Pomoc społeczna w Gdyni

Pomoc społeczna w Gdyni rok 2014 Sprawozdanie z działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdyni

Spis treści Spis tabel... 4 Wprowadzenie... 5 Część 1 Informacje ogólne... 6 1. Podstawowe informacje... 6 2. Rodziny objęte wsparciem MOPS w Gdyni... 6 2.1. Pozafinansowe formy wsparcia... 8 2.2. Finansowe formy wsparcia... 9 Część 2 Formy wsparcia adresowane do grup o specyficznych potrzebach...10 1. Wsparcie seniorów i osób niepełnosprawnych...10 1.1. Wzmacnianie aktywności seniorów i osób niepełnosprawnych w środowisku...10 1.1.1. Działania prowadzone przez Centrum Aktywności Seniora...10 1.1.2. Działania prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej...12 1.2. Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych...14 1.3. Usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania...15 1.4. Opieka dzienna...16 1.5. Mieszkalnictwo wspierane...17 1.6. Opieka całodobowa...18 1.6.1. Ośrodek Opiekuńczy dla osób przewlekle chorych...18 1.6.2. Zapewnienie opieki stałej w domach pomocy społecznej...18 2. Wsparcie dziecka i rodziny...18 2.1. Działania prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej...18 2.1.1. Zespół ds. intensywnej pracy socjalnej z rodziną...18 2.1.2. Asystentura ustawowa...19 2.1.3. Pozostałe działania...19 2.2. Rodzinna piecza zastępcza...20 2.3. Instytucjonalna piecza zastępcza pod nadzorem MOPS...21 2.3.1. Centrum Administracyjne Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych...21 2.3.2. Niepubliczne placówki opiekuńczo - wychowawcze pod nadzorem MOPS...22 2.4. Zespół Placówek Specjalistycznych im. K. Lisieckiego Dziadka...22 2.5. Usamodzielnianie wychowanków rodzin zastępczych, placówek opiekuńczo - wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych i zakładów poprawczych...24 2.6. Trening samodzielności w mieszkaniach chronionych...24 2.7. Wsparcie oferowane przez organizacje pozarządowe wyłonione w drodze konkursu...25 2.7.1. Wsparcie samotnych matek i rodzin ubogich realizowane przez Gaudium Vitae im. Stanisławy Leszczyńskiej...25 2.7.2. Wsparcie ubogich mieszkańców Gdyni realizowane przez Polski Komitet Pomocy Społecznej, Pomorski Zarząd Wojewódzki w Gdańsku...25 2

3. Wsparcie osób bezrobotnych i osób bezdomnych...25 3.1. Wsparcie osób bezrobotnych działania prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i w partnerstwie z innymi podmiotami...25 3.2. Wsparcie osób bezdomnych działania prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i w partnerstwie z innymi podmiotami...26 3.2.1. Zespół ds. Bezdomnych...26 3.2.2. Działania w partnerstwie...26 3.2.3. Zapewnienie schronienia osobom bezdomnym...26 Część 3 Pozostałe działania...27 1. Zespół ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz działalność Zespołu Interdyscyplinarnego...27 2. Dział Cyfryzacji i Technologii Informatycznych...28 3. Poradnictwo specjalistyczne...29 3.1. Poradnictwo psychologiczne i pedagogiczne...29 3.2. Poradnictwo prawne...29 4. Wolontariat w MOPS...29 5. Organizacja społeczności lokalnej...30 5.1. Rewitalizacja społeczna ulic Opata Hackiego i Zamenhofa...30 5.2. Rewitalizacja społeczna ulicy Chwarznieńskiej...30 5.3. Animowanie społeczności lokalnej...30 6. Wspieranie rozwoju inicjatyw w obszarze ekonomii społecznej...30 7. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne...31 8. Współpraca z Radami Dzielnic...31 9. Funkcjonowanie Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności...32 Podsumowanie...33 Pozostałe informacje dot. Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdyni za rok 2014...35 Pozostałe informacje o realizacji zadań jednostki Centrum Aktywności Seniora w 2014 roku...36 3

Spis tabel, schematów, rysunków Schemat nr 1. Struktura systemu pomocy społecznej w Gdyni w 2014 roku... 5 Tabela nr 1. Liczba rodzin i osób objętych wsparciem w 2014 roku... 6 Tabela nr 2. Typy rodzin objętych wsparciem w 2014 roku... 6 Tabela nr 3. Powód źródłowy objęcia wsparciem w 2014 roku... 7 Rysunek nr 1. Klienci MOPS objęci wsparciem w 2014 roku według poszczególnych dzielnic Gdyni... 8 Tabela nr 4. Wybrane świadczenia udzielone w 2014 roku... 9 Tabela nr 5. Realizacja zadań w zakresie rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych ze środków PFRON w 2014 roku...14 Tabela nr 6. Finansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w formach aktywności w 2014 roku...14 Tabela nr 7. Usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania w 2014 roku...15 Tabela nr 8. Ośrodki wsparcia dziennego dla seniorów i osób niepełnosprawnych w strukturze MOPS w 2014 roku...16 Tabela nr 9. Rodzinna piecza zastępcza w 2014 roku...20 Tabela nr 10. Placówki zapewniające schronienie na terenie Gdyni...27 Tabela nr 11. Zadania realizowane we współpracy z Radami Dzielnic w 2014 roku...31 Tabela nr 12. Orzeczenia i legitymacje dla osób niepełnosprawnych wydane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w 2014 roku...32 4

Wprowadzenie Poniższy dokument stanowi sprawozdanie Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej za rok 2014, o którym mowa w art. 110 ust. 9 Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.) oraz w art. 76 ust. 4 pkt. 15 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.). Jest jednocześnie informacją o działalności gdyńskich jednostek, funkcjonujących w sferze zabezpieczenia społecznego. Schemat nr 1. Struktura systemu pomocy społecznej w Gdyni w 2014 roku 5

Część 1 Informacje ogólne 1. Podstawowe informacje Działania MOPS w Gdyni prowadzone są w ramach wyodrębnionych obszarów problemowych, zgrupowanych w trzy piony zarządzania, którym podporządkowana jest struktura ośrodka. Struktura systemu pomocy społecznej w Gdyni przedstawiona została powyżej (zob. schemat nr 1). Wszystkie jednostki organizacyjne MOPS w Gdyni oraz placówki znajdujące się pod jego nadzorem funkcjonują w oparciu o Roczne plany działania (RPD). W MOPS w Gdyni na dzień 31.12.2014 roku zatrudnionych było ogółem 481 pracowników, w tym 144 pracowników socjalnych. Pracownicy socjalni mają zapewniony dostęp do superwizji grupowej. Budżet MOPS Gdynia na 2014 rok wyniósł 62.742.789,00 zł. 2. Rodziny objęte wsparciem MOPS w Gdyni W roku 2014 w ramach działań 4 Dzielnicowych Ośrodków Pomocy Społecznej i Zespołu ds. Bezdomnych przyznano decyzją świadczenia 4.707 osobom. Wsparciem objęte zostały 4.862 rodziny, w tym 4.507 rodzin otrzymywało świadczenia, a 355 rodzin skorzystało wyłącznie z pomocy w postaci pracy socjalnej. Tabela nr 1. Liczba rodzin i osób objętych wsparciem w 2014 roku Wyszczególnienie Podmioty decyzji administracyjnych * Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Pomoc w postaci materialnej 4 707 4 507 7 660 Pomoc udzielona wyłącznie x 355 622 w postaci pracy socjalnej * rozłączna liczba osób (jedna osoba wykazana jeden raz), w stosunku do których zrealizowano w 2014 roku świadczenia pomocy społecznej na mocy decyzji administracyjnej Wśród rodzin korzystających z pomocy społecznej 1.055 rodzin posiada dzieci. Część z nich to rodziny niepełne (535). Istotną grupą klientów pod względem liczebności są również rodziny emerytów i rencistów (1.231 rodzin), w której dominują gospodarstwa jednoosobowe (924). Tabela nr 2. Typy rodzin objętych wsparciem w 2014 roku Wyszczególnienie Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Rodziny ogółem 4 862 8 328 w tym rodziny z dziećmi 1 055 3 857 w tym rodziny niepełne 535 1 647 w tym rodziny emerytów i rencistów 1 231 1 720 w tym gospodarstwa jednoosobowe 924 924 W toku analizy wskazano źródłowe powody wsparcia 1 gdyńskich rodzin. Pięć głównych grup dyspanseryjnych w 2014 roku to: niepełnosprawność (1.926 rodzin, tj. 42,7% ogółu rodzin korzystających ze wsparcia), bezdomność (628 rodzin, tj. 13,9% ogółu rodzin korzystających ze wsparcia), 1 Tzn. takie powody, które są najistotniejsze i z których wynikają lub mogą wynikać inne problemy. 6

