ZJAWISKO ALKOHOLIZMU WŚRÓD NIELETNICH Spis treści I. Wprowadzenie I. Przyczyny sięgania po alkohol przez dzieci II. Skutki alkoholizmu wśród dzieci III. Nieodpowiedzialni sprzedawcy IV. Jak zapobiegać alkoholizmowi wśród nieletnich V. Co mówi prawo? przepisy prawne II. Jesteś świadkiem picia alkoholu przez nieletnich co powinieneś zrobić I. Wprowadzenie Uzależnienie od alkoholu, czyli alkoholizm, jest chorobą, która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez świadomości zainteresowanej osoby. Polega na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych i może doprowadzić do przedwczesnej śmierci. CORAZ MŁODSZE DZIECI PIJĄ ALKOHOL W ciągu ostatnich dziesięciu lat obniżył się wiek dzieci i młodzieży pijących alkohol. Prawie 8% dziewczynek i blisko 2% chłopców do 10 roku życia przyznaje się do tego, że piło napoje alkoholowe - wynika z badań zaprezentowanych przez ks. prof. Jana Śledzianowskiego podczas sympozjum "Rodzina skuteczną pomocą w walce z nałogami", które odbyło się 15
maja w Kielcach. W wakacje tendencja do picia alkoholu przez nieletnich nasila się. Powód? Dużo wolnego czasu, brak pożytecznego i ciekawego zajęcia, które mogłoby być alternatywą dla spożywania alkoholu razem ze znajomymi. II. Przyczyny sięgania po alkohol przez dzieci Picie przez dzieci i młodzież jest prawdziwym nieszczęściem. Tymczasem coraz więcej nastolatków pije, nie tylko piwo i wino, ale również wódkę. Dorastające dzieci sięgają po alkohol, by: poczuć się dorosłymi dopasować się do pijącego otoczenia czuć się dobrze i być na luzie uciec od problemów wyrazić swoją potrzebę buntu doznać przygody i ryzyka zaspokoić ciekawość należeć do grupy rówieśniczej przestać być nieśmiałym poczuć smak alkoholu natychmiastowo osiągnąć wspaniałe samopoczucie przy minimalnym wysiłku łatwiej znosić życiowe cierpienia Coraz częściej piją także dlatego, że nikt im nie przeszkadza w kupowaniu i spożywaniu alkoholu, a producenci alkoholu wydają co roku dziesiątki milionów, by alkohol reklamować i reklamy te adresują przede wszystkim do młodzieży. W latach dziewięćdziesiątych bardzo zwiększyła się ilość ludzi, którzy interesują się wiedzą na temat alkoholu, wśród nich jest także i młodzież. Problem spożywania alkoholu jest bardzo poważny, gdyż do grona osób spożywających alkohol dołączają coraz młodsze dzieci, z których większość stanie się młodocianymi alkoholikami lub alkoholikami w dorosłym życiu. Są to dzieci pochodzące z rodzin patologicznych, jak również z rodzin, które wydają się dobrze funkcjonować. Młodzież najczęściej odzwierciedla zachowania dorosłych, a po zdobyciu w sobie wiadomy sposób butelki taniego wina i po jego wypiciu odnajduje w sobie stan lekkości (pozornej), łatwość nawiązywania kontaktu czy samozadowolenie z obrotu świata wokół siebie. Tak jak przy uzależnieniu od nikotyny, następuje zapotrzebowanie organizmu na zwiększoną ilość alkoholu, ochoty wprowadzenia się w stan błogości po przebytym stresie czy załamaniu.
