Spis treści 1. Wstęp... 2 2. Noctua NH-D14... 3 3. Danamics LMX... 11 4. Metodologia testów... 20 5. Wyniki testów... 23 6. Podsumowanie... 26 - Koniec spisu treści -
1. Wstęp Chłodzenie cieczą, czy powietrzem? Takie pytanie zadaje sobie wielu użytkowników, którzy stoją przed wyborem coolera. W tej recenzji postaramy się porównać wydajność tradycyjnego chłodzenia z chłodzeniem cieczą oraz z chłodzeniem ciekłym metalem. Ten ostatni wynalazek został już przetestowany przez naszą redakcję, lecz tym razem do zestawienia otrzymaliśmy najnowszą wersję, czyli Danamics LMX. Porównamy jego wydajność z coolerami Noctua NH-D14, Noctua NH-U12P oraz chłodzeniem cieczą. Mamy nadzieję, że ten test rozwieje większość wątpliwości co do wyboru. Zapraszamy! 2
2. Noctua NH-D14 Noctua NH-D14 Gabaryty pudełka, w którym otrzymujemy cooler robią wrażenie i potwierdzają, że chłodzenie nie należy do najmniejszych. Na pudełku znajdziemy informacje dotyczącą zastosowanych technologii, wymiary i parametry techniczne chłodzenia. Producent podszedł do klienta bardzo poważnie, dzięki czemu otrzymujemy dużą ilość dodatków oraz sześcioletnią gwarancje. 3
Pudełko sprawia wrażenie solidnego i tak też jest, nie ma obaw, że cooler ulegnie uszkodzeniu w czasie transportu. W zestawie Noctua NH-D14 otrzymujemy; chłodzenie, zestaw montażowy dla platform LGA 1366 / 1566 / 775 oraz AM2 / AM2+ / AM3. W środku znajdziemy również dodatki w postaci pasty termoprzewodzącej NT-H, anglojęzycznej instrukcji obsługi, kołków tłumiących drgania, wkrętaka, zapasowych śrub montażowych, logo Noctua oraz przejściówki U.L.N.A (Ultra-Low Noise Adapter adaptery zmniejszające napięcie zasilania wentylatorów). 4
Przejdźmy do konstrukcji chłodzenia, która została podzielona na dwie sekcje. Z miedzianej podstawki, która w czasie transportu jest zabezpieczona plastikową pokrywką, wychodzi łącznie cześć rurek cieplnych (Heat Pipe) ułożonych w literę U. Cooler został skonstruowany w taki sposób, że sześć przewodów cieplnych wychodzi do jednej sekcji, a kolejne sześć do drugiej sekcji. W każdej sekcji przewody zostały umiejscowione w czterdziestu czterech aluminiowych podłużnych żebrach. Każda sekcja z samej góry jest dodatkowo oznaczona logiem producenta. Spód dla ochrony został poniklowany. 5
6
Wentylatory użyte w chłodzeniu to Noctua NF-P12 (120x120x25 mm, 19.80 db) oraz Noctua NF-P14 (140x140x25mm, 19,6 db). Są to produkty najwyższej klasy, użyto w nich technologi SSO-Bearing, czyli łożysk gwarantujących bardzo cichą prace. Dzięki wspomnianym przejściówkom możemy zredukować hałas wydzielany przez każdy wentylator nawet do 10,1 db. Montaż wentylatorów odbywa się przy pomocy aluminiowych zatrzasków. Taki sposób instalacji nie sprawił nam żadnych problemów. 7
8
Montaż chłodzenia jest opisany krok po kroku w ilustrowanej, anglojęzycznej instrukcji obsługi. Nawet bez znajomości języka żaden użytkownik nie powinien mieć kłopotów z instalacją. Jedynym problemem mogą być gęsto osadzone elementy płyty głównej w okolicy procesora, dlatego przed zakupem produktu najlepiej upewnić się, czy chłodzenie się zmieści. Instalacja na redakcyjnej platformie odbyła się przy pomocy zestawu montażowego dołączonego przez producenta. Proces montażu polega na przykręceniu specjalnej ramy do backplate`a, a następnie przykręceniu coolera do ramy. Dane techniczne: 9
