WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII Uczeń/ uczennica, który/a uzyska następującą liczbę punktów ze sprawdzianów i prac klasowych otrzymuje oceny: 100 % p. celujący 91% - 99% p. bardzo dobry 75% - 90% p. dobry 51% - 74% p. dostateczny 36% - 50% p. dopuszczający 0% - 35% p. niedostateczny FORMY SPRAWDZANIA OSIAGNIĘĆ: - prace klasowe trwające 45 min - sprawdziany wiadomości z 1-3 tematów lekcyjnych - odpowiedzi ustne - znajomość mapy - referaty -praca na lekcji - aktywność na lekcji - praca w grupach - prezentacje multimedialne - korzystanie z różnych źródeł wiedzy geograficznej - zadania domowe Ocenę niedostateczny otrzymuje uczeń, który: -nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Ocenę dopuszczający otrzymuje uczeń, który w zakresie poniżej wymienionych tematów: ŹRÓDŁA WIEDZY GEOGRAFICZNEJ: - definiuje pojęcie: geografia, - wymienia działy współczesnej geografii i ich dyscypliny naukowe, -wymienia źródła informacji geograficznej, -definiuje pojęcia: mapa, elementy mapy, plan, skala, -przedstawia podział map ze względu na skalę i treść, -zna rolę generalizacji, rodzaje skali mapy, -porównuje zawartość treści map w różnych skalach, -wymienia główne sposoby analizy w kartograficznej metodzie badań, -wymienia i charakteryzuje graficzne metody prezentacji wyników badań geograficznych,
ZIEMIA W PRZESTRZENI I W CZASIE: -wymienia poglądy na budowę Wszechświata (teorię geocentryczną i heliocentryczną), -definiuje pojęcia: gwiazda, planeta, kometa, planetoida, meteoryt, geoida, ekliptyka, zenit, nadir, szerokość geograficzna, długość geograficzna, kalendarz, -określa współrzędne geograficzne punktów na podstawie wycinka siatki kartograficznej, -definiuje pojęcia: czas słoneczny (miejscowy),czas strefowy, strefa czasowa, czas uniwersalny, czas urzędowy, czas letni, czas zimowy, linia zmiany daty, -wymienia nazwy stref czasowych w Europie i pokazuje na mapie ich zasięg, -wymienia astronomiczne pory roku i podaje daty przesileń i równonocy, SYSTEM PRZYRODNICZY ZIEMI: -definiuje pojęcie: system przyrodniczy, -wymienia sfery tworzące system przyrodniczy Ziemi, -definiuje pojęcia: minerał, skała, -wymienia najpospolitsze minerały i ich najważniejsze cechy fizyczne, -wymienia składniki skorupy ziemskiej, -omawia wykorzystanie minerałów i skał w życiu człowieka, -definiuje pojęcia: procesy endogeniczne i egzogeniczne, -wymienia procesy endogeniczne i egzogeniczne i podaje ich definicje, -wymienia płyty litosfery, -wymienia nazwisko prekursora teorii płyt litosfery, -definiuje pojęcia: pogoda, klimat, prognoza pogody, -wymienia składniki pogody i klimatu, -wymienia miary składników pogody i klimatu, -wymienia stałe i zmienne składniki atmosfery, -wymienia sposoby pozyskiwania danych meteorologicznych i instytucje prowadzące obserwacje i pomiary meteorologiczne, -wylicza czynniki, od których uzależniony jest przestrzenny rozkład klimatów (strefowe i astrefowe), -wymienia nazwy stref oświetlenia i nazwy stref klimatycznych, -definiuje pojęcia: hydrosfera, wszechocean, wody podziemne, wody powierzchniowe, bilans wodny, -opisuje na podstawie schematu obieg wody w przyrodzie, -wyjaśnia pojęcia: ocean, morze, zatoka, zalew, cieśnina, kanał i wskazuje przykłady na mapie, -rozróżnia na mapach typy mórz,, -przedstawia skład chemiczny wody morskiej, -rozróżnia ruchy wód morskich, -wyjaśnia pojęcia: rzeka, ciek, źródło, system rzeczny, dział wodny, obszar bezodpływowy, reżim (ustrój) rzeczny, -przedstawia zróżnicowanie elementów lądowej sieci hydrologicznej na podstawie schematu w podręczniku lub foliogramu, -rozpoznaje na rysunkach rodzaje źródeł, -podaje definicje: firn, pole firnowe, jęzor lodowcowy, granica wiecznego śniegu, lodowiec górski, lądolód, góra lodowa, -wymienia obszary występowania lodowców i lądolodów i wskazuje je na mapie, -wyjaśnia pojęcia: gleba, proces glebotwórczy, profil glebowy, poziom glebowy, czynniki glebotwórcze,
