Raport TNS Polska dla Ambasady Brytyjskiej w Warszawie
Spis treści 1 Informacje o badaniu 3 2 3 Globalizacja 7 4 Podsumowanie i wnioski 5 Transatlantyckie Partnerstwo w zakresie Handlu i Inwestycji 12 2
1 Informacje o badaniu
Informacje o badaniu Termin realizacji: 5-11 lutego 2016 roku Próba: ogólnopolska reprezentatywna próba 1002 Polaków w wieku 15 lat i więcej Technika: bezpośrednie wywiady wspomagane komputerowo (CAPI) wykonane w ramach badania omnibusowego W wynikach badania zastosowane zostały zaokrąglenia wartości procentowych. Dlatego też wyniki mogą nie sumować się do 100%. 4
2 Podsumowanie i wnioski
Podsumowanie i wnioski Niemal połowa Polaków (46%) pozytywnie postrzega fakt coraz większego powiazania ze sobą gospodarek wielu krajów. Rozwój międzynarodowej działalności wielu firm ma znacznie więcej zwolenników niż przeciwników. Większość społeczeństwa ma dobre skojarzenia z terminem wolny handel oraz globalizacja. Prawie połowa Polaków (48%) słyszała o Transatlantyckim Porozumieniu w sprawie Handlu i Inwestycji, przy czym 30% badanych nie interesowało się tym tematem, 15% - interesowało się w niskim stopniu, a 3% - wykazywało duże zainteresowanie tym zagadnieniem. Polacy w podobnym stopniu (69% - 72%) popierają różne działania, które znajdują się w zakresie umowy o wolnym handlu tj.: ułatwienia wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych, ułatwienia w wymianie handlowej, stopniowe znoszenia ceł w handlu oraz ułatwienia dotyczące inwestycji unijnych w USA i amerykańskich w Unii i równe warunki działania dla inwestorów. Zdaniem Polaków beneficjentami umowy będą przede wszystkim Stany Zjednoczone oraz Unia Europejska (73%). Nieco rzadziej (67%) badani wskazują, że Polska skorzysta na wejściu w życie takiego porozumienia. Mniej niż połowa badanych natomiast dostrzega korzyści płynące z tego przedsięwzięcia dla nich osobiście. Konsekwentnie, najczęściej Polacy uważają, że więcej korzyści niż strat umowa o wolnym handlu przyniesie stronom umowy, tj. Stanom Zjednoczonym (47%) oraz Unii Europejskiej (43%). 6
3 Globalizacja
Gospodarki różnych krajów są coraz bardziej powiązane ze sobą, zależne od siebie. Istnieje dużo międzynarodowych firm działających w wielu krajach, a gospodarka rozwija się swobodnie ponad granicami państw. Czy Pana/i zdaniem jest to zjawisko pozytywne, czy negatywne? 4 14 46 Niemal połowa Polaków (46%) uważa, że coraz bardziej postępujące uzależnienie od siebie gospodarek różnych krajów oraz rozwój przedsiębiorstw ponad granicami państw jest pozytywnym zjawiskiem. Co trzeci Polak (36%) neutralnie odnosi się do tego tematu. Jedynie 4% respondentów dostrzega negatywne aspekty coraz większego powiązania ze sobą gospodarek wielu krajów. 36 Najczęściej pogłębianie zależności między gospodarkami krajowymi jest pozytywnie odbierane przez osoby z wykształceniem wyższym (56%), mieszkańców najmniejszych miast (55%), oraz zwolenników poglądów lewicowych (61%) i centrolewicowych (63%). pozytywne ani pozytywne, ani negatywne negatywne trudno powiedzieć Trudność z oceną tej kwestii najczęściej mają seniorzy (20%) oraz osoby deklarujące swoją złą sytuację materialną (22%). N=1002 8
Istnieje dużo międzynarodowych firm działających w wielu krajach, a gospodarka rozwija się swobodnie ponad granicami państw. Czy Pana/i zdaniem jest to zjawisko pozytywne, czy negatywne? 09.2003 04.2015 02.2016* Pozytywne 49 57 46 Ani pozytywne, ani negatywne 12 17 36 Negatywne 19 15 4 Sprecyzowane stanowiska respondentów, zarówno te pozytywne, jak i negatywne, odnośnie swobodnego, międzynarodowego rozwoju gospodarek różnych krajów, występują obecnie rzadziej niż w poprzednich latach. Badani natomiast mają większą tendencję do wskazywania neutralnych odpowiedzi, co może oznaczać, że jest to obecnie temat mniej kontrowersyjny. Na taką zmianę mogły mieć wpływ ostatnie wydarzenia mające miejsce w Europie i na świecie związane z napływem imigrantów, ale również obecna sytuacja polityczna w Polsce. Trudno powiedzieć 20 11 14 *ze względu na to, że badania realizowane przez CBOS obejmowały próbę Polaków w wieku 18 lat i więcej, na potrzeby porównań dane z badania zostały przeliczone 9
