednej próbce. W stadach poniŝej 100 brojlerów, gdzie nie moŝna zastosować okładzin na buty/skarpety, poniewaŝ dostęp do brojlerni nie jest moŝliwy, moŝna okładziny na buty/skarpety załoŝyć na ręce w rękawicach i potrzeć powierzchnią zanieczyszczoną świeŝymi odchodami, lub gdy nie jest to wykonalne, zastosować inne techniki pobierania próbek odchodów. Przed załoŝeniem okładzin na buty/skarpety powierzchnię okładzin na buty/skarpety naleŝy nawilŝyć rozcieńczalnikiem maksymalnego odzysku (MRD: 0,8 % chlorek sodu, 0,1 % pepton w sterylnej dejonizowanej wodzie) lub sterylną wodą lub innym rozcieńczalnikiem zaakceptowanym przez krajowe laboratorium referencyjne, o którym mowa w art. 11 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003. Nie wolno wykorzystywać wody z fermy zawierającej środki przeciwdrobnoustrojowe lub inne środki odkaŝające.
Najprostszym sposobem nawilŝenia okładzin na buty jest wlanie płynu przed nałoŝeniem na wierzch plastikowych osłon na buty. MoŜna równieŝ przed uŝyciem okładzin na buty lub skarpet zastosować autoklaw z rozcieńczalnikiem w torebce lub słoiku autoklawy. Rozcieńczalnik moŝna teŝ zastosować po załoŝeniu butów przy uŝyciu aerozolu lub tryskawki. NaleŜy dopilnować, aby wszystkie części brojlerni były proporcjonalnie uwzględnione w próbie. KaŜda para powinna odpowiadać około 50 % powierzchni brojlerni. Po zakończeniu pobierania próbek naleŝy zdjąć okładziny na buty/skarpety, uwaŝając, aby nie usunąć przylegającego do nich materiału. Aby zachować materiał moŝna okładziny na buty odwrócić na drugą stronę. NaleŜy je umieścić w torebce lub w naczyniu i opatrzyć opisem. Właściwy organ nadzoruje podmioty prowadzące przedsiębiorstwo spoŝywcze, gwarantując właściwe stosowanie procedury pobierania próbek.
W przypadku pobierania próbek przez właściwy organ w związku z podejrzeniem zakaŝenia salmonellą i we wszystkich innych przypadkach uznanych za stosowne wystarczy, aby właściwy organ przeprowadził kolejne odpowiednie badania, tak aby stosowanie środków przeciwbakteryjnych w stadach brojlerów nie wpływało na wyniki badań na salmonellę w tych stadach. W przypadku gdy nie zostanie wykryta Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium,, a zostaną wykryte środki przeciwdrobnoustrojowe lub efekt hamujący mnoŝenie się bakterii, dane stado brojlerów uznaje się za zakaŝone na potrzeby celu wspólnotowego, o którym mowa w art. 1 ust. 2.
3.1. Transport i przygotowanie próbek Próbki są przesyłane przesyłką ekspresową lub kurierską do laboratoriów określonych w art. 11 i 12 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 w ciągu 25 godzin od ich pobrania. W laboratorium próbki powinny być przechowywane w stanie schłodzonym aŝ do badania, które powinno zostać przeprowadzone w ciągu 48 godzin po ich przyjęciu.
Bioasekuracja na fermie
1. Usytuowanie gospodarstwa 2. Obiekty hodowlane 3. Materiały 4. Dostęp - transport - wejście osób trzecich na teren gospodarstwa
5. System obsługi 6. Pisklęta 7. Zwierzęta domowe 8. Dzikie zwierzęta 9. Pasza 10. Woda
11. Personel - szkolenia - zasady higieny 12. Budynki a przepisy sanitarne 13. Ściółka 14. Sprzęt 15. Leki 16. Preparaty DDD 17. Utylizacja
18. Rejestry A) wizyt na fermie B) leczenia i zabiegów C) historii stada = łańcuch pokarmowy D) pochodzenia piskląt E) kontroli Salmonelli F) pochodzenia paszy G) wykonanej dezynfekcji, dezynsekcji, deratyzacji
Dziękuję za uwagę