Uchwała Nr III/XXXII/289/09 Rady Powiatu Wejherowskiego z dnia 28 sierpnia 2009r.

Uchwała Nr III/XXXII/289/09 Rady Powiatu Wejherowskiego z dnia 28 sierpnia 2009r. w sprawie przyjęcia Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Wejherowskim na lata 2009 2019. Na podstawie art. 35a ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr14 z 2008r, poz. 92), art. 4 ust. 1 pkt 5 i art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) Rada Powiatu Wejherowskiego uchwala, co następuje: 1 Przyjmuje się Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Wejherowskim na lata 2009 2019, określony w załączniku do niniejszej uchwały. 2 Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia, z mocą od 01.01.2009 roku. 3 1

UZASADNIENIE Na podstawie art. 35a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz.776 z późn. zm.) do zadań powiatu należy opracowywanie i realizacja powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych, zgodnych ze Strategią rozwoju województwa pomorskiego i polityki społecznej w powiecie wejherowskim. Uchwałę przedłożył Zarząd Powiatu. 2

Załącznik do Uchwały Nr III/XXXII/289/09 Rady Powiatu Wejherowskiego z dnia 28 sierpnia 2009 r. POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W WEJHEROWIE POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 2009 2019 WEJHEROWO, 2009 3

WPROWADZENIE Powiatowy Program Działań Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2009-2019 jest wykonaniem delegacji ustawowej zawartej w art. 35a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.). Ustawa definiuje w sposób jednoznaczny wymagania co do programu określając je w postaci zadania dla powiatu poprzez opracowywanie i realizację zadań, zgodnych z powiatową strategią dotyczącą rozwiązywania problemów społecznych i powiatowego programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie: a) rehabilitacji społecznej, b) rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia, c) przestrzegania praw osób niepełnosprawnych. Przedstawiony poniżej Program jest dokumentem, który zakłada w swej treści kontynuację lokalnej polityki na rzecz osób niepełnosprawnych jakie zostały wytyczone w 2004 roku w Powiatowym Programie Działań Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2004-2008 a w szczególności w zakresie zadań długofalowych rehabilitacji społecznej i zawodowej. Dzięki współpracy instytucji działających na rzecz osób niepełnosprawnych oraz ich aktywności w poszukiwaniu dodatkowych źródeł finansowania udało się w latach 2004-2008 zrealizować szereg założonych zadań w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, poprzez: 1) Zapewnianie osobom niepełnosprawnym równości szans na rynku pracy, 2) Przeciwdziałanie marginalizacji osób niepełnosprawnych jako grupy społecznej, 3) Umożliwienie trwałej poprawy sytuacji mieszkańców powiatu, przede wszystkim w zakresie: a) dofinansowywanie sportu i kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, b) dofinansowywanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, c) dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, d) likwidację barier funkcjonalnych, e) dofinansowywanie tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej, f) społeczną integrację zawodową osób niepełnosprawnych, g) zwrot kosztów przystosowania i wyposażenia stanowisk pracy oraz kosztów wynagradzania osób niepełnosprawnych i zatrudnianych pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy, h) finansowanie kosztów szkoleń zawodowego i zatrudnienia, 4

i) zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy dla osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu, j) jednorazowe dofinansowanie rozpoczęcia działalności gospodarczej, rolniczej lub wkładu do spółdzielni socjalnej. Ponadto realizowano programy celowe pod nazwą: Program wyrównywania różnic między regionami, Program ograniczania skutków niepełnosprawności, Punktu informacji i interwencji dotyczącej rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, Osoby niepełnosprawne w służbie publicznej, Edukacja - program pomocy w dostępie do nauki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych Niniejszy Program działań został opracowany w oparciu o potrzeby osób niepełnosprawnych w świetle badań socjologicznych przeprowadzonych przez Pomorską Pracownię Badań Społecznych w Gdańsku Oliwie oraz wniosków zgłaszanych przez osoby niepełnosprawne organizacjom pozarządowym, Miejskim i Gminnym Ośrodkom Pomocy Społecznej, Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie w Wejherowie oraz Powiatowemu Urzędowi Pracy w Wejherowie. Ponadto jest zgodny z założeniami Strategii Polityki Społecznej w Powiecie Wejherowskim na lata 2002-2012 5