długotrwała lub ciężka choroba (600 rodzin, tj. 13,3% ogółu rodzin korzystających ze wsparcia), bezrobocie (498 rodzin, tj. 11% ogółu rodzin korzystających ze wsparcia), bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych (384 rodziny, tj. 8,5% ogółu rodzin korzystających ze wsparcia). Lp. Tabela nr 3. Powód źródłowy objęcia wsparciem w 2014 roku Powód źródłowy objęcia wsparciem Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach 1. Ubóstwo 304 498 2. Bezdomność 628 738 3. Potrzeba ochrony macierzyństwa 33 92 w tym wielodzietność 19 46 4. Bezrobocie 498 1 091 5. Niepełnosprawność 1 926 2 443 6. Długotrwała lub ciężka choroba 600 1 196 7. Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego 384 1 355 w tym rodziny niepełne 185 591 w tym rodziny wielodzietne 82 427 8. Przemoc w rodzinie 6 20 9. Alkoholizm 65 137 10. Narkomania 11 11 11. Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego 45 66 12. Zdarzenie losowe lub sytuacja kryzysowa 7 13 Ogółem 4 507 7 660 Biorąc pod uwagę strukturę klientów MOPS Gdynia obserwuje się z jednej strony zmniejszenie ilości rodzin korzystających ze wsparcia Dzielnicowych Ośrodków Pomocy Społecznej, z drugiej zaś wzrost liczby klientów z niepełnosprawnościami, w szczególności klientów z zaburzeniami psychicznymi. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w ogólnej liczbie rodzin objętych wsparciem MOPS (por. w 2012 roku 5.160 rodzin, w 2013 r. 5.095 rodzin, w 2014 r. 4.862 rodzin), jak i w układzie dominujących grup dyspanseryjnych (w przypadku ponad 40% środowisk niepełnosprawność wskazywana jest jako główny powód objęcia rodziny wsparciem pomocy społecznej). Analizując strukturę klientów MOPS w aspekcie terytorialnym, tj. faktycznego miejsca zamieszkania, zauważana jest dominacja osób z trzech gdyńskich dzielnic Chyloni (13,7% ogółu), Śródmieścia oraz Witomina Radiostacji (po 7,5% ogółu). Rozkład procentowy zaprezentowano na rysunku poniżej (uwaga: rozkład uwzględnia także klientów zamieszkujących w Gdyni, jednak bez stałego miejsca pobytu są to głównie osoby bezdomne oraz klientów zamieszkujących poza Gdynią, np. w ponadgminnych domach pomocy społecznej, placówkach dla osób bezdomnych itp.). 7

Rysunek nr 1. Klienci MOPS objęci wsparciem w 2014 roku według poszczególnych dzielnic Gdyni (N=4.707) 2.1. Pozafinansowe formy wsparcia Celem podniesienia jakości oferowanej pomocy, wsparcie w środowisku na rzecz klientów koncentruje się wokół nowatorskiego modelu pracy socjalnej (tzw. trójpodziału pracy socjalnej) oraz dwóch pionów specjalizacyjnych: wsparcia dziecka i rodziny oraz wsparcia seniorów i osób niepełnosprawnych. Zróżnicowanie poziomów pracy socjalnej ma na celu podniesienie celowości i adekwatności oddziaływania pracowników socjalnych w stosunku do osób objętych wsparciem. Jest to również instrument zwiększenia udziału aktywnych form integracji społecznej w ogóle stosowanych form pomocy. Systematyzacja tego rodzaju skłania ponadto do większej samoświadomości pracowników socjalnych, będąc dobrym sposobem na zwiększenie możliwości ich rozwoju w ośrodku (różne możliwości zaangażowania w pracę socjalną). Trójpodział pracy socjalnej wdrażano w MOPS Gdyni od 2011 roku w ramach projektu systemowego Rodzina bliżej siebie. W 2014 roku utrwalano wypracowany model na poziomie poszczególnych jednostek MOPS, realizując trójpodział pracy socjalnej już poza projektem systemowym (w związku z jego zakończeniem w 2013 roku). O zakwalifikowaniu klienta do danej formy wsparcia decyduje w głównej mierze stopień nasilenia występujących problemów społecznych oraz poziom posiadanych przez niego zasobów i motywacji do zmiany. 8

Zróżnicowanie poziomów pracy socjalnej przyjmuje w MOPS Gdynia trzy formy, tj.: 1) regularnej pracy socjalnej to praca wykonywana głównie w odniesieniu do osób i środowisk, w których nasilenie i stopień komplikacji barier nie powodują bezpośredniego zagrożenia negatywnymi, trwałymi i nieodwracalnymi skutkami. W MOPS w Gdyni dotyczy ona większości środowisk. 2) pogłębionej pracy socjalnej (PPS) odmiana pracy socjalnej stosowana jako element oddziaływań profilaktycznych (zapobiegania kryzysowi w rodzinie) lub element procesu reintegracji społecznej (wspiera wychodzenie rodziny z kryzysu i wprowadza fundamenty integracji ze środowiskiem). W praktyce w gdyńskim MOPS ten rodzaj pracy socjalnej realizowany jest w następujący sposób: spośród średnio 60 środowisk przypadających na jednego pracownika socjalnego, kwalifikowanych jest około 6 7 rodzin, w stosunku do których planowane i realizowane są działania bardziej intensywne niż w odniesieniu do pozostałych (głębsza diagnostyka, kontraktowanie, szersza paleta form wsparcia, rozbudowany system monitorowania i oceny postępów pracy). W 2014 roku powołano funkcję konsultanta ds. pracy socjalnej, którego głównym zadaniem jest koordynowanie działań w ramach pogłębionej pracy socjalnej na poziomie dzielnicowych ośrodków pomocy społecznej. Pogłębioną pracą socjalną objęto w 2014 roku 111 klientów MOPS (zawarto 111 kontraktów socjalnych, w tym 89 zakończonych z sukcesem). Obserwowany jest także systematyczny wzrost zainteresowania pracowników socjalnych w kierunku pracy tą metodą (por. w roku 2011 i 2012 po 27 pracowników, w 2013 r. 37, w 2014 r. 38). 3) intensywnej pracy socjalnej (IPS) najwyższy poziom zaangażowania pracownika socjalnego oraz najwyższy poziom zaangażowania zasobów środowiska. Okres intensywnej współpracy z rodziną / klientem może trwać nawet do trzech lat. IPS realizowana jest w wyodrębnionej jednostce organizacyjnej MOPS, tj.: Zespole ds. intensywnej pracy socjalnej z rodziną (odbiorcy działań: rodziny), którą opisano w dalszej części sprawozdania. Intensywną pracą socjalną objęto w 2014 roku 108 klientów MOPS. Poza trójpodziałem realizowane są także: 1) asystentura ustawowa (w stosunku do osób z niską motywacją i małymi zasobami zmiany), którą objęto w 2014 roku 106 rodzin, 2) zintensyfikowane formy wsparcia osób niepełnosprawnych w ramach oferty Zespołu ds. doradztwa i aktywizacji osób niepełnosprawnych, którymi objęto w 2014 roku 101 osób. Obie formy wsparcia opisano w dalszej części sprawozdania. W 2014 roku ogółem 426 środowisk objętych zostało bardziej zintensyfikowanymi, niż regularna praca socjalna, formami wsparcia / oddziaływania (w tym 320 klientów w ramach PPS / IPS / oferty Zespołu ds. DiAON oraz 106 rodzin w ramach asystentury). 2.2. Finansowe formy wsparcia Katalog finansowych form wsparcia obejmuje kilkanaście rodzajów świadczeń pomocy społecznej. Wsparcia finansowego udzielano m.in. w postaci: zasiłków stałych, celowych i okresowych, pomocy w zakresie dożywiania, finansowania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Informacje w tym zakresie zawiera tab. nr 4. Zasiłki stałe Tabela nr 4. Wybrane świadczenia udzielone w 2014 roku Wyszczególnienie Wydatek Wypłacono zasiłki stałe dla 1.724 osób całkowicie niezdolnych do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności (w tym dla 1.541 osób samotnie gospodarujących). 7 714 311,02 zł 9

