1 INSTRUKCJAOBSŁUGI IO/3/JM/2017 WYDANIE DO DOKUMENTACJI TECHNICZNEJ NR DT/1/JAM/12/2015 typ: JM 3XX.100.00 RYBNIK 03/2017
2 Spis treści 1. Przeznaczenie zaworu szybkoupustowego 3 2. Warunki bezpieczeństwa, montażu i eksploatacji 3 3. Narzędzia do montażu i demontażu 6 4. Wykaz zagrożeń eksploatacyjnych 6 5. Informacje o niedopuszczalnym sposobie użytkowania 7 6. Wymagania jakościowe cieczy roboczej 7 7. Podstawowe parametry techniczne zaworów szybkoupustowych 8 8. Budowa i zasada działania zaworu szybkoupustowego 8 9. Części zamienne i elementy szybkozużywające się 9 10. Odpowiedzialność techniczna 10 11. Warunki transportu i składowania 10 12. Wykaz zastosowanych norm i przepisów 10 13. Postanowienia końcowe 11 14. Wykaz części i rysunki techniczne 11
3 Urządzenie może być zainstalowane w układzie hydraulicznym tylko i wyłącznie po szczegółowym zapoznaniu się z niniejszą instrukcją obsługi!!! Nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa oraz wymagań niniejszej instrukcji obsługi, może być przyczyną bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia, uszkodzenia urządzenia lub innych elementów współpracujących w układzie hydraulicznym!!! Urządzenie jest przeznaczone do pracy w układzie hydraulicznym, w którym wartości ciśnienia roboczego w odbiornikach mogą znacznie przewyższać ciśnienie w magistrali zasilającej!!! Niedopuszczalne jest stosowanie urządzenia w układach hydraulicznych, w których osiągane ciśnienia robocze przewyższają wartość dopuszczalnego ciśnienia pracy urządzenia, a także w nieodpowietrzonych układach hydraulicznych!!! W przypadku jakichkolwiek problemów instalacyjnych lub eksploatacyjnych, w okresie gwarancyjnym i pogwarancyjnym skontaktuj się z serwisem Producenta. 1. Przeznaczenie zaworu szybkoupustowego stosowany jest jako wyposażenie bloków zaworowych w celu stabilizacji ciśnienia w przestrzeniach roboczych układów hydraulicznych elementów wykonujących ruch posuwisto-zwrotny, w przypadku nagłych wzrostów ciśnienia, tj.: w stojakach i podporach, w jednoteleskopowych stojakach i podporach, w wieloteleskopowych stojakach i podporach, w siłownikach pomocniczych. 2. Warunki bezpieczeństwa, montażu i eksploatacji W celu zapewnienia bezpieczeństwa, obsługującym hydrauliczne układy sterujące, jak i osiągnięcia najlepszych parametrów technicznych eksploatowanego urządzenia, należy przestrzegać poniższych zapisów. Ustawienie ciśnień powinno być w zakresie i zgodnie z normą PN-EN 1804-3+A1:2012: zamknięcie zaworu w zakresie minimum 10%, ciśnienie otwarcia maksymalnie do 5%.
4 Bezpieczeństwo 2.1. Montaż, demontaż oraz uruchomienie urządzenia może przeprowadzić serwis Producenta lub specjalnie przeszkolony personel Zakładu Górnictwa Podziemnego. 2.2. Należy zadbać o odpowiednią ochronę osób obsługujących urządzenia, wyposażając ich w elementy ochrony osobistej wymaganych w Zakładach Górnictwa Podziemnego, oraz inne dodatkowe, jeśli tego wymagają warunki pracy. 2.3. Przy pracach, wymagających rozładowania ciśnienia roboczego w przestrzeniach podtłokowych podpór głównych lub w obydwu przestrzeniach siłownika, należy zachować szczególną ostrożność i zabezpieczyć stropnicę zgodnie z instrukcją eksploatowanej sekcji obudowy zmechanizowanej. 2.4. Obsługujący powinien niezwłocznie informować przełożonych o występujących problemach technicznych i usterkach uniemożliwiających prawidłowe działanie urządzenia. Montaż i demontaż 2.5. Warunkiem prawidłowej pracy urządzenia, jest podłączenie do odbiornika i układu hydraulicznego zgodnie z opracowanym schematem. 2.6. Montaż należy przeprowadzić z użyciem narzędzi, które nie będą powodowały uszkodzeń urządzenia, a w szczególności wkładu wykonawczego, gniazd systemu STECK-O, przetyczek, śrub oraz dołączanych przewodów wysokociśnieniowych. 2.7. Zaślepki z urządzenia zdejmować bezpośrednio przed montażem, celem zapobieżenia przedostawania się zanieczyszczeń do wnętrza. 2.8. Żadne elementy dołączane do urządzenia tj.: przewody wysokociśnieniowe, manometry, czujniki ciśnienia, nie powinny kolidować z geometrią sekcji obudowy zmechanizowanej w każdym jej położeniu oraz nie powinny wnikać w pole przejścia dla załogi. 2.9. Zawór powinien być zamontowany tak, aby zawsze był swobodny dostęp do wkładu wykonawczego i elementów dołączanych. 2.10. Upewnić się, że zastosowane elementy złączne systemu STECK-O, a w szczególności przetyczki są właściwej jakości. Wnętrza elementów złącznych powinny być czyste, wolne od zadziorów po obróbce mechanicznej, a powierzchnie galwanizowane nie powinny nosić śladów złuszczeń i obić. 2.11. W przypadku zaistnienia konieczności demontażu całego urządzenia lub wkładu wykonawczego, upewnić się, poprzez kilkakrotne przesterowanie urządzenia, czy ciśnienie w siłowniku zostało rozładowane. 2.12. W przypadku konieczności rozładowania ciśnienia w jednej lub obydwu przestrzeniach siłownika, przy braku ciśnienia zasilania w układzie hydraulicznym, rozładowanie ciśnienia nastąpi do układu hydraulicznego.