-wymienia czynniki glebotwórcze, -przedstawia skład gleby, -wymienia poziomy profilu glebowego -wymienia czynniki decydujące o strefowości rozmieszczenia gleb na Ziemi, -wymienia podstawowe typy gleb strefowych i astrefowych, -wyjaśnia pojęcia: formacja roślinna, dżungla, epifity, makia, sukulenty, step, sawanna, tajga, tundra, -wymienia formacje roślinne występujące na świecie, -wyjaśnia pojęcia: klęska żywiołowa, hipocentrum, epicentrum, -nazywa rodzaje klęsk żywiołowych oraz podaje przyczyny ich powstawania, -wyjaśnia pojęcia: środowisko przyrodnicze, ekologia, urbanizacja, polder, akwakultura, grądy, buczyny, bory Ocenę dostateczny otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczający oraz który w zakresie poniżej wymienionych tematów: ŹRÓDŁA WIEDZY GEOGRAFICZNEJ: -podaje przykłady związków geografii z innymi naukami przyrodniczymi i społecznoekonomicznymi, -omawia znaczenie źródeł informacji w procesie edukacji, -omawia przedmiot zainteresowań poszczególnych nauk z Systemu nauk o Ziemi oraz dyscyplin geografii, - porównuje siatkę geograficzną i kartograficzną, - charakteryzuje różne rodzaje odwzorowań, -wykorzystuje mapy do określenia położenia obiektów w przestrzeni, -czyta mapy różnej treści, -przekształca skalę mapy, -omawia cele kartograficznej metody badań, -sporządza profil terenu lub profil podłużny rzeki, -wyjaśnia potrzebę stosowania różnych metod dla zobrazowania zjawisk geograficznych, -przetwarza informacje, czyli na podstawie danych liczbowych sporządza wykresy, kartogramy, kartodiagramy, ZIEMIA W PRZESTRZENI I W CZASIE: -definiuje pojęcia: kosmologia, czasoprzestrzeń, galaktyka, ciemna materia, czarne dziury, gromady, planety, księżyce, planetoidy, komety, meteory, meteoryty, sztuczne satelity, -omawia budowę Wszechświata, -definiuje pojęcia: astronomiczna wysokość, azymut astronomiczny, -określa współrzędne geograficzne punków na mapie i globusie, -wyjaśnia zasadę podziału Ziemi na strefy czasowe, -wyznacza na schemacie granice stref czasowych, -oblicza czas słoneczny z różnicy dł. geogr. i odwrotnie, -definiuje jednostki kalendarza(doba, miesiąc, rok,) -charakteryzuje dzieje geologiczne Ziemi,
SYSTEM PRZYRODNICZY ZIEMI: -omawia zmiany poglądów na temat budowy Ziemi, -wyjaśnia współzależności zachodzące między sferami, -definiuje pojęcia: struktura, tekstura skał, diageneza, -objaśnia skalę twardości MOHSA i wyjaśnia jak określa się twardość minerału, -wyjaśnia genezę podstawowych typów skał, -wymienia nazwy skał najczęściej występujących w naszej okolicy, -wymienia rodzaje wietrzenia i opisuje ich przebieg, -określa przyczyny wietrzenia, -definiuje pojęcia: ryft, subdukcja, kolizja płyt, -wymienia przyczyny i skutki ruchu płyt litosfery, -wymienia struktury tektoniczne, -wymienia warstwy atmosfery, -charakteryzuje warstwy atmosfery, -wyjaśnia różnicę miedzy pogodą a klimatem, -wyjaśnia w jaki sposób zebrane dane meteorologiczne mogą służyć prognozowaniu pogody, -przedstawia przykłady wpływu pogody na warunki życia i działalność człowieka, -podaje klasyfikację klimatów Ziemi, -wymienia typy klimatów w poszczególnych strefach klimatycznych, -wylicza udział poszczególnych składników hydrosfery w zasobach