Sytuacja prawna współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych po nowelizacji. z ustawy o własności lokali.

Podobne dokumenty
Prawa i obowiązki właścicieli lokali

O plusach i minusach nowelizacji uwl słów kilka

Informacja o zmianach w prawie. Nowelizacja Ustawy o własności lokali

REGULAMIN WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ. I. Postanowienia ogólne. par

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Warszawa,

ODRĘBNA WŁASNOŚĆ LOKALI

Uchwała z dnia 19 maja 2006 r., III CZP 28/06

Uchwała z dnia 21 stycznia 2009 r., III CZP 129/08

Statut Statut Wspólnoty Mieszkaniowej. Statut

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Małgorzata Manowska (przewodniczący) SSN Jacek Grela SSN Marcin Krajewski (sprawozdawca)

UCHWAŁA. Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

PROGRAM SZKOLENIA. Temat 1 - Wspólnota mieszkaniowa - podstawowe zasady działania i odpowiedzialność jej zarządu

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

POSTANOWIENIE. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Bogumiła Ustjanicz SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 11 lutego 2004 r., III CZP 103/03

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

ZMIANA SPOSOBU ZARZĄDU

USTAWA z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1. Przepisy ogólne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Rozdział 1. Przepisy ogólne

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Uchwała z dnia 14 lipca 2005 r., III CZP 43/05. Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Bogumiła K. przeciwko wspólnocie

REGULAMIN WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ

Uchwała z dnia 9 lutego 2012 r., III CZP 89/11. Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca)

Od Autorek Rozdział I Pojęcie wspólnoty mieszkaniowej...17

Wyrok z dnia 26 kwietnia 2006 r., II CSK 47/06

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 23/11. Dnia 7 października 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Karol Weitz. Protokolant Katarzyna Bartczak

USTAWA z dnia 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy o własności lokali oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o własności lokali

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Barbara Myszka (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska

STATUT WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ JABŁONIOWA 23

STATUT WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ NIERUCHOMOŚCI W BIAŁEJ PODLASKIEJ PRZY UL. KS. WITOLDA 21

Postanowienie z dnia 16 stycznia 2009 r., III CZP 133/08

USTAWA. z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. z dnia 24 czerwca 1994 r. (Dz.U. Nr 85, poz. 388)

S T A T U T. Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej w Gryfinie przy ulicy... nr... Rozdział I Przepisy ogólne

SPIS TREŚCI Adres redakcji: Redaktor naczelny Gazety Prawnej: Dyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Redakcja: DTP: Biuro Reklamy:

UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W ŚREMIE. z dnia r. w sprawie wezwania do usunięcia naruszenia prawa w uchwale Rady Miejskiej w Śremie

Spis treści Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz orzecznictwa Wykaz aktów normatywnych Wstęp Rozdział I. Rozwój instytucji odrębnej własności lokalu

Ustawa o własności lokali. z dnia 24 czerwca 1994 r. (Dz.U. Nr 85, poz. 388) tj. z dnia 8 sierpnia 2000 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 903)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 106/09. Dnia 12 stycznia 2010 r. Sąd Najwyższy w składzie :

w sprawie: statutu Wspólnoty Mieszkaniowej

Co można zyskać, uczestnicząc w rocznym zebraniu wspólnoty mieszkaniowej

Rozdział 3. Prawa i obowiązki właścicieli lokali.

Wyrok z dnia 16 października 2002 r., IV CKN 1351/00

STATUT WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ MEISSNERA 2,2A,2B. Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 15 grudnia 2000 r.

