ĆWICZENIE NR 5 APARATURA DO TERAPII PRĄDEM ZMIENNYM MAŁEJ I ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI



Podobne dokumenty
APARATURA DO TERAPII PRĄDEM ZMIENNYM MAŁEJ I ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Laboratorium Elektronicznej Aparatury Medycznej I

Imię i nazwisko (e mail): Rok: 2018/2019 Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi:

APARATURA DO TERAPII POLEM MAGNETYCZNYM W.CZ.

ĆWICZENIE NR 2 APARATURA DO TERAPII POLEM MAGNETYCZNYM W.CZ.

Aparat ASTYM Opór Oscyloskop

Politechnika Warszawska

Ćwiczenie 5. Pomiary parametrów sygnałów napięciowych. Program ćwiczenia:

BADANIE MODULATORÓW I DEMODULATORÓW AMPLITUDY (AM)

f = 2 śr MODULACJE

Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi:

UKŁADY Z PĘTLĄ SPRZĘŻENIA FAZOWEGO (wkładki DA171A i DA171B) 1. OPIS TECHNICZNY UKŁADÓW BADANYCH

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJ CEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE STYCZEŃ 2014

LABORATORIUM Sygnałów, Modulacji i Systemów ĆWICZENIE 2: Modulacje analogowe

Temat ćwiczenia. Analiza częstotliwościowa

Przebieg sygnału w czasie Y(fL

POLITECHNIKA POZNAŃSKA

Ćwiczenie nr 11. Projektowanie sekcji bikwadratowej filtrów aktywnych

14 Modulatory FM CELE ĆWICZEŃ PODSTAWY TEORETYCZNE Podstawy modulacji częstotliwości Dioda pojemnościowa (waraktor)

Politechnika Warszawska Wydział Elektryczny Laboratorium Teletechniki

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS

(1.1) gdzie: - f = f 2 f 1 - bezwzględna szerokość pasma, f śr = (f 2 + f 1 )/2 częstotliwość środkowa.

POMIARY AUDIOMETRYCZNE

SERIA V. a). b). c). R o D 2 D 3

Przetwarzanie energii elektrycznej w fotowoltaice. Ćwiczenie 12 Metody sterowania falowników

Politechnika Warszawska

Badanie układów aktywnych część II

Zjawisko aliasingu. Filtr antyaliasingowy. Przecieki widma - okna czasowe.

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki

Ćwiczenie: "Mierniki cyfrowe"

Sprawozdanie z ćwiczenia na temat. Badanie dokładności multimetru cyfrowego dla funkcji pomiaru napięcia zmiennego

Lekcja 20. Temat: Detektory.

POLITECHNIKA POZNAŃSKA

Laboratorium Elektroniczna aparatura Medyczna

Analiza właściwości filtra selektywnego

PRZEŁĄCZANIE DIOD I TRANZYSTORÓW

Laboratorium Przyrządów Półprzewodnikowych Laboratorium 1

MULTITRONIC MT-4. CHARAKTERYSTYKA APARATU. Funkcje elektroterapii

LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI POMIAR PRZESUNIĘCIA FAZOWEGO

Dynamiczne badanie wzmacniacza operacyjnego- ćwiczenie 8

Ćwiczenie 7 POMIARY CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU Opracowała: A. Szlachta

WZMACNIACZE OPERACYJNE Instrukcja do zajęć laboratoryjnych

Podstawowe zastosowania wzmacniaczy operacyjnych

Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia. Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych

POMIARY OSCYLOSKOPOWE. Instrukcja wykonawcza

Politechnika Białostocka

Ćwiczenie - 1 OBSŁUGA GENERATORA I OSCYLOSKOPU. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYKI AMPLITUDOWEJ I FAZOWEJ NA PRZYKŁADZIE FILTRU RC.