wód Ziemi, -przedstawia hipotezy wyjaśniające pochodzenie wody na Ziemi, -wymienia czynniki wpływające na krążenie wody w przyrodzie, -wymienia składniki bilansu wodnego Ziemi, -rozróżnia rodzaje wód podziemnych na rysunkach, -podaje przykłady i wskazuje na mapach obszary o dodatnim i ujemnym bilansie wodnym, -omawia zróżnicowanie właściwości chemicznych i fizycznych wody morskiej, -wyjaśnia powstawanie różnych rodzajów fal morskich oraz prądów morskich i podaje przykłady prądów na mapie, -wskazuje na mapie przykłady rzek o różnych ustrojach, -klasyfikuje i wskazuje na mapie przykłady jezior wg typu genetycznego, powierzchni, chemizmu, zasilania, -wyjaśnia procesy powstawania terenów bagiennych i dokonuje podziału torfowisk, -rysuje profil gleby bielicowej, -rozróżnia gleby na podstawie profili glebowych na schematach, -określa znaczenie gleb w gospodarce człowieka, -wskazuje na mapach obszary występowania podstawowych typów gleb strefowych i astrefowych, -charakteryzuje typy gleb, -wyjaśnia pojęcia: caatinga, skrub, busz, makia, chaparral, step, puszta, preria, pampa, -wymienia czynniki, które spowodowały strefowe i astrefowe rozmieszczenie roślinności, -rozróżnia pojęcia: roślinność strefowa i astrefowa, -dobiera do poznanych stref panujący w nich klimat i gleby oraz przykłady fauny i flory, -wskazuje na mapie rozmieszczenie stref roślinnych, -podaje przykłady flory i fauny w morzach i oceanach, -określa rolę wszechoceanu w wyżywieniu ludzi, -wyjaśnia pojęcia: skala Richtera, cyklon tropikalny, huragan, tajfun, -wymienia czynniki, od których zależy skala zniszczeń w wyniku trzęsień ziemi, -wskazuje na mapie rejony głównego występowania klęsk żywiołowych, -wyjaśnia dlaczego człowiek przekształca środowisko przyrodnicze,
-wyjaśnia związek człowieka z erozja gleb, -wyjaśnia znaczenie efektu cieplarnianego w środowisku, -wymienia źródła gazów cieplarnianych, -wskazuje na mapie obszary o największej emisji dwutlenku węgla, Ocenę dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczny, oraz który w zakresie poniżej wymienionych tematów: ŹRÓDŁA WIEDZY GEOGRAFICZNEJ: -podaje przykłady praktycznego zastosowania nauk geograficznych, -podaje przykłady i sposoby przetwarzania informacji geograficznej, -grupuje mapy ze względu na różne kryteria, -omawia odkształcenia na mapach, -podaje przykłady praktycznego zastosowania różnych odwzorowań, -posługuje się planem w mieście, -planuje trasę podróży na podstawie mapy samochodowej, -wymienia czynniki mające wpływ na generalizację mapy, -porównuje różne obszary na mapach, -wykorzystuje mapy do obliczeń matematyczno- geograficznych (odległości, powierzchni), -planuje trasę wycieczki na podstawie mapy topograficznej, -oblicza długość trasy, wysokości względne, spadek rzeki, -dobiera właściwą metodę do przedstawienia wybranego zjawiska, ZIEMIA W PRZESTRZENI I W CZASIE: -wyjaśnia budowę naszej galaktyki oraz Układu Słonecznego, -na podstawie współrzędnych geograficznych odnajduje punkty na mapie, -wyjaśnia przy pomocy rysunku budowę układu horyzontalnego oraz budowę układu współrzędnych geograficznych, -oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową w stopniach i kilometrach, -wyjaśnia związek dobowej rachuby czasu z długością geograficzną oraz ruchem obrotowym Ziemi, -wyjaśnia sens i skutki wprowadzenia czasu strefowego, letniego, urzędowego, -wyjaśnia dlaczego istnieje umowna linia zmiany daty, -oblicza długość geograficzną z różnicy czasu i czas słoneczny z różnicy długości geograficznej, -przelicza czas uwzględniając granicę zmiany daty, -wyjaśnia podział doby, -przy pomocy rysunku wyjaśnia powstawanie faz Księżyca, -wyjaśnia przy pomocy rysunku strefowość oświetlenia Ziemi, -przedstawia wpływ kształtu i ruchów Ziemi na funkcjonowanie systemu przyrodniczego Ziemi, SYSTEM PRZYRODNICZY ZIEMI: -analizuje i opisuje zależności zachodzące między sferami, -charakteryzuje cechy fizyczne i określa skład podstawowych minerałów i skał,