Proszę powiedzieć, czy każde z następujących pojęć kojarzy się Panu/i z czymś bardzo pozytywnym, raczej pozytywnym, raczej negatywnym, czy bardzo negatywnym: wolny handel 18 60 9 212 Pojęcie wolny handel przywołuje u większości Polaków (78%) pozytywne skojarzenia, przy czym 60% respondentów ma raczej pozytywne skojarzenia, a 18% - bardzo pozytywne. Co dziewiąty badany (11%) kojarzy wolny handel negatywnie. Osoby z wyższym wykształceniem, częściej niż inni badani mają pozytywne skojarzenia z tym terminem. globalizacja 9 bardzo pozytywne raczej pozytywne raczej negatywne bardzo negatywne 46 21 3 21 Termin Globalizacja nieco rzadziej kojarzy się pozytywnie Polakom (55%). Negatywne opinie na ten temat ma co czwarty Polak (24%). Co piąty respondent nie potrafi natomiast określić swojego stanowiska na ten temat (21%). Globalizacja częściej przywołuje pozytywne skojarzenia wśród osób o lewicowych oraz centrolewicowych poglądach, a także wśród tych badanych, którzy dobrze oceniają swoją sytuację materialną. trudno powiedzieć N=1002 10
Proszę powiedzieć, czy każde z następujących pojęć kojarzy się Panu/i z czymś bardzo pozytywnym, raczej pozytywnym, raczej negatywnym, czy bardzo negatywnym: Wolny handel EB 82.3 02.2016 Pozytywne 76 77 Negatywne 16 11 Nie wiem/trudno powiedzieć Globalizacja 8 12 EB 82.3 02.2016 Pozytywne 45 55 Negatywne 32 24 W stosunku do wyników pomiarów pochodzących z Eurobarometru realizowanego z 2014 roku odsetek osób, które negatywnie kojarzą wolny handel, spadł o 5 punktów procentowych. Jednocześnie o 1 punkt procentowy wzrósł odsetek tych, którzy posiadają pozytywne skojarzenia z tym terminem. Termin globalizacja kojarzy się Polakom pozytywnie częściej niż w 2014 roku. O 10 punktów procentowych wzrósł odsetek respondentów, którzy zadeklarowali pozytywne skojarzenia z globalizacją, natomiast o 8 punktów procentowych spadł odsetek osób, które mają negatywne skojarzenia. Ogólnie rzecz biorąc należy zwrócić uwagę na spadek odsetka negatywnych skojarzeń, zarówno z wolnym handlem, jak i globalizacją, w stosunku do wyników sprzed 2 lat. Nie wiem/trudno powiedzieć 23 21 11
4 Transatlantyckie Partnerstwo w zakresie Handlu i Inwestycji
Czy słyszał/a Pan/i o Transatlantyckim Porozumieniu w sprawie Handlu i Inwestycji ()- umowie między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki mającej na celu pogłębienie relacji handlowych i inwestycyjnych między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi? N=1002 52 3 15 30 tak, słyszałem/am i bardzo się tym interesowałem/am tak, słyszałem/am i trochę się tym interesowałem/am tak, słyszałem/am, ale się tym nie interesowałem/am nie, nie słyszałem/am, nic o tym nie wiem 48% Polaków słyszało o Niemal połowa badanych (48%) słyszała o Transatlantyckim Porozumieniu w sprawie Handlu i Inwestycji, przy czym 30% słyszało o tej umowie, choć się tym nie interesowało. Co siódmy respondent słyszał o tym przedsięwzięciu i wykazywał małe zainteresowanie tym tematem, natomiast 3% - słyszało i interesowało się tym w dużym stopniu. Więcej niż połowa respondentów (52%) nie słyszała i nic nie wie o umowie o wolnym handlu. Do zainteresowania tematyką umowy o wolnym handlu, częściej od pozostałych respondentów, przyznają się pięćdziesięciolatkowie i osoby, które dobrze oceniają swoją sytuację materialną. Wiedzę na ten temat, jednak bez zainteresowania, z większą częstotliwością wyrażają osoby w wieku 30-39 lat, osoby z wyższym wykształceniem oraz wyborcy Platformy Obywatelskiej. O braku znajomości sprawy porozumienia mówią natomiast częściej osoby wykształcone na poziomie podstawowym, wyborcy Prawa i Sprawiedliwości oraz źle oceniający swoją sytuację materialną. 13