POSTANOWIENIE. Sygn. akt I CSK 434/12. Dnia 17 kwietnia 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CSK 582/11. Dnia 15 czerwca 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Wojciech Katner

WSPÓŁWŁASNOŚĆ. Opracowała mgr Irena Krauze Lisowiec

Ustawa o własności lokali. z dnia 24 czerwca 1994 r. (Dz.U. Nr 85, poz. 388) tj. z dnia 8 sierpnia 2000 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 903)

Ustawa o własności lokali (stan prawny na r)

Wyrok z dnia 29 września 2010 r., V CSK 52/10

Uczestnictwo współwłaścicieli nieruchomości lokalowej w podejmowaniu uchwał dotyczących zarządu nieruchomością wspólną*

Dz.U Nr 85 poz z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1. Przepisy ogólne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz SSN Dariusz Zawistowski

Dz.U Nr 85 poz z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Wyrok z dnia 7 lutego 2002 r., I CKN 489/00

z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali Rozdział 1 Przepisy ogólne

POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)

Dz.U Nr 85 poz z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1. Przepisy ogólne

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski

POSTANOWIENIE. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Jan Górowski (sprawozdawca) SSN Paweł Grzegorczyk

Statut Wspólnoty Mieszkaniowej Galileo - Poznań ul. Kazimierza Wielkiego 5

USTAWA. z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Spis treści. Podsumowanie Indeks rzeczowy

UCHWAŁA. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta Romańska. Protokolant Bożena Kowalska

USTAWA. z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1 Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. (tekst jednolity) Rozdział 1. Przepisy ogólne

Wyrok z dnia 26 stycznia 2011 r., II CSK 358/10

Rodzaj dokumentu Interpretacja indywidualna

USTAWA z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1 Przepisy ogólne

PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UTWORZENIA WSPÓLNOTY MIESZKANIOWEJ W MIEJSCE SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ

Rozdział 1 Przepisy ogólne

Dz.U Nr 85 poz. 388

art. 41 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1995 r., z wyjątkiem przepisu art. 40 ust. 1, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

art. 41 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1995 r., z wyjątkiem przepisu art. 40 ust. 1, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Wyrok z dnia 15 października 2002 r., II CKN 1479/00

USTAWA. z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Rozdział 1 Przepisy ogólne

Warszawa, dnia 11 kwietnia 2018 r. Poz. 716

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, wkład mieszkaniowy przypada spadkobiercom zmarłego, natomiast określony w ustawie krąg osób może ubiegać

Uchwała z dnia 9 lutego 2007 r., III CZP 164/06

STATUT Wspólnoty Mieszkaniowej Grójecka 66 w Warszawie

PERZYDENT MIASTA ELBLĄGA INTERPRETACJA INDYWIDUALNA. Urząd Miejski w Elblągu Elbląg ul. Łączności Elbląg. Elbląg, r.

Rozdział 1 Przepisy ogólne

UCHWAŁA. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska

POSTANOWIENIE. po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej. zażalenia powodów na postanowienie Sądu Okręgowego w P.

POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSA Władysław Pawlak. Protokolant Anna Banasiuk

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 16 czerwca 2011 roku

Transkrypt:

Małgorzata Balwicka-Szczyrba Uniwersytet Gdański Sytuacja prawna współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych po nowelizacji ustawy o własności lokali Wstęp Nieruchomość lokalowa może stanowić własność jednego podmiotu, a niekiedy jest przedmiotem współwłasności łącznej, bądź ułamkowej. Zwłaszcza w przypadku drugiego ze wskazanych rodzajów współwłasności zdarza się, że liczba podmiotów wspólnego prawa jest znaczna, co do niedawna rodziło wiele problemów związanych z określeniem i realizacją uprawnień i obowiązków wynikających z ustawy o własności lokali. Nowelizacja tejże ustawy, która weszła w życie z dniem 29 sierpnia 2015 r. 1, pozwala obecnie w sposób klarowny ocenić sytuację prawną współwłaścicieli lokali. W świetle nowo dodanego art. 1a ustawy o własności lokali (dalej: u.w.l.) należy przyjmować, iż ilekroć w omawianej ustawie jest mowa o właścicielu lokalu, trzeba przez to rozumieć także współwłaściciela lokalu w częściach ułamkowych. Wyjątek od powyższej zasady stanowi art. 16 u.w.l., określający uprawnienie wspólnoty mieszkaniowej do licytacyjnej sprzedaży lokalu. Niniejszy artykuł, oprócz omówienia genezy regulacji z art. 1a u.w.l., ukazuje sytuację prawną współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych na gruncie ustawy o własności lokali, po dokonanej nowelizacji. 1. Regulacja z art. 1a u.w.l. geneza i istota Badając genezę unormowania z art. 1a u.w.l. warto odnieść się do uzasadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy o własności lokali z dnia 12 czerwca 2015 r. 2 Zwraca się w nim uwagę na sytuację prawną współwłaścicieli wielostanowisko- 1 Dokonana ustawą z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o własności lokali (Dz.U. z 2015 r., poz. 1168). 2 Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o własności lokali, nr druku 3233 Sejmu RP VII kadencji, znajduje się na stronie, http://www.sejm.gov.pl.