AKTUALNE DANE DOTYCZĄCE ILOŚCI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE WEJHEROWSKIM. Załącznik do pisma Prezesa Zarządu PFRON z dnia 29 stycznia 2009 roku znak WF/74w/2009 zawiera dane zastosowane do obliczeń wysokości środków Funduszu dla powiatu na rok 2009: - liczba dzieci w powiecie w wieku 0-14 lat wg GUS: 35 990 - wskaźnik częstości niepełnosprawności orzeczonej wśród dzieci w wieku 0 14 lat w Polsce wg GUS: 1,8 % - liczba osób w wieku 15 lat i więcej w powiecie wg GUS: 150 462 - wskaźnik częstości niepełnosprawności w powiecie orzekanej wśród osób w wieku powyżej 15 lat wg GUS: 12, 3 % Przeliczając według wskaźników uzyskujemy dane: - liczba dzieci niepełnosprawnych w powiecie w wieku 0 14 lat wynosi 648 dzieci - liczba osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej w powiecie wynosi 18507 osób Liczba osób niepełnosprawnych bezrobotnych i osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu, wyliczona jako średnia z września, października, listopada 2003 roku według stanu na koniec miesiąca na podstawie dostępnych danych GUS dla powiatu wejherowskiego wynosi 339. Zamieszczone w niniejszym materiale zestawienia opierają się na danych pochodzących z ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego, danych GUS-u, informacji Urzędu Marszałkowskiego woj. Pomorskiego, danych Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnospranwości w Wejherowie z roku 2008 oraz badań socjologicznych prowadzonych wśród osób niepełnosprawnych. 6

I. DANE STATYSTYCZNE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W SKALI KRAJU, WOJ. POMORSKIEGO ORAZ POWIATU (opracowane przez Studio Reklamy i Promocji Pomorska Pracownia Badań Społecznych w Gdańsku-Oliwie) opracowane na podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2002, danych GUS-u i informacji Urzędu Marszałkowskiego woj. Pomorskiego. 1. WAŻNIEJSZE DANE O OSOBACH NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE w liczbach bezwzględnych Osoby niepełnosprawne ogółem-polska 5 456 711 Osoby niepełnosprawne ogółem woj. pomorskie 301 625 Osoby niepełnosprawne ogółem powiat wejherowski 21 173 DANE:(ogólnie) POLSKA Osoby niepełnosprawne ogółem-polska 5 456 711 Mężczyźni 2 568 220 Kobiety 2 888 491 wg. kat. niepełnosprawności: niepełnosprawni prawnie: 4 450 139 dorośli (16 lat i więcej) więcej stopniu 4 315 045 niepełnosprawności: Znacznym 1 064 844 Umiarkowanym 1 426 665 Lekkim 1 571 661 Nieustalonym 251 875 Dzieci 135 094 niepełnosprawni tylko biologicznie: 1 006 572 ograniczenie sprawności całkowite 123 971 ograniczenie sprawności poważne 882 601 7

Niepełnosprawni według grup wieku 0-14 184 206 15-19 102 246 20-29 202 684 30-39 250 681 40-44 279 262 45-49 496 106 50-54 718 624 55-59 608 117 60-64 564 479 65 69 566 119 70-74 593 217 75-79 471 802 80 i więcej 418 944 wiek nieustalony 224 niepełnosprawni według wykształcenia w % podstawowe i niepełne Zawodowe średnie/policealne wyższe 50,2 22 23,2 4,6 osoby niepełnosprawne wg. płci i wykształcenia w % mężczyźni podstawowe i niepełne Zawodowe średnie/policealne wyższe 42,4 29,7 22,2 5,7 kobiety podstawowe i niepełne Zawodowe średnie/policealne wyższe 57 15,2 24,1 3,7 Źródła utrzymania osób niepełnosprawnych (w tysiącach i %) ogółem-polska praca niezarobkowe źródło utrzymania i inne dochody 5 456,7 420,7 4 600,3 utrzymywani 429,3 100 % 7,7 % 84,4 % 7,9 % 8

Osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej według aktywności ekonomicznej oraz płci w liczbach bezwzględnych ogółem pracujący aktywni zawodowobezrobotni bierni zawodowo 804,6 206,4 4 233,2 ogółem pracujący aktywni zawodowobezrobotni bierni zawodowo kobiety 320,6 83,4 2 391,4 mężczyźni 484,0 123,0 1841,8 Współczynnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych wg płci i miejsca zamieszkania w % ogółem 19,2 mężczyźni 24,7 kobiety 14,4 miasta 18,2 wieś 20,2 9