Czy popiera Pan/i następujące posunięcia/działania mające na celu pogłębienie relacji handlowych i inwestycyjnych między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi, czy też jest Pan/i im przeciwny/a: ułatwienia wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych ułatwienia w wymianie handlowej między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi stopniowe znoszenie ceł w handlu między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi ułatwienia dotyczące inwestycji unijnych w Stanach Zjednoczonych i amerykańskich w Unii Europejskiej i równe warunki działania dla inwestorów w UE i USA 22 15 16 18 49 56 54 50 zdecydowanie popieram raczej popieram raczej jestem przeciwny/a zdecydowanie jestem przeciwny/a trudno powiedzieć 7 3 18 8 2 19 7 2 20 6 3 22 2015 2016* 85% 72% 75% 72% 75% 71% 73% 69% Większość Polaków, ogólnie rzecz biorąc, popiera każde z wymienionych działań mających na celu pogłębienie relacji handlowych i inwestycyjnych między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi. Ułatwienia wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych, podobnie jak ułatwienia w wymianie handlowej między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi oraz stopniowe znoszenie ceł w handlu między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi popierane są przez 70-71% respondentów. Natomiast nieco rzadziej (69%) ankietowani są zwolennikami ułatwień dotyczących inwestycji unijnych w Stanach Zjednoczonych i amerykańskich w Unii Europejskiej i równych warunków działania dla inwestorów w UE i USA. W stosunku do wyników opublikowanych przez CBOS w maju 2015 roku spadło poparcie dla wszystkich zaprezentowanych działań. Najbardziej radykalny spadek odnotowano w przypadku ułatwień wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych (o 7 punktów procentowych), z kolei w stosunku do stopniowego znoszenia ceł w handlu między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi, jak również ułatwień dotyczących inwestycji (po 4 punkty procentowe spadku). Najmniejszą zmianę odnotowano natomiast w odniesieniu do ułatwień w wymianie handlowej (spadek o 3 punkty procentowe). Na tego rodzaju zmianę opinii Polaków mogły wpłynąć wydarzenia związane z kryzysem imigracyjnym w Europie. *ze względu na to, że badania realizowane przez CBOS obejmowały próbę Polaków w wieku 18 lat i więcej, na potrzeby porównań dane z badania w tabeli zostały przeliczone N=1002 14
Czy wejście w życie umowy ułatwiającej handel i wzajemne inwestycje między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki będzie korzystne dla: Stanów Zjednoczonych Unii Europejskiej Polski Pana/i osobiście 17 13 13 9 zdecydowanie tak raczej nie trudno powiedzieć N=1002 57 60 54 5 119 7 218 8 3 22 38 13 6 33 raczej tak zdecydowanie nie Polacy dostrzegają najczęściej, że beneficjentami umowy ułatwiającej handel i wzajemne inwestycje między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki są same strony tego porozumienia: Stany Zjednoczone (75%) oraz Unia Europejska (73%). Polska skorzysta na tak utworzonym partnerstwie zdaniem nieco mniejszego odsetka respondentów (67%). Badani najrzadziej wskazują, że takie rozwiązanie będzie korzystne dla nich osobiście (47%). Jednocześnie najwyższy odsetek badanych (33%) nie potrafił ocenić czy takiego typu umowy będą korzystne czy niekorzystne z perspektywy osobistej. Dwudziestolatkowie, osoby z wyższym wykształceniem, deklarujący poglądy centrolewicowe, oceniający swoją sytuację materialną na poziomie średnim oraz, ci, którzy słyszeli i interesowali się w dużym stopniu