5 Zachować ostrożność przy demontażu urządzenia, gdyż jego elementy mogą być pod wpływem ciśnienia resztkowego, objawiającym się krótkotrwałym wyrzutem cieczy ze szczelin i otworów. Należy zadbać o odpowiednią ochronę oczu oraz skóry!!! Samodzielnie nie wolno zmieniać ciśnienia nastawy. W przypadku usterki zawór szybkoupustowy po wyjęciu z bloku zaworu zwrotnego sterowanego w warunkach kopalnianych należy wymienić na inny sprawny. Eksploatacja: 2.13. Zainstalowane i podłączone do układu hydraulicznego urządzenie można uruchomić. W czasie napełniania należy obserwować pracę urządzenia oraz zachowanie się siłownika. Należy upewnić się, czy ciśnienie zasilania nie przekracza wartości 25 [MPa], oraz nie jest mniejsze niż 15 [MPa]. Utrzymywanie ciśnienia zasilania poniżej 15 [MPa], może być przyczyną powstawania niekorzystnych dla całego układu hydraulicznego drgań, oraz powodować niepełne otwarcie zaworów. Zwrócić szczególną uwagę na wartość ciśnienia w magistrali spływowej, która nie powinna przekraczać 2 [MPa]. Można o to zadbać poprzez zastosowanie zaworów przelewowych na magistrali spływowej, ustawionych na odpowiednią wartość ciśnienia otwarcia oraz dobór sterowania z wkładami wykonawczymi i przewodami wysokociśnieniowymi o odpowiednich wielkościach pól przekroju 2.14. Po rozparciu siłownika, sprawdzić szczelność połączeń. 2.15. W czasie prawidłowej eksploatacji urządzenie nie wymaga żadnej regulacji. 2.16. W celu uzyskania maksymalnych parametrów pracy bloku podwójnych zaworów zwrotnych sterowanych, należy zadbać o prawidłowy dobór pozostałych elementów układu hydraulicznego, jak sterowanie hydrauliczne oraz magistrale zasilające i spływowe, uwzględniając ich charakterystyki pracy.
6 3. Narzędzia do montażu i demontażu Do montażu i demontażu urządzenia należy użyć: młotka ślusarskiego, prostych narzędzi dźwigniowych do elementów systemu STECK-O. 4. Wykaz zagrożeń eksploatacyjnych Zagrożenia przy zaworach szybkoupustowych związane są przede wszystkim z wysokim ciśnieniem medium roboczego w układzie hydraulicznym, które może być przyczyną: nagłego uderzenia strugi medium pod ciśnieniem w przypadku zewnętrznego uszkodzenia, gniazda przyłączeniowego STECK-O lub przewodu wysokociśnieniowego, co stanowi, bezpośrednie zagrożenie dla skóry i wzroku obsługującego, wyrwania końcówki przewodu pod ciśnieniem z gniazda przyłączeniowego w korpusie bloku, wskutek wysunięcia się nieprawidłowo założonej lub niewłaściwej jakości przetyczki, i uderzenia, obsługującego pracownika. Niedokładna wymiana zaworu szybkoupustowego w korpusie bloku zaworowego może być przyczyną jego uszkodzenia bądź wyrwania, co może być przyczyną zagrożenia życia bądź bardzo poważnego uszkodzenia ciała obsługującego oraz zniszczenia innych urządzeń w bezpośrednim otoczeniu. Każda wymiana przewodów hydraulicznych lub ich odłączenie od zaworu zwrotnego sterowanego, a także każda wymiana wkładu wykonawczego musi być poprzedzona odcięciem zasilania od zaworu zwrotnego sterowanego i obniżeniem do zera ciśnienia w hydraulicznym elemencie wykonawczym