Zasiłki celowe Z zasiłków celowych, przyznawanych na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych (np. zakup leków, żywności, opału), skorzystało 3.137 osób. 1 708 575,80 zł Zasiłki okresowe Z zasiłków okresowych - 85 osób, w tym z powodu: bezrobocia (47 osób), długotrwałej choroby (25 osób), niepełnosprawności (6 osób), innych powodów niż wymienione (11 osób). 57 999,20 zł Program "Posiłek dla potrzebujących" - pomoc państwa w zakresie dożywiania Pomocą objęto łącznie 2.721 osób, którym decyzją przyznano świadczenie. Pomocą w formie posiłku (pełnego obiadu) objęto 806 uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej oraz 74 osoby dorosłe w formie bonów obiadowych. Zasiłek celowy przyznano 1.841 osobom. 1 518 750,00 zł (wydatek bez uwzględnienia zasiłków celowych) Składki na ubezpieczenie zdrowotne Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacono za 1.601 osób pobierających zasiłek stały z pomocy społecznej, niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu oraz za 3 osoby objęte indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego w Centrum Integracji Społecznej. Składki na ubezpieczenia zdrowotne opłacano za 42 dzieci przebywających w całodobowej placówce opiekuńczowychowawczej typu rodzinnego prowadzonej przez Fundację Nasza Rodzina" w Szymankowie - 6 dzieci oraz dwóch całodobowych placówkach opiekuńczowychowawczych typu socjalizacyjnego prowadzonych przez Gdańską Fundację Innowacji Społecznej ( Dom pod Magnolią" oraz Dom na Klifie") 36 dzieci. 666 277,28 zł 14 040,00 zł Część 2 Formy wsparcia adresowane do grup o specyficznych potrzebach 1. Wsparcie seniorów i osób niepełnosprawnych 1.1. Wzmacnianie aktywności seniorów i osób niepełnosprawnych w środowisku 1.1.1. Działania prowadzone przez Centrum Aktywności Seniora (CAS) W 2014 roku CAS, w ramach realizacji inicjatyw wzmacniających aktywność, sprawność i poprawę jakości życia najstarszych mieszkańców Gdyni, działał w partnerstwie z 60 podmiotami, w szczególności organizacjami pozarządowymi i szkołami. Koordynował również 4 miejskie kluby seniora (Chylonia, Śródmieście, Orłowo i Witomino) oraz współpracował i wspierał merytorycznie 23 kluby działające przy parafiach, spółdzielniach i pod patronatem organizacji pozarządowych, które łącznie skupiły 2.669 osób. CAS koordynował także realizację działań adresowanych do seniorów, prowadzonych przez organizacje pozarządowe, a dotowanych z budżetu miasta Gdyni. Na rok 2014 10

ogłoszono 2 konkursy grantowe realizowanych było 28 zadań, których wykonaniem zajmowało się 21 organizacji. Łączna kwota środków finansowych przekazanych organizacjom pozarządowym na programy aktywizacji seniorów wyniosła 211 553,00 zł. Ofertą CAS w roku 2014 objętych zostało 9.801 seniorów, w tym studenci Gdyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, uczestnicy programów Gdynia 55+ oraz klubów seniora wspieranych przez miasto. Realizowano: 1) działalność kulturotwórczą, poznawczą, prozdrowotną, integracyjną i rozrywkową, w tym m.in.: a) w ramach współpracy z ośrodkami kultury, sztuki, rekreacji i rozrywki wyjścia do kina, teatru, opery i na koncerty (7504 bilety przekazywane seniorom nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie); b) cotygodniowe spotkania muzyczne i taneczne, okolicznościowe występy teatru i chóru CAS; c) wernisaże prac tkactwa artystycznego, akryli, fotografii, malarstwa i rysunku w siedzibie CAS, klubach, Cafe Kawiarni Vademecum, Miejskiej Bibliotece Publicznej i zaprzyjaźnionych instytucjach; d) cykliczne spotkania z ciekawymi ludźmi w ramach programu Świat bez tajemnic ; e) jednodniowe wycieczki (30 wyjazdów o charakterze poznawczym i integracyjnym, z których skorzystało łącznie 1.140 osób); f) zajęcia ruchowe 25 grup (m.in. gimnastyka usprawniająca, relaksacyjna) oraz program sportowy obejmujący 21 grup (m.in. baseny, pilates, joga, siłownia, body ball); g) 33 warsztaty: teatralne, patchworkowe, tkactwa artystycznego, malarstwa i rysunku, fotografii, zdrowego żywienia; h) 51 wykładów i warsztatów w dziesięciu blokach tematycznych; i) cykliczne imprezy o charakterze integracyjnym i okolicznościowym z udziałem seniorów, animatorów klubów i wolontariuszy oraz pomorskich UTW. 2) działania o charakterze edukacyjnym: zajęcia w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku realizowane we współpracy z organizacjami partnerskimi, m.in.: Akademią Morską, Akademią Marynarki Wojennej, Parafią p.w. NSPJ, Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Francuskiej, Cechem Rzemiosła i Przedsiębiorczości, Wyższą Szkołą Komunikacji Społecznej, Wyższą Szkoła Administracji i Biznesu. W 2014 roku programem edukacyjnym zostało objętych 2.627 osób (w tym w zajęciach GUTW uczestniczyło 2.037 seniorów, w pozauniwersyteckich 590). 3) działania o charakterze informacyjnym: a) systematyczne przekazywanie aktualnych danych o działalności CAS zarówno w zakresie tematyki klubowej, jak i uniwersyteckiej poprzez trójmiejską i krajową prasę, radio i telewizję, strony internetowe, facebook (m.in. audycje na żywo w Radio Gdańsk, Radio Plus, emisja programu o CAS w TVP 1 Motywator 60+ i innych); b) eksponowanie bieżących informacji w postaci plakatów ogłoszeniowych, udziału w krajowych konferencjach i spotkaniach; c) prezentowanie działań na konferencjach krajowych oraz delegacjom krajowym odwiedzającym CAS podczas wizyt studyjnych i integracyjnych. Ponadto, kontynuowano program włączania seniorów w działania na rzecz innych seniorów (realizowano grupy tematyczne: batik, rękodzieło, emisja głosu, szydełkowanie, kółka i konsultacje informatyczne, Sobotni Klub Senior z pomysłem, Klub Miłośników Fotografii Wizjer, grupy konwersacyjne z języka angielskiego prowadzone przez liderów) oraz rozszerzano realizację idei łączenia pokoleń (m.in. poprzez organizowanie większej liczby wspólnych spotkań, występów chóru i teatru CAS, udział w występach dzieci w przedszkolach, szkołach, wspólne zajęcia seniorów i przedszkolaków, a także goszczenie dzieci i młodzieży w siedzibie CAS). 11

