Józef - troskliwy opiekun rodzin (klasy 4-6 szkoły podstawowej)

Józef - troskliwy opiekun rodzin (klasy 4-6 szkoły podstawowej) I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Ukazanie wiary, troski i służby Józefa względem Świętej Rodziny oraz wskazanie na potrzebę naśladowania Jego postępowania. Rozwijanie przekonania, iż działanie Józefa jest udziałem w życiu Boga. Powołuje On Józefa do określonych zadań także i dzisiaj wobec współczesnej rodziny chrześcijańskiej Treść orędzia zbawczego Zrozumienie roli Józefa w dziejach zbawienia stanowi istotny element formacji religijnej dziecka. Nie można bowiem ujmować Józefa w oderwaniu od posłania i osoby Jezusa i Maryi. Troska, jaką otacza swoją Rodzinę, jest ciągle godna naśladowania. Kościół wskazuje nam, iż Józef został powołany przez Boga, by wziął do siebie Maryję, swoją Małżonkę, albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło. Józef poprzez to posłanie realizuje swoją oso-

bę. Dla niego konkretną formą życia i uświęcania jest właśnie Jogo Rodzina. Bezpieczeństwo Jezusa jest dla Niego celem i cały się tomu dziełu poświęca. W homilii wygłoszonej w Kaliszu Jan Paweł 11 wypowiedział niezwykle cenną uwagę na temat św. Józefa: Nie wahał się zawierzyć Bogu siebie i swoją Rodzinę. W mocy tego zawierzenia spełnił do końca misję, jaką powierzył Mu Bóg wobec Maryi i Jej Syna. Zaręczony z Maryją Józef stanął przed tajemnicą cudownego poczęcia. Józef nie wiedział, jak ma się zachować wobec cudownego" macierzyństwa Maryi. Szukał zapewne odpowiedzi na to dręczące go pytanie, ale nade wszystko szukał wyjścia z tej trudnej dla siebie sytuacji. Wprowadzony jednak przez anioła w tajemnicę, wziął Maryję do siebie, do domu w Nazarecie (Mt 1, 23). Podporządkowując się dekretowi o spisie ludności, udaje się z Nią do Betlejem, gdzie urodził się Jezus. Po nadaniu Dziecku imienia, w obliczu prześladowania - ucieka z Matką i Dzieckiem do Egiptu. Ojciec święty w homilii w Kaliszu stwierdza: Józef z Nazaretu, który uchronił Jezusa od okrucieństwa Heroda, staje w tej chwili przed nami jako wielki rzecznik sprawy obrony życia ludzkiego od pierwszej chwili poczęcia aż do naturalnej śmierci. Po śmierci Heroda wraca do Nazaretu, gdzie opiekuje się Świętą Rodziną. Na kartach Pisma Świętego Józef nie wypowiada żadnego słowa - milczy, ale o Jego oddaniu świadczy działanie pełne pokory i zatroskania. Uczy nas pokornego życia, poddania się Bogu, oddania swojego życia dla dobra innych, a przede wszystkim uczy chronić życie od jego początku. Zycie Świętej Rodziny nie było łatwe, potrzebna była wiara, aby przezwyciężyć przeróżne trudności i przeciwności - chwile zwątpienia, szukanie bezpiecznego miejsca przed Herodem, obrona życia Jezusa. Józef zwycięża wszystkie przeciwności, staje się dla nas wzorem. Metody i środki dydaktyczne Zapoznanie uczniów z tekstami ewangelicznymi Praca w grupie z tekstem biblijnym Rozmowa kierowana Teksty biblijne: Mt 1, 18-21. 24; Łk 2,1. 3-7; Mt 2, 13-15; Mt 2, 19-21. 23 Wiersz św. Teresy od Dzieciątka Jezus

