Czym są dopalacze? To nic innego, niż substytut legalnych narkotyków. Dopalacze to tylko określenie slangowe. W języku angielskim kryją się one pod nazwami: legal high, herbal high, smarts, boosters. Są to potoczne określenia grupy różnych substancji lub ich mieszanek o działaniu psychoaktywnym, nieznajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o p/działaniu narkomanii. Najpopularniejsza nazwa handlowa dopalaczy sprzedawanych przez sklepy to Spice, Sence. Tak naprawdę nie ma jednoznacznej definicji i sami farmakolodzy mają trudności z jednoznacznym stwierdzeniem, czym są dopalacze. Jedni uważają je za rodzaj narkotyków, które tym tylko różnią się od tych prawdziwych narkotyków, że do niedawna były sprzedawane legalnie. Inni określają je, jako substancje psychoaktywne, a jeszcze inni (sprzedawcy) mówią na nie produkty kolekcjonerskie. Dopalacze, podobnie jak narkotyki, mają działanie psychoaktywne, czyli mają wywoływać w organizmie określone stany odurzenia, pobudzenia, euforii, halucynacje. Jako nie zakazane środki psychoaktywne dopalacze stanowią alternatywę dla nielegalnych narkotyków. 1. Charakterystyka dopalaczy - mieszanki trucizn a/ Mogą być pochodzenia naturalnego - są wśród nich preparaty ziołowe, zawierające głównie związki halucynogenne, zawarte w wyciągach z muchomora czerwonego lub plamistego, szałwii wieszczej, powoju hawajskiego, kratoma (liście drzewa Mitragyna Speciosa). Są dostępne pod postacią suszu lub ekstraktu. Najczęściej jest tak, że jeden dopalacz zawiera w sobie związki pochodzące nie z jednej, ale kilku, a nawet kilkunastu roślin! A ponieważ każda z nich może (i zwykle ma) po kilka substancji o działaniu psychoaktywnym (alkaloidy), nietrudno sobie wyobrazić, jak działa taki dopalacz. Po spożyciu takiej piorunującej mieszanki pojawia się nadwrażliwość zmysłowa, zmienne nastroje, charakteryzujące się nagłym przejściem od euforii do depresji, omamy. b/ lub pochodzenia syntetycznego. Ta grupa dopalaczy ma działanie podobne do tego, jakie wykazują znane narkotyki. Np. BZN (N-benzylopiperazyna) i TFMPP (3- Triflurometylofenylpiperazyna) działają podobnie jak amfetamina czy metamfetamina, a JWH- 018 (1-pentylindol-3-yl) podobnie jak marihuana i haszysz. Wyjątkowo niebezpieczny w tej grupie jest mefedron, substancja będąca pochodną efedryny, działająca podobnie do kokainy, która błyskawicznie wchłania się do organizmu. 2. Rodzaje dopalaczy Można wyłonić trzy grupy dopalaczy ze względu na postać w jakiej występują: susze i kadzidełka (tzw. spice ) pochodzenia najczęściej roślinnego, których działanie jest zbliżone do marihuany lub opium, a zażywa się je za pomocą spalania w fajkach lub skrętach. W ich składzie może znajdować się także kofeina, wanilina, THC, eugenol; tzw. party pills, czyli tabletki lub proszek pochodzenia głównie syntetycznego, będące mieszanką halucynogenów, stymulantów, opioidów, empatogenów lub dysocjantów; ich działanie ma być pobudzające i poprawiające nastrój, a także wspomagające przy braku energii; tabletka ecstasy była dawniej party pill obecnie jest zakazana; środki syntetyczne w formie m.in. małych pigułek, kapsułek lub znaczków do lizania, w składzie których jest tylko jedna substancja. 1