Kontynuowano również współpracę z instytucjami, reprezentowano jednostkę na spotkaniach, wizytach studyjnych i konferencjach na terenie kraju, realizowano wspólne projekty z UTW, m.in. kontynuowano projekt Integracja Usteckiego i Gdyńskiego UTW. Trzeci rok w Spółdzielni Mieszkaniowej Senior w Gdyni Witominie funkcjonowała Filia GUTW. W 2014 roku zgodnie z potrzebami seniorów rozszerzono ofertę z zakresu edukacji, kultury i profilaktyki zdrowotnej oraz odnotowano znaczący wzrost aktywności gdyńskich seniorów dzięki popularyzacji różnych form działalności Centrum Aktywności Seniora. Ponadto, w 2014 roku: 1) został otwarty nowy portal internetowy dla gdyńskich seniorów www.seniorplus.gdynia.pl, na którym zamieszczane są publikacje dotyczące wydarzeń oraz informacji o imprezach i zainteresowaniach samych seniorów; 2) we wrześniu po raz pierwszy wprowadzone zostały zapisy przez Internet na GUTW i zajęcia pozauniwersyteckie, z czego skorzystało ok. 300 studentów; 3) zorganizowano uroczyste obchody 10-lecia GUTW; 4) Gmina Miasta Gdyni w 2014 roku brała udział w ogłoszonej przez Rzecznika Praw Obywatelskich procedurze wyłaniania dobrych praktyk. CAS jako jednostka realizująca dobrą praktykę zostanie umieszczona w Złotej Księdze Dobrych Praktyk na Rzecz Społecznego Uczestnictwa Osób Starszych. Wydatki Centrum Aktywności Seniora w 2014 roku wyniosły wraz z grantami 1 829 123,83 zł. 1.1.2. Działania na rzecz seniorów i osób niepełnosprawnych prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej W 2014 roku opracowano Gdyński Program Senioralny na lata 2015 2020, który ma na celu usystematyzowanie i upowszechnienie planowanych działań w zakresie aktywizacji i partycypacji oraz wsparcia najstarszych mieszkańców Gdyni w wymiarze międzysektorowym i międzyinstytucjonalnym. Program został przyjęty do realizacji przez Radę Miasta VI kadencji Uchwałą nr XLVII/1005/14 z dnia 29 października 2014 roku. W roku 2014 MOPS w Gdyni, jako partner powstałej we wrześniu 2011 roku Pomorskiej Koalicji na Rzecz Zdrowia Psychicznego, której celem jest poprawa sytuacji i jakości życia osób doznających problemów ze zdrowiem psychicznym oraz ich rodzin, uczestniczył w działaniach obejmujących m.in.: zorganizowanie Trójmiejskich Obchodów Dnia Solidarności z osobami Chorującymi Psychicznie na terenie Trójmiasta, realizację kampanii informacyjnej, której tematem przewodnim było zdrowie psychiczne (w materiałach zawarto gdyńską ofertę wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi), organizację konferencji Otworzyć Bramy Tolerancji jak współdziałać dla dobra osoby chorującej psychicznie oraz warsztaty w Pomorskim Parku Naukowo- Technologicznym w Gdyni, Trójmiejski Turniej Bowlingu w Gdyni. W 2014 roku kontynuowano zainicjowane przez MOPS w Gdyni Gdyńskie partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie. Gdyńskie partnerstwo to współpracująca ze sobą sieć: organizacji pozarządowych, które prowadzą warsztaty terapii zajęciowej, jednostek samorządowych i publicznych szkół specjalnych w celu diagnozowania potrzeb i wypracowywania propozycji skutecznych rozwiązań problemów osób niepełnosprawnych i ich rodzin. W ramach wspólnych działań dokonano szczegółowej analizy predyspozycji, możliwości i potrzeb uczniów szkół specjalnych (z udziałem ich rodziców), uczestników warsztatów terapii zajęciowej, środowiskowego domu samopomocy oraz odbiorców oferty Zespołu ds. doradztwa i aktywizacji osób niepełnosprawnych MOPS w kontekście zapotrzebowania na różnorodne formy wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w perspektywie czterech kolejnych lat. Na tej podstawie ustalono przyszłe luki w ofercie wsparcia jako wyzwanie dla rozwoju gdyńskiej sieci wsparcia społecznego. Powstała również grupa dedykowana pracom nad powołaniem podmiotu ekonomii społecznej, włączającego osoby z niepełnosprawnością intelektualną na rynek pracy. 12

Z dniem 01 stycznia 2014 roku Zarządzeniem Prezydenta Miasta Gdyni wdrożony został wypracowany w ramach partnerstwa Gdyński standard rehabilitacji zawodowej i społecznej w Warsztatach Terapii Zajęciowej. Proces wdrożenia standardu podlegał w 2014 roku na monitorowaniu i ewaluacji. Gdyńskie partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie zostało uhonorowane statuetką Samorządu Równych Szans 2014 w konkursie za najlepsze praktyki samorządów na rzecz osób z niepełnosprawnościami. W 2014 roku kontynuował działalność KLUB 123 przy ul. Warszawskiej 42 dla osób po kryzysach psychicznych, z zaburzeniami psychicznymi. Ofertę klubu, który otwarty jest pięć dni w tygodniu, stanowi wsparcie psychologiczne połączone z aktywizacją społeczną. W roku 2014 roku w zajęciach klubowych regularnie uczestniczyło 47 osób. W ramach działalności Klubu funkcjonuje Punkt Informacyjny RADAR, w którym udzielana jest informacja o dostępnych formach wsparcia na terenie Gdyni dla osób po kryzysach psychicznych i chorujących psychicznie, a także osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin. Drugi klub, działający od 2011 roku, to Klub Samopomocy dla Osób Starszych przy ul. Fredry 3, wykazujących przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych w szczególności dla osób z chorobą Alzheimera, zespołami psychoorganicznymi, demencjami starczymi, a także osób z problemem alkoholowym. Klub dysponuje 12 miejscami, działa codziennie w dni powszednie. W roku 2014 roku w zajęciach klubowych regularnie uczestniczyło 29 osób. Oferta Klubu obejmuje: terapię zajęciową, trening umiejętności społecznych i interpersonalnych, umiejętności samoobsługowych i zaradności życiowej, higieny osobistej i higieny zdrowia psychicznego, trening pamięci oraz organizacji czasu wolnego adekwatnie do zdiagnozowanych potrzeb uczestników. Trzeci z Klubów samopomocowych funkcjonuje w ramach Zespołu ds. aktywizacji i doradztwa osób niepełnosprawnych i w głównej mierze skierowany jest do klientów objętych wsparciem Zespołu. Klub funkcjonuje codziennie w dni powszednie, a jego oferta obejmuje m.in.: terapię zajęciową, trening umiejętności społecznych oraz organizację czasu wolnego, np. w formie zajęć uspołeczniających. W roku 2014 roku w zajęciach klubowych regularnie uczestniczyło 96 osób. W 2014 roku kontynuowano opiekę prawną i kuratelę nad osobami niepełnosprawnymi. Pod opieką 19 opiekunów prawnych znajdowało się 47 osób całkowicie ubezwłasnowolnionych (w tym 8 małoletnich). W 2014 roku wydatki związane z realizacją zadania wyniosły 160 847,86 zł. Ponadto, 11 osób sprawowało kuratelę nad 18 osobami częściowo ubezwłasnowolnionymi, zgodnie z wydanymi postanowieniami sądu. Zadania o charakterze aktywizującym, integrującym oraz rekreacyjno edukacyjnym dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami realizowane są także przez Dzielnicowe Ośrodki Pomocy Społecznej oraz placówki MOPS, często w ścisłej współpracy z lokalnymi podmiotami i przy wykorzystaniu zasobów środowiska lokalnego. Zajęcia (takie jak m.in. wyjścia uspołeczniające, warsztaty zainteresowań, spotkania integracyjne) ukierunkowane są w głównej mierze na przeciwdziałanie izolacji, osamotnieniu i marginalizacji osób starszych i niepełnosprawnych, rozwój zdolności i zainteresowań oraz aktywizację społeczną poprzez proponowanie różnych form spędzania czasu wolnego. W 2014 roku w ramach działań Dzielnicowych Ośrodków Pomocy Społecznej zrealizowano ogółem 10 miniprojektów, w których uczestniczyło blisko 850 osób. Zespół ds. doradztwa i aktywizacji osób niepełnosprawnych (DON) to jedna z dwóch jednostek powołanych z dniem 01 stycznia 2014 roku, powstałych w wyniku przekształcenia zespołu projektowego, realizowanego w latach 2008-2013 projektu systemowego Rodzina bliżej siebie (zgodnie ze strategią wychodzenia z realizacji projektu i utrwalenia jego rezultatów; zob. też pkt 2.1.1). 13