48 Małgorzata Balwicka-Szczyrba wych hal garażowych, których w świetle dotychczasowych unormowań prawnych traktowano jako tzw. zbiorowych członków wspólnoty mieszkaniowej. W praktyce jeden garaż, stanowiący odrębny lokal, może być objęty współwłasnością wielu osób (nawet kilkudziesięciu czy kilkuset), stąd też istotny problem uwidoczniał się przede wszystkim w związku z wykonywaniem prawa do głosowania nad uchwałami, na zebraniach ogółu właścicieli lokali bądź też w trybie indywidualnego zbierania głosów. Tak jak z każdym lokalem, również z lokalem stanowiącym garaż wielostanowiskowy, jest związany udział w nieruchomości wspólnej. Do czasu nowelizacji zazwyczaj przyjmowano, że współwłaściciele lokalu mają wspólny 3 udział w nieruchomości wspólnej związanej z ich lokalem oraz że prawo głosu wynikające z udziału w nieruchomości wspólnej przysługuje im niepodzielnie 4 i może być wykonywane przez każdego ze współwłaścicieli 5. Takie zapatrywanie rodziło spory, zwłaszcza gdy liczba współwłaścicieli lokalu była większa i trudno było o zgodne stanowisko ich wszystkich. W praktyce o zgodę jest niewątpliwie łatwiej, gdy współwłaścicielami są członkowie rodziny, np. spadkobiercy. Z kolei, gdy mamy do czynienia z lokalem stanowiącym halę garażową z reguły współwłaścicielami są obce wobec siebie osoby. Stąd też trudne do wdrożenia była zalecenie Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 14 lipca 2005 r. 6, iż współwłaściciele lokalu powinni zajmować jednolite stanowisko w kwestii będącej przedmiotem podejmowanej uchwały, a w braku zgody zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu na podstawie art. 199 k.c. Wszczynanie postępowania sądowego, w szczególności w tych przypadkach, gdzie sprawa wymagała pilnego podjęcia uchwały przez właścicieli lokali, nierzadko mijało się z celem. Mając na uwadze powyższe okoliczności, na skutek dokonanej nowelizacji współwłaścicielom lokali w częściach ułamkowych przyznano takie narzędzia prawne, które pozwalają im samodzielnie uczestniczyć w sprawach wspólnoty mieszkaniowej. Artykuł 1a u.w.l. stanowiąc, że ilekroć we wskazanej ustawie jest mowa o właścicielu lokalu, trzeba przez to rozumieć także współwłaściciela lokalu w częściach ułamkowych, zrównuje status prawny właścicieli i współwłaścicieli. Zatem uprawnienia i obowiązki właścicieli lokali na gruncie omawianej ustawy będą przysługiwać także współwłaścicielom lokali w częściach ułamkowych. Z uwagi na umiejscowienie omawianej reguły na samym początku ustawy należy przyjmować, że dotyczy ona wszelkich uprawnień przyznanych właścicielom lokali w omawianej ustawie, a także obowiązków na nich nałożonych, w tym zwłaszcza tych związanych z zarządem nieruchomością wspólną. Wyjątek stanowi jedynie wskazany już we wstępie art. 16 u.w.l., wyraźnie wyłączony w art. 1 a u.w.l., nadto art. 23 ust. 2b u.w.l., dotyczący sposobu głosowania przez 3 4 5 6 Tak m.in. J. Ignatowicz, Komentarz do ustawy o własności lokali, Warszawa 1995, s. 89. Uchwała SN z dnia 12 grudnia 2012 r., III CZP 82/12, OSNC 2013/6/75. I. Szymczak, Wspólnota mieszkaniowa, Warszawa 2014, s. 185. Uchwała SN z dnia 14 lipca 2005 r., III CZP 43/05, OSNC 2006/6/98.