3. Skutki uboczne zażywania dopalaczy Skutki używania dopalaczy nie są jeszcze do końca zbadane. Skład dopalaczy ciągle ulega zmianie, dlatego nie zawsze wiadomo, jakie są następstwa ich stosowania. Jedno jest pewne- są to skutki poważne i prowadzące do uzależnienia, zarówno od substancji zażywanej, jak i od stanu emocjonalnego uzyskiwanego za pomocą używki Wszystkie dopalacze stanowią zagrożenie życia, a lista niepożądanych objawów, jakie mogą wywoływać, jest bardzo długa. Właściwie nie ma narządu, którego nie mogą uszkodzić. Stopień ich szkodliwości jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników rodzaju dopalacza, ilości zawartych w nim toksycznych substancji, wieku, wagi i stanu zdrowia osoby zażywającej, okoliczności, jakie towarzyszą zażywaniu dopalacza. Często spożywa się je wraz z alkoholem, lekami czy innymi narkotykami, co znacznie zwiększa ryzyko poważnych interakcji i zatrucia organizmu. Poniższe objawy zażywania są przykładowe, mogą wskazywać na zażywanie dopalaczy w ogóle, bez wskazania konkretnego rodzaju. 1. Wygląd zewnętrzny: zmieniona blada i ziemista cera, owrzodzenia w okolicach nosa, spadek wagi, zaniedbanie higieny, przekrwione oczy, rozszerzone lub zwężone źrenice. Zachowanie: duże wahania nastrojów, nagła zmiana nawyków, izolowanie się od bliskich, napady złości, agresji, stany lękowe, napady euforii lub obniżonego nastroju, problemy finansowe, wynoszenie przedmiotów z domu, bełkotliwa mowa, brak zainteresowania ulubionymi zajęciami. 3. Objawy chorobowe: omdlenia, osłabienia, nadmierna potliwość, skoki temperatury, nagłe zmiany ciśnienia, nudności, bezsenność, bóle ciała, wysięk z nosa. 4. Otoczenie: ciężki, słodkawy zapach w pokoju, fifki, bibułki i urządzenia do robienia skrętów, dziwny zapach ubrań, pudełeczka, słoiki z nieznanymi substancjami, miarki, łyżeczki z przebarwieniami. 4. Dopalacze, zgodnie z ich działaniem można podzielić na: a/ energetyzujące, np. napoje energetyzujące, które zawierają niewielkie dawki substancji uzależniających. Te substancje to guarana i tauryna. Guarana to znany brazylijski afrodyzjak, który pobudza i zwiększa sprawność seksualną. Bezsenność, zaburzenia lękowe i depresja to stany, do których może doprowadzić zażywanie guarany. Natomiast tauryna poprawia metabolizm na krótki czas oraz daje przypływ energii. Niestety, po pewnym czasie prowadzi do wyczerpania psychicznego i fizycznego oraz do depresji. Nieszkodliwa dawka napoju np. R 40 to do 3 puszek dziennie. leki z grupy nootropowych, które wspomagają procesy poznawcze: uczenie się, zapamiętywanie czy koncentrację uwagi (syrop na kaszel, leki na astmę podawane dożylnie, leki stosowane przy zaburzeniu ADHD, leki zawierające efedrynę i pseudoefedrynę dostępne bez recepty). b/ halucynogenne, psychodeliczne, - stosowane w celu osiągnięcia odmiennego stanu świadomości. Są to zaburzenia psychiczne prowadzące do utraty zdolności realnej oceny rzeczywistości. salwinoryna A, otrzymywana z szałwii wieszczej (potocznie Lady Salvia, "magiczna roślinka"), brak kontroli nad zachowaniem i poważne trudności w poruszaniu się. Mogą 2
