Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy II gimnazjum I. Ogólne kryteria (poziomy) wymagań edukacyjnych na poszczególne stopnie szkolne Poziom wymagań konieczny (K) podstawowy (P) rozszerzający (R) Treści - najłatwiejsze i najczęściej stosowane - nie wymagające większych modyfikacji - niezbędne do uczenia się ogółu podstawowych wiadomości i umiejętności - możliwie praktyczne - najbardziej przystępne, prostsze - uniwersalne, niezawodne i pewne naukowo - niezbędne na danym etapie kształcenia oraz na wyższych etapach - bezpośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia - umiarkowanie przystępne, bardziej złożone - mniej typowe, w pewnym stopniu hipotetyczne - przydatne, ale nie niezbędne na danym etapie kształcenie oraz na wyższych etapach Ocena osiągnięć dopuszczająca dostateczna dobra Ogólne kryteria wymagań edukacyjnych - ma braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia - rozwiązuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać bardzo proste doświadczenia chemiczne - opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania typowych zadań lub problemów o średnim stopniu trudności - potrafi korzystać z takich źródeł wiedzy jak: układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice - potrafi bezpiecznie wykonać proste doświadczenia chemiczne - opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów - potrafi korzystać z układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic i innych źródeł wiedzy chemicznej - 1 -
dopełniający (D) wykraczający (W) - pośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia - trudne do opanowania - najbardziej złożone i unikatowe, twórcze naukowo - wyspecjalizowane - szczególnie złożone, oryginalne i twórcze naukowo - pozbawione bezpośredniej użyteczności w szkole i w pozaszkolnej działalności ucznia bardzo dobra celująca - potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia chemiczne - opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem - potrafi stosować zdobytą wiedzę do samodzielnego rozwiązywania problemów i zadań w nowych sytuacjach - wykazuje dużą samodzielność i potrafi bez pomocy nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, - potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać eksperymenty chemiczne - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych wykraczające poza program - proponuje nietypowe rozwiązania zadań i problemów - samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia - osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach szczebla wyższego niż szkolny - uzyskiwał oceny cząstkowe wyłącznie bardzo dobre lub celujące Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne do dalszego kształcenia (wymagania konieczne) - nie potrafi rozwiązywać zadań teoretycznych i praktycznych o elementarnym stopniu trudności - nie potrafi bezpiecznie posługiwać się prostym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi II. Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie oceny szkolnej w rozbiciu na rozdziały - 2 -
Wodorotlenki a zasady Wymagania na ocenę wyjaśnia pojęcie wodorotlenek jako związek chemiczny zbudowany z atomu metalu i grupy wodorotlenkowej; wskazuje metale bardziej i mniej aktywne; wymienia dwie metody wodorotlenków; zna podstawowe wzory wodorotlenków; stosuje zasady bezpiecznego obchodzenia się ze stężonymi zasadami (ługami); wymienia wodorotlenku sodu i zasady sodowej; zastosowania wodorotlenków sodu i potasu; definiuje zasadę na podstawie (jonowej); podaje nazwy jonów; cząsteczkową wodorotlenków. tlenków metali reagujących z wodą; pisze ogólny wzór wodorotlenku oraz wzory wodorotlenków wybranych metali; nazywa wodorotlenki na podstawie wzoru; reakcji tlenków metali z wodą; reakcji metali z wodą; podaje zasady bezpiecznego obchodzenia się z aktywnymi metalami i zachowuje ostrożność w pracy z nimi; opisuje wodorotlenków sodu, potasu, wapnia i magnezu; tłumaczy dysocjację elektrolityczną (jonową) zasad; tłumaczy, czym różni się wodorotlenek od zasady. sprawdza doświadczalnie działanie wody na tlenki metali; sprawdza doświadczalnie działanie wody na metale; dowolnych wodorotlenków na podstawie nazwy i odwrotnie; bada wybranych wodorotlenków; wie, co to jest higroskopijność; interpretuje przewodzenie prądu elektrycznego przez zasady; (jonowej) przykładowych zasad; pisze ogólne równanie (jonowej) zasad; wskazuje wodorotlenki obecne w produktach spożywczych i środkach czystości w swoim domu. przedstawia za pomocą modeli przebieg reakcji tlenków metali z wodą; potrafi zidentyfikować produkty reakcji aktywnych metali z wodą; tłumaczy zjawisko higroskopijności; tłumaczy, w jakich postaciach można spotkać wodorotlenek wapnia i jakie on ma zastosowanie; reakcji dowolnych zasad; przedstawia za pomocą modeli przebieg (jonowej) przykładowych zasad; interpretuje ilościowo równania jonowej. - 3 -