Sytuacja prawna współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych po nowelizacji 49 współwłaścicieli w przypadku przyjęcia zasady, że na jednego właściciela przypada jeden głos. Odnośnie do unormowania z art. 1 a u.w.l. warto poczynić kilka uwag. Po pierwsze, czytając uzasadnienie projektu ustawy nowelizacyjnej można odnieść wrażenie, iż wprowadzone zmiany dotyczą jedynie sytuacji prawnej współwłaścicieli tych lokali, które zostały przeznaczone na hale garażowe. Jak już powyżej wskazano, w uzasadnieniu projektu skupiono się właśnie na problemie związanym ze współwłasnością lokalu będącego tzw. wielostanowiskowym garażem. Analiza treści art. 1a u.w.l. pozwala jednak przyjąć, że nowelizacja ustawy dotyczy współwłaścicieli w częściach ułamkowych wszystkich lokali, bez względu na ich przeznaczenie 7. Będą to zwłaszcza lokale nabyte na współwłasność osób pozostających w konkubinacie, stanowiące współwłasność spadkobierców czy współwłasność małżonków pozostających w ustroju rozdzielności majątkowej. Po drugie, nie budzi wątpliwości, że zrównanie statusu prawnego właścicieli lokali i współwłaścicieli lokali nie dotyczy przypadku, gdy mamy do czynienia ze współwłasnością łączną (bezudziałową). De lege lata zasada z art. 1a u.w.l. dotyczy jedynie współwłasności ułamkowej. Po trzecie, należy przyjąć, że reguła z art. 1a u.w.l. nie może zostać wyłączona w przypadku wprowadzenia tzw. umownego sposobu zarządu nieruchomością wspólną, zwłaszcza poprzez pozbawienie współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych samodzielnego uczestniczenia w podejmowaniu uchwał. Nawet przy przejściu na ten sposób zarządu nieruchomością wspólną, co dopuszcza art. 18 u.w.l., nie jest bowiem możliwa pełna modyfikacja zasad ustawowych 8. Należy podzielić zapatrywanie, że możliwość modyfikacji zarządu ustawowego zarówno w drodze umowy, jak i uchwały, podlega ograniczeniom 9. Stąd też wydaje się, że umowne pozbawienie współwłaścicieli lokali uprawnień przyznanych im na drodze ustawowej pozostawałoby w sprzeczności z celem ustawy, którym jest ochrona interesów właścicieli (a także współwłaścicieli lokali), zwłaszcza poprzez umożliwienie im uczestnictwa w zarządzie nieruchomością wspólną, w tym poprzez prawo do głosowania nad uchwałami. 2. Uprawnienie współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych do głosowania nad uchwałami Jedno z najważniejszych uprawnień właścicieli lokali na gruncie omawianej ustawy stanowi uprawnienie do głosowania nad uchwałami podejmowanymi 7 Tak M. Balwicka-Szczyrba [w:] M. Balwicka-Szczyrba, G. Karaszewski, A. Stępień-Sporek, A. Sylwestrzak, Zarząd majątkiem wspólnym. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, Warszawa 2016, s. 165. 8 Por. J. Ignatowicz, Komentarz do ustawy, s. 75. 9 Tak m.in. A. Turlej [w:] R. Strzelczyk, A. Turlej, Własność lokali. Komentarz, Warszawa 2015, s. 492.