LABORATORIUM TRANSMISJI DANYCH

Źródła zasilania i parametry przebiegu zmiennego

Filtry aktywne filtr środkowoprzepustowy

WZMACNIACZ OPERACYJNY

Generatory sinusoidalne LC

A6: Wzmacniacze operacyjne w układach nieliniowych (diody)

Ćwiczenie 3,4. Analiza widmowa sygnałów czasowych: sinus, trójkąt, prostokąt, szum biały i szum różowy

Badanie widma fali akustycznej

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS

elektronika dla fizykoterapii

Tranzystor bipolarny LABORATORIUM 5 i 6

Sposoby opisu i modelowania zakłóceń kanałowych

Modulatory PWM CELE ĆWICZEŃ PODSTAWY TEORETYCZNE

Modulacja i kodowanie - labolatorium. Modulacje cyfrowe. Kluczowane częstotliwości (FSK)

Ćwiczenie 3 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH

Politechnika Warszawska

08 Stereodekoder, korekcja barwy dźwięku.

WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC

Modulacje analogowe AM/FM

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0,

POMIAR CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Elektryczny Zakład Systemów Informacyjno-Pomiarowych

Układy regulacji i pomiaru napięcia zmiennego.

Politechnika Białostocka

Tranzystory bipolarne. Podstawowe układy pracy tranzystorów.

Ćwiczenie 21. Badanie właściwości dynamicznych obiektów II rzędu. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia:

Statyczne badanie wzmacniacza operacyjnego - ćwiczenie 7

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej

TRANZYSTOROWY UKŁAD RÓŻNICOWY

Ćwiczenie 4: Próbkowanie sygnałów

Przetwarzanie AC i CA

OCENA JAKOŚCI DOSTAWY ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Filtry aktywne filtr górnoprzepustowy

ĆW. 5: POMIARY WSPÓŁCZYNNIKA ZNIEKSZTAŁCEŃ NIELINIOWYCH

ĆWICZENIE LABORATORYJNE. TEMAT: Badanie liniowych układów ze wzmacniaczem operacyjnym (2h)

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

GENERATOR FUNKCYJNY FG-2

Wzmacniacze operacyjne

Zapoznanie z przyrządami stanowiska laboratoryjnego. 1. Zapoznanie się z oscyloskopem HAMEG-303.

ELEMENTY ELEKTRONICZNE TS1C

POMIARY WYBRANYCH PARAMETRÓW TORU FONICZNEGO W PROCESORACH AUDIO

Technik elektronik 311[07] Zadanie praktyczne

CHARAKTERYSTYKI BRAMEK CYFROWYCH TTL

Czujniki i Przetworniki

Ćw. 8: POMIARY Z WYKORZYSTANIE OSCYLOSKOPU Ocena: Podpis prowadzącego: Uwagi:

STABILIZATORY NAPIĘCIA I PRĄDU STAŁEGO O DZIAŁANIU CIĄGŁYM Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

L ABORATORIUM UKŁADÓW ANALOGOWYCH

Politechnika Białostocka

SYMULACJA KOMPUTEROWA SYSTEMÓW

ĆWICZENIE LABORATORYJNE. TEMAT: Badanie wzmacniacza różnicowego i określenie parametrów wzmacniacza operacyjnego

Przetwarzanie A/C i C/A

L ABORATORIUM UKŁADÓW ANALOGOWYCH

Transkrypt:

ĆWICZENIE NR 5 APARATURA DO TERAPII PRĄDEM ZMIENNYM MAŁEJ I ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI Cel ćwiczenia Zapoznanie się z budową i parametrami urządzeń do terapii prądem małej i średniej częstotliwości. Poznanie metod pomiaru parametrów generowanych sygnałów terapeutycznych. Część 5.1. Obserwacja parametrów sygnału leczącego 5.1.1. Zrealizować układ pomiarowy wg schematu przestawionego na rys. 1. 5.1.. Wyznaczyć wartości prądów wybrane przez siebie sygnałów generowanych przez urządzenia do terapii prądem małej częstotliwości: a. Stymat S-10, b. Stymat S-300, c. Duoter Mini symulując w każdym przypadku rezystancję pacjenta R p = 3 kω. W uzasadnionych przypadkach korzystać z pracy oscyloskopu dwukanałowego pracującego w trybie X-Y. 5.1.3. Sprawdzić odczucia własne przy aplikowaniu różnego typu prądów. Test przeprowadzić na przedramieniu lewej ręki. 5.1.4. Porównać wyniki uzyskane dla dwóch osób. Stymat S-300 3 kω Stymat S-10 lub Duoter Mini 3 kω Oscyloskop lub Duoter Mini 3 kω Oscyloskop a) b) Rys. 1. Schematy podłączeń urządzeń terapeutycznych podczas badania za pomocą oscyloskopu Część 5.. Pomiary parametrów technicznych urządzeń do terapii prądowej 5..1. Identyfikacja schematu blokowego wskazanego urządzenia terapeutycznego. 5... Kontrola parametrów przebiegów generowanych przez wskazane urządzenie terapeutyczne. 5..3. Porównanie wyników pomiaru parametrów z wartościami nominalnymi. 1