Kwasy Wymagania na ocenę podaje definicje kwasów jako związków chemicznych zbudowanych z atomu (atomów) wodoru i reszty kwasowej; dzieli kwasy na tlenowe i beztlenowe; zna wzory sumaryczne kwasów beztlenowych i czterech głównych kwasów tlenowych; rysuje wzory dowolnych kwasów beztlenowych; zna nazwę zwyczajową kwasu chlorowodorowego; zna zagrożenia wynikające z niektórych kwasów; wymienia zastosowań definiuje wskaźnik; wie, co to jest skala ph; wie, jakie wartości ph oznaczają, że rozwór ma odczyn kwasowy, obojętny lub zasadowy; rozumie pojęcie: kwaśne opady; wymienia skutki kwaśnych opadów; cząsteczkową kwasów. nazywa kwasy tlenowe na podstawie ich wzoru; zapisuje równania czterech głównych kwasów tlenowych; wskazuje we wzorze kwasu resztę kwasową oraz ustala jej wartościowość; zapisuje wzory kwasów beztlenowych i podaje nazwy; kwasów beztlenowych; wymienia charakterystyczne wyjaśnia zasady bezpiecznej pracy z kwasami, zwłaszcza stężonymi; zapisuje równania (jonowej) poznanych kwasów; definiuje kwas na podstawie (jonowej); wskazuje kwasy obecne w produktach spożywczych i środkach czystości w swoim domu; wie, jak odróżnić kwas od zasady; zna zabarwienie wskaźników w wodzie, kwasach i zasadach; wie, w jaki sposób można zapobiegać kwaśnym opadom. zapisuje równania kwasów w reakcji odpowiednich tlenków kwasowych z wodą; rysuje modele cząsteczek poznanych kwasów (lub wykonuje ich modele przestrzenne); ustala wzory kwasów (sumaryczne i ) na podstawie ich modeli; układa wzory kwasów z podanych wzorów jonów; zna trujące chlorowodoru, siarkowodoru i otrzymanych (w wyniku ich rozpuszczenia w wodzie) kwasów; zna i stosuje zasady bezpiecznej pracy z kwasami; bada przewodzenie prądu elektryczne-go przez roztwory wymienia rodzaje wskaźników; bada odczyn (lub określa ph) różnych substancji z życia codziennego; przedstawia graficznie skalę ph i interpretuje informacje ze skali; wyjaśnia pochodzenie kwaśnych opadów; zna oddziaływanie kwaśnych opadów na rośliny. oblicza na podstawie wzoru sumarycznego kwasu wartościowość niemetalu, od którego kwas bierze nazwę; tworzy modele kwasów; rysuje wzory dowolnych kwasów; tworzy nazwy dowolnych kwasów na podstawie wzoru; wyjaśnia metody kwasów beztlenowych; układa wzory kwasów z podanych nazw jonów; przedstawia za pomocą modeli przebieg (jonowej) wybranego kwasu; przedstawia interpretację słowną równań reakcji; opisuje wspólne poznanych kwasów; wyjaśnia, co oznacza pojęcie: odczyn roztworu; tłumaczy sens i zastosowanie skali ph; przygotowuje raport z badań odczynu opadów w swojej okolicy; proponuje działania zmierzające do ograniczenia kwaśnych opadów. - 4 -
Sole Wymagania na ocenę: definiuje sól; podaje budowę soli; wie jak tworzy się nazwy soli; wie, że sole występują w postaci kryształów; dzieli sole na tlenowe i beztlenowe; wie, co to jest reakcja zobojętniania; wie, że produktem reakcji kwasu z zasadą jest sól; podaje definicję (jonowej); wie, że istnieją sole dobrze, słabo i trudno rozpuszczalne w wodzie; wie, co to jest reakcja strąceniowa; soli obecnych i przydatnych w codziennym życiu (w kuchni i łazience); wie, w jakim celu stosuje się sole jako nawozy mineralne; zna główny składnik skał wapiennych i gipsowych; cząsteczkową soli. podaje nazwę soli, znając jej wzór; układa wzór soli na podstawie nazwy pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji soli w reakcji kwasów z zasadami, kwasów z metalami, metali z niemetalami, soli z kwasami oraz soli z zasadami; wie, jak przebiega dysocjacja elektrolityczna (jonowa) soli; podaje nazwy jonów powstałych w wyniku (jonowej) soli; sprawdza doświadczalnie, czy sole są rozpuszczalne w