50 Małgorzata Balwicka-Szczyrba na zebraniach ogółu właścicieli lokali bądź w trybie indywidualnego zbierania głosów. Dokonana nowelizacja w sposób korzystny rozwiązała problem głosowania przez współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych, umożliwiając im wyrażanie własnych stanowisk w danej sprawie. Obecnie uczestniczą oni w podejmowaniu uchwał samodzielnie, przy czym zgodnie z art. 3 ust. 3a u.w.l. na potrzeby stosowania ustawy przyjmuje się, że udział w nieruchomości wspólnej współwłaściciela lokalu w częściach ułamkowych odpowiada iloczynowi wielkości jego udziału we współwłasności lokalu i wielkości udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej przypadającej na ten lokal. Każdy współwłaściciel głosuje więc swoim cząstkowym udziałem 10. Przyjęta konstrukcja pozwala współwłaścicielom uczestniczyć w procesie podejmowania uchwał bez konieczności uwspólniania stanowiska z pozostałymi współwłaścicielami, a więc zgodnie z własnym przekonaniem. Dopuszczalna jest sytuacja, że współwłaściciele danego lokalu wyrażą odnośnie do danej sprawy głosy przeciwne. Szczególne zasady głosowania przez współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych dotyczą jedynie przypadku, gdy w umowie lub w uchwale postanowiono, że w określonej sprawie na każdego właściciela przypada jeden głos. Konstrukcja ta jest dopuszczalna w świetle art. 23 ust. 2 u.w.l. W takiej sytuacji, gdyby ustawodawca umożliwił współwłaścicielom danego lokalu samodzielne głosowanie, interesy właścicieli innych lokali mogłyby zostać łatwo naruszone. Aby temu przeciwdziałać, w art. 23 ust. 2b u.w.l. określono, iż jeżeli lokal jest przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych, współwłaściciele celem oddania głosu przypadającego na ich lokal w głosowaniu prowadzonym według zasady, że na każdego właściciela przypada jeden głos, obowiązani są ustanowić w formie pisemnej pełnomocnika. Zastosowana konstrukcja uzasadnia tezę, że we wskazanym sposobie głosowania na dany lokal przypada jeden głos bez względu na to, czy lokal ten jest objęty współwłasnością, czy też stanowi własność jednego podmiotu 11. Przy czym współwłaściciele lokali w częściach ułamkowych oddają głos przez pełnomocnika, którego zobowiązani są ustanowić w tym celu. Należy podzielić zapatrywanie, że w omawianym przepisie chodzi o każdorazowe ustanowienie pełnomocnika przez współwłaścicieli lokali, a nie powołanie tzw. stałego pełnomocnika 12. Wydaje się bowiem, że zgodnie z art. 23 ust. 2b u.w.l. pełnomocnik ma być ustanowiony celem oddania głosu przypadającego na dany lokal podczas głosowania w danej sprawie, a nie na przyszłość, a więc w oderwaniu od konkretnego przedmiotu głosowania. 10 11 Zob. R. Strzelczyk, [w:] R. Strzelczyk, A. Turlej, Własność lokali, s. 58. M. Balwicka-Szczyrba, [w:] M. Balwicka-Szczyrba, G. Karaszewski, A. Stępień-Sporek, A. Sylwestrzak, Zarząd majątkiem, s. 206. 12 Tak A. Turlej, [w:] R. Strzelczyk, A. Turlej, Własność lokali, s. 613.

