Okna i drzwi w domu energooszczędnym Wysoka jakość zastosowanych materiałów i dbałość o ich poprawny montaż to podstawa sukcesu w energooszczędnym budownictwie. Szczególnie istotne jest to w przypadku okien, drzwi i przegród przezroczystych zwanych stolarką budowlaną. Producenci stolarki budowlanej prześcigają się w różnych ofertach, posługując się przy tym pojęciami, które często nie są zrozumiałe przez inwestorów chcących zakupić okna lub drzwi zewnętrzne. Biorąc pod uwagę wiele wariantów oszklenia i kilka rodzajów materiałów na ramy stolarki, możliwości wyboru jest dużo, więc i prawdopodobieństwo popełnienia błędu w tym wyborze jest duże. Dodatkowo parametry nawet najlepszego okna mogą ulec pogorszeniu z powodu źle wykonanego montażu. Podobne problemy dotyczą drzwi wejściowych. Zważając na wyżej wymienione zagrożenia, poniżej zaprezentowano podstawowe informacje niezbędne dla inwestora, aby mógł poprawnie wybrać i zamontować stolarkę budowlaną w budynku energooszczędnym. OKNA Okna stanowią istotny element domu energooszczędnego, ponieważ ich parametry termiczne, rozmieszczenie oraz prawidłowy montaż znacznie wpływają na zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania pomieszczeń. Prawidłowo wykonany projekt oszklenia oraz wybór stolarki okiennej o dobrych parametrach termicznych wpływa na zmniejszenie strat cieplnych, a także pozwala chronić pomieszczenia przed nadmiernym nagrzewaniem w okresie letnim. Obecnie obowiązujące wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej budynku, znajdują się w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie z dnia 5 lipca 2013 roku1. W budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego (internat, akademik, plebania itp.) wartości współczynnika przenikania ciepła Uw (dla całego okna, czyli szyby i ramy łącznie) nie mogą być większe niż: w przypadku okna (z wyjątkiem połaciowych2), drzwi balkonowych i powierzchni przezroczystych nieotwieranych: 1,3 W/m 2 K; w przypadku okna połaciowego: 1,5 W/m 2 K; w przypadku okien w ścianach oddzielających pomieszczenia ogrzewane od nieogrzewanych: 1,5 W/m 2 K. Na pewno nie są to wymagania, dzięki którym można zapewnić wysoki poziom efektywności
energetycznej budynku. Aby o oknie można było powiedzieć, że jest energooszczędne, to powinno się ono charakteryzować niskimi stratami ciepła przez szybę, wysoką izolacyjnością ram okiennych oraz powinno być ono szczelnie zamontowane. Okna o standardzie energooszczędnym powinny charakteryzować się współczynnikiem Uw dla okna referencyjnego (jednoskrzydłowe okno o wymiarach 1230x1480 mm) nie większym niż 1,0 W/m 2 K. Właściwości izolacyjne okien są często parametrami decydującymi o wyborze danego typu okna i z tego powodu należy pamiętać, że współczynnik Uw jest wartością, którą można swobodnie kształtować. Współczynnik Uw dla okna o większych wymiarach czy dla okna z zamontowaną roletą będzie niższy, co na pierwszy rzut oka jest cechą pożądaną przez klienta. Z tego powodu należy pamiętać, że parametrem wiarygodnym, dzięki któremu możemy porównywać modele okien, jest współczynnik Uw podawany jedynie dla okna referencyjnego, który można sprawdzić w katalogach producentów bądź w specyfikacji technicznej okna. Konstrukcja okna energooszczędnego jest bardziej skomplikowana niż okna tradycyjnego. Spowodowane jest to chęcią osiągnięcia jak najlepszych parametrów termicznych. W tym celu stosuje się szyby zespolone podwójne bądź potrójne, a przestrzeń międzyszybowa wypełniona jest gazami szlachetnymi. W tego typu oknach ważne jest, aby szkło było pokryte powłoką niskoemisyjną (szyba wewnętrzna), która powoduje odbijanie" uciekającego ciepła, a rama wykonana była z PCV, aluminium czy drewna i posiadała wysoką izolacyjność termiczną. Oprócz parametrów termicznych okna powinny się charakteryzować odpowiednimi właściwościami akustycznymi, przepuszczać odpowiednią ilość światła słonecznego, zapewniać właściwe i adekwatne do potrzeb warunki bezpieczeństwa. Możliwe są więc różne rozwiązania techniczne łączące ze sobą oczekiwania inwestora w zakresie ww. właściwości okien oraz pozwalające na ich zastosowanie w budynkach energooszczędnych. W celu poprawienia parametrów termicznych okna można zastosować zewnętrzne osłony przeciwsłoneczne. Najkorzystniejsze są rolety zewnętrzne, ponieważ w przeciwieństwie do rolet wewnętrznych odbijają promieniowanie słoneczne jeszcze przed szybą, co w okresie letnim zabezpiecza pomieszczenie przed nadmiernym nagrzewaniem. W okresie zimowym rolety również będą przydatne, ponieważ między oknem a roletą powstaje tzw. poduszka powietrzna stanowiąca dodatkową warstwę izolacyjną. Należy przy tym pamiętać, że aby możliwie efektywnie wykorzystać zalety rolet, trzeba w nocy roletę opuścić, a następnie w ciągu dnia podnieść. W tym celu bardzo korzystnym rozwiązaniem jest instalacja automatycznego systemu sterowania podłączonego do czujników temperatury i wykonującego te czynności za nas. Aby stolarka okienna była skuteczną barierą dla strat ciepła, bardzo istotny jest jej prawidłowy montaż. W tym celu należy stosować tzw. ciepły montaż, który prowadzi do zmniejszenia strat ciepła na styku ościeżnic z murem.