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY WSTĘP 1. Nauczyciel zawiesza na tablicy reprodukcję obrazu Świętego Józefa Kaliskiego. 2. Prowadzący lekcję pyta, czy ktoś już widział ten obraz? Jeśli odpowiedź jest twierdząca - odpowiada gdzie, jeśli przecząca - nauczyciel zadaje pytania pomocnicze: np. kogo widzimy na obrazie, jak się zachowują postaci itp. Opisując, co możemy zobaczyć na reprodukcji, można wykorzystać następujące opracowanie: Obraz posiada duże wymiary (1,5 x 2,5 m.) i namalowany został farbami olejnymi na lnianym płótnie. (...) Obraz przedstawia Świętą Rodzinę, której harmonijnie ustawione postacie, z unoszącym się nad nimi Bogiem Ojcem i gołębicą symbolizującą Ducha Świętego, umieszczone są na tle panoramy typowego polskiego miasta - z licznymi dachami domów, wieżami kościelnymi, ceglanym murem obronnym i otaczającą go rzeką oraz bogatą roślinnością. Najprawdopodobniej została ukazana na nim scena powrotu dwunastoletniego Jezusa z Matką Boską i św. Józefem z Jerozolimy do Nazaretu, wkrótce po jego odnalezieniu w świątyni. (...) Możemy jednak dostrzec tutaj także więź Józefa z Bogiem Ojcem. Wpatrując się w typ twarzy Józefa i Boga Ojca, możemy dostrzec, że jest to ten sam typ twarzy. Chciałoby się więc powiedzieć, że Bóg Ojciec i św. Józef w tym wizerunku to niejako bracia bliźniacy. Tak bardzo promieniuje Boże Ojcostwo w ojcostwie św. Józefa (...). Józef o zamyślonej twarzy zdaje się być wpatrzony w ziemię, w Jezusa, ale chyba także w siebie, rozważający wielkie sprawy Boże, rozważający być może swą drogę absolutnie niecodzienną. (...) Św. Józef odziany jest w suknię koloru brunatno-czarnego oraz płaszcz, narzutę koloru purpurowego. W szatach koloru brunatnego, czarnego przedstawiani są w ikonografii klasycznej mnisi, asceci. Kolor ten oznacza radykalne ubóstwo, wyrzeczenie się dóbr tego świata oraz pokorę. Polski termin pokora jest tłumaczeniem łacińskiego terminu humilitas, wywodzącego się swym źródłosłowem od słowa humus, który oznacza żyzną ziemię. Być pokornym oznacza być jak ziemia, po której można deptać i która jednocześnie pragnie ciągle służyć człowiekowi, dostarczając mu tego, co potrzebne do fizycznego życia człowieka. Purpura szaty zewnętrznej Józefa oznacza jego godność królewską fakt, że pochodzi on z królewskiego rodu Dawida, a także, że on sam jest wielkim patriarchą z wielkiego

królewskiego rodu. Natomiast lilia w jego lewej ręce symbolizuje czystość, niewinność, dziewictwo (O. A. Jacyniak, Ze świętym Józefem na przełomie tysiącleci, Kalisz 2002, s. 126-127). Nauczyciel zapoznaje uczniów z celem katechezy i podaje temat: Józef - troskliwy opiekun rodzin. Proponuje, aby uczniowie przypatrzyli się bliżej postaci patrona naszej diecezji. ROZWINIĘCIE 1. Podział klasy na cztery grupy. Każda z grup otrzyma tekst, biblijny (zał. 1), polecenia w formie instrukcji wraz z kartą pracy (zał. 2) 2. Uczniowie w grupach odczytują fragmenty biblijne. Wypełniają karty pracy z ewentualną pomocą nauczyciela. Następnie liderzy wszystkich grup po kolei przedstawiają na forum klasy wyniki pracy. Uczniowie z pozostałych grup dopowiadają to, na co dana grupa nie zwróciła uwagi. Lider każdej grupy zapisuje zebrane wnioski na schemacie narysowanym na tablicy argumentując cechę Józefa według podanego przykładu {zał. 3). 3. W podsumowaniu zwracamy uwagę, że Józef, chociaż jest milcząca postacią wypełnia wszystkie zadania, które powierzy! mu Bóg. Jest dla nas wzorem we wsłuchaniu się w głos Boga. Troszczy się od samego początku o Jezusa i Maryję, nie boi się być zawsze blisko. Jest opiekuńczy, odpowiedzialny, wytrwały, pokorny, choć niekiedy czuje ludzki lęk. 4. Nauczyciel rozdaję każdemu uczniowi kolorową kartkę (ważne, by te kartki miały różne kolory - oznaczają one różnorodność pośród naszych ojców), na której ma zapisać imię swego ojca. Kartki zostają przywieszone na tablicy obok obrazu.. 5. Wspólne uzupełnianie schematu, którego celem jest uświadomienie posiadania wspólnych cech Józefa i ojców uczniów (;zal. -7). ZAKOŃCZENIE 1. Nauczyciel stwierdza, iż podobnie jak Józef - nasi dzisiejsi oj cowie- stykają się z różnymi sytuacjami w życiu takimi jak: brak pracy, potrzeba spłacenia kredytów, odpowiedzialność za (...), po dejmowanie trudnych decyzji itp.. Podkreśla, że jeśli człowiek prn-