Sytuacja prawna współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych po nowelizacji 51 W art. 23 ust. 2b u.w.l. dla pełnomocnictwa udzielonego przez współwłaścicieli lokali przewidziano formę zwykłą pisemną, ze skutkiem ad probationem. Wymaga zaznaczenia, że powinno to być pełnomocnictwo rodzajowe 13. Współwłaściciele lokalu dokonują ustanowienia pełnomocnika większością głosów liczoną według wielkości udziałów we współwłasności lokalu. Unormowanie z art. 23 ust. 2b u.w.l. w zakresie określającym zasady głosowania w celu ustanowienia pełnomocnika jest szczególnie istotne, albowiem modyfikuje kodeksowe zasady zarządu wspólną rzeczą. Ustawa o własności lokali nie wskazuje konsekwencji braku ustanowienia pełnomocnika przez współwłaścicieli lokali. Należy przyjąć, iż w takim przypadku, skoro współwłaściciele danego lokalu nie spełnili wymogów umożliwiających im oddanie głosu, ich głos nie będzie brany pod uwagę podczas głosowania nad daną uchwałą, wobec braku podmiotu umocowanego do ich reprezentowania 14. Odnosząc się do przyznanego współwłaścicielom lokali w częściach ułamkowych uprawnienia do samodzielnego głosowania nad uchwałami, należy na koniec zasygnalizować kolejne praktyczne konsekwencje tego nowego rozwiązania. Po pierwsze, po dokonanej nowelizacji na zarządzie (zarządcy) ciąży obowiązek zawiadamiania o zebraniu ogółu właścicieli lokalu nie tylko właścicieli lokali, lecz także współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych. Obowiązek ten powinien być wykonany na piśmie, przynajmniej na tydzień przed terminem zebrania (art. 32 ust. 1 u.w.l. w zw. z art. 1a u.w.l.). Po drugie, istnieje obecnie konieczność poszerzenia list do głosowania na zebraniu ogółu właścicieli lokali w taki sposób, aby każdy ze współwłaścicieli w częściach ułamkowych był na takiej liście ujęty, jeżeli oddawanie głosu odbywa się poprzez uiszczenie podpisu pod swoim imieniem i nazwiskiem. Po trzecie, zgodnie z unormowaniem z art. 23 ust. 3 u.w.l. o treści uchwały, która została podjęta z udziałem głosów zebranych indywidualnie, każdy właściciel lokalu powinien zostać powiadomiony na piśmie. Regułę tę należy stosować również wobec współwłaścicieli w częściach ułamkowych, stąd też odpowiednie pismo z informacją o treści podjętej uchwały powinno być skierowane odrębnie do każdego z nich. Jest to szczególnie istotne z uwagi na uprawnienie współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych do zaskarżania uchwał, o czym poniżej. 3. Inne uprawnienia współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych Poza uprawnieniem do głosowania nad uchwałami ustawa o własności lokali przyznaje właścicielom lokali także inne 15 uprawnienia, które, zgodnie z unor- 13 14 Tamże. M. Balwicka-Szczyrba, [w:] M. Balwicka-Szczyrba, G. Karaszewski, A. Stępień-Sporek, A. Sylwestrzak, Zarząd majątkiem, s. 206. 15 Na temat uprawnień właścicieli lokali na gruncie ustawy o własności lokali zob. szerzej J. Pisuliński, [w:] System prawa prywatnego. Prawo rzeczowe, t. 3, red. E. Gniewek, Warszawa 2013, s. 798 i n.

52 Małgorzata Balwicka-Szczyrba mowaniem z art. 1a u.w.l, przysługują także współwłaścicielom lokali w częściach ułamkowych. Najważniejsze z nich zostaną poniżej wskazane. W obecnym stanie prawnym współwłaściciele lokali w częściach ułamkowych na innych niż dotąd zasadach uczestniczą w sprawach związanych z zarządem nieruchomością wspólną. Ich udział uwidacznia się już na etapie wyboru zarządu, albowiem uczestniczą oni samodzielnie w głosowaniu nad wyborem jego członków, a nadto w podejmowaniu uchwały o zawieszeniu bądź odwołaniu zarządu (art. 20 ust. 1 i 2 w zw. z art. 1a u.w.l.). W przypadku wprowadzenia umownego sposobu zarządu nieruchomością wspólną współwłaściciele lokali pozostają stroną zawartej w tym celu umowy bądź biorą samodzielnie udział w głosowaniu nad uchwałą w tym przedmiocie (art. 18 u.w.l. w zw. z art. 1a u.w.l.) 16. W świetle reguły z art. 27 u.w.l. współwłaściciele lokali w częściach ułamkowych mają prawo współdziałania w zarządzie nieruchomością wspólną, zwłaszcza przysługuje im prawo kontroli powołanego zarządu (zarządcy) art. 29 ust. 3 u.w.l. Pomimo że uprawnienie do kontroli nie może prowadzić do bezpośredniego ingerowania w działalność zarządu są oni w szczególności uprawnieni do żądania udzielenia im wyjaśnień, czy przekazania informacji, a także wglądu do dokumentacji 17. Uprawnienie do kontroli może być wykonywane przez współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych także poprzez samodzielne głosowanie nad uchwałami w sprawie przyjęcia sprawozdania zarządu czy w sprawie udzielenia zarządowi absolutorium. Ponadto współwłaściciele lokali w częściach ułamkowych: mają legitymację procesową do uczestniczenia w postępowaniu z art. 24 u.w.l. w sprawie rozstrzygnięcia przez sąd, w razie braku zgody wymaganej większości właścicieli lokali na dokonanie danej czynności (art. 24 u.w.l w zw. z art. 1a u.w.l.); przysługuje im możliwość zaskarżania uchwał wspólnoty do sądu z powodu jej niezgodności z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo jeśli narusza ona zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób narusza ich interesy (art. 25 u.w.l. w zw. z art. 1a u.w.l.); przysługuje im również prawo do wystąpienia do sądu o ustanowienie zarządcy przymusowego, jeżeli zarząd nie został powołany lub pomimo powołania nie wypełnia swoich obowiązków, albo narusza zasady prawidłowej gospodarki (art. 26 u.w.l. w zw. z art. 1a u.w.l.); są oni uprawnieni do wnioskowania o zwołanie zebrania ogółu właścicieli lokali na zasadach określonych w ustawie (art. 31 b u.w.l. w związku z art. 1a u.w.l.). 16 Zob. M. Balwicka-Szczyrba, [w:] M. Balwicka-Szczyrba, G. Karaszewski, A. Stępień-Sporek, A. Sylwestrzak, Zarząd majątkiem, s. 167. 17 Tamże, s. 234.