Wpływ obyczajów czyli wspólne picie stanowi bardzo popularny sposób nawiązywania i umacniania kontaktów między ludźmi. Od wczesnych lat uczymy się, patrząc na dorosłych, oglądając filmy i czytając książki, że wspólna konsumpcja napojów alkoholowych jest czymś atrakcyjnym. Następnie uczestnicząc w życiu towarzyskim sami odkrywamy uroki towarzyskiego picia, które dla wielu stają się źródłem radości, ułatwia zbliżenie się ludzi do siebie, tworzy okazję do spotkań, ułatwia zabawę i załatwianie interesów. III. Skutki alkoholizmu wśród dzieci W ostatnich dziesięcioleciach odnotowuje się gwałtowny wzrost spożycia i produkcji napojów alkoholowych. Niepokojących wyników dostarczają liczne badania, które wskazują na to, iż z roku na rok wyraźnie obniża się wiek inicjacji alkoholowej wśród młodzieży oraz wzrasta wskaźnik intensywności picia, liczebność osób pijących nawykowo i systematycznie, a tym samym procent nastolatków uzależnionych od alkoholu i wymagających leczenia. Wszystko to świadczy o tym, że w naszym kraju następuje wzrost zainteresowania alkoholem wśród młodzieży. Badania alarmują, że około 90 % piętnastolatków piło już alkohol. Dziwi również to, iż picie bardziej rozpowszechnione jest u dziewczynek, niż u chłopców w tym samym wieku. W latach 1988 92, 70 80% młodzieży w wieku 12 18 lat miało za sobą próby picia alkoholu natomiast w roku 1994 odsetek ten wzrósł aż do 80 90%. Około 20% polskich nastolatków nadużywa alkoholu w sposób przynoszący poważne szkody dla ich rozwoju, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Przyczynia się do tego atrakcyjność alkoholu dla ludzi, bardzo dynamiczna jego promocja. Zwiększenie samodzielności młodzieży oraz zaniedbania rodziców i nauczycieli, którzy rozluźniają kontrolę wychowawczą i lekceważą zagrożenia związane z piciem ich dzieci i wychowanków Podstawowym wyzwaniem jest zaangażowanie rodziców, nauczycieli i społeczności do współpracy ze szkolnymi programami profilaktyki oraz rozwój profilaktyki rodzinnej. Dzieci jedenastoletnie, dwunastoletnie, których coraz więcej sięga po alkohol wciąż rosną, ich ciała rozwijają się, ich komórki są szczególnie narażone na działanie trucizn. Pijące alkohol nastolatki łatwiej popadają w alkoholizm niż ludzie fizycznie dojrzali. Dorosły osiąga późne stadia uzależnienia w okresie 5-10 lat picia, nastolatek może osiągnąć taki sam stan w okresie od sześciu miesięcy do trzech lat, a dodatkowo kuracja nastolatka jest daleko trudniejsza niż dorosłego. Zdaniem lekarzy i psychologów nawet niewielkie ilości alkoholu, niegroźne dla
dorosłych, mogą uszkodzić procesy rozwojowe dzieci i młodzieży. Dotyczy to nie tylko rozwoju biologicznego, ale również procesów związanych z uczeniem się i zapamiętywaniem, oraz rozwojem uczuciowym. Gdy człowiek ma kilkanaście lat, budują się fundamenty jego umysłu i osobowości, a alkohol wypłukuje cement z tych fundamentów. Oszołomienie alkoholem dostarcza fałszywych informacji. Młodość to czas, gdy dziecko odkrywa różne barwy uczuć, a alkohol zamazuje różnorodność i bogactwo przeżyć. Młody człowiek uczy się wiązać swoje przyjemne stany emocjonalne z alkoholem, a nie z konkretnymi wydarzeniami życiowymi i w ten sposób oddala się od rzeczywistości. Wieloletnie badania naukowe udowodniły, że im wcześniej nastolatek zaczyna spożywać alkohol tym większe ryzyko uzależnienia i mniejsze szanse na sukces życiowy, dobre wykształcenie i pracę. Alkohol stanowi groźny czynnik kryminogenny, ma istotny wpływ na sposób dokonania czynu zabronionego, wielokrotnie staje się motywem jego popełnienia. W 2002r. w wybranych kategoriach przestępstw (zabójstwo, udział w bójce lub pobiciu, zgwałcenie, kradzież, rozbój oraz wymuszenie) 43083 ujawnionych nieletnich sprawców czynów karalnych, w chwili popełnienia czynu 2 944 było pod wpływem alkoholu. Stanowi to 6,8% sprawców w branych pod uwagę kategoriach. IV. Nieodpowiedzialni sprzedawcy Najważniejszymi zjawiskami problemowymi są w tym obszarze naruszenia prawa związane ze sprzedażą alkoholu osobom niepełnoletnim, nielegalny handel napojami alkoholowymi oraz reklama i promocja alkoholu. Przyczyniają się one do wzrostu określonych powyżej zagrożeń oraz zakłóceń w funkcjonowaniu systemu prawnego. I tak będę sprzedawała alkohol bez sprawdzania dokumentów, bo nie mam czasu na takie rzeczy mówi Grażyna C. ze sklepu Słodki Kącik. Ekspedientka sprzedała nam pół litra wódki, nie żądając dowodu osobistego. Nie czuję się winna. 16 czerwca 2000 LIST DO OSÓB SPRZEDAJĄCYCH NAPOJE ALKOHOLOWE Sprzedający alkohol wiedzą, że polskie prawo zakazuje sprzedaży osobom poniżej 18 roku życia. Wiedzą też, że sankcją za łamanie tego zakazu jest utrata zezwolenia na sprzedaż, czyli źródła zarobku. W ubiegłym roku kilkaset zezwoleń zostało cofniętych, mimo to niektórzy nie przestrzegają tego prawa. Dlaczego?