wodzie; korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wskazuje sole dobrze, słabo i trudno rozpuszczalne w wodzie; podaje nazwy soli obecnych w organizmie człowieka; podaje wzory i nazwy soli obecnych i przydatnych w życiu codziennym. ustala wzór soli na podstawie nazwy i odwrotnie; soli wszystkimi metodami; bada, czy wodne roztwory soli przewodzą prąd; (jonowej) soli; pisze w sposób jonowy i jonowy skrócony oraz odczytuje równania soli wybranymi metodami; ustala na podstawie tabeli rozpuszczalności wzory i nazwy soli dobrze, słabo i trudno rozpuszczalnych w wodzie; przeprowadza reakcję strącania; reakcji strącania w formie cząstkowej i jonowej; podaje wzory i wapna palonego i gaszonego; omawia rolę soli w organizmach; zastosowania soli do wytwarzania produktów codziennego użytku. zapisuje i tłumaczy ogólny wzór soli; planuje doświadczalne otrzymywanie soli z wybranych substratów; przewiduje wyniki doświadczeń; weryfikuje założone hipotezy otrzymania soli wybraną metodą; interpretuje równania (jonowej) soli; pisze w sposób jonowy i jonowy skrócony oraz odczytuje równania soli; omawia przebieg reakcji strącania; wyjaśnia, w jakich warunkach zachodzi reakcja soli z zasadami i soli z kwasami oraz między dwoma solami; układa reakcje zadanej soli; tłumaczy rolę mikroi makroelementów (pierwiastków biogennych); wyjaśnia rolę nawozów mineralnych; podaje skutki nadużywania nawozów mineralnych. - 5 -
Węglowodory Wymagania na ocenę rozumie pojęcia: chemia nieorganiczna, chemia organiczna; wie, w jakich postaciach występuje węgiel w przyrodzie; potrafi wymienić minimum cztery węgla kamiennego i ropy naftowej; sumaryczne, zna nazwy czterech początkowych nasyconych i nienasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny wzór alkanów; wie, gdzie występuje metan; wie, jakie niebezpieczeństwo stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalania nasyconych; zna rodzaje reakcji spalania; zna zastosowanie etenu i etynu; pisze ogólny wzór alkenów i alkinów oraz zna zasady ich nazewnictwa; przedmiotów wykonanych z polietylenu; wskazuje źródła występowania w przyrodzie; cząsteczkową. wymienia odmiany pierwiastkowe węgla oraz ich zastosowanie; wymienia rodzaje węgli kopalnych; zna produkty rozkładu ropy naftowj; wie, jak powstały złoża węgla i ropy naftowej; i pół dziesięciu nasyconych; wyjaśnia pojęcie: szereg homologiczny; zna wzory ogólne ; reakcji spalania nasyconych przy pełnym i ograniczonym dostępie tlenu; opisuje fizyczne etenu i etynu; wie,co to jest reakcja polimeryzacji przedmiotów wykonanych z tworzyw sztucznych; wyjaśnia pochodzenie ropy naftowej i gazu ziemnego oraz węgli kopalnych; wyjaśnia zasady obchodzenia się z cieczami łatwo palnymi; wyjaśnia rolę ropy naftowej i gazu ziemnego we współczesnym świecie potrafi wymienić alternatywne źródła energii; oblicza stosunek masowy pierwiastków w węglowodorach. podaje przykład doświadczenia wykazującego obecność węgla w związkach organicznych; opisuje budowę diamentu i grafitu; potrafi wymienić produkty destylacji węgla kamiennego; i pół dziewięciu alkenów i alkinów; dzieli wzory na alkany, alkeny i alkiny; pisze wszystkie równania reakcji spalania ; tłumaczy niebezpieczeństwo, jakie stwarza brak wystarczającej ilości powietrza podczas spalania nasyconych; układa równania reakcji przyłączania wodoru i bromu do nienasyconych; wyjaśnia, na czym polega reakcja polimeryzacji; opisuje metodę acetylenu z karbidu; potrafi wyjaśnić różnice w ach etanu, etenu i etynu; zna zagrożenia dla środowiska wynikające z produkcji energii. tłumaczy, dlaczego węgiel tworzy dużo związków chemicznych; wyjaśnia wpływ budowy na diamentu i grafitu; uzasadnia nazwę: węglowodory nasycone i nienasycone; projektuje doświadczenie w celu odróżnienia węglowodoru nasyconego od nienasyconego; wyjaśnia, w jaki sposób fizyczne alkanów zależą od liczby atomów węgla w ich cząsteczkach; wykazuje różnice we ach nasyconych i nienasyconych; wskazuje podobieństwa we ach alkenów i alkinów; potrafi ułożyć wzór dowolnego węglowodoru; opisuje metodę etylenu; zapisuje przebieg reakcji polimeryzacji na przykładzie tworzenia się polietylenu; omawia znaczenie tworzyw sztucznych dla gospodarki człowieka; potrafi omówić działanie alternatywnych źródeł energii. - 6 -