Wymiary (W x S x G): 160 x 140 x 130mm Waga radiatora: 900g Waga radiatora z wentylatorami: 1240g Materiały: Miedź i aluminium Kompatybilność: LGA1366, LGA1156, LGA775, AM2, AM2+, AM3 10
3. Danamics LMX Danamics LMX Prezentowane przez nas chłodzenie duńskiego producenta Dynamics oznaczone nazwą LMX otrzymaliśmy w dwóch pudełkach. W jednym znajduje się chłodzenie LMX oraz pozostałe akcesoria, zaś w drugim elektromagnetyczna pompa. Jest to kolejne chłodzenie, które nie należy do lekkich, chłodzenie z modułem zasilania pompy PowerBooster ważą prawie 1,8 kg. W zestawie nie licząc wyżej wymienionych przedmiotów znajdziemy również anglojęzyczną instrukcje obsługi, zestaw montażowy dla platform LGA 1366 / 1566 / 775 oraz AM2 / AM2+ / AM3 oraz pastę termoprzewodzącą. 11
12
Cooler składa się z miedzianego spodu oraz aluminiowych żeber, całość dla ochrony została poniklowana. Konstrukcja żeber oraz przewodów cieplnych nie jest żadną nowością, ze spodu wychodzi pięć aluminiowych przewodów, które są umieszczone w czterdziestu czterech żebrach. Interesujące jest natomiast zakończenie przewodów, które znajduje się pojemniku, do którego jest przymocowany neodymowy magnes. 13
14
15
Zasada działania LMX jest taka sama, jak poprzedniego modelu - Danamics LM-10. Szczegóły znajdziecie w tej recenzji. Wyniki testów nie były wówczas rewelacyjne, dlatego producent zdecydował się na kilka zmian mających na celu podniesienie wydajności chłodzenia i usunięcie niedociągnięć prototypu. Magnes pompy magnetycznej został ekranowany, dzięki czemu zlikwidowano problem pola magnetycznego mogącego wpływać na podzespoły komputera (przede wszystkim dyski twarde). Zmodyfikowano budowę ciepłowodów tak, by zapewniały lepszy przepływ. W nowym modelu zrezygnowano z opcji zasilania Return Power. Rozwiązanie to chociaż proste w swym zamyśle, nie zapewniało zasilania wystarczającego do uzyskania pożądanej wydajności. W Danamics LMX jedynym trybem zasilania jest PowerBooster. Czy i jak te zmiany przełożą się na wydajność coolera przekonamy się w dalszej części testu. 16
W zestawie otrzymujemy dwa wentylatory SilenX 120mm wyposażone w łożyskowanie FDB (Fluid Dynamic Bearing)dzięki, którym generowany hałas ma nie przekraczać 28.6 db. Należy wspomnieć o montażu wentylatorów do chłodzenia. Jest ono bardzo pomysłowo rozwiązane i dodatkowo przyjemne. Wystarczy usunąć dwa pomarańczowe klipsy z obudowy, wyciągnąć wentylator ku górze i gotowe. 17
Sterownik pompy, został przystosowany do zamontowania w zatoce na dyski twarde 3.5 (wymagane dwa sloty). Należy pamiętać, że wymaga ona dodatkowego zasilania molex. 18
Montaż Danamics LMX odbywa się przy pomocy zestawu montażowego dołączonego do zestawu. Instalacja nie należy do trudnych, dodatkowo jest opisana obrazkowo na instrukcji obsługi. Nie zastosowano tutaj żadnego ciekawego rozwiązania, montaż polega na przymocowaniu coolera przy pomocy plastikowego łącznika do ramy, która z kolei jest przymocowana do backplate`a 19