Część 5.3. Pomiary cech sygnału terapeutycznego niemodulowanego i modulowanego generowanego przez urządzenie do terapii prądem zmiennym małej i średniej częstotliwości Stymat S-300 5.3.1. Zaobserwować na oscyloskopie sygnał generowany w dwóch torach, przy braku modulacji amplitudowej i częstotliwościowej. Symulować w każdym przypadku rezystancję pacjenta R p = 500 Ω. Obserwacje przeprowadzić przy podłączeniu jednokanałowym (sygnały oglądać oddzielnie). 5.3.. Powtórzyć obserwacje z punktu 5.3.1. przy podłączeniu dwukanałowym. Zwrócić uwagę na znaczenie funkcji synchronizacja oscyloskopu. Dostroić jeden z generatorów urządzenia Stymat S-300. Wyciągnąć wnioski. 5.3.3. Zaobserwować stabilność generatorów przy podłączeniu do oscyloskopu XY (obserwacja krzywych Lissajous). 5.3.4. Wyznaczyć współczynnik zniekształceń dla obu generatorów. 5.3.5. Włączyć w urządzeniu Stymat S-300 funkcję modulacja amplitudy. Zaobserwować relacje między sygnałami; w tym celu wykorzystać funkcję XY oscyloskopu (obserwacja krzywych Lissajous). 5.3.6. Poczynić podobne obserwacje przy włączeniu funkcji modulacja częstotliwości (automatyczna oraz ręczna). 5.3.7. Wyznaczyć okres modulacji amplitudowej oraz głębokość modulacji. 5.3.8. Wyznaczyć okres modulacji częstotliwościowych oraz dewiację częstotliwości. 5.3.9. Dla widma sygnału zmodulowanego amplitudowo wyznaczyć wstęgę boczną (częstotliwość i amplitudę). Część 5.4. Pomiary widma sygnałów terapeutycznych 5.4.1. Zaobserwować na oscyloskopie sygnał generowany przez wybrane urządzenie do terapii prądem zmiennym małej i średniej częstotliwości. Symulować w każdym przypadku rezystancję pacjenta R p = 500 Ω. Obserwacje przeprowadzić przy podłączeniu jednokanałowym. 5.4.. Dla wybranych przebiegów wyznaczyć współczynnik zniekształceń. Uzasadnić wybór. 5.4.3. Zidentyfikować widma poszczególnych sygnałów. 5.4.4. Na podstawie obserwacji widma sygnałów generowanych przez urządzenie Stymat S-300 określić częstotliwość sygnałów modulujących w obu rodzajach modulacji. Podać niepewność rozszerzoną. Porównać uzyskane rezultaty. Aparatura i sprzęt dodatkowy: Stymat S-10 Stymat S-300 Duoter Mini stymulator miniaturowy STIMUL 3 opornica dekadowa częstościomierz cyfrowy PFL-3