W roku 2014 Zespół objął wsparciem 101 osób niepełnosprawnych, w szczególności z niepełnosprawnością intelektualną i zaburzeniami psychicznymi (zawarto 101 Indywidualnych Programów Integracji Społeczno-Zawodowej, w tym 99 zakończonych z sukcesem), wykorzystano ogółem 13 instrumentów aktywnej integracji. Wymiernym efektem pracy Zespołu było podjęcie w 2014 roku zatrudnienia przez 35 klientów. Ponadto około 100 osób z niepełnosprawnościami, ich rodzin i opiekunów / profesjonalistów skorzystało ze wsparcia w postaci poradnictwa. 1.2. Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych Informacje na temat udzielonych dofinansowań do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze dla osób niepełnosprawnych oraz likwidacji barier, udzielonych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zawiera tabela nr 5. Tabela nr 5. Realizacja zadań w zakresie rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych ze środków PFRON w 2014 roku Wyszczególnienie Wydatek Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym Dofinansowanie przyznano 600 osobom, w tym: - 521 osobom dorosłym, - 79 osobom małoletnim. 616 902,09 zł Dofinansowanie likwidacji barier Dofinansowanie przyznano 43 osobom (w tym 20 małoletnim), z tego: - 27 osobom w ramach likwidacji barier architektonicznych, - 16 osobom w ramach likwidacji barier w komunikowaniu. 202 607,50 zł W 2014 roku finansowano również uczestnictwo osób niepełnosprawnych w warsztatach terapii zajęciowej i turnusach rehabilitacyjnych (dofinansowanie). Informacje na ten temat zawiera tabela nr 6. Tabela nr 6. Finansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w formach aktywności w 2014 roku Wyszczególnienie Wydatek Dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych ze środków PFRON Dofinansowanie przyznano 144 osobom, w tym: - 24 niepełnosprawnym osobom dorosłym, - 57 niepełnosprawnym osobom małoletnim, - 9 opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, - 54 opiekunom małoletnich osób niepełnosprawnych. 129 136,42 zł Finansowanie uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej (koszty działania 4 warsztatów terapii zajęciowej) prowadzonych przez organizacje pozarządowe na terenie Gdyni * 2 186 706,00 zł Sfinansowano uczestnictwo 138 osób. (w tym środki PFRON: 1 968 035,42 zł) * sfinansowano również udział 1 mieszkańca Gdyni w WTZ na terenie powiatu gdańskiego 14

W 2014 roku kontynuowano realizację pilotażowego programu Aktywny Samorząd na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Gminą Gdynia a Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Celem głównym programu jest wyeliminowanie lub zmniejszenie barier ograniczających uczestnictwo osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, zawodowym i w dostępie do edukacji. Program umożliwia dofinansowanie m.in. zakupu określonych urządzeń i sprzętu, wsparcie w uzyskaniu prawa jazdy kat. B, pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej, pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym. Adresatami programu w 2014 r. były osoby niepełnosprawne, w zależności od obszarów wsparcia w wieku aktywności zawodowej i te które przekroczyły wiek aktywności zawodowej oraz dzieci i młodzież do 18 roku życia posiadające znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. W 2014 roku w ramach programu przyznano dofinansowanie 262 osobom niepełnosprawnym z terenu Gdyni, w tym dla 180 studentów. Łączny koszt realizacji zadania: 864 970,22 zł. 1.3. Usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania Organizacją, koordynacją i monitoringiem realizacji usług wspierająco-opiekuńczych dla osób starszych oraz niepełnosprawnych wymagających pomocy w miejscu zamieszkania zajmuje się Centrum Usług Opiekuńczych, powołane w strukturze MOPS w kwietniu 2012 roku. Działania prowadzone są w oparciu o Gdyński standard usług opiekuńczych. W 2014 roku z usług opiekuńczych (zwykłych i specjalistycznych) w miejscu zamieszkania skorzystało 879 osób, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagały częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych. Usługi te zapewniane były przez organizacje pozarządowe, bądź firmy prywatne, wyłonione w drodze przetargu. Tabela nr 7. Usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania w 2014 roku Usługi opiekuńcze Wyszczególnienie Wydatek Usługami objęto 728 osób i wykonano 281.131 świadczeń. Realizatorzy usług: Do dnia 30.06.2014 roku 1) Fundacja "Niesiemy Pomoc" na terenie czterech DOPS Od dnia 01.07.2014 roku 2) Agencja Opiekuńczo-Pielęgnacyjna SENIOR na terenie DOPS nr 1 i 2 3) Firma GWARANT-Tomczyk na terenie DOPS nr 3 4) Oddział Pomorski PCK na terenie DOPS nr 4 3 881 250,96 zł Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi Usługami objęto 118 osób i wykonano 39.164 świadczenia. Realizator usług: Agencja Służby Społecznej KOŚCIELAK 1 283 410,00 zł Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla dzieci z autyzmem Usługami objęto 22 osoby i wykonano 7.236 świadczeń. Realizator usług: Polski Czerwony Krzyż 249 114 zł 15