gnie dobra drugiej osoby (rodziny), Bóg zawsze jest blisko. Potrzebujemy dzisiaj zawierzenia i zapatrzenia się w postać Józefa, by tak jak On, słuchać tego, co mówi do nas Bóg. 2. Czyta na zakończenie wiersz św. Teresy od Dzieciątka Jezus (zał. 5) ZESZYT UCZNIA Przepisać schemat z tablicy do zeszytu jako notatkę. Ułożyć modlitwę w intencji rodzin, szczególnie ojców. Zadanie dla chętnych - wykonać rysunek, na którym przedstawisz całą twoją rodzinę. Zał. 1 Teksty z Ewangelii dotyczące św. Józefa: Po zaślubinach w Nazarecie Maryi z Józefem, wpierw nim zamieszkali razem, znalazła się brzemienną za sprawą Ducha Świętego. Mąż Jej, Józef, który był człowiekiem sprawiedliwym i nie chciał narazić Jej na zniesławienie, zamierzał oddalić Ją potajemnie. Gdy powziął tę myśl, oto anioł Pański ukazał mu się we śnie i rzekł: «Józefie, synu Dawida, nie bój się wziąć do siebie Maryi. Porodzi Syna, któremu nadasz imię Jezus». Zbudziwszy się ze snu, Józef uczynił tak, jak mu polecił anioł Pański: wziął swoją Małżonkę do siebie. Mt 1,18-21. 24 W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. Udał się więc Józef z miasta Nazaret do miasta rodzinnego, zwanego Betlejem, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszedł dła Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie. Łk 2,1. 3-7 Gdy odjechali trzej mędrcy, oto anioł Pański ukazał się Józefowi we śnie i rzekł: «Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę i uchodź do Egiptu; pozostań tam, aż ci powiem; bo Herod będzie szukał Dziecięcia, aby

Je zgładzić». On wstał, wziął w nocy Dziecię i Jego Matkę i udał się do Egiptu. Mt 2,13-1 f> A gdy Herod umarł, oto Józefowi w Egipcie ukazał się anioł Pański we śnie, i rzekł: «Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę i idź do ziemi Izraela, bo już umarli ci, którzy czyhali na życie Dziecięcia». On więc wstał, wziął Dziecię i Jego Matkę i wrócił do miasta, zwanego Nazaret, i tam osiadł. Mt 2,19-21. 23 Zał. 2: Karta pracy GRUPA I Wybierzcie spośród siebie przedstawiciela, który będzie relacjonował wyniki waszej pracy. Dokładnie przeczytajcie podany fragment z Ewangelii i wypełnijcie kartę pracy. Na wykonanie zadania OKOLICZNOŚCI ZADANIE CECHY CHARAK- TERYSTYCZNE JÓZEFA DZIAŁANIE JÓZEFA Lk 2,1 :i - Rozporządzenie Józef musi dać Cezara Augusta, się zapisać z żeby przeprowa- poślubioną dzić spis ludności sobie Maryją Troskliwy Nie mógł znaleźć miejsca w gospodzie w Betlejem Opiekuńczy wobec Maryi i nowo narodzonego Dziecięcia Przyjęcie Dziecięcia