miernik zniekształceń PMZ-9 analizator widma SR-760 oscyloskop dwukanałowy stoper Problemy 1. Schemat blokowy urządzenia do elektroterapii prądem zmiennym.. Rodzaje sygnałów stosowanych do terapii prądem małej i średniej częstotliwości i ich cechy. 3. Metody pomiarów parametrów sygnałów w terapii prądowej. Dokładność metod pomiarowych. 4. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa stosowania terapeutycznej aparatury elektrycznej. Literatura 1. Mika T.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 001.. Norma ZN-81/596-506. 3. Norma BN-83/596-407. 4. Tadeusiewicz R., Augustyniak P. (red.): Podstawy inżynierii biomedycznej. t. II, Wyd. AGH, Kraków 009. Ogólna charakterystyka urządzeń do terapii prądem stałym i prądem zmiennym Aparaty przeznaczone do elektrolecznictwa noszą nazwę elektrostymulatorów. Lecznicze działanie prądu stałego związane jest między innymi z występowaniem w tkankach organizmu zjawisk elektrochemicznych. Prąd stały używa się do galwanizacji oraz jonoforezy (wprowadzenia jonów leczniczych do tkanek siłami pola elektromagnetycznego). Prądy małej częstotliwości (0,5 Hz do 500 Hz) przybierają najczęściej: a) kształt impulsów prostokątnych, trójkątnych, trapezowych, półsinusoidalnych, b) kształt przebiegu modulowanego amplitudowo lub niemodulowanego, po wyprostowaniu jedno- lub dwupołówkowym prądu sinusoidalnego 50 Hz, aplikowanego w odpowiednich odstępach czasu lub w sposób ciągły. Są to tzw. prądy diadynamiczne (zwane także prądami Bernarda). Prądy średniej częstotliwości wykazujące działanie lecznicze posiadają częstotliwości leżące w zakresie (4 5) khz. Ich zaletami są: słabsze ich wyczuwanie przez pacjenta, mniejszy wpływ elektrochemiczny na tkanki, lepsze przenikanie w głąb tkanek. Najczęściej prądy średniej częstotliwości modulowane są amplitudowo unipolarnie lub bipolarnie z częstotliwością od (0 do 150) Hz. Stosowane są także tzw. prądy o działaniu interferencyjnym. W tym przypadku na dwóch parach elektrod występują prądy o częstotliwościach różniących się nieznacznie od siebie. Elektrody umieszcza się tak na ciele pacjenta, aby interferencja zachodziła w głębi tkanek w miejscu procesu chorobowego. Aby zabieg mógł być wykonany poprawnie czyli zgodnie z zaleceniem lekarza, 3

aparat musi być sprawny tzn. posiadać parametry zgodne z podanymi w instrukcji obsługi. Konstrukcja aparatu (zespół bloków wewnętrznych oraz organy regulacji i wskaźniki w obrębie płyty czołowej) musi zapewniać bezpieczeństwo pacjentowi i personelowi obsługującemu aparat. Ponieważ efekty lecznicze zależą od parametrów stosowanego przebiegu toteż parametry te podlegają ścisłym definicjom. Także pojęcia używane w instrukcjach muszą być definiowane jednoznacznie. Rodzaje sygnałów stosowanych podczas terapii Na sygnały stosowane podczas terapii prądem zmiennym małej i średniej częstotliwości można popatrzeć z punktu widzenia ich opisu w funkcji czasu bądź w funkcji częstotliwości. Najprostszym do scharakteryzowania jest sygnał sinusoidalny o częstotliwości f (okresie T = 1/f) i amplitudzie I A. O jego czystości świadczy współczynnik zniekształceń h definiowany jako: h = n i = I 1 I i (1) gdzie I 1 amplituda składowej podstawowej, I i amplituda składowej harmonicznej. Jeżeli sygnał jest czystą sinusoidą czyli posiada tylko pierwszą (podstawową) harmoniczną to jego miarą jest amplituda I A (wartość maksymalna), wartość skuteczna I = I / bądź wartość średnia, która w tym przypadku jest równa sk A zero (zgodnie z przyjętymi definicjami: Isk = I ( t ) T dt oraz Isr 1 T = I ( t ) T dt ). Sinusoidzie tak opisanej odpowiada w dziedzinie częstotliwości 0 jeden prążek (dla częstotliwości f), którego amplituda jest równa I A. Sygnał ten można zmodulować amplitudowo, np. za pomocą innego sygnału sinusoidalnego o amplitudzie I m i częstotliwości f m (f m < f). Wtedy amplituda sygnału modulowanego zmienia się proporcjonalnie do sygnału modulującego (rys. ). 1 T 0 a) b) I min I max c) Rys.. Modulacja amplitudowa: a) fala niemodulowana (nośna) o amplitudzie I A oraz częstotliwości f, b) sygnał modulujący o amplitudzie I m oraz częstotliwości f m, c) fala zmodulowana amplitudowo 4