Sytuacja prawna współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych po nowelizacji 53 4. Obowiązki współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych Artykuł 1a u.w.l. zrównujący na gruncie omawianej ustawy status prawny właścicieli lokali i współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych należy odnosić nie tylko do przysługujących tym podmiotom uprawnień, lecz także do ich obowiązków 18. W literaturze zauważono, że dokonana nowelizacja jest korzystna właśnie dlatego, że obowiązki współwłaścicieli lokali wobec wspólnoty mieszkaniowej były dotychczas niejasne 19. Zgodnie z art. 12 ust. 2 u.w.l. i art. 13 ust. 1 u.wl. podstawowym obowiązkiem właścicieli lokali jest pokrywanie wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w tej części, która nie jest pokrywana z przychodów i pożytków, w stosunku do ich udziałów, a także uczestnictwo w kosztach zarządu nieruchomością wspólną. Na pokrycie kosztów zarządu uiszczane są zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca 20. Po dokonanej nowelizacji należy przyjmować, że współwłaściciele lokali w częściach ułamkowych pokrywają wydatki i ciężary związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, w niepokrytej z przychodów i pożytków części, w zakresie równym iloczynowi wielkości ich udziału we współwłasności lokalu i wielkości udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej przypadającej na ten lokal, a więc zgodnie z regułą zawartą w art. 3 ust. 3a u.w.l. Kryterium określającym proporcje wydatków przypadających na właścicieli/współwłaścicieli lokali jest bowiem kryterium ich udziału w nieruchomości wspólnej 21. Jak podkreśla się w uzasadnieniu projektu ustawy, takie założenie zapewnia przejrzystość zobowiązań współwłaścicieli względem wspólnoty, a tym samym pozytywnie wpływa na stan finansów wspólnoty oraz jej płynność finansową 22. Niewątpliwie skonkretyzowanie powyżej wskazanego obowiązku odnośnie do każdego ze współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych ułatwi egzekwowanie należności z tego tytułu od konkretnego podmiotu wspólnego prawa. Ustawa o własności lokali nakłada na właścicieli lokali także inne obowiązki, które należy również odnosić do współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych. W szczególności współwłaściciele lokali w częściach ułamkowych, na zasadach określonych w art. 17 u.w.l., ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania dotyczące nieruchomości wspólnej w części odpowiadającej iloczynowi wielko- 18 Na temat obowiązków właścicieli lokali na gruncie ustawy o własności lokali zob. szerzej J. Pisuliński [w:] System prawa, s. 804 805. 19 R. Strzelczyk [w:] R. Strzelczyk, A. Turlej, Własność lokali, s. 57. 20 Zaliczka stanowi bowiem podstawowy składnik majątkowy wspólnoty mieszkaniowej zob. I. Szymczak, Wspólnota mieszkaniowe, s. 109. 21 Tamże, s. 106. 22 Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o własności lokali, nr druku 3233 Sejmu RP VII kadencji, które znajduje się na stronie http://www.sejm.gov.pl.

