Prawa Pacjenta ze strony www.rodzicpoludzku.pl CZY SĄD MOŻE INGEROWAĆ W LECZENIU DZIECKA, GDY RODZICE NIE GODZĄ SIĘ NA KONIECZNĄ DLA RATOWANIA JEGO ŻYCIA OPERACJĘ? Zasadą jest, że pacjent sam decyduje o swoim zdrowiu, może więc zgodzić się na leczenie lub nie. Czasami jednak do leczenia niezbędna jest także zgoda innych osób lub sądu, i tak: 1. jeżeli pacjent jest małoletni (także gdy skończył już 16 lat) lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma takiego przedstawiciela lub porozumienie się z nim jest niemożliwe, zgoda sądu opiekuńczego; jeżeli jednak dziecko lub osoba niezdolna do świadomego wyrażenia zgody ma zostać tylko zbadana, to wystarczy zgoda opiekuna faktycznego (osoby wykonującej, bez obowiązku ustawowego, stałą pieczę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo swój stan psychiczny takiej pieczy wymaga), jeżeli pacjent małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia woli nie ma przedstawiciela ustawowego ani opiekuna faktycznego, albo porozumienie się z tymi osobami jest niemożliwe, lekarz po przeprowadzeniu badania może przystąpić do udzielania dalszych świadczeń zdrowotnych dopiero po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego, 2. w przypadku osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej, zgodę wyraża jej przedstawiciel ustawowy; jeżeli jednak osoba taka jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć opinię w sprawie badania, konieczne jest także uzyskanie zgody tej osoby, 3. jeśli jednak małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub 1 / 9
opiekuna faktycznego albo w przypadku niewyrażenia przez nich zgody, wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla udzielenia zgody na wykonywanie czynności medycznych jest sąd, w którego okręgu czynności te mają być wykonane. Zarówno zgoda pacjenta, jak i innych osób, może być wyrażona ustnie albo nawet przez takie ich zachowanie, które w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym. Wyjątkowo wymagana jest zgoda pisemna. CZY PACJENT MOŻE ŻĄDAĆ W SZPITALU, ABY WSTYDLIWE BADANIA LEKARSKIE BYŁY PRZEPROWADZANE NA OSOBNOŚCI? W czasie udzielania świadczeń lekarskich, a przede wszystkim w czasie badań lekarskich, czy też zabiegów, które mogą być krępujące dla pacjenta, lekarz ma obowiązek poszanowania godności osobistej i intymności pacjenta. Dlatego też przy wykonywaniu takich świadczeń może uczestniczyć tylko niezbędny (ze względu na rodzaj świadczenia) personel medyczny. Lekarz powinien także dopilnować, żeby sam personel dbał o intymność pacjenta. Na obecność innych, poza wyżej wymienionymi, osób konieczna jest zgoda nie tylko pacjenta, ale i lekarza. 2 / 9
Zgoda pacjenta na obecność osób trzecich nie jest potrzebna, gdy przebywa on w klinice, szpitalu, akademii medycznej czy też innej jednostce, w której kształcą się studenci, lekarze albo inny personel medyczny. Gdyby jednak badanie lekarskie miało być demonstracją o charakterze wyłącznie dydaktycznym, to chory powinien wyrazić zgodę na jego przeprowadzenie. W przypadku zawinionego naruszenia prawa pacjenta do intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kodeksu cywilnego. CZY LEKARZ MOŻE DOKONYWAĆ ZABIEGÓW BEZ ZGODY PACJENTA? Każdy ma prawo decydować o swoim zdrowiu, dlatego też niezbędne jest uzyskanie zgody pacjenta na przeprowadzenie jakichkolwiek badań czy udzielenie innych świadczeń zdrowotnych. Dotyczy to osób pełnoletnich oraz małoletnich, które ukończyły 16 lat. Czasami jednak do leczenia, poza zgodą samego pacjenta lub zamiast niej, konieczna jest także zgoda innych osób lub sądu. Tylko wyjątkowo, gdy pacjent wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym, dopuszczalne jest zbadanie lub udzielenie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody. W tej sytuacji jednak lekarz powinien, w miarę możliwości, skonsultować swoje decyzje z innym lekarzem. 3 / 9
Podobnie, gdy w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznego uzyskania zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego, lekarz ma prawo, bez uzyskania tej zgody, zmienić zakres zabiegu bądź metody leczenia lub diagnostyki w sposób umożliwiający uwzględnienie tych okoliczności. Również w tym przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, najlepiej tej samej specjalności. Zarówno zgoda pacjenta, jak i innych osób, może być wyrażona ustnie albo nawet przez takie ich zachowanie, które w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym. Wyjątkowo wymagana jest zgoda pisemna. W razie zawinionego naruszenia prawa pacjenta do decydowania o swoim zdrowiu, pacjent może wystąpić do sądu z roszczeniem o odszkodowanie za doznaną krzywdę lub o zasądzenie odpowiedniej kwoty na wskazany przez siebie cel społeczny (na podstawie art.448 kodeksu cywilnego). CZY LEKARZ MOŻE UJAWNIĆ INNYM OSOBOM INFORMACJE O STANIE ZDROWIA PACJENTA? Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, które uzyskał w związku z wykonywaniem zawodu. W pewnych sytuacjach jednak może, a nawet powinien, przekazać posiadane dane innym osobom. Dzieje się tak wówczas, gdy: 4 / 9