Transatlantyckim Porozumieniem w sprawie Handlu i Inwestycji częściej dostrzegają, że ustawa o wolnym handlu będzie korzystna dla Unii Europejskiej. Korzyści Stanów Zjednoczonych w tym kontekście dostrzegają z większą częstotliwością osoby z wyższym wykształceniem, centroprawicowymi poglądami oraz ci, którzy słyszeli o bez względu na to, w jakim stopniu się tym interesowali. Wejście w życie tego rodzaju porozumienia byłoby korzystne dla Polski częściej zdaniem osób z wyższym wykształceniem, respondentów o poglądach centrolewicowych oraz tych, którzy swoją sytuację materialną oceniają dobrze. Takie porozumienie natomiast częściej oceniane jest pozytywnie w odniesieniu do sytuacji osoby samego respondenta przez badanych, którzy są wykształceni na poziomie wyższym, mieszkają w miastach 100-500 tysięcy mieszkańców, o poglądach centrolewicowych i dobrze oceniających swoją sytuację materialnych. Ponadto im bardziej respondenci wyrażali swoje zainteresowanie tym tematem, tym częściej zauważali również korzyści płynące z partnerstwa dla Polski i dla siebie osobiście. 15
Czy wejście w życie umowy ułatwiającej handel i wzajemne inwestycje między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki będzie korzystne dla*: 2015 2016** Unii Europejskiej Stanów Zjednoczony ch 71% 73% 77% 75% Polski 67% 67% Pana/i osobiście 45% 48% W stosunku do poprzedniego roku, ogólnie rzecz biorąc, Polacy w bardzo zbliżony sposób oceniali korzyści, jakie odnoszą Unia Europejska, Stany Zjednoczone, Polska oraz oni sami osobiście w wyniku wejścia w życie Transatlantyckiego Porozumienia w sprawie Handlu i Inwestycji. Obecnie nieco częściej Polacy uważają, że na umowie o wolnym handlu skorzysta Unia Europejska (o 2 punkty procentowe) oraz sami respondenci (o 3 punkty procentowe), natomiast rzadziej niż przed rokiem badani sądzą, że korzyści odniosą Stany Zjednoczone (spadek o 2 punkty procentowe). *porównanie odsetków respondentów, którzy uważają, że wejście w życie umowy o wolnym handlu będzie korzystne **ze względu na to, że badania realizowane przez CBOS obejmowały próbę Polaków w wieku 18 lat i więcej, na potrzeby porównań dane z badania zostały przeliczone 16
Czy zawarcie Transatlantyckiego Partnerstwa w sprawie Handlu i Inwestycji () może przynieść, Pana/i zdaniem, więcej korzyści czy strat: światu Unii Europejskiej USA Polsce Panu/i osobiście 39 43 47 39 39 więcej korzyści niż strat więcej strat niż korzyści 16 19 26 14 19 25 13 16 24 15 19 28 15 19 28 tyle samo korzyści i strat trudno powiedzieć Jaki - zdanie Polaków będzie bilans korzyści i strat wynikający z zawarcia Transatlantyckiego Partnerstwa w sprawie Handlu i Inwestycji () dla poszczególnych obszarów? Najczęściej respondenci (47%) wskazują, że to USA będzie czerpało więcej korzyści niż strat z takiego porozumienia. Również Unii Europejskiej, zdaniem Polaków (43%), stosunkowo często partnerstwo przyniesie więcej korzyści niż strat. Nieco rzadziej natomiast bilans pozytywny w związku z umową o wolnym handlu odnotuje świat, Polska i respondent osobiście (po 39%). Osoby z wyższym wykształceniem oraz te, które dobrze oceniają swoją sytuację materialną częściej dostrzegają, że w każdym wymiarze Transatlantyckie Partnerstwo w sprawie Handlu i Inwestycji przyniesie więcej korzyści niż strat. Osoby bardziej zainteresowane tym tematem z większą częstotliwością uważają, że pozytywne efekty przeważają nad tymi negatywnymi w obszarach im najbliższych (tzn. przyniesie więcej korzyści Polsce oraz im osobiście). N=1002 17
Informacje kontaktowe Anna Trząsalska Junior Research Executive Associate anna.trzasalska@tnsglobal.com 22 598 97 05 Urszula Krassowska Account Director urszula.krassowska@tnsglobal.com 22 598 97 11 TNS Polska S.A. ul. Wspólna 56 00-687 Warszawa www.tnsglobal.pl www.facebook.com/tnspolska