-rozpoznaje podstawowe typy skał i podstawowe minerały, -wymienia procesy erozyjne i omawia ich przebieg, -wyjaśnia przyczyny i kierunek działania procesów endogenicznych i egzogenicznych oraz wskazuje na mapie miejsca na Ziemi, gdzie one zachodzą, -wymienia cechy podstawowych form ukształtowania powierzchni Ziemi, -charakteryzuje ukształtowanie powierzchni kontynentów i wybranych obszarów, -wyjaśnia przyczyny ruchu płyt litosfery, -wyjaśnia przyczyny zjawisk, które zachodzą w strefach ryftowych i subdukcji, -wyjaśnia wzajemne zależności pomiędzy poszczególnymi składnikami pogody i klimatu, -przedstawia charakterystyczne zmiany pogody np. w czasie przemieszczania się frontów atmosferycznych, -wskazuje przyczyny i konsekwencje zmienności pogody, -wykazuje wpływ czynników geograficznych na przebieg procesów klimatotwórczych, -charakteryzuje poszczególne typy klimatu, -charakteryzuje strefy klimatyczne i uzasadnia ich rozmieszczenie, -rozróżnia procesy przemiany wody w przyrodzie, -wyjaśnia znaczenie retencji wody w przyrodzie, -definiuje terminy: warstwa wodonośna, infiltracja, -charakteryzuje formy występowania wody w przyrodzie, -wyjaśnia przyczyny zróżnicowania właściwości chemicznych i termicznych wody morskiej, -interpretuje mapy izohalin i izoterm wód morskich, -charakteryzuje ruchy wód morskich, -ocenia wpływ prądów morskich na klimat i działalność gospodarczą człowieka, -wyjaśnia związek między układem warstw skalnych a rodzajem źródeł, -określa zależność systemów rzecznych i dorzeczy od warunków klimatycznych, ukształtowania powierzchni, budowy geologicznej, -wyznacza na mapach ogólnogeograficznych: dorzecza, zlewiska, działy wodne, -wyjaśnia przyczyny zróżnicowania ujść rzecznych i pokazuje przykłady na mapie, -wyjaśnia procesy ewolucji jezior w klimacie wilgotnym i suchym, -wyjaśnia przebieg procesu glebotwórczego, -określa wpływ czynników glebotwórczych na właściwości i żyzność gleby, -charakteryzuje składniki gleby, -rozróżnia poziomy profilu glebowego na schematach, -wyjaśnia różnice w procesie powstawania gleb strefowych i astrefowych, -omawia wpływ warunków środowiskowych na proces glebotwórczy (gleby strefowe i astrefowe), -określa bariery ograniczające występowanie wybranych formacji roślinnych, -charakteryzuje poznane formy roślinne na świecie, -charakteryzuje przy pomocy schematu strefy życia w morzu na tle wielkich form dna oceanicznego, -charakteryzuje poznane rodzaje klęsk żywiołowych, -przedstawia sposoby zapobiegania skutkom klęsk żywiołowych, -ocenia, które z trzęsień ziemi stanowią największe zagrożenia, -przedstawia związek występowania trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów z budową geologiczną, -omawia skale przekształceń przez człowieka oraz wynikające z tego skutki, -analizuje dane statystyczne dotyczące wykorzystania elementów środowiska przyrodniczego przez człowieka, -proponuje kierunki działań człowieka w celu ochrony środowiska, -charakteryzuje przebieg efektu cieplarnianego,