Dla tak zmienionego przebiegu określa się istotny współczynnik zwany głębokością modulacji m. Jest on równy stosunkowi amplitud sygnału modulującego I m oraz sygnału modulowanego I. Można go wyznaczyć eksperymentalnie na podstawie zależności (rys. ): I I max min m = I max + I min () Widmo takiego sygnału ulega zmianie. Zamiast jednego prążka o częstotliwości f i amplitudzie I A pojawiają się (oprócz prążka o częstotliwości modulującej f m i amplitudzie I m ) dodatkowe dwa boczne prążki (rys. 3) o częstotliwości f - f m oraz m f + f m. Ich amplituda jest równa I A. Modulująca Wstęga boczna Nośna Wstęga boczna f m f - f m f f + f m Rys. 3. Widmo częstotliwościowe sygnału zmodulowanego amplitudowo W przypadku modulacji częstotliwościowej amplituda sygnału modulowanego pozostaje stała natomiast zmienia się cyklicznie wartość chwilowa jego częstotliwość (rys. 4). a) b) c) Rys. 4. Modulacja częstotliwościowa: a) fala niemodulowana, b) sygnał modulujący, c) fala zmodulowana częstotliwościowo Przy takiej modulacji widmo jest bardziej złożone, bowiem pojawiają się prążki wokół częstotliwości sygnału modulowanego f o wartościach f ± f m, f ± f m, f ± 3f m itd. Charakterystycznym parametrem tak zmodulowanego przebiegu jest wskaźnik Δf, zwany dewiacją częstotliwości. Jest różnica między najniższą i najwyższą częstotliwością fali nośnej występująca w trakcie modulacji. Czasem określa się także wskaźnik modulacji częstotliwościowej m, f definiowany jako mf = Δ f / f m. Ponieważ wskaźnik ten przybiera różne wartości, dlatego do standardów należy podanie tylko jednej wartości, która wynika ze stosunku maksymalnej dopuszczalnej dewiacji Δf max oraz maksymalnej częstotliwości modulującej f m : 5

m Δf max f max = (3) f mmax Sygnał leczący może mieć także inne kształty: sinusoidy wyprostowanej jednopołówkowo lub dwupołówkowo, trójkąta, prostokąta itd. Ze względu na to, że podczas aplikacji pacjentowi prądu leczącego operuje się miarą wartości średniej toteż należy przypomnieć, jakie relacje występują relacje miedzy amplitudą sygnału a wartością średnią. Odpowiednie przeliczniki przedstawia tabela 1. Tabela 1. Relacje między amplitudą sygnału I A a jego wartością średnią I sr Lp. Kształt sygnału Wartość średnia 1. Sinusoida wyprostowana jednopołówkowo I A /π. Sinusoida wyprostowana dwupołówkowo I A /π (wartość średnia modułu) 3. Prostokątny o współczynniku wypełnienia 1/ I A wartość średnia modułu 4. Trójkątny wartość średnia modułu I A / Podsumowując: powyższe rozważania wskazują, że sygnał leczący postrzegany w dziedzinie częstotliwości charakteryzuje się: jednym prążkiem, np. sinusoida, kilkoma prążkami, np. sinusoida zmodulowana amplitudowo, dużą liczbą prążków (ograniczone widmo dyskretne), np. sygnał prostokątny, sygnał trójkątny. Spotyka się także inne sygnały, wytworzone sztucznie, o bardziej złożonym kształcie. Nie jest to jedyny sposób tworzenia kształtów sygnałów leczących. Znana jest także metoda rejestracji odpowiednich, patologicznych sygnałów pacjenta: sygnał taki wzmacniania się, a następnie odwracania w fazie. Po tym zabiegu sygnał wraca do pacjenta po to, aby skompensować istniejący sygnał patologiczny. Widmo tego sygnału jest bardzo szerokie i leży w paśmie wyższych częstotliwości. Wartości prądów są bardzo znikome (rzędu mikroamperów). Terapia nosi nazwę terapii informacyjnej i nie jest jeszcze rozpowszechniona. Maciejewski B., Systemowa terapia informacyjna. SYMBIONICS, Warszawa 1997 6