4. Metodologia testów Metodologia testów Chłodzenia testowaliśmy według następującej procedury. Pasta termoprzewodząca. W testach użyliśmy pasty termoprzewodzącej Noctua NT-H1. Przed jej nałożeniem rdzeń procesora był dokładnie czyszczony. Za każdym razem staraliśmy się użyć podobnej ilości masy, która była równomiernie rozsmarowywana na rdzeniu. Montaż chłodzenia. Testowane przez nas chłodzenia są montowane przy pomocy dołączonego zestawu montażowego oraz według instrukcji dołączonej przez producenta. Każda zmiana podczas montażu została przez nas opisana. Test w spoczynku (Idle) Podczas tego testu komputera używaliśmy do słuchania muzyki, oglądania filmów lub przeglądania stron internetowych. Po godzinie notowaliśmy temperaturę. Test w obciążeniu (Stress) Do obciążenia procesora użyliśmy programu OCCT v.3.1.0. Test trwał godzinę, po czym notowaliśmy temperaturę. Odczyt temperatur Procesor - pomiar przy pomocy programu Core Temp 0.99.5 32-bit Otoczenie - termometr rtęciowy Pomiar hałasu otoczenia. W trakcie testu notowaliśmy największą wartość hałasu, jaka wystąpiła w czasie piętnastu minut. Decybelomierz dla każdego pomiaru był ustawiony dwadzieścia centymetrów od mierzonych urządzeń. W czasie testu wszystkie inne urządzenia wytwarzające dźwięk zostały 20
wyłączone. Redakcyjny zasilacz zastąpiliśmy zasilaczem pasywnym. Niedoskonałość procedury testowej. Zdajemy sobie sprawę, że mimo dołożenia wszelkich starań, by wyniki naszych testów były jak najdokładniejsze, musimy się liczyć z pewnym marginesem błędu, na który wpływają między innymi: zmienne warunki otoczenia niedokładność odczytów temperatury procesora niedokładność termometru rtęciowego Platforma testowa Procesor: Intel i7 920 @3,8GHz 1,47V Płyta główna: MSI Eclipse Sli Pamięci GoodRam PRO DDR3 2GB 1333MHz Miernik poziomu dźwięku Voltcraft SL-100 21
Wydajność coolerów Noctuy oraz Danamicsa porównywaliśmy z redakcyjnym zestawem chłodzenia cieczą w następującej konfiguracji: Blok: Aquacomputer Cuplex HD Pompa: Laing DDC 1T Chłodnica: Black Ice GTS Lite 360 Węże: Masterkleer 9,5/12,7 Wentylatory: 3x Tacens Ventus 120mm 22
5. Wyniki testów Wyniki testów Dane przedstawione na wykresach są różnicą średnich temperatur procesora oraz średniej temperatury otoczenia. Pomiarów dokonano dla pompy/wentylatorów pracujących przy napięciu obniżonym do 7V oraz standardowym 12V. W obu przypadkach wykonano testy w stanie idle oraz stress. 23
W niedużym obciążeniu i pełnym zasilaniu wentylatorów chłodzenie ciekłym metalem i cieczą idą łeb w łeb, różnica jest rzędu ułamków stopnia. Nieco w tyle pozostaje Noctua NH-D14, a ranking zamyka starszy model tego producenta. Zwiększając obciążenie nie zmienimy kolejności na podium. Dystans między Danamicsem, a zestawem chłodzenia cieczą nieco się zwiększył, zaskakująco dobrze zachowuje się Noctua NH-D14, którą od czołówki dzielą zaledwie dwa stopnie. Starsza konstrukcja niestety zostaje daleko w tyle. Sytuację diametralnie zmienia obniżenie napięcia zasilania wentylatorów. Jest ciszej, ale też cieplej. Nawet przy niewielkim obciążeniu Danamics dostaje zadyszki, wolniejsze rozpraszanie ciepła powoduje spadek coolera duńskiego producenta na drugie miejsce. Oba chłodzenia Noctuy zachowują się bardzo podobnie, niestety do liderów nieco im brakuje. Zwiększenie obciążenia to tryumf chłodzenia cieczą i porażka ciekłego metalu, wyraźnie nie daje sobie rady z oddawaniem ciepła. Coolery Noctuy wprawdzie nie wyprzedzają Danamicsa, ale zdecydowanie depczą mu po piętach. Oczywiście nie dyskwalifikuje to duńskiego produktu, wystarczy podkręcić wentylatory i zaakceptować hałas lub zamienić na cichsze egzemplarze. 24