Świetlica opiekuńcza Usługami objęto 11 osób. Realizator usługi: Fundacja M&K Adaptacja 27 747,28 zł Od października 2014 roku usługi opiekuńcze świadczone są również w świetlicy opiekuńczej przy ul. Chylońskiej 65. Jest to pilotaż nowej formy dziennego wsparcia dla gdyńskich seniorów kameralnej, zlokalizowanej w bliskim sąsiedztwie miejsca zamieszkania. Po zakończeniu etapu pilotażu zakłada się uruchomienie podobnych świetlic również w innych dzielnicach miasta. Świetlica opiekuńcza zapewnia 10 miejsc. Funkcjonuje w godz. 8.00-16.00 od poniedziałku do piątku, oferując podopiecznym opiekę, posiłki, grupowe zajęcia aktywizujące oraz podtrzymujące sprawność i rozwój zainteresowań. W 2014 roku ze świetlicy skorzystało ogółem narastająco 11 osób. Skierowanie następuje w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Dzielnicowe Ośrodki Pomocy Społecznej. W roku 2014 kontynuowano teleopiekę usługę całodobową umożliwiającą wezwanie pomocy w przypadku zagrożenia życia, zdrowia lub bezpieczeństwa (np. nagłe zasłabnięcie, upadek), stanowiącą od 2012 roku element usług opiekuńczych, a adresowaną głównie do osób samotnych. W ramach tej usługi zapewnione są również dodatkowe funkcje: zielony przycisk to możliwość kontaktu i rozmowy z inną osobą, zaś niebieski przycisk to dostęp do dodatkowych, drobnych usług domowych. W 2014 roku z w/w usługi skorzystało ogółem 89 osób. Łączne wydatki na realizację zadania wyniosły zaś 30 146,94 zł. 1.4. Opieka dzienna Opieka dzienna dla seniorów i osób niepełnosprawnych zapewniana jest w pięciu ośrodkach wsparcia funkcjonujących w strukturze MOPS. Podopieczni uzyskują w nich opiekę i pomoc w codziennych czynnościach życiowych, otrzymują posiłki, aktywnie spędzają czas, rozwijając swoje umiejętności i zainteresowania. Informacje na temat ośrodków wsparcia dziennego dla seniorów i osób niepełnosprawnych prezentuje tabela nr 8. W roku 2014 kontynuowano realizację programu naprawczego w zakresie dostosowania trzech środowiskowych domów samopomocy do wymogów (standardów) wynikających z rozporządzenia MPiPS, w szczególności w zakresie dostosowania obiektów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Tabela nr 8. Ośrodki wsparcia dziennego dla seniorów i osób niepełnosprawnych w strukturze MOPS w 2014 roku Lp. Wyszczególnienie Informacje o placówce Liczba miejsc w placówce Liczba osób, które skorzystały ze wsparcia placówki w 2014 r. (narastająco) 1. Dzienny Dom Pomocy Społecznej, przy ul. Gen. Maczka 1 DDPS przeznaczony jest dla osób, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności, w tym choroby otępiennej, wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych oraz dla osób, którym rodzina nie może takiej pomocy zapewnić. Placówka specjalizuje się w opiece i terapii osób chorujących na Alzheimera. W DDPS funkcjonuje grupa wsparcia Sami Sobie dla rodzin i opiekunów podopiecznych. 60 88 16

2. Dzienny Dom Pomocy Społecznej w Zespole Opiekuńczym, przy ul. Fredry 3 DDPS przeznaczony jest dla osób, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych oraz dla osób, którym rodzina nie może takiej pomocy zapewnić. 30 29 3. Środowiskowy Dom Samopomocy, przy ul. Gen. Maczka 1 Ośrodek wsparcia dla dorosłych osób chorujących psychicznie. W ŚDS funkcjonuje grupa wsparcia dla rodzin i opiekunów podopiecznych. 45 46 4. Środowiskowy Dom Samopomocy, przy ul. Maciejewicza 11 Ośrodek wsparcia dla dorosłych osób upośledzonych umysłowo. 72 75 5. Środowiskowy Dom Samopomocy, przy ul. Wąsowicza 3 Ośrodek wsparcia dla osób starszych, wykazujących przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych. W ŚDS funkcjonuje grupa wsparcia dla rodzin i opiekunów osób z zespołami otępiennymi (w spotkaniach grupy mogą uczestniczyć opiekunowie osób nie będących podopiecznymi ŚDS). 50 73 1.5. Mieszkalnictwo wspierane Od marca 2012 roku Zespół ds. mieszkalnictwa wspieranego świadczy usługi dla osób chorujących psychicznie lub z niepełnosprawnością intelektualną, m.in.: rozwija umiejętności niezbędne do samodzielnego życia, świadczy usługi opiekuńcze (w 2014 roku z usług opiekuńczych w mieszkaniach wspieranych skorzystały narastająco 34 osoby, zaś z usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi narastająco 5 osób), wspiera w okresach nawrotów choroby, pomaga w kontaktach z placówkami ochrony zdrowia. W 2014 roku w 9 mieszkaniach będących w strukturach MOPS mieszkały łącznie 32 osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub z zaburzeniami psychicznymi. W 3 mieszkaniach będących w zasobach gminy, które pracownicy Zespołu obejmują wsparciem, zamieszkiwało 7 osób. Całodobowa forma wsparcia realizowana jest także w Zespole Opiekuńczym. W 10 mieszkaniach chronionych przebywało w 2014 r. narastająco 15 osób. Zapewniono całodobowy, okresowy pobyt oraz specjalistyczne wsparcie na drodze do usamodzielnienia. W 2014 roku trwały prace nad programem osłonowym dotyczącym mieszkalnictwa wspieranego, formalizującym zasady działania w kontekście wymogów stawianych mieszkaniom chronionym. 1.6. Opieka całodobowa Osobom niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania w środowisku ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność zapewniana jest opieka całodobowa o charakterze czasowym w Ośrodku Opiekuńczym dla osób przewlekle chorych (w szczególnych przypadkach osoby kierowane są do placówek opiekuńczo - leczniczych) lub stałym w domach pomocy społecznej. 1.6.1. Ośrodek Opiekuńczy dla osób przewlekle chorych przy ul. Bosmańskiej 32a Ośrodek jest miejscem czasowej, całodobowej opieki, pielęgnacji oraz rehabilitacji, głównie dla osób samotnych po hospitalizacji w okresie rekonwalescencji. Stanowi również okresową formę wsparcia dla rodzin, które na co dzień sprawują bezpośrednią opiekę nad zależnym członkiem rodziny. Placówka dysponuje 43 miejscami. W 2014 roku wsparcia udzielono 167 osobom, w tym przywrócono możliwość samodzielnego funkcjonowania w środowisku 51 osobom. 17