Sprzedający alkohol wiedzą, że alkohol w postaci piwa, wina czy wódki nie jest dla młodzieży, że powoduje szkody, lżejsze lub ciężkie, u tych nastolatków, którym akurat udało się prawo obejść, z pomocą sprzedawcy. Wiedzą, że gdy pije się w młodym wieku gwałtownie rośnie ryzyko uzależnienia, ryzyko konfliktu z prawem, aktów przemocy, wypadków młodocianych klientów. A mimo tej wiedzy niektórzy nie przestrzegają obowiązującego prawa i sprzedają alkohol nieletnim. Dlaczego tak zdarza? Sprzedający alkohol wiedzą, co myśli i czuje rodzic dziecka, gdy pojawia się zagrożenie, wszystko jedno bliskie czy odległe. Sami są w większości rodzicami. A mimo to niektórzy nie wahają się i sprzedają alkohol nieletnim. Dlaczego tak się dzieje? Po pierwsze. Przywykliśmy do łamania prawa, którego lekceważenie bywało cnotą. To nie znaczy, że tak będzie zawsze. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi daje gminom specjalne instrumenty upraszczające drogę prawną do egzekucji zakazu. Rośnie też uwaga społeczna skierowana w tę stronę. Po drugie. Sprzedaż pomimo wiedzy o ryzyku jest możliwa, ponieważ sprzedawca czy barman rzadko osobiście obserwują bezpośrednie skutki pojedynczej sprzedaży. Klient znika za drzwiami lokalu i wraz z nim znikną problemy. Tymczasem... od kilku lat systematycznie rośnie liczba nastolatków zatrzymywanych w izbach wytrzeźwień. Gwałtownie rośnie liczba przestępstw popełnianych przez niepełnoletnich pod wpływem alkoholu. Zróbmy prosty rachunek. Ponad milion osób rocznie zostaje w Polsce pobitych przez osoby pijane. Wśród bijących bardzo często są podpici małoletni. Czy Państwo sądzą, że wśród ofiar nie ma sprzedających alkohol albo ich bliskich? Nie jest słuszne rozumowanie: "od jednego piwa nic mu nie będzie". Udowadniają to kroniki kryminalne, zapisy w izbach przyjęć szpitali czy akta sądowe. Najmłodsi Polacy, którzy śmiertelnie zatruli się alkoholem w ubiegłym roku mieli po 13 lat! Gdzie go zdobyli? Po trzecie. Wielu sprzedających alkohol sądzi, że ich dzieci są bezpieczne. Czy jednak mają takie zaufanie do konkurencji, że nie sprzeda alkoholu ich własnym dzieciom? Czy zastanawialiście się Państwo, skąd wziął się alkohol, który zdarzyło się wypić Państwa dzieciom? A może pochodził on wprost z Państwa magazynu czy barku? Jeśli tak, to nie był z tego powodu bardziej bezpieczny. Nie da się oddzielić ról: raz jestem rodzicem, a raz sprzedawcą. Promując swobodę dostępu do alkoholu dla młodych ludzi, stwarzamy realne ryzyko dla naszych własnych dzieci. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych V. Jak zapobiegać alkoholizmowi wśród nieletnich
Powstało wiele programów do walki z alkoholizmem wśród nieletnich. Jednym z nich jest Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Cele i zadania do realizacji w latach 2000-2005. Jako pierwszy cel wymienili: zmniejszanie ilości alkoholu spożywanego przez młodzież. Jak zamierzają tego dokonać? ograniczanie możliwości zakupu i spożycia alkoholu przez osoby niepełnoletnie, wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych i metod kształtowania postaw służących zdrowemu i trzeźwemu życiu, ograniczanie działań promujących picie alkoholu przez młodzież, udzielanie pomocy profesjonalnej rodzicom dzieci, które nadużywają alkoholu, interwencje profilaktyczne wobec grup podwyższonego ryzyka (dzieci z rodzin alkoholowych, mieszkańcy internatów i hoteli robotniczych, studenci i żołnierze), edukacja rodziców i wychowawców w zakresie pomocy młodzieży w utrzymywaniu abstynencji. tworzenie koalicji profilaktycznych w środowiskach lokalnych wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu Zainteresowanych odsyłam do strony internetowej Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych www.parpa.pl VI. Co mówi prawo? przepisy prawne