2. DANE STATYSTYCZNE O OSOBACH NIEPEŁNOSPRAWNYCH W WOJ. POMORSKIM ludność ogółem 2 179 900 osoby niepełnosprawne 301 625 (co stanowi 13,84 %) Osoby niepełnosprawne wg. wieku oraz płci 0-15 16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75 i w ogółem 301 625 12 972 12 679 15 216 26 034 66 417 62 144 60 961 45 165 mężczyźni 143 822 7 462 7 319 8 673 14 331 33 296 32 136 26 374 14 213 kobiety 157 803 5 510 5 360 6 543 11 703 33 121 30 008 34 587 30 952 struktura wg płci w % kobiety 52,3 mężczyźni 47,7 Osoby niepełnosprawne według wieku, płci i kat. niepełnosprawności MĘŻCZYŹNI ogółem 0-15 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i w. razem 143 822 7462 11 690 18 633 65 432 34 366 6221 osoby odczuwające ogranicz. sprawności: całkowite 22 159 1285 1860 2365 8 066 6 929 1651 poważne 74 581 4368 5554 9069 33 266 18 753 3558 nieodczuwające ogranicz. sprawności 47 082 1809 4276 7199 24 100 8 684 1012 ogółem 0-15 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i w. niepeł. prawnie 123 745 4959 9832 16 485 59 779 28 427 4248 w wieku 16 i więcej o 118 786 9832 16 485 59 779 28 427 4248 stopniu niepełnospraw. znacznym 31 701 2700 3 386 9 125 13 502 2979 umiarkowanym 37 941 3507 5 081 19 878 8 679 795 lekkim 42 888 3031 7 118 26 848 5 528 362 nieustalonym 6 256 594 900 3 928 718 112 w wieku 0-15 z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego 4 959 4959 - - - - - ogółem 0-15 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i w. niepeł. tylko biolog. 20 077 2 503 1 858 2 148 5 653 5 939 1 973 odczuwający ogranicz. sprawności: całkowite 2 465 509 207 151 441 704 453 poważne 17 612 1 994 1 651 1 997 5 212 5 235 1 520 10

KOBIETY ogółem 0-15 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i w. razem 157 803 5510 8 712 14 902 63 129 50 133 15 417 osoby odczuwające ogranicz. sprawności: całkowite 24 842 1054 1 338 1 820 6 928 9 305 4 397 poważne 84 937 3013 3 786 6 927 32 405 29 705 9 101 nieodczuwające ogranicz. sprawności 48 024 1443 3 588 6 155 23 796 11 123 1 919 ogółem 0-15 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i w. niepeł. prawnie 127 289 3704 7 566 13 140 56 088 37 865 8 910 w wieku 16 i więcej o stopniu niepełnospraw. 123 585 7 566 13 140 56 088 37 865 8 910 znacznym 38 185 2 086 2 703 8 731 18 697 5 961 umiarkowanym 37 487 2 791 4 232 18 092 10 716 1 655 lekkim 41 115 2 192 5 465 25 548 7 051 855 nieustalonym 6 798 497 740 3 717 1 401 439 w wieku 0-15 z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego 3 704 3704 - - - - - ogółem 0-15 16-29 30-44 45-64 65-79 80 i w. niepeł. tylko biolog. 30 514 1 806 1 138 1 762 7041 12 268 6 496 odczuwający ogranicz. sprawności: całkowite 4 179 402 179 146 543 1 311 1 598 poważne 26 335 1 404 959 1 616 6498 10 957 4 898 11

3. NIEPEŁNOSPRAWNI W POWIECIE WEJHEROWSKIM Osoby niepełnosprawne w kategoriach wieku ogółem 0-15 16-29 30-44 45 64 65-79 80 i w. wojew. 301 625 12 972 20 394 33 535 128 561 84 499 21 627 miasta 203 442 7 739 13 136 20 434 87 069 59 326 15 701 wieś 98 183 5 233 7 258 13 101 41 492 25 173 5 926 pow. 21 173 1 184 1 572 2 824 9 464 4 944 1 185 wejher. miasta 12 048 689 850 1 403 5 385 2 998 723 wieś 9 125 495 722 1 421 4 079 1 946 462 Niepełnosprawni według aktywności ekonomicznej w powiecie wejherowskim Aktywni zawodowo ogółem razem pracujący bezrobotni bierni zawod. st. nieust. Pomorskie 251 034 46 054 35 210 10 844 203 157 1 823 pow. wejh. 17 326 2 989 2 329 660 14 174 163 woj. pomorskie powiat wejherowski powiat wejherowski woj. pomorskie osoby (15 lat i więcej) pracujące: 2 989 41 617 dział. Gospodarcza 695 8 361 dział. Pozarolnicza 296 4 233 Rolnicza 399 4 128 osoby niepełnosprawne bezrobotne 896 14 045 poszukujące pracy 872 13 671 oczekujące na podjęcie pracy 24 374 osoby niepeł. prawnie 17 326 251 034 w wieku 16 i w. o stopniu niepełnospr. 16 496 242 371 Znacznym 4 453 69 886 Umiarkowanym 4 982 75 428 Lekkim 5 977 84 003 Nieustalonym 1 084 13 054 niepełnosprawni w wieku 0-15 z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego 830 8 663 12

II. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE W ŚWIETLE BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH BADANIA NA TERENIE POWIATU WEJHEROWSKIEGO 1. BARIERY NA JAKIE NAPOTYKAJĄ NIEPEŁNOSPRAWNI w % Architektoniczne 28,8 w dostępie do szkół 5,7 problemy z pracą 30,9 dostęp do urzędów i instytucji 3,8 bariery związane ze sł. zdrowia 17,3 kontakty z ludźmi 13,4 2. NA CZYM POWINNA POLEGAĆ INTEGRACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z RESZTĄ SPOŁECZEŃSTWA? akceptacja niepełnosprawnych, tolerancja 37,0 % zainteresowanie sprawami niepełnosprawnych 24,0 % zrozumienie problemów 12,5 % praca dla niepełnosprawnych 10,5 % integracyjne szkoły, przedszkola, kluby 5,5 % 3. CZY NIEPEŁNOSPRAWNE DZIECI POWINNY UCZĘSZCZAĆ DO SZKOŁY, PRZEDSZKOLA Z DZIEĆMI PEŁNOSPRAWNYMI? w % Tak Nie Nie wiem 95,6 1,2 3,2 Badania prowadzone wśród niepełnosprawnych na terenie woj. pomorskiego pokazują, że: - 46, 5 % korzysta z pomocy społecznej - 16, 0 % utrzymuje się samodzielnie - przeciętny dochód osoby niepełnosprawnej to 400 500 zł - 6,0 % osób niepełnosprawnych ma na miesiąc 100 zł - 30,4 % niepełnosprawnych jest zadowolonych z życia 13

Prowadzone badania pokazują także: * gospodarstwa z osobami niepełnosprawnymi żyją ostrożnie i oszczędnie * zadłużają się głownie u rodzin ( brak instytucji u których mogą uzyskać pieniądze) * 25 % rodzin z osobami niepełnosprawnymi żyje w poczuciu zagrożenia biedą * 33 % osób niepełnosprawnych nie ma w domu ciepłej wody * 33 % gospodarstw domowych gdzie żyje osoba niepełnosprawna nie ma pralki, telefonu stacjonarnego * 16% gospodarstw domowych z łazienką nie ma wanny i umywalki * 80 % niepełnosprawnych nie ma tel. komórkowego * 90 % rodzin z osobą niepełnosprawną nie ma w domu komputera * 95 % rodzin nie ma dostępu do Internetu * 45 % osób niepełnosprawnych nie wykupuje recept 14

III. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE W POWIECIE WEJHEROWSKIM NA PODSTAWIE DANYCH POWIATOWEGO ZESPOŁU DS. ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Z ROKU 2008. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Wejherowie w 2008 roku wydał 2666 orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności osobom po 16 roku życia. i 441 orzeczeń dla dzieci w wieku do 16 roku życia. W wydanych orzeczeniach znalazły się osoby o różnych dysfunkcjach sprzężonych i pojedynczych. Dominujące przyczyny niepełnosprawności to schorzenia układu oddechowego i krążenia, uszkodzenia i upośledzenia narządów ruchu, choroby neurologiczne i choroby psychiczne. Pozostałe to: choroby słuchu, wzroku, upośledzenia umysłowego i psychicznego, układu pokarmowego i inne w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia oraz choroby układu trawiennego. Generalnie wyróżniono 11 symboli przyczyn niepełnosprawności i oznaczono je następująco: 1) 01 - U - upośledzenia umysłowe, 2) 02 - P - choroby psychiczne, 3) 03 - L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, 4) 04 - O - choroby narządu wzroku, 5) 05 - R - upośledzenia narządu ruchu, 6) 06 - E - epilepsja, 7) 07 - S - choroby układu oddechowego i krążenia, 8) 08 - T - choroby układu pokarmowego 9) 09 - M - choroby układu moczowo-płciowego, 10)10 - N - choroby neurologiczne, 11)11 - I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego. 15