54 Małgorzata Balwicka-Szczyrba ści jego udziału we współwłasności lokalu i wielkości udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej przypadającej na ten lokal 23. Nadto: ponoszą wydatki związane z utrzymaniem ich lokalu, mają obowiązek utrzymywać go w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, a także korzystać z nieruchomości wspólnej w sposób nieutrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać w ochronie wspólnego dobra (art. 13 ust. 1 u.w.l w zw. z art. 1a u.w.l.); na żądanie zarządu są zobowiązani zezwalać na wstęp do lokalu, ilekroć jest to niezbędne do przeprowadzenia konserwacji, remontu albo usunięcia awarii w nieruchomości wspólnej, a także w celu wyposażenia budynku, jego części lub innych lokali w dodatkowe instalacje (art. 13 ust. 2 u.w.l w zw. z art. 1a u.w.l.); uczestniczą w kosztach opracowania i aktualizacji dokumentacji technicznej budynku, na zasadach określonych w art. 29 ust. 1d pkt 2 u.w.l.; są zobowiązani do współdziałania w zarządzie nieruchomością wspólną (art. 27 u.w.l. w zw. z art. 1a u.w.l.). Podsumowanie Nowelizacja ustawy o własności lokali z dnia 12. czerwca 2015 r. wprowadziła zmiany od dawna oczekiwane przez praktykę. Przykład lokali stanowiących wielostanowiskowe garaże, które mogą pozostawać współwłasnością nawet kilkuset osób, ukazywał nieprzydatność dotychczasowych rozwiązań prawnych, zwłaszcza związanych z realizacją uprawnienia do głosowania nad uchwałami. Dokonane zmiany należy uznać za korzystne dlatego, że w szerszym niż dotąd zakresie umożliwiają współwłaścicielom lokali w częściach ułamkowych podejmować działania związane z zarządem nieruchomością wspólną. Zrównanie statusu prawnego właścicieli lokali i współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych pozwala nadto w sposób klarowny określić sytuację prawną tychże podmiotów zarówno w odniesieniu do ich uprawnień, jak i nałożonych w ustawie obowiązków. Szczególnie aprobująco należy ocenić umożliwienie współwłaścicielom lokali w częściach ułamkowych głosowania nad uchwałami swym cząstkowym udziałem w nieruchomości wspólnej. Zabieg ten niewątpliwie zwiększy zaangażowanie współwłaścicieli w sprawach dotyczących wspólnoty mieszkaniowej. 23 Warto dodać, iż nie można nałożyć na wspólnotę oraz jej członków odpowiedzialności za zobowiązania inne niż wskazane w art. 17 ustawy z 1994 r. o własności lokali tak wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 grudnia 2007 r., I ACa 1226/07, LEX nr 425057.

Sytuacja prawna współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych po nowelizacji 55 Małgorzata Balwicka-Szczyrba Legal Situation of the Co-owners of Premises in Fractional Parts After the Amendment of the Act on the Ownership of Premises The Author briefly presents the genesis of the regulation of art. 1a of the Act on Ownership of Premises and discusses the legal situation of the co-owners of premises in fractional parts under the provisions of that act. The amendment of the act adopted on 12 June 2015 introduced some changes that had been awaited by the practice for a long time. The inadequacy of existing legal solutions was particularly visible in case of premises that could be co-owned even by several hundred people, such as f. ex. multi-garages. The equal legal status of the owners and co-owners of premises in fractional parts clearly determines both their rights and responsibilities. What is more, the introduction of the possibility of the co-owners of premises in fractional parts to vote on resolutions by their partial share in the common property is a very beneficial procedure which can help them to undertake activities related to the management of the property.