1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 1982 r. Nr 35 poz. 230). Stan prawny na dzień 1 kwietnia 2005 r. Przepisy ogólne: Art. 14. Ust. 1. Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych: (...) 3. w miejscach i czasie masowych zgromadzeń, 4. w środkach i obiektach komunikacji publicznej Ust. 2a. Zabrania się spożywania napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów.(...). Ust. 5. Sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów zawierających więcej niż 4,5% alkoholu może się odbywać na imprezach na otwartym powietrzu tylko za zezwoleniem i tylko w miejscach do tego wyznaczonych. Art. 15. Ust. 1. Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych: 1. osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwości, 2. osobom do lat 18, 3. na kredyt lub pod zastaw. Ust. 2. W przypadku wątpliwości co do pełnoletności nabywcy sprzedający lub podający napoje alkoholowe uprawniony jest do żądania okazania dokumentu stwierdzającego wiek nabywcy. Art.. 16.
Ust. 1. Zabrania się wnoszenia napojów alkoholowych na teren zakładów pracy, (...), jak również stadionów i innych obiektów, w których odbywają się masowe imprezy sportowe i rozrywkowe, a także obiektów lub miejsc objętych zakazem wnoszenia napojów alkoholowych. Przepisy karne: Art. 43. Ust. 1. Kto sprzedaje lub podaje napoje alkoholowe w wypadkach, kiedy jest to zabronione, albo bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom, podlega grzywnie. Ust. 2. Tej samej karze podlega kierownik zakładu handlowego lub gastronomicznego, który nie dopełnia obowiązku nadzoru i przez to dopuszcza do popełnienia w tym zakładzie przestępstwa określonego w ust. 1. Ust. 3. W razie popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 albo 2 można orzec przepadek napojów alkoholowych, chociażby nie były własnością sprawcy, można także orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży lub podawaniu napojów alkoholowych. Ust. 4. Orzekanie w sprawach o przestępstwa określone w ust. 1 i 2 następuje na podstawie przepisów o postępowaniu karnym. Art. 43[1]. Ust. 1. Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a-6 albo nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, podlega karze grzywny. Ust. 2. Usiłowanie wykroczenia określonego w ust. 1 jest karalne. Ust. 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec przepadek napojów alkoholowych, chociażby nie były własnością sprawcy. Art. 45[1]. Orzekanie w sprawach o czyny wymienione w art. 43[1]-45 następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Art.. 46.
Ust. 2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1. stężenia we krwi od 0,2 do 0,5 alkoholu albo 2. obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Ust. 3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1. stężenia we krwi powyżej 0,5 alkoholu albo 2. obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Art. 47. Ust. 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia. 2. Kodeks karny Art. 208. Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. VII. Jesteś świadkiem picia alkoholu przez nieletnich co powinieneś zrobić Jeśli widzisz jak nieuczciwy sprzedawca udostępnia alkohol nieletnim, gdy osoba dorosła rozpija niepełnoletnich lub zachęca ich do picia albo gdy widzisz jak grupka, niepełnoletnich jeszcze, dzieci spożywa alkohol, nie przechodź obok obojętnie ZAREAGUJ. Pytasz jak? Masz różne możliwości. Zadzwoń na policję 997 lub z telefonu komórkowego 112, możesz osobiście przyjść na Komendę Miejską w Gdyni na ul. Portowej 15 i tam opisać całą sytuację (Kto? Gdzie? Kiedy?). Możesz również wysłać e-mail do Rzecznika Komendy Miejskiej z opisem zaistniałej sytuacji na adres rzecznikgdynia@pomorska.policja.gov.pl