1. wynika to z innych ustaw (na przykład sąd, prokurator, organy rentowe i zakłady ubezpieczeń mogą żądać od lekarza ujawnienia danych o pacjencie jeśli jest to potrzebne w toczącym się przed tymi organami postępowaniu), 2. badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych do tego organów lub instytucji (w tej sytuacji, lekarz informuje o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje), 3. zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, 4. pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy (jednak wcześniej powinni oni zostać poinformowani o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia), 5. zachodzi konieczność przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z leczeniem innemu lekarzowi lub osobom uprawnionym uczestniczącym w leczeniu (a jest to niezbędne do dalszego leczenia), 6. jest to konieczne do praktycznej nauki zawodów medycznych, 7. jest to niezbędne dla celów naukowych (ujawnienie tajemnicy może wówczas nastąpić tylko w niezbędnym zakresie). 5 / 9
Lekarz jest związany tajemnicą również po śmierci pacjenta. Ponadto lekarz nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody. W przypadku zawinionego ujawnienia przez lekarza tajemnicy lekarskiej można mówić o narus zeniu dobra osobistego pacjenta. W takim przypadku pacjent ma prawo wystąpić do sądu z roszczeniem o odszkodowanie za doznaną krzywdę lub o zasądzenie stosownej kwoty na wskazany przez niego cel społeczny. CZY LEKARZ MOŻE UKRYWAĆ PRZED PACJENTEM INFORMACJE O STANIE ZDROWIA I LECZENIU? Lekarz ma obowiązek udzielić pacjentowi informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu choroby, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, a także o wynikach leczenia oraz rokowaniu. Informacje te powinny być podane w sposób przystępny i zrozumiały dla chorego. Powyższe informacje są poufne (bowiem lekarz jest związany tajemnicą lekarską ) i mogą być udzielone innym osobom tylko za zgodą pacjenta. Prawo do informacji o stanie swego zdrowia ma każda osoba, która ukończyła 16 lat. Młodsze dzieci powinny zostać poinformowane o swoim stanie zdrowia w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu leczenia. Natomiast pełna informacja powinna zostać przekazana ich przedstawicielowi ustawowemu, a w razie jego braku, lub gdy porozumienie się z nim jest niemożliwe, opiekunowi faktycznemu pacjenta. Podobnie jest w przypadku, gdy 6 / 9
pacjent jest nieprzytomny bądź niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji o swoim zdrowiu informuje się wówczas jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego (osobę wykonującą, bez obowiązku ustawowego, stałą pieczę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo swój stan psychiczny wymaga stałej opieki). W sytuacjach wyjątkowych, gdy rokowania są niepomyślne dla pacjenta, lekarz może przekazać mu niepełne informacje o stanie zdrowia i o rokowaniu, jeśli według oceny lekarza przemawia za tym dobro chorego. W takich przypadkach ma on jednak obowiązek poinformować o wszystkim osobę upoważnioną przez pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego. Tym niemniej chory ma prawo domagać się pełnej informacji, także niepomyślnej dla siebie i wówczas lekarz powinien takich informacji udzielić. W razie zawinionego naruszenia prawa pacjenta do uzyskania informacji o stanie zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kodeksu cywilnego. {mospagebreak}.contentpagetitle{składanie skargi} Jak złożyć skargę 7 / 9
Jeżeli Ubezpieczony uzna, że jego prawo do ochrony zdrowia nie jest realizowane w sposób zadowalający, może złożyć skargę. - Skargi i wnioski dotyczące funkcjonowania NZOZ"Lekarz Domowy" przyjmuje Kierownik Poradni- lek. med. Maria Lorek. - Ubezpieczony może również zwrócić się do właściwego ze względu na miejsce działania oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia. Pomoc można osiągnąć najszybciej, zgłaszając się ze skargą do Rzecznika Praw Pacjenta. Do jego najważniejszych obowiązków i zadań należy: czuwanie nad przestrzeganiem praw pacjenta w placówkach służby zdrowia, wskazanie trybu postępowania w przypadku naruszenia uprawnień ubezpieczonego, udzielanie odpowiedzi na skargi i pytania pacjentów oraz interwencje w przychodniach i szpitalach. - Następną instancją jest centrala NFZ, której zadaniem jest ochrona interesów osób ubezpieczonych (adres do korespondencji - Centrala NFZ, ul. Grójecka 186, 02-390 Warszawa). Od 1 stycznia 2002 r. na mocy zarządzenia Ministra Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia rozpoczęło działalność Biuro Rzecznika Praw Pacjenta - (Biuro Praw Pacjenta ul. Długa 38/40 00-238 Warszawa, bezpłatna infolinia 0-800-190-590) - Jeśli ubezpieczony jest niezadowolony ze sposobu pracy oddziału NFZ, może złożyć skargę do dyrektora oddziału, a jeżeli w dalszym ciągu nie jest usatysfakcjonowany - może zwrócić się do Centrali NFZ w Warszawie. Przydatne adresy: Bydgoska Izba Lekarska 85-681 BYDGOSZCZ Ul.Powstańców Warszawy 11 tel. (052) 346-00-84, 346-07-80 85-827 BYDGOSZCZ ul. Bohaterów Westerplatte 4a tel. (052) 372-68-78 Kujawsko-Pomorska Okręgowa Izba Lekarska 87-100 TORUŃ ul. Chopina 20 tel. (056) 655-41-60 do 62 Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych 87-100 TORUŃ 8 / 9
Szosa Chełmińska 254-258 tel. (056) 621-00-22 Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych 87-800 WŁOCŁAWEK ul. Okrzei 64 tel. (054) 231-18-77 Wojskowa Izba Lekarska 00-661 WARSZAWA ul.koszykowa 48 tel. (022) 621-04-93, 621-12-11 fax: 684-55-80 9 / 9