wystąpić ataki szału, łącznie z koszmarnymi halucynacjami i urojeniami. Od 8 maja 2009 roku na mocy nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii posiadanie szałwi wieszczej jest w Polsce nielegalne DMT ( ayahuasca), silne działanie psychodeliczne: rozbudowane wizje, halucynacje, przeżycia o charakterze religijnym. Skutki uboczne - omamy wzrokowe i słuchowe, utrata kontroli nad ciałem. gałka muszkatołowa (dawka halucynogenna to 1-3 gałki).halucynacje pojawiają się po od 3 do 6 godzin od spożycia i ustępują po ok. 24 godzinach. Towarzyszy im niepokój, pobudzenie psychoruchowe, drgawki senność a nawet śpiączka). c/ stymulujące, np. o Metylon (potocznie: metkat, kot, miau, kicia, M-Cat), pobudzenie ruchowe i intelektualne, gdy bierze się go w celach rekreacyjnych; w skrajnych wypadkach rozpad osobowości. Wśród miłośników dopalaczy metylon uchodzi za legalny zamiennik ecstasy. o bufedron, pobudzenie ruchowe i intelektualne, poprawa samopoczucia, euforia, "gonitwa myśli", podniecenie, słowotok, zwiększenie koncentracji, brak głodu i potrzeby snu. Działania niepożądane: bezsenność, bóle głowy, zaburzenia akcji serca, znaczne obniżenie samopoczucia prowadzące do depresji. Sprzedawany, jako dopalacz o nazwie Amphibia (zamiennik amfetaminy). d/ euforyczne, np. Gamma-butyrolakton (GBL, potocznie giebel, giebla, gieblowanie), podniesienie nastroju, ale podczas zjazdu napady agresji na zmianę z apatią, nudności, wymioty. Spożywany doustnie (występuje najczęściej w postaci oleistej cieczy, podawany jak krople żołądkowe lub rozcieńczany w zwykłej wodzie). Stosowany jako rozpuszczalnik, między innymi do wywabiania plam.! Mefedron (mef, mefka, mefcia, mefacja), Sprzedawany jako kryształki, tabletki, kapsułki lub proszek, na przykład w formie rozpuszczalnej w wodzie soli do kąpieli lub w postaci proszku do wdychania. Sprzedaż mefedronu na polskim rynku od 25 sierpnia 2010 roku jest nielegalna. Efekty działania: pobudzenie, euforia, poczucie szczęścia i podniecenia, "gonitwa myśli", ale także zaburzenia pamięci, fatalne samopoczucie, uczucie bezradności. Ponadto, substancja ma najprawdopodobniej silne działanie uzależniające. Strony internetowe, na których możecie Państwo poszerzyć swoją wiedzę na temat kolejnego zagrożenia dla zdrowia swoich dorastających dzieci, jakim są dopalacze. 1/ www. narkotyki.pl/nietypowe-uzaleznienia/dopalacze/ 2/ www. dopalacze-mozgu.pl/substancje.php 3/ www. narkomania.org.pl/czytelnia/89,dopalacze 4/ www. primus.com.pl/galeria/udir_1/dopalacze.pps (slajd ciekawy) 5/ WWW.dopalaczeinfo.pl Przykładowe opakowania dopalaczy- jest ich setki! 3
! Rzadko zdarza się, aby na opakowaniu umieszczono pełną listę substancji psychoaktywnych zawartych w danym produkcie. A tych potencjalnych substancji psychoaktywnych jest ponad 12 tysięcy. Przykładowy skład jednego z opakowań: Amino Acid Complex, Gelatin (Capsule Shell), Zingiber Officinale, Caffeine, Ketones. Czy na podstawie takich opisów można się dowiedzieć, co tak naprawdę opakowanie zawiera? Ale są też ostrzeżenia: "nie do spożycia przez ludzi lub: "w przypadku spożycia skontaktuj się z lekarzem. Informacje na etykietach zawierają także instrukcję obsługi : Jedna tabletka dla osoby ważącej poniżej 75 kilogramów oraz dwie tabletki dla osoby powyżej 75 kilogramów wagi ; 4
Weź jedną kapsułkę, poczekaj dwie godziny przed następną dawką, pij duże ilości wody lub ulubionych soków ; Łączenie tych środków z alkoholem lub innymi używkami takimi jak kawa czy napoje energetyzujące może być śmiertelnie niebezpieczne! 5