Danamix LMX, który swoją najlepszą wydajność osiąga przy najwyższych obrotach wentylatorów nie należy do cichych. Wyraźnie odstaje od pozostałych rywali z zestawienia i było to słychać. Noctua zaprezentowała się bardzo ciekawie i dzięki zestawowi przejściówek zmniejszających napięcie zasilania wentylatorów, może okazać się bardzo cichym chłodzeniem. 25
6. Podsumowanie Podsumowanie W naszym zestawieniu porównaliśmy trzy typy chłodzenia. Opisywany przez nas cooler firmy Danamics zaprezentował się z bardzo dobrej strony, jeżeli chodzi o wydajność. Niestety swoimi gabarytami oraz koniecznością instalacji zewnętrznych elementów nie zachęca do kupna. Warto wspomnieć o cenie, która również nie należy do najniższych i obecnie wynosi 159 euro. Dużym plusem jest wydajność, dzięki której chłodzenie może konkurować z redakcyjnym zestawem chłodzenia cieczą. Mimo wad, produkt jest interesujący i w porównaniu do prototypowego modelu wypadł zdecydowanie lepiej. Drugi opisany przez nas cooler Noctua NH-D14 chociaż odbiegał wydajnością od chłodzenia cieczą oraz LMX`a, wciąż pozostaje interesującą propozycją. Jakość wykonania chłodzenia stoi na najwyższym poziomie, dzięki czemu z czystym sumieniem polecamy ten produkt. Cooler Noctua NH-D14 Plusy Minusy Wydajność; Kultura pracy wentylatorów przy 12V oraz 7V; Bogate wyposażenie; 6 lat gwarancji; Jakość wykonania; Cena; Wymiary; Brak spolszczonej instrukcji obsługi Ocena 26
Ponadprzeciętna wydajność; Nowatorskie rozwiązania; Bogate wyposażenie; Danamics LMX Jakość wykonania Cena; Wymiary; Kultura pracy przy 12v; Brak spolszczonej instrukcji obsługi Za dostarczenie sprzętu do testów dziękujemy: Podsumowanie W naszym zestawieniu porównaliśmy trzy typy chłodzenia. Opisywany przez nas cooler firmy Danamics zaprezentował się z bardzo dobrej strony, jeżeli chodzi o wydajność. Niestety swoimi gabarytami oraz koniecznością instalacji zewnętrznych elementów nie zachęca do kupna. Warto wspomnieć o cenie, która również nie należy do najniższych i obecnie wynosi 159 euro. Dużym plusem jest wydajność, dzięki której chłodzenie może konkurować z redakcyjnym zestawem chłodzenia cieczą. Mimo wad, produkt jest interesujący i w porównaniu do prototypowego modelu wypadł zdecydowanie lepiej. Drugi opisany przez nas cooler Noctua NH-D14 chociaż odbiegał wydajnością od chłodzenia cieczą oraz LMX`a, wciąż pozostaje interesującą propozycją. Jakość wykonania chłodzenia stoi na najwyższym poziomie, dzięki czemu z czystym sumieniem polecamy ten produkt. 27
Cooler Noctua NH-D14 Plusy Minusy Wydajność; Kultura pracy wentylatorów przy 12V oraz 7V; Bogate wyposażenie; 6 lat gwarancji; Jakość wykonania; Cena; Wymiary; Brak spolszczonej instrukcji obsługi Ponadprzeciętna wydajność; Nowatorskie rozwiązania; Bogate wyposażenie; Danamics LMX Jakość wykonania Ocena Cena; Wymiary; Kultura pracy przy 12v; Brak spolszczonej instrukcji obsługi Za dostarczenie sprzętu do testów dziękujemy: 28