7 5. Informacje o niedopuszczalnym sposobie użytkowania zabrania się wykonywania jakichkolwiek czynności naprawczych bądź remontowych w czasie eksploatacji urządzeń, zabrania się jakiejkolwiek ingerencji w konstrukcję zaworu, zabrania się używania uszkodzonych elementów złącznych, a w szczególności przetyczek, zabrania się stosowania elementów dławiących przepływ bez uzgodnienia z producentem urządzenia i układu hydraulicznego, zabrania się stosowania, do wyciągania wkładów zaworowych, medium roboczego pod ciśnieniem podawanego do jakiegokolwiek z gniazd w korpusie!!! w otwory korpusu i wkładu zaworowego nie można wkładać żadnych przedmiotów, które mogą być przyczyną jego niewłaściwej pracy lub uszkodzenia, zabrania się używania do czyszczenia i konserwacji środków żrących, które w istotny sposób mogą wpłynąć na strukturę użytych materiałów konstrukcyjnych, zabrania się zacierania znaków identyfikacyjnych na korpusie zaworu i nanoszenia własnych!!! 6. Wymagania jakościowe cieczy roboczej może pracować na medium roboczym typu: ciecze hydrauliczne na bazie olejów mineralnych, oleje mineralne, trudno palne ciecze HFA, HFB, HFC wg PN-EN ISO 6743-4:2015-09, które stanowią emulsję wodno-olejową o stężeniu 1,5 3 %. Producent hydrauliki sterowniczej powinien dostosować się do wymagań producenta kompletnej obudowy w zakresie wyboru producenta cieczy hydraulicznej. Tabela 1. L.p. Producent Nazwa koncentratu 1. Fuchs/Century Solcenic 2 Solcenic 2 BW Solcenic 3 A Solcenic 2000 M Solcenic 2011 Solcenic 2012 Solcenic 2020 Solcenic 3002 SolcenicErosyn 3050 SolcenicErosyn 3060 RenolinErosyn BOA II 2. Mobil Oil Mobilmet S-122 3. Quaker LTD Quintolubric 812-01 Quintolubric 814-01 Quintolubric N 807 AL Shell Tellina Q
8 Filtracja i temperatura pracy Producent zaworów szyboupustowych, wymaga stosowania filtracji cieczy hydraulicznej w zakresie 40 60 [μm]. Ze względu na zastosowane materiały pierścieni uszczelniających typu O, pierścieni oporowych i ślizgowych, producent wymaga, aby temperatura cieczy hydraulicznej, w ciągłej pracy, nie przekraczała 55-60 ºC. Należy zadbać o dobry stan techniczny wszystkich filtrów znajdujących się w układzie hydraulicznym. Wszystkie elementy dołączane do zaworu szybkoupustowego przed podłączeniem powinny być starannie oczyszczone Tabela 2. 7. Podstawowe parametry techniczne zaworów szybkoupustowych Parametr Ciśnienie robocze, p rob (nastawy): - minimalne - maksymalne Maksymalny przepływ Przyłącza hydrauliczne Typ zaworu / kategoria DN 10 JM 300.100.00 25 60 DN 10 JM 310.100.00 25 60 Typ zaworu DN 12 JM 312.100.00 25 60 DN 20 JM 320.100.00 25 60 Jednostka MPa 142 285 523 1900 [l/min] STECKO 10 STECKO 10 STECKO 12 STECKO 20 A/lb A/III A/III A/IV Masa 0,376 1,330 1,352 1,396 kg Temp. stosowania od + 5 do + 60 C 8. Budowa i zasada działania zawaoru szybkoupustowego JM.310.100.00 (rys. 2), JM.312.100.002 (rys. 3) oraz JM.320.100.00 (rys. 4) zbudowany jest z następujących elementów (rozdział 14): 1. Przyłącze (tabela 1) 2. Suwak 3. Korpus zaworu głównego 4. Sprężyna 5. Zawór sterujący JM300.100.00 6. Korpus zaworu sterującego
9 7. Zaworek uszczelniający 8. Tłoczek 9. Talerzyk 10. Sprężyna 11. Śruba regulująca ciśnienie 12. Obudowa sprężyny 13. Pierścienie o-ring JM.3XX.100.00, jest stosowany w blokach zaworowych. Zawór sterujący JM.300.100.00 (rys. 1) jest nastawiony na ciśnienie wymagane dla danego urządzenia. Kiedy następuje nagły wzrost ciśnienia powyżej zadanego, zawór sterujący absorbuje nadmiar energii i pozwala na bezpieczną pracę urządzeń. UWAGA: Zawór JM.310.100.00, JM.312.100.00 oraz JM.320.100.00 mogą współpracować wyłącznie z zaworem sterującymi typu DN JM 300.100.00 (produkcji firmy JAMMET ), ze względu na budowę wewnętrzną i charakter współpracy. Zastosowanie zaworu sterującego innego typu niż zalecany przez producenta spowoduje zagrożenie dla zdrowia i życia użytkownika! Konfiguracje dla zaworów szybkoupustowych wg rysunków (rozdział 14). Tabela 1 Rysunek Oznaczenie zaworu Przyłącze DN MX (gwint metryczny) 1 JM.300.100.00 10 - - - 2 JM.310.100.00 10 M28x1,5/M40x2 M28x1,5/M42x2 M28x1,5/M45x2 3 JM.312.100.00 12 M28x1,5/M40x2 M28x1,5/M42x2 M28x1,5/M45x2 4 JM.320.100.00 20 M28x1,5/M40x2 M28x1,5/M42x2 M28x1,5/M45x2 Uwaga: Korpusy zaworów są identyczne w każdym typie zaworu. 