Liczba wydanych orzeczeń w/g przyczyn niepełnosprawności z podziałem na stopnie i płeć wydanych przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Wejherowie w 2008 roku wyniosła 2 666 osób. Przedstawia to poniższe zestawienie. Lp. Przyczyny Razem niepełnosprawności Stopień niepełnosprawności Płeć Znaczny Umiarkowany Lekki M K 1 2 U P 129 25 87 17 58 71 282 46 197 39 131 151 3 L 118 35 69 14 64 54 4 5 6 7 8 9 10 11 O R E S T M N I 160 40 89 31 83 76 744 161 455 128 425 323 59 6 46 7 35 24 522 179 268 75 269 252 70 25 32 13 42 28 119 64 40 15 74 46 287 96 172 19 151 137 176 80 68 28 118 54 RAZEM 2 666 757 1 523 386 1450 1216 Nierpełnosprawni wg stopnia niepełnosprawności powyżej 16 roku życia 14,5% 28,4% 57,1% stopień znaczny stopień umiarkowany stopień lekki 16

Niepełnosprawni wg płci 45,6% 54% kobiety mężczyźni Niepełnosprawni wg wykształcenia 19,0% 3,1% 3,0% 42,7% 32,2% Mniej niż podstawowe Podstawowe Zasadnicze Średnie Wyższe Poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych pozostaje wciąż niski co utrudnia im znalezienie pracy i ekonomiczną samodzielność. 17

Liczba wydanych orzeczeń w/g przyczyn niepełnosprawności z podziałem na przedziały wiekowe i płeć osobom niepełnosprawnym przed 16 rokiem życia w 2008 roku, przez Powiatowy Zespól do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Wejherowie, wynosił 441. Przedstawia to poniższe zestawienie. Lp. Przyczyny niepełnosprawności 1 U Razem liczba orzeczeń Wiek Płeć 0-3 lat 4-7 lat 8-16 lat K M 59 2 15 42 17 42 2 P 41 3 13 25 14 27 3 L 25 3 3 19 9 16 4 O 23 4 5 14 9 14 5 R 52 9 15 28 22 30 6 7 8 9 10 11 E S T M N I 8 0 3 5 2 6 33 11 6 16 13 20 15 10 1 4 8 8 13 2 3 8 5 7 93 24 25 44 41 52 79 19 18 42 49 30 RAZEM 441 87 107 247 189 252 W grupie osób 0-3 i 4-7rokiem życia najwięcej osób dotkniętych było chorobami neurologicznymi. W grupie osób między 8-16 rokiem życia dominowały schorzenia neurologiczne, endokrynologiczne i metaboliczne zaliczane do grupy innych przyczyn niepełnosprawności.. To zróżnicowanie w poszczególnych kategoriach wiekowych stanowi ważną informacje dotyczą profilaktyki. 18

Niepełnosprawni wg wieku 19,6% 56,1% 24,3% 0-3 lat 4-7 lat 8-16 lat Niepełnosprawni wg płci przed 16 rokiem życia 43,0% 57,0% Kobiety Mężczyźni 19

IV. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, to działania zmierzające do zaspakajania potrzeb i rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych w powiecie poprzez: a) Eliminowanie utrudnień w życiu społecznym i zawodowym osób niepełnosprawnych. b) Usunięcie barier środowiskowych poprzez edukację, zatrudnienie, politykę kulturalną, informację i ochronę zdrowia. 1. Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych. Działania: a) Podniesienie poziomu świadomości społeczeństwa na temat osób niepełnosprawnych, ich praw, potrzeb i możliwości udziału w życiu społecznym. b) Promowanie już istniejących przykładów dobrej praktyki oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami. c) Poszerzenie wiedzy na temat Europejskiego Funduszu Społecznego. Zbieranie informacji na temat stosowania procedur niezbędnych do pozyskiwania środków strukturalnych i PFRON. d) Szkolenia, seminaria dla podmiotów społecznych i pracowników pomocy społecznej. e) Wzmocnienie świadomość zachowań pro-zdrowotnych, podniesienie świadomości na temat profilaktyki i rehabilitacji poprzez spotkania z lekarzami, psychoterapeutami. Działania te będą wspierane szeroką kampanią informacyjną: plakaty, ulotki itp. f) Zapobieganie izolacji poprzez włączenie osób niepełnosprawnych w czynne życie kulturalne i społeczne. Pomoc merytoryczna dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, mająca na celu wyrównywanie szans z dostępem do nauki, oświaty, kultury, sportu, rekreacji i ochrony zdrowia. g) Stworzenie podstaw trwałych mechanizmów wsparcia dla osób niepełnosprawnych zwalczania wszelkich form dyskryminacji i ich marginalizacji. h) Wspieranie zadań realizowanych przez organizacje działające na na rzecz osób niepełnosprawnych. 20

2. Efekty długofalowe Podniesienie publicznej świadomości o prawach osób niepełnosprawnych, o pozytywnym wkładzie, jaki wnoszą w życie społeczeństw osoby niepełnosprawne i o problemach, na które są narażone. W dziedzinie integracji organizowanie więcej imprez kulturalno-rekreacyjnych, sportowych dla osób z różnymi dysfunkcjami w celu osiągnięcia pełniejszej integracji osób niepełnosprawnych w tych obszarach życia społecznego. Uzyskanie wiedzy na temat rehabilitacji i profilaktyki, metod wczesnego wykrywania chorób i skutecznego leczenia. Wykształcenie w nich nawyku samokontroli i podejmowania badań profilaktycznych. Wypracowanie i wykorzystanie doświadczeń zebranych w trakcie realizacji poprzednich programów z zakresu rehabilitacji społecznej i poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych. 2. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych. 1. Działania a) Poprawa zatrudnienia i integracji społecznej osób niepełnosprawnych w powiecie wejherowskim. Tworzenie miejsc pracy i tworzenie większych możliwości zatrudnienia. b) Szkolenia, kursy, warsztaty dla osób niepełnosprawnych w zakresie aktywnego poszukiwania pracy, podnoszenia kwalifikacji oraz poprawnego formułowania pism do różnych instytucji. Działania na rzecz zwiększenia ilości szkoleń prowadzonych przez urzędy pracy, pracodawców i organizacje pozarządowe, działające na rzecz osób niepełnosprawnych. c) Tworzenie i aktualizowanie baz danych dotyczących szerokiej problematyki osób niepełnosprawnych, spis instytucji, pracodawców, organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Listy poszukiwanych stanowisk pracy. d) Tworzenie w powiecie usług doradczych dla osób niepełnosprawnych, organizacji pozarządowych, innych usługodawców dla działań zmierzających do integracji oraz zwiększających mobilność zawodową osób niepełnosprawnych. e) Promocje nowych form organizacji pracy ( telepraca, praca do wykonania w domu). f) Analiza rynku pracy pod kątem zatrudnienia osób niepełnosprawnych w powiecie wejherowskim. 2. Efekty długofalowe Wspieranie procesu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, poprzez doskonalenie doradztwa i poradnictwa zawodowego ( szkolenia dla instytucji rynku pracy oraz instytucji zajmujących się osobami niepełnosprawnymi). Podnoszenie kwalifikacji osób niepełnosprawnych poprzez szkolenia, kursy. Nawiązywanie kontaktów z obecnymi potencjalnymi pracodawcami, chcącymi zatrudnić osobę niepełnosprawną, przedstawianie im możliwości i korzyści związanych z zatrudnieniem takiej osoby. Pokazanie pracodawcom osoby niepełnosprawnej jako pełnowartościowego pracownika. 21

3. Optymalizacja warunków i wsparcia dla pełnego rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. 1) Działania a) Tworzenie nowych i polepszenie istniejących integracyjnych placówek oświatowych poprzez zwiększenie udziału mediów w informowaniu o problemach, możliwościach i potrzebie ich powołania. b) Opracowanie i popularyzowanie projektów uwzględniających interesy dzieci niepełnosprawnych na poziomie gminy, miasta. c) Tworzenie grup wsparcia dla rodzin wychowujących dzieci niepełnosprawne. Opracowanie programów wsparcia dla tych rodzin, (poprzez poradnictwo, wsparcie finansowe, kontakt z organizacjami skupiającymi rodziny w podobnej sytuacji). d) Mobilizowanie władz samorządów lokalnych do tworzenia i rozwijania systemu działań rozwoju psychofizycznego i psychospołecznego dzieci i młodzieży szkolnej o różnych możliwościach. 2 Efekty długofalowe Podniesienie świadomości w zakresie możliwości i wagi rehabilitacji, edukacji dzieci niepełnosprawnych. Uświadomienie potrzeby zintegrowanej terapii, podobieństw i różnic w zakresie funkcjonowania psychicznego i społecznego u dzieci niepełnosprawnych. Poprawa funkcjonowania rodzin wychowujących dzieci niepełnosprawne, wiara we własne siły. Zapewnienie poczucia wsparcia w środowisku w którym żyją. 22

V. CELE OPERACYJNE I DZIAŁANIA 1. Stworzenie warunków do pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w społeczeństwie 1.Działania a) Przełamywanie barier architektonicznych, psychicznych i społecznych. b) Promocja programów integracyjnych oraz różnego rodzaju przedsięwzięć organizacyjnych z udziałem lub z inicjatywy osób niepełnosprawnych. c) Włączanie społeczności lokalnej na rzecz pomocy osobom niepełnosprawnym, likwidowanie barier w komunikowaniu się i innych. d) Zebranie możliwie jak najbardziej szczegółowych informacji o obiektach, które są w pełni przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych na terenie powiatu i województwa e) Inspirowanie władz gminnych, miejskich i powiatowych do podejmowania działań umożliwiających dostosowanie infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych. f) Kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec niepełnosprawności i zaakceptowanie w społeczeństwie udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym. 2 Efekty długofalowe Szersze zintegrowanie środowiska niepełnosprawnych ze społecznością lokalną. Podniesienie wśród osób niepełnosprawnych własnej wartości, samodzielności i pewności siebie. Aktywniejszy udział tych osób w środowisku lokalnym. Wzrost dostosowanych budynków użyteczności publicznej pozbawionych barier architektonicznych w powiecie. Konieczność zapobiegania niekorzystnym postawom wobec osób niepełnosprawnych wydaje się jednym z najistotniejszych działań. 2. Wypracowanie modelu współpracy jednostek działających na rzecz osób niepełnosprawnych zgodnie ze standardami w Unii Europejskiej 1/ Działania a) Organizowanie szkoleń dla personelu, zaangażowanego w planowanie i prowadzenie programów i usług dla osób niepełnosprawnych na poziomie krajów Unii Europejskiej. b) Szkolenia dla organizacji pozarządowych, instytucji, wolontariuszy, dotyczące działań finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, do których kierowana jest pomoc w ramach integracji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. c) Wdrażanie nowych rozwiązań zgodnych ze standardami Unii Europejskiej na rzecz osób niepełnosprawnych d) W dziedzinie integracji i współpracy europejskiej organizowanie spotkań międzynarodowych, mających na celu wzajemne poznanie się i wymianę doświadczeń. 23

2)Efekty długofalowe Wzajemne wspieranie się instytucji i organizacji pozarządowych w zakresie rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych. Uczestnictwo w procesie aplikowania, za pośrednictwem PFRON, o środki Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację projektów dotyczących poprawy zatrudnienia i integracji społecznej osób niepełnosprawnych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich. Współpraca z instytucjami i samorządami lokalnymi w opracowywaniu i realizacji w/w programów. Organizowane spotkań międzynarodowych mających na celu zmniejszenie różnicy pomiędzy funkcjonowaniem polskich organizacji osób niepełnosprawnych i z krajów Unii Europejskiej, poprzez wypracowanie wspólnych ulepszonych standardów działań. Stworzenie szerokiej płaszczyzny do tworzenia grup samopomocowych, w tym również w powiązaniu z osobami pełnosprawnymi. VI. PROJEKTY DZIAŁAŃ W latach 2009-2019 w powiecie wejherowskim podejmowane będą wszelkie działania w celu pozyskania dodatkowych środków finansowych na projekty działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie: a. rehabilitacji społecznej, b. rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia, c. przestrzegania praw osób niepełnosprawnych Wykaz projektów do realizacji: A. Rehabilitacja społeczna 1. Szkolenia dla kadry pomocy społecznej oraz osób działających w organizacjach pozarządowych. 2. Działania z zakresu rehabilitacji społecznej związane z organizowaniem turnusów rehabilitacyjnych na terenie kraju. 3. Zwiększanie poziomu akceptacji dla uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym. 4. Promowanie działań edukacyjnych zwiększających udział osób niepełnosprawnych w kształceniu średnim i wyższym. 5. Zapobieganie społecznemu wykluczeniu osób niepełnosprawnych. 6. Wyrównywanie szans w korzystaniu z dóbr kultury, sztuki, rekreacji, sportu i turystyki. 7. Tworzenie systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji. 8. Upowszechnianie rehabilitacji dzieci i młodzieży. 9. Wspieranie niepełnosprawnych w zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. 24

10. Wspieranie działań związanych z tworzeniem warsztatów terapii zajęciowej. 11. Działania w kierunku zwiększania atrakcyjności i różnorodności ofert pracowni w warsztatach terapii zajęciowej. 12. Wspieranie działań związanych z likwidacją barier dotyczących komunikowania się osób niepełnosprawnych. 13. Pomoc w zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny skierowana na placówki oświaty, służby zdrowia, sportu i rekreacji. 14. Wspieranie działań organizacji pozarządowych skupiających osoby niepełnosprawne i działające na rzecz tych osób. 15. Upowszechnienie wszelkich działań pro-zdrowotnych zapobiegających powstania niepełnosprawności. 16. Wspieranie działań związanych z tworzeniem zakładów aktywizacji zawodowej. B. Rehabilitacja zawodowa i zatrudnienie. 1. Działania na rzecz przystosowania nowych lub istniejących stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. 2. Szkolenia zwiększające potencjał zawodowy i możliwości uzyskania pracy przez osoby niepełnosprawne. 3. Szkolenia dla otoczenia współpracującego z osobami niepełnosprawnymi. 4. Rozwijanie i promocja usług doradczych dla osób niepełnosprawnych, dla organizacji pozarządowych, innych usługodawców i inicjatyw oddolnych dla działań zmierzających do integracji osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy oraz innych zwiększających aktywność zawodową tych osób. 5. Rozwijanie form i programów szkolenia osób niepełnosprawnych on- line. 6. Działania służące tworzeniu miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych i większych możliwości ich zatrudniania. 7. Zmienianie postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych, w szczególności w środowisku pracy. 8. Badania i ekspertyzy w obszarze rehabilitacji zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych w celu zindywidualizowania świadomych usług. 9. Upowszechnianie informacji dla osób niepełnosprawnych, instytucji rynku pracy i innych podmiotów. 10. Upowszechnianie zasad programowania, monitoringu i ewaluacji działań służących zwiększaniu aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych oraz wymiany dobrych praktyk. 11. Rozpoznawanie możliwości zatrudnienia w obszarze zamieszkania lub w jego pobliżu. 12. Tworzenie bazy na temat pośrednictwa pracy dla osób niepełnosprawnych. 13. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu grup osób niepełnosprawnych szczególnego ryzyka. 14. Wspieranie działań związanych z tworzeniem Centrów Integracji Społecznej 25

C. Przestrzeganie praw osób niepełnosprawnych. 1. Tworzenie wykazu obiektów, które są w pełni przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz informacji o ich usytuowaniu. 2. Inspirowanie i wspomaganie władz gminnych i powiatowych do podejmowania działań umożliwiających dostosowanie infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych. 3. Kształcenie właściwych postaw społecznych wobec niepełnosprawności i akceptacji udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym. 4. Pobudzanie i wspomaganie aktywności społeczności lokalnej na rzecz pomocy osobom niepełnosprawnymi likwidacji wszystkich rodzajów barier. 5. Monitorowanie i wspieranie procesu likwidacji barier architektonicznych, komunikacyjnych i społecznych ograniczających osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie w społeczeństwie. 6. Pomoc wszystkim instytucjom i podmiotom działającym na rzecz przystosowania komunikacji miejskiej, regionalnej i krajowej dla osób niepełnosprawnych. 7. Wspieranie działań dotyczących organizowania przewozu osób niepełnosprawnych przez instytucje, jednostki samorządu lokalnego, organizacje pozarządowe i inne podmioty. 8. Identyfikacja i eliminacja wszelkich barier, stanowiących przeszkody w równym dostępie do praw i w pełnym uczestnictwie we wszystkich dziedzinach życia. 9. Szkolenia dotyczące rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych przez kraje członkowskie Unii Europejskiej. 10. Wspieranie działań związanych z tworzeniem Klubów Integracji Społecznej. 11. Rozpowszechnienie wiedzy wśród potencjalnych projektodawców o możliwości skorzystania ze wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację projektów służących rozwojowi zasobów ludzkich w ramach Działania 1.4. VII. ADRESACI PROGRAMU Osoby niepełnosprawne z terenu powiatu wejherowskiego, pracownicy socjalni pomocy społecznej, instytucje i organizacje działające na rzecz osób niepełnosprawnych. VIII. UCZESTNICY - stowarzyszenia i związki osób niepełnosprawnych - organizacje pozarządowe - samorządy gminne i powiatowe - instytucje działające na rzecz osób niepełnosprawnych - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - Powiatowy Urząd Pracy - Placówki integracyjne - związki pracodawców. 26