Ocenę bardzo dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobry, oraz który w zakresie poniżej wymienionych tematów: ŹRÓDŁA WIEDZY GEOGRAFICZNEJ: -omawia zasadę funkcjonowania GPS, -wyjaśnia znaczenie zdjęć lotniczych i satelitarnych, -ocenia znaczenie Internetu, -wykorzystuje informacje z mapy o danym obszarze do przedstawienia charakterystycznych cech wskazanego obszaru oraz obiektów, które na nim występują, -wykorzystując informacje z mapy o danym obszarze omawia przyczyny, przebieg oraz skutki zjawisk i procesów, które na nim zachodzą, - wykorzystując informacje z mapy o danym obszarze przedstawia zależności między zdarzeniami, zjawiskami, procesami,które na nim zachodzą, -ocenia kartograficzne metody badań w planowaniu regionalnym, w budownictwie, prognozowaniu pogody, ZIEMIA W PRZESTRZENI I W CZASIE: -prowadzi obserwację nocnego nieba i wyjaśnia zaobserwowane zmiany, -wyjaśnia dawne sposoby wyznaczania długości i szerokości geograficznej, -proponuje przykłady zastosowania satelitarnego systemu GPS, -porównuje różne rodzaje kalendarzy, -wyjaśnia dlaczego kalendarz juliański wymagał modyfikacji, -interpretuje mapy geologiczne, -wykorzystuje wiedzę z innych dziedzin nauki opisując zmiany środowiska przyrodniczego w dziejach Ziemi, SYSTEM PRZYRODNICZY ZIEMI: -podaje przykłady wzajemnego przenikania się sfer i powłok tworzących system Ziemi, -wyjaśnia związek między typem skał a sposobem ich powstawania, -wskazuje na mapie miejsca występowania różnych rodzajów skał, -wyjaśnia skutki wywołane procesami geologicznymi, -ocenia przewidywalność niektórych procesów geologicznych, -przewiduje na ile człowiek jest w stanie przeciwdziałać potężnym siłom przyrody, -wyjaśnia ewolucję skorupy ziemskiej w wyniku ruchu płyt litosfery, -analizuje obecne położenie płyt jako konsekwencję ich przemieszczania się od okresu karbonu, -wyjaśnia rozmieszczenie zjawisk geologicznych, wykorzystując w tym celu teorię płyt litosfery, -analizuje przekroje i mapy geologiczne, -określa na podstawie oznak zewnętrznych siłę wiatru wg Beauforta, -analizuje mapy pogody i wyjaśnia jak ona powstaje, -wyjaśnia wpływ człowieka na skład atmosfery, -przewiduje zmiany klimatu, -określa zmiany klimatu wywołane działalnością człowieka,
-porównuje typy klimatów w różnych strefach klimatycznych, -ocenia możliwości wykorzystania wód podziemnych przez człowieka, -interpretuje światowy bilans wodny, -uzasadnia konieczność racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi na Ziemi, -określa wpływ ruchów pionowych wód oceanicznych na rozwój życia biologicznego (upwelling, downelling), -wyjaśnia wpływ pływów i prądów morskich na kształtowanie się wybrzeży i ujść rzecznych, -wyjaśnia mechanizm pływów i prądów za pomocą rysunków, -analizuje przyrodnicze i gospodarcze znaczenie rzek, jezior i terenów bagiennych, -charakteryzuje na podstawie schematu w podręczniku krążenie wody w obszarach zlodowaconych, -ocenia współczesny wpływ lodowców na klimat i ukształtowanie powierzchni Ziemi, -uzasadnia rolę człowieka w kształtowaniu profilu i właściwości gleby, -proponuje metody poprawy żyzności gleb zdegradowanych przez działalność człowieka, -omawia właściwości oraz proponuje wykorzystanie różnych typów gleb na Ziemi, -czyta i interpretuje mapy glebowe, -określa związek pomiędzy formacjami roślinnymi a klimatem, -przedstawia czynniki warunkujące produktywność poszczególnych stref życia w morzu, -przewiduje wykorzystanie zasobów morza w przyszłości, -omawia zagrożenia oraz możliwości zapobiegania zmianom i skutkom emisji gazów cieplarnianych. Ocenę celujący otrzymuje uczeń, który: -spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania, - odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych.