ŻYCIE DUCHOWE Wiosna 70/2012 To jest Ciało moje WYDAWCA Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego Wydawnictwo WAM Pismo stowarzyszone w Konsorcjum Prasowym WAM ZESPÓŁ REDAKCYJNY Józef Augustyn SJ (redaktor naczelny), Marek Blaza SJ, ks. Krzysztof Grzywocz Dariusz Kowalczyk SJ, Stanisław Morgalla SJ Lucyna Słup, Katarzyna Stokłosa (sekretarz redakcji) Z PISMEM WSPÓŁPRACUJĄ Tomasz Fiedler SJ, Dariusz Piórkowski SJ Cezary Sękalski, Monika Skarżyńska, ks. Alfons J. Skowronek Magdalena Sokołowska, Bogusław Steczek SJ Anna Woźniakowska, Adam Żak SJ UKŁAD GRAFICZNY I TYPOGRAFICZNY Olgierd Chmielewski Autor zdjęcia na okładce: Józef Augustyn SJ PROJEKT OKŁADKI Andrzej Sochacki SKŁAD I ŁAMANIE Barbara Bodzoń Superiorum permissu ISSN 1232-9460 www.zycie-duchowe.pl Adres redakcji: ul. Kopernika 26, 31-501 Kraków; tel. 12 62 93 292 e-mail: Zycie.Duchowe@wydawnictwowam.pl; www.zycie-duchowe.pl Redakcja zastrzega sobie prawo skracania tekstów i zmiany tytułów. Materiałów niezamówionych nie odsyłamy. Numer zamknięto 1 marca 2012 roku. 1
ŻYCIE DUCHOWE WIOSNA 70/2012 To jest Ciało moje JACEK PRUSAK SJ Homo eucharisticus Ks. MARIUSZ ROSIK Cia³o za nas wydane Ks. ALFONS J. SKOWRONEK Wcielenie i Eucharystia ZDZIS AW J. KIJAS OFMConv Mistyczne Cia³o Chrystusa DARIUSZ PIÓRKOWSKI SJ Szko³a wdziêcznoœci JÓZEF AUGUSTYN SJ Przeka cie sobie znak pokoju PIOTR S ABEK Eucharystia i rodzina Ks. STANIS AW HARÊZGA Adoracja Najœwiêtszego Sakramentu STANIS AW MORGALLA SJ Kaplica wieczystej adoracji Ks. ROMUALD JAWORSKI Kryzys uczestnictwa w niedzielnej Mszy WAC AW OSZAJCA SJ Nie ma Koœcio³a, nie ma Mszy MAREK BLAZA SJ Dwa obrz¹dki Abp IHOR ISICZENKO Œwiadectwo wiary JERZY MUSIA SJ Listy z Dachau JACEK POZNAÑSKI SJ O œmierci filozoficznie 4 7 16 23 31 39 43 50 55 62 71 77 84 89 94 2
Duchowość Ćwiczeń WILLI LAMBERT SJ Szko³a modlitwy Modlitwa i życie PIOTR SEMENENKO CR O Komunii œwiêtej JÓZEF AUGUSTYN SJ Iskierki obecnoœci Boga Misyjne drogi Kościoła PAWE WYSZKOWSKI OMI Koœció³ przeœladowany na Ukrainie Rozmowy duchowe Synku, ³ososia zjemy po wojnie Rozmowa z ks. Janem Sikorskim Sam nigdy nie wytrzeÿwiejê Rozmowa z Waldemarem Krajewskim Świadectwa Ewangelizowa³ mnie poganin Słowo, obraz, czyn Ks. WIES AW WILK O Rozmowie wieczornej Mickiewicza ANNA WO NIAKOWSKA Pasja wed³ug œw. Jana MONIKA SKAR YÑSKA Ukrzy owanie Matthiasa Grünewalda DARIUSZ PIÓRKOWSKI SJ O dzieciach, które nie maj¹ gdzie spaæ Lektury Ogłoszenia 101 105 110 115 125 136 147 153 160 164 170 175 189 3
Jacek Prusak SJ Homo eucharisticus Dbamy o zbawienie w³asnej duszy, modlimy siê za dusze zmar³ych i dusze w czyœæcu cierpi¹ce i przy okazji zapominamy, e to, co wyró nia chrzeœcijañstwo, to zupe³nie nowe spojrzenie na cia³o. Cia³o jest podstaw¹ zbawienia. Wierzymy w Boga, który jest Stwórc¹ cia³a; [ ] wierzymy w cia³a zmartwychwstanie, dope³nienie stworzenia i odkupienie cia³a. [ ] Wierzymy w prawdziwe zmartwychwstanie tego cia³a, które teraz posiadamy (KKK 1015, 1017). 1. Cia³o nie jest jedynie garderob¹ dla naszej duszy nie mo emy byæ tym, kim jesteœmy, bez cia³a. Cia³o w jêzyku œw. Jana okreœla ca³ego cz³owieka w znaczeniu jego historycznego losu, który jest konkretny i ograniczony, wra liwy i kruchy. W tym w³aœnie sensie «S³owo sta³o siê cia³em» 1. Zrozumia³a to czteroletnia dziewczynka, która pewnej nocy obudzi³a siê z przera eniem, przekonana, e ciemnoœci wokó³ niej pe³ne s¹ duchów i potworów. Wystraszona pobieg³a do sypialni rodziców. Matka uspokoi³a j¹, wziê³a za rêkê i zaprowadzi³a z powrotem do jej pokoju, gdzie w³¹czy³a œwiat³o i doda³a córce otuchy, mówi¹c: Nie musisz siê baæ, bo nie jesteœ tu sama. Bóg jest z tob¹ w pokoju. Dziewczynka odpowiedzia³a: Wiem, e Bóg tu jest, ale chcia³abym, eby by³ tu te ktoœ, kto ma skórê 2. 1 B. Sesboüé SJ, Zmartwychwstanie i ycie. Krótki traktat o rzeczach ostatecznych, Poznañ 2002, s. 49. 2 Por. R. Rolheiser OMI, W poszukiwaniu duchowoœci w XXI wieku, Kraków 2005, s. 113. 4
Ludzkie cia³o to tylko jedna strona tajemnicy Wcielenia i odpowiedÿ na ludzk¹ têsknotê za bliskoœci¹ z Bogiem. Druga strona to Jego Cia³o, które spo ywamy w Eucharystii. adna religia nie czyni z cia³a takiej zbawczej oferty, adna nie pozwala Bogu na taki dar z siebie. Jak piêknie uj¹³ to znany amerykañski socjolog ks. Andrew Greely, w Eucharystii Bóg jest wœród nas na rodzinnym obiedzie 3. Jaki jest wiêc nasz stosunek do cia³a? Czy potrafimy dziêki Eucharystii spojrzeæ na cia³o w sposób, który ³¹czy nas z Bogiem? Czy dziêki wierze potrafimy uduchowiæ cia³o, a nie ubóstwiaæ go? W œwiecie, w którym z cia³a ludzie uczynili idola, a z pielêgnacji cia³a stworzyli now¹ religiê, chrzeœcijañstwo ma alternatywn¹ propozycjê. To troska o cia³o po to, by pielêgnowaæ ducha. Dostrzegaj¹ to nawet ci, którzy uwa aj¹ siê za ateistów. Jeden z nich Luc Ferry, autor bestselleru Jak yæ?, przestrzega swoich czytelników: W przeciwieñstwie do pogl¹dów, które tysi¹ce razy us³yszysz z ust ateistów wrogich religii chrzeœcijañskiej, wcale nie jest ona oddana walce z cia³em, cielesnoœci¹, zmys³owoœci¹. W przeciwnym razie, jak mo na by zaakceptowaæ, e to, co boskie, staje siê cia- ³em w osobie Chrystusa, e lógos przyobleka siê w ca³kowicie materialne cia³o zwyk³ej ludzkiej istoty? [ ] Nie daj siê zwieœæ tym, którzy dziœ deprecjonuj¹ i zniekszta³caj¹ chrzeœcijañsk¹ naukê. Mo na nie byæ cz³owiekiem wierz¹cym jeœli mam byæ szczery sam nie jestem wierz¹cy jednak nie sposób twierdziæ, e chrzeœcijañstwo jest religi¹ oddan¹ bez reszty pogardzie dla cia³a. Po prostu dlatego, e to nieprawda 4. Nasza wyj¹tkowoœæ polega na tym, e chrzeœcijañstwo w swojej doktrynie szczêœliwego ycia ³¹czy trzy podstawowe w¹tki: osobistej nieœmiertelnoœci duszy, zmartwychwstania cia³ z ich wyj¹tkowoœci¹ kochanych twarzy oraz zbawienie przez mi³oœæ, nawet najbardziej niespotykan¹ z mo liwych, byle by³a mi³oœci¹ «w» Bogu 5. To jest dobra nowina, w centrum której umieszczone jest Cia³o Boga i cia³o cz³owieka. 2. Jeœli Cia³o Boga ma byæ naszym pokarmem na ycie wieczne (por. J 6, 51), to najpierw musimy pójœæ do koœcio³a, aby otrzymaæ dar w postaci Cia³a Chrystusa, a zatem musimy byæ tam obecni cia³em 6. To mo e wydawaæ siê tak oczywiste czy wrêcz banalne, i nie widzimy w proœbie Jezusa To czyñcie na moj¹ pami¹tkê! ( k 22, 19) wezwania do troski 3 A. Greely, The Catholic Imagination, Berkeley Los Angeles 2000, s. 78. 4 L. Ferry, Jak yæ?, Warszawa 2011, s. 121. 5 Tam e, s. 119. 6 T. Radcliffe, Po co chodziæ do koœcio³a?, Poznañ 2009, s. 12. 5
o cia³o i o bycie uwa nym cia³em, a nie tylko umys³em w trakcie liturgii i na modlitwie. Jeœli naprawdê wierzymy, e w Eucharystii Bóg jest wœród nas na rodzinnym obiedzie, e jest miêdzy nami i sam jest bankietem, to wezwani jesteœmy przez Niego do tego, abyœmy stali siê homo eucharisticus. Zgoda na przyjêcie Cia³a Chrystusa przemienia nasze wzajemne relacje, przemieniaj¹c równoczeœnie nas samych. Pamiêæ Eucharystii To jest Cia³o moje, które za was bêdzie wydane ( k 22, 19) to pamiêæ ywego, obecnego Cia³a. Musimy jednak nauczyæ siê prze ywaæ Eucharystiê jako rodzaj dramatu, który jest odtworzeniem najwa niejszego z dramatów dramatu ludzkiego istnienia od narodzin do œmierci, i po niej. Jak podkreœla ojciec Timothy Radcliffe, jeœli chrzeœcijañstwo ma rozkwitaæ w naszym spo³eczeñstwie, a nie staæ siê religi¹ malej¹cej spo³ecznoœci, to musimy przywróciæ Eucharystii, chocia po czêœci, rangê wielkiego wydarzenia, które daje ycie i do którego po prostu czujemy siê przynaglani 7. Zanegowanie cia³a to odciêcie siê od ycia, walka z cia³em to wypaczona duchowoœæ. Raczej chodzi o to, aby daæ Bogu skórê. Wierzymy, e przez moc Ducha Bo ego nasze cia³o stanie siê duchem, podczas gdy duch stanie siê niezniszczalnym cia³em 8. Czekaj¹c na to, aby to, co zniszczalne, przyodzia³o siê w niezniszczalnoœæ, a to, co œmiertelne, aby siê przyodzia³o w nieœmiertelnoœæ (1 Kor 15, 53), yjmy w ciele, ale nie dla cia³a. Troszczmy siê o nie, ale go nie ubóstwiajmy, bo jest to nie tylko narcyzm, ale równie idolatria. Módlmy siê nim, a nie wyniszczajmy go, poniewa cia³o duchowe nie powstaje na gruzach naszego cz³owieczeñstwa. Cia³o ma nie tylko swoj¹ historiê, ma równie swoje przeznaczenie. Poniewa Eucharystia jest Cia³em ofiarowanym nam z mi³oœci, pamiêtajmy, e wymaga ona wiêcej ni tylko przyjmowania; ona tak e wymaga zaspokojenia pragnienia Chrystusa. On mówi: «PrzyjdŸcie do Mnie». On jest spragniony dusz. Ewangelia nigdzie nie mówi: «OdejdŸcie», lecz zawsze «przyjdÿcie do Mnie» (Matka Teresa z Kalkuty) 9. Jezus wiêc wzywa nas nie tylko do przyjmowania Komunii, ale do wejœcia w komuniê cia³a, serca i umys³u. W ca³ym numerze stosujemy skróty: Æd œw. Ignacy Loyola, Æwiczenia duchowne; KKK Katechizm Koœcio³a Katolickiego. Cytaty z Pisma Œwiêtego podajemy za Bibli¹ Tysi¹clecia, wydanie V. 7 Tam e, s. 14. 8 B. Sesboüé SJ, dz. cyt., s. 49. 9 Cyt. za: V. Flynn, 7 Tajemnic Eucharystii, Radom 2011, s. 79. 6