9. Części zamienne i elementy szybkozużywające się W przypadku dokonywania wymiany części i elementów szybko zużywających się: producent zaleca wymianę wkładów wykonawczych w całości, szczególnie w okresie gwarancyjnym, w przypadku naprawy pogwarancyjnej, części zamienne należy zamawiać wg numerów podanych w tabelach. Do grupy elementów szybkozużywających się producent zalicza pierścienie uszczelniające, pierścienie oporowe i ślizgowe, których trwałość jest zależna od jakości koncentratu w cieczy, twardości wody i odczynu ph, czystości cieczy hydraulicznej oraz temperatury pracy. Do wymiany ww. elementów uprawniony jest Serwis Producenta lub uprawniony personel zaznajomiony z niniejszą Instrukcją Obsługi.
10 10. Odpowiedzialność techniczna Za prawidłowe działanie zaworów szybkoupustowych w układzie hydraulicznym oraz jego sprawność techniczną odpowiada Użytkownik. Producent odpowiada za wady fabryczne, wynikające z błędów technologicznych w procesie produkcji lub błędów konstrukcyjnych. Należy pamiętać, że zawór szybkoupustowy jest urządzeniem wykonanym precyzyjnie, a Producent dołożył wszelkich starań, żeby w prawidłowych warunkach eksploatacji funkcjonował bezawaryjnie. 11. Warunki transportu i składowania Transport i składowanie, powinny odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed: uszkodzeniami mechanicznymi, niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych, przypadkowym usunięciem zaślepek ochronnych z gniazd przyłączeniowych STECK-O. Przy przewidywaniu dłuższego składowania i transportu (powyżej 3 miesięcy) lub w ujemnych temperaturach wnętrza bloku podwójnych zaworów zwrotnych sterowanych należy zakonserwować płynem POLIKON-TEST lub innym o podobnych własnościach ochronnych. Producent do wytworzenia zaworów szybko upustowych, zastosował wysokogatunkowe stale, o wysokich parametrach fizykomechanicznych, które są przeznaczone do pracy w agresywnym środowisku. Jednak po pewnym czasie eksploatacji, szczególnie w kontakcie z solankami, pyłem, kwaśnymi atmosferami gazowymi i wysoką temperaturą, na zewnętrznych powierzchniach mogą pojawić się zmatowienia i płytkie wżery, które nie wpływają na parametry wytrzymałościowe zaworu ani na jego funkcjonalność. 12. Wykaz zastosowanym norm i przepisów Urządzenie będące przedmiotem niniejszej instrukcji, zostało zaprojektowane zgodnie z najnowszym stanem techniki, ze szczególnym uwzględnieniem niżej wymienionych norm i przepisów: PN-EN ISO 12100:2012 PN-EN 1804-3+A1:2012 PN-G-32000:2011 PN-EN ISO 4413:2011 PN-EN 13463-1:2010
11 13. Postanowienia końcowe Nie stosowanie się do zaleceń niniejsze instrukcji, a w szczególności świadome ignorowanie informacji o niedopuszczalnych sposobach użytkowania bloku podwójnych zaworów zwrotnych sterowanych, może być przyczyną narażenia osób znajdujących się w strefie pracy ww. urządzeń, na utratę życia, zdrowia lub trwałe kalectwo oraz uszkodzenia samego zaworu, co będzie skutkowało utratą gwarancji udzielonej przez producenta. Jedynym i wyłącznym właścicielem dokumentacji konstrukcyjnej zarówno aktualnej jak i archiwalnej bloku zaworów zwrotnych sterowanych jest firma Jammet, posiadająca do tej dokumentacji wszelkie prawa autorskie. 14. Wykazy części i rysunki techniczne Rys. 1. JM 300.100.00
12 Rys. 2. JM 310.100.00
13 Rys. 3. JM 312.100.00
14 Rys. 4. JM 320.100.00