1.6.2. Zapewnienie opieki stałej w domach pomocy społecznej W roku 2014 w domach pomocy społecznej w Gdyni i poza Gdynią narastająco przebywały 264 osoby, w tym umieszczono ogółem 66 osób wymagających całodobowej opieki. 1) Dom Pomocy Społecznej w Gdyni przy ul. Pawiej 31 Dom Pomocy Społecznej w Gdyni funkcjonuje jako placówka stałego pobytu. Placówka zapewnia mieszkańcom usługi pielęgnacyjno-opiekuńcze, wspomagające, rehabilitacyjne, a także świadczenia zdrowotne. Przy DPS działa Klub Seniora Tęcza (klub zrzesza seniorów mieszkających na terenie dzielnic: Pustki Cisowskie - Demptowo i Cisowa) oraz Fundacja Słoneczna Jesień. Placówka posiada 79 miejsc dla mieszkańców, w tym: 52 miejsca dla osób w podeszłym wieku i 27 miejsc dla osób przewlekle somatycznie chorych. W 2014 roku w DPS w Gdyni przebywało narastająco 87 osób, w tym umieszczono 6 osób. Blisko połowa (49,4%) mieszkańców DPS w 2014 roku to osoby pow. 75 roku życia. W 2014 roku wydatki Domu Pomocy Społecznej na realizację zadań wyniosły 3 462 212,29 zł. 2) ponadgminne domy pomocy społecznej W 2014 roku w domach pomocy społecznej poza Gdynią przebywało narastająco 177 osób (mieszkańców Gdyni) wymagających całodobowej opieki, w tym umieszczono 58 osób. W 2014 roku wydatki na realizację zadania wyniosły 3 896 140,63 zł. 2. Wsparcie dziecka i rodziny 2.1. Działania prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 2.1.1. Zespół ds. intensywnej pracy socjalnej z rodziną przy ul. Chrzanowskiego 14/3 Nowa jednostka organizacyjna w strukturze MOPS powołana do działania z dniem 01 stycznia 2014 roku na mocy Zarządzenia Dyrektora MOPS Gdynia. Podobnie jak Zespół ds. doradztwa i aktywizacji osób niepełnosprawnych (szerzej w pkt. 1.1.2) powstał na bazie opracowanej w 2012 roku strategii wychodzenia z realizacji projektu systemowego Rodzina bliżej siebie (zakończonego w dniu 31 grudnia 2013 roku). W ramach Zespołu zatrudnionych jest 21 osób. Głównym zadaniem jednostki jest udzielanie intensywnego, indywidualnego wsparcia rodzinom z wieloma problemami, pozostającym na pograniczu rozpadu, przejawiającym dysfunkcje, które na poziomie zaistniałych skutków mogą spowodować konieczność umieszczenia dzieci w systemie opieki całodobowej. Jednym z ważnych zadań jednostki jest również harmonizowanie współpracy instytucji zaangażowanych w proces wsparcia rodzin. Udzielane w jednostce wsparcie zapewnia dostęp klientów do indywidualnie animowanych działań o charakterze aktywizującym w sferze społecznej, zdrowotnej i zawodowej. Klienci mają możliwość korzystania z szerokiego zakresu wsparcia specjalistycznego, w tym psychologicznego, pedagogicznego i zawodowego oraz diagnostyki uzależnień, doskonalenia kompetencji rodzicielskich. W jednostce prowadzona jest intensywna praca socjalna, zgodnie z opracowanym i wdrożonym w MOPS Gdynia trójpodziałem pracy socjalnej. Okres intensywnej współpracy z rodziną może trwać nawet do trzech lat. Rekrutacja klientów odbywa się za pośrednictwem Dzielnicowych Ośrodków Pomocy Społecznej odpowiednich ze względu na miejsce zamieszkania kandydata. W 2014r. w ramach Zespołu objęto intensywną pracą socjalną 106 rodzin (zawarto 108 kontraktów socjalnych, w tym 107 kontraktów zakończonych z sukcesem, 1 zerwanie) oraz uruchomiono i realizowano ogółem 18 instrumentów aktywnej integracji. 18

2.1.2. Asystentura ustawowa Od 2013 roku w MOPS w każdym z czterech Dzielnicowych Ośrodków Pomocy Społecznej zatrudnieni są asystenci rodzin. Asystenci pracują z rodzinami, u których stwierdzono brak motywacji do współpracy i wejścia w proces wsparcia w jednym z trzech poziomów pracy socjalnej. Są to w większości rodziny, u których zdiagnozowano wysoki stopień zagrożenia odebrania dzieci i które w większości objęte są nadzorem kuratora rodzinnego. Drugą grupę odbiorców wsparcia stanowią rodziny, których dzieci już przebywają w pieczy zastępczej, a które wytypowane zostały do wejścia w proces reintegracji i pracy w kierunku powrotu dzieci do domu rodzinnego. W 2014 roku 10 asystentów rodziny współpracowało ze 106 rodzinami, w których łącznie przebywało 183 dzieci. Wydatki na realizację zadania w 2014 roku wyniosły 339 942,10 zł, w tym etaty asystentów rodzin współfinansowano w kwocie 270 000,00 zł z dotacji MPiPS w ramach Programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2014. 2.1.3. Pozostałe działania W 2014 roku opracowano Gdyński Program Wsparcia Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2014 2016, który zakłada tworzenie optymalnych warunków dla poprawy jakości życia dzieci i ich rodzin, wytyczając konkretne kierunki działań na kolejne lata w tym zakresie. Program został przyjęty do realizacji przez Radę Miasta VI kadencji Uchwałą nr XLIII/885/14 z dnia 28 maja 2014 roku. W 2014 roku realizowane były systematyczne działania profilaktyki uzależnień dla 45 osobowej grupy dzieci i młodzieży z rodzin, w których zdiagnozowano problem uzależnienia, bądź istnieje zagrożenie jego wystąpienia. Dzieci pochodzą z rodzin objętych wsparciem MOPS. W ramach realizacji programu pięć razy w tygodniu, po 3 godziny każdego dnia, odbywały się zajęcia, zamiennie dla dwóch grup dzieci i młodzieży, w tym: 1) zajęcia socjoterapeutyczne odbyło się po 28 godzin zajęć socjoterapeutycznych dla grupy młodszej oraz grupy starszej, 2) realizowano wyjścia uspołeczniające grupa młodsza: 10 wyjść, grupa starsza: 13 wyjść, 3) prowadzono konsultacje psychologiczne dla dzieci i ich opiekunów / rodziców w wymiarze: 113 konsultacji dla dzieci z grupy młodszej i 58 konsultacji dla ich rodziców oraz 75 konsultacji dla młodzieży i 48 dla ich rodziców, 4) kierowano dzieci i młodzież do innych placówek na diagnozy psychologiczne występujących zaburzeń 13 osób zostało skierowanych na diagnozę do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej Nr 2, 2 osoby skierowano do Poradni Zdrowia Psychicznego, 5) organizowano korepetycje dla dzieci i młodzieży z wolontariuszami w ramach Pogotowia Lekcyjnego w wymiarze 300 godzin (korepetycje realizowało 63 wolontariuszy), 6) utrzymywano stały kontakt z kluczowymi podmiotami, instytucjami i ich przedstawicielami takimi jak: kuratorzy Sądu Rodzinnego, pracownicy socjalni, asystenci rodzin, koordynatorzy rodzin zastępczych, pedagodzy i psycholodzy szkolni, specjaliści z Poradni Pedagogicznej, pracownicy Zespołu Placówek Specjalistycznych, Fundacja Zmian Społecznych Kreatywni, I ALO w Gdyni, 7) uczestnicy Łajby brali aktywny udział w wydarzeniach i imprezach zewnętrznych, m.in.: Konferencja Włącz Aktywność, Kampania Białych Serc, Gdyńska Giełda Wolontariatu, WOŚP. Wydatki związane z realizacją zadania wyniosły 84 999,33 zł. W 2014 roku w ramach działań Dzielnicowych Ośrodków Pomocy Społecznej zrealizowano 21 miniprojektów dla dzieci i ich rodziców o charakterze edukacyjnym i integracyjnym, w których udział wzięło 288 dzieci oraz 194 dorosłych. Zajęcia (w tym: warsztaty edukacyjne, zajęcia dydaktyczno-hobbystyczne, zajęcia uspołeczniające, zabawy okolicznościowe) miały na celu promowanie pozytywnych wzorców spędzania czasu wolnego wraz z ukierunkowaniem na rozwój 19