GRUPA II Wybierzcie spośród siebie przedstawiciela, który będzie relacjonował wyniki waszej pracy. Dokładnie przeczytajcie podany fragment z Ewangelii i wypełnijcie kartę pracy. Na wykonanie zadania macie 10 minut. Powodzenia! OKOLICZNOŚCI Odjechali trzej mędrcy ZADANIE CECHY CHARAKTERY- STYCZNE JÓZEFA DZIAŁANIE JÓZEFA Wstań Posłuszny, pokorny Wstał Weź Dziecię i Matkę Uchodź do Egiptu i tam pozostań Troskliwy, odpowiedzialny Odważny, ho uratował Jezusa przed prześladowaniem Heroda Wziął w nocy Dziecię i Jego Matkę Udał się do Egiptu Mt 2,13-15 GRUPA III Wybierzcie spośród siebie przedstawiciela, który będzie relacjonował wyniki waszej pracy. Dokładnie przeczytajcie podany fragment z Ewangelii i wypełnijcie kartę pracy. Na wykonanie zadania macie 10 minut. Powodzenia! OKOLICZNOŚĆ ZADANIE CECHY CHARAKTE- RYSTYCZNE JÓZEFA DZIAŁANIE JÓZEFA Mt 2,19-21. 23 Umarł Herod Wstań Pokorny, posłuszny Wstał Weź Dziecię i Matkę Wytrwały Wziął Dziecię i Jego Matkę Idź do ziemi Izraela Opiekuńczy, troskliwy Wrócił do miasta Nazaret I osiadł tam

GRUPA IV Wybierzcie spośród siebie przedstawiciela, który będzie relacjonował wyniki waszej pracy. Dokładnie przeczytajcie podany 1'ragment z Ewangelii i wypełnijcie kartę pracy. Na wykonanie zadania macie 10 minut. Powodzenia! OKOLICZNO- ŚCI ZADANIE CECHY CHARAKTE- RYSTYCZNE JÓZEFA Zaślubiny Maryi z Józefem Nie bój się wziąć do siebie Maryi Porodzi Ona Syna Nadasz mu imię Jezus Wrażliwy Opiekuńczy, odpowiedzialny, troskliwy wobec Rodziny DZIAŁANIE JÓZEFA Chciał Ją oddalić potajemnie Uczynił tak, jak polecił Anioł pański wziął swoją Małżonkę do siebie Ml, 1, 1 K 2 1. 24 Zal 3 Schemat na tablicy TROSKLIWY, bo opiekuje się Maryją i Jezusem SŁUCHA CO DO NIEGO MÓWI BÓG OPIEKUŃCZY, bo troszczy się o Maryję i Jezusa WYTRWAŁY, POKORNY, ODPOWIEDZIALNY, bo cierpliwie cze- bo zawierzył bo nie boi się triu ka, aż Herod swoje życie dów dnia powsze umrze Bogu dniego

Zał. 4 Czy dzisiejsi ojcowie odzwierciedlają postawę Świętego Józefa? SŁUCHA BOGA WYJEŻDŻA DO PRACY ZA GRANICE CZUJE STRACH PRZED UTRATĄ PRACY JEST ODPOWIEDZIALNY, BO PROWADZI DZIECI DO KOŚCIOŁA Zał. 5 DO ŚWIĘTEGO JÓZEFA Twe życie, Józefie święty, Przeszło w ciszy i skromności, Lecz zdobił je niepojęty Czar Chrystusowej piękności! Nieraz Syn Boży z radością Podlega rozkazom Twdim, A Ty Go darzysz miłością I tulisz na sercu swoim!. Jak Ty w samotności, w cieniu, Służyć chcemy najgoręcej Matce Bożej w uniżeniu I Dzieciątku, ach, nic więcej! Matka Teresa wybrana Mówi, że zawsze do Ciebie Szła ufna, i wspomagana Bywała w każdej potrzebie. Gdy skończy się ziemska droga, Ujrzymy Cię, Opiekunie, Z Maryją u stóp Stwórcy Boga, W niebiańskich płomieni łunie. A życia Twego historię, Nie znaną śmiertelnym zgoła I czynów Twych jasnych glorię Uczcimy wśród Świętych koła. Św. Teresa z Lisieux