Rys. 1. Osadzenie okna w warstwie ocieplenia (źródło: www.cieplymontazokien.pl/montazokienw2w.html). Aby wyeliminować powstawanie mostków termicznych, okno należy osadzić w warstwie ocieplenia. Nie można jednak zamontować ościeżnicy poza murem, bezpośrednio w warstwie ocieplenia. W tym celu trzeba zbudować dodatkowe rusztowanie, na którym będzie można je oprzeć w stabilny sposób. Ciepły montaż (montaż warstwowy) opiera się na zastosowaniu trzech warstw o ściśle określonych właściwościach. Tylko sucha warstwa izolacji zapewnia długotrwałą ochronę przed przemarzaniem i pleśnią. Uszczelnienie wewnętrzne (taśma paroszczelna) stanowi tarczę ochronną" dla warstwy izolacji termicznej, uniemożliwiając przenikanie do niej pary wodnej i wilgoci z wnętrza budynku. Środkowa warstwa (piana montażowa) pełni rolę izolatora termicznego i akustycznego. Uszczelnienie zewnętrzne (taśma paroprzepuszczalna) zabezpiecza przed wnikaniem wilgoci do wewnątrz, przy jednoczesnym umożliwieniu wyprowadzenia jej z wewnątrz budynku na zewnątrz. System ciepłego montażu, składający się z odpowiednio dobranych folii paroprzepuszczalnych i paroizolacyjnych oraz stosowanych w razie potrzeby taśm rozprężnych, praktycznie całkowicie zabezpiecza przed możliwością zawilgocenia uszczelnienia termoizolacyjnego w miejscu styku okna z murem, zapewniając przy tym najmniejsze możliwe straty ciepła podczas wieloletniej eksploatacji. Porównaj rys. 2.
Rys. 2. Materiały i sposób osadzenia okna w wielowarstwowym - montażu ciepłym" (źródło: okna.bydgoszcz.biz.pl/okna/1-okna/627-cieply-montaz?tmpl=componen). DRZWI Poza wyborem stolarki okiennej pozostaje jeszcze wybór odpowiednich drzwi zewnętrznych. Należy wybrać drzwi wejściowe spełniające warunki niskiej przepuszczalności ciepła. Podobnie jak w przypadku okien, parametrem określającym izolacyjność termiczną jest współczynnik przenikania ciepła U. W budownictwie energooszczędnym wartość współczynnika U powinna osiągać poziom poniżej 1,3 W/m2K (wartość ta, podobnie jak przy oknach, podawana jest w katalogach i specyfikacji technicznej). Drzwi tego typu nie są jeszcze standardem, ale dostępne są coraz częściej w ofercie producentów. Głównym czynnikiem decydującym o izolacyjności termicznej drzwi wejściowych jest przede wszystkim warstwa ocieplenia, ale istotny jest również materiał, z którego wykonane jest samo skrzydło drzwi. Drzwi w budownictwie energooszczędnym wykonywane są z aluminium, PCV lub drewna. Pamiętajmy, że produkowane obecnie drzwi do domów energooszczędnych w wyglądzie zewnętrznym nie różnią się już bardzo od tradycyjnych drzwi wejściowych. Nowoczesne drzwi o dobrych parametrach termicznych mogą nawet mieć oprócz skrzydła drzwiowego naświetla (wąskie przeszklenia wokół drzwi). Wydawałoby się, że takie połączenie spowoduje powstanie miejsca ucieczki ciepła, jednak straty ciepła przez naświetla ograniczone są przez zastosowanie zestawu szyb niskoemisyjnych, posiadających podobne parametry co energooszczędne okna. W przypadku drzwi zewnętrznych równie ważny jak dla okien jest ich prawidłowy montaż. Ograniczenie powstawania mostków cieplnych spowoduje poprawienie szczelności drzwi, czyli zmniejszenie strat ciepła. Ościeża drzwiowe należy osadzić w odpowiedniej przestrzeni termoizolacyjnej oraz zabezpieczyć warstwę izolacyjną przed działaniem wody. W tym celu od strony mieszkania należy zastosować warstwę zabezpieczającą przed wilgocią, a od strony zewnętrznej
warstwę paroprzepuszczalną. Ponadto izolację termiczną musimy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz przed czynnikami atmosferycznymi za pomocą specjalnych progów, listw drewnianych itp. Pomimo że energooszczędne okna i drzwi zewnętrzne są droższe od tradycyjnych (w zależności od producentów koszty są większe od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu procent w stosunku do tradycyjnych rozwiązań), warto zainwestować w produkty najwyższej jakości, dzięki którym zmniejszymy koszty ogrzewania budynku. Pamiętajmy jednak, że nawet najlepsze okno czy drzwi zewnętrzne nie będą dobrą barierą dla strat ciepła, jeżeli nie zostaną prawidłowo zamontowane. W tym celu najlepiej powierzyć to zadanie doświadczonej ekipie montażowej, która nie tylko uniknie błędów podczas instalacji, ale będzie wiedziała, w jaki sposób należy zamontować stolarkę. Przypisy: 1. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. 2. Okno umieszczone w dachu. dr inż. Arkadiusz Węglarz, inż. Marcin Skłodowski, inż. Piotr Ciechowicz Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA ChronmyKlimat.pl Energooszczędne 4 kąty fot. Berkeley Lab, Creative Commons 3.0 BY-NC-SA Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. KONTAKT Energooszczędne 4 kąty Tel: +48 22 851 04 02 Adres: Nabielaka 15 lok 1 00-743 Warszawa