zainteresowań dzieci oraz zacieśnianie więzi rodzinnych, a także podnoszenie kompetencji opiekuńczo-wychowawczych rodziców. Przy realizacji projektów pracownicy socjalni często podejmowali współpracę z innymi instytucjami i wykorzystywali zasoby środowiska lokalnego. 2.2. Rodzinna piecza zastępcza W związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, od stycznia 2012 roku w strukturze MOPS funkcjonuje Zespół ds. pieczy zastępczej. Na skutek nowelizacji w/w Ustawy, we wrześniu 2014 roku Zespół ds. pieczy zastępczej zmienił nazwę na Zespół ds. rodzinnej pieczy zastępczej. Do zadań Zespołu należy m.in.: prowadzenie naboru i kwalifikowanie kandydatów na rodziny zastępcze lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka; zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, a także zapewnienie im wsparcia psychologiczno pedagogicznego oraz pomocy w postaci koordynatora, rodziny pomocowej, wolontariusza; sporządzanie opinii dotyczących okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej oraz dokonywanie ocen rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka pod względem predyspozycji do pełnienia powierzonej im funkcji oraz jakości wykonywanej pracy. W 2014 roku w ramach działań Zespołu zrealizowano m.in.: 1) szkolenia dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka (udział wzięło 31 osób), szkolenia dla dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego (7 osób), szkolenia dla kandydatów na rodziny zastępcze spokrewnione (29 osób); 2) 12 zatrudnionych w Zespole koordynatorów współpracowało z 261 rodzinami zastępczymi / rodzinnymi domami dziecka (liczba podana narastająco); 3) udzielono 1.220 porad w ramach poradnictwa specjalistycznego. Ponadto w 2014 roku prowadzono działalność propagującą ideę rodzicielstwa zastępczego. Zespół dzięki współpracy z podmiotami zewnętrznymi zapewniał liczne zajęcia rozwijające uzdolnienia dzieci oraz formy spędzania czasu wolnego. Zespół organizował grupy edukacyjno-szkoleniowe, grupy wsparcia dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka. Łączne wydatki na działalność Zespołu ds. rodzinnej pieczy zastępczej w 2014 roku wyniosły 1 166 772,84 zł. Wymienione zadania były współfinansowane także w ramach programu MPiPS na kwotę dofinansowania: 163 024,91 zł. W 2014 roku rodzinna piecza zastępcza objęła ogółem 265 rodzin zastępczych oraz 11 rodzinnych domów dziecka, w których przebywało łącznie 421 dzieci. Lp. Tabela nr 9. Rodzinna piecza zastępcza w 2014 roku Wyszczególnienie Liczba rodzin / rodzinnych domów dziecka Liczba dzieci umieszczonych w rodzinach lub rodzinnych domach dziecka 1. Rodziny zastępcze spokrewnione 178 220 2. Rodziny zastępcze niezawodowe 63 82 3. Rodziny zastępcze zawodowe 15 * 52 4. Rodzinne domy dziecka 11 87 5. Rodziny pomocowe 3 14 * w tym: 9 zawodowych specjalistycznych rodzin zastępczych i 1 zawodowa rodzina zastępcza pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego ** liczba rodzin i dzieci w rodzinach nie sumuje się z uwagi na możliwość przekształcenia profilu rodziny w trakcie roku (najczęściej w kierunku od rodziny zawodowej do rodzinnego domu dziecka) 20

W 2014 roku łączne wydatki na utrzymanie rodzinnej pieczy zastępczej wyniosły 5 979 499,87 zł. Wymienione zadania były współfinansowane ze środków MPiPS na kwotę dofinansowania: 66 138,00 zł. 2.3. Instytucjonalna piecza zastępcza pod nadzorem MOPS W ramach instytucjonalnej pieczy zastępczej w 2014 r. zapewniono 115 miejsc w 11 placówkach opiekuńczo-wychowawczych, tj.: 1) 6 publicznych placówek typu rodzinnego (zabezpieczono 45 miejsc), w których w 2014 roku narastająco przebywało 61 dzieci (w tym 15 przyjętych w 2014 roku). 2) 3 publiczne placówki łączące zadania typu socjalizacyjnego i interwencyjnego (zabezpieczono 42 miejsca), w których w 2014 roku narastająco przebywało 86 dzieci. Placówki prowadzone są przez Centrum Administracyjne Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych. 3) 2 niepubliczne placówki typu socjalizacyjnego (zabezpieczono 28 miejsc), w których w 2014 roku narastająco przebywało 36 dzieci. Placówki prowadzone są przez Gdańską Fundację Innowacji Społecznej. W 2014 roku w w/w placówkach przebywało ogółem 183 dzieci, którym zapewniono całodobową opiekę, wychowanie oraz zaspokojenie niezbędnych potrzeb. Ponadto do dnia 31.03.2014 r. funkcjonowała także Niepubliczna Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza typu rodzinnego mieszcząca się w Szymankowie, prowadzona przez Fundację Nasza Rodzina, w której zabezpieczono 6 miejsc (narastająco przebywało 6 dzieci). 2.3.1. Centrum Administracyjne Placówek Opiekuńczo - Wychowawczych (CAPOW) przy ul. Filomatów 2 Centrum Administracyjne Placówek Opiekuńczo Wychowawczych w Gdyni, zostało powołane do działania 01 stycznia 2014 roku na mocy Uchwały Rady Miasta Gdyni w sprawie likwidacji Domu Dziecka w Gdyni, powołania Placówek Opiekuńczo Wychowawczych Nr 1, 2 i 3 w Gdyni oraz Centrum Administracyjnego Placówek Opiekuńczo Wychowawczych w Gdyni. Zadaniem Centrum jest zapewnienie wspólnej obsługi ekonomiczno-administracyjnej i organizacyjnej Placówkom Opiekuńczo Wychowawczym Nr 1, 2 i 3 w Gdyni. W skład struktury organizacyjnej CAPOW wchodzą: 1) siedziba Centrum przy ul. Filomatów 2, 2) Placówka Opiekuńczo Wychowawcza Nr 1 w Gdyni przy ul. Łanowej 22A, 3) Placówka Opiekuńczo Wychowawcza Nr 2 w Gdyni przy ul. Chwarznieńskiej 73, 4) Placówka Opiekuńczo Wychowawcza Nr 3 w Gdyni przy ul. Druskiennickiej 38. W Centrum zatrudnionych jest 4 pracowników: dyrektor, główny księgowy, samodzielny referent oraz konserwator. Dyrektor Centrum sprawuje równocześnie nadzór nad Placówkami Opiekuńczo Wychowawczymi Nr 1, 2 i 3 w Gdyni oraz zarządza działalnością placówek przy pomocy starszych wychowawców koordynatorów. W pierwszym półroczu 2014 roku głównym kierunkiem działań CAPOW były czynności związane z likwidacją Domu Dziecka w Gdyni oraz z powołaniem czterech nowych jednostek budżetowych. Konieczność podjęcia takich działań narzuciły przepisy ustawy. Ostatecznie wszystkie czynności likwidacyjne zostały wykonane do dnia 31 marca 2014 roku. W zakresie realizacji celów w sferze merytorycznej realizowano szkolenia w zakresie pracy z dzieckiem krzywdzonym, w tym rozpoznawania symptomów doznawanej traumy, a także pracy z grupą w oparciu o społeczność terapeutyczną. Od września 2014 roku zainaugurowana została, w ramach placówki STARTER, działającej przy Zespole Placówek Specjalistycznych w Gdyni, grupa skierowana do wychowanków Placówek Opiekuńczo Wychowawczych Nr 1, 2 i 3 ukierunkowana na wsparcie osób usamodzielniających się. W 2014 roku trzy placówki otoczyły opieką narastająco 86 wychowanków, w tym przyjętych zostało 38 wychowanków. Placówki opuściło w tym czasie 36 podopiecznych. W Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym umieszczonych zostało 11 wychowanków, w Specjalnym Ośrodku Szkolno- 21