DIAGNOZA SPOŁECZNA GMINY BIECZ DLA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI

1 DIAGNOZA SPOŁECZNA GMINY BIECZ DLA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI Pracownia Projektowa MAGNUS MEDIA styczeń 2017 r.

Zawartość 1. INFORMACJE WSTĘPNE... 3 1.1 PODSTAWA PRAWNA... 3 1.2 METODOLOGIA DIAGNOZY SPOŁECZNEJ... 3 1.3 GMINA I MIASTO BIECZ - INFORMACJE WSTĘPNE... 9 2. SYTUACJA SPOŁECZNA...11 2.1 PARAMETRY DEMOGRAFICZNE... 11 2.2 UBÓSTWO I POMOC SPOŁECZNA... 13 2.3 BEZROBOCIE... 16 2.4 EDUKACJA I OPIEKA NAD DZIEĆMI... 19 2.5 KAPITAŁ SPOŁECZNY... 21 2.5.1 FREKWENCJA WYBORCZA... 21 2.5.2 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE... 23 3. SYTUACJA GOSPODARCZA...27 4. WARUNKI ŚRODOWISKOWE...30 5. PARAMETRY PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE...33 5.1 JAKOŚĆ SIECI KOMUNIKACYJNEJ I OBSŁUGI KOMUNIKACYJNEJ... 33 5.2 POWIERZCHNIA INFRASTRUKTURY KULTURALNEJ I WIELOFUNKCYJNEJ... 34 6. BAZA TECHNICZNA...37 2 7. WYZNACZENIE OBSZARU ZDEGRADOWANEGO...39 7.1 ANALIZA ZBIORCZA DEFICYTÓW W OBSZARACH MIASTA I GMINY BIECZ... 39 7.2 WNIOSKI DLA WYZNACZENIA OBSZARU REWITALIZACJI... 43 7.3 SUGESTIE DLA UCHWAŁY RADY MIEJSKIEJ O WYZNACZENIU OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I REWITALIZACJI... 44

1. INFORMACJE WSTĘPNE 1.1 PODSTAWA PRAWNA Niniejszy dokument stanowi gruntowną analizę czynników społeczno-gospodarczych, a także podstawę do dalszych prac w celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszarów, które winny zostać zrewitalizowane dla poprawy jakości życia mieszkańców Gminy Biecz. Jest on niezbędnym etapem na drodze do opracowania gminnego programu rewitalizacji, stanowiącego podstawę działań naprawczych w obszarach dotkniętych deficytami społecznymi. Dokument jest zgodny z wymogami zawartymi w: Ustawie o rewitalizacji z dn. 9 października 2015 roku, zwanej dalej Ustawą. Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dn. 2 sierpnia 2016 roku, zwanych dalej Wytycznymi. Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, zwanym dalej RPO WM 2014-2020. Status prawny oraz wymogi odnośnie obszaru zdegradowanego oraz rewitalizacji podane zostały w rozdziale 3. Ustawy z dn. 9 października 2015 roku o rewitalizacji (art. 8-13). Można z niego wywieść następujące definicje: OBSZAR ZDEGRADOWANY to obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym. Ponadto w obszarze tym występuje przynajmniej jeden z deficytów: gospodarczy, środowiskowy, przestrzennofunkcjonalny lub techniczny. 3 OBSZAR REWITALIZACJI wyznaczony jest jako całość lub część obszaru zdegradowanego, przy czym nie może on obejmować obszaru większego niż 20% powierzchni gminy, na którym zamieszkuje więcej niż 30% mieszkańców gminy. Niezamieszkałe tereny poprzemysłowe, w tym poportowe i powydobywcze, tereny powojskowe albo pokolejowe mogą wejść w skład obszaru rewitalizacji jedynie w przypadku, gdy zaplanowane działania będą przeciwdziałały deficytom społecznym. Zarówno obszar zdegradowany, jak i obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym nieposiadające ze sobą wspólnych granic. W tym przypadku każdy z podobszarów musi spełniać warunki określone w Ustawie - zdiagnozowane deficyty społeczne oraz deficyty w jednym z obszarów; gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym. 1.2 METODOLOGIA DIAGNOZY SPOŁECZNEJ Podstawą dla doboru metodologii jest art. 4. ust 1. Ustawy, stwierdzający, iż w celu opracowania diagnoz służących: Wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, Sporządzeniu albo zmianie gminnego programu rewitalizacji, Ocenie aktualności i stopnia realizacji gminnego programu rewitalizacji.

wójt, burmistrz albo prezydent miasta prowadzi analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań. Dane dla analiz pozyskano z następujących źródeł: Zasoby Urzędu Miejskiego w Bieczu, Jednostki organizacyjne Gminy Biecz (szkoły publiczne, przedszkola, Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bieczu), Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie. Zgodnie z postanowieniami Ustawy, elementem niezbędnym dla prawidłowego opracowania uchwały Rady Miejskiej o wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i rewitalizacji, jest partycypacja społeczna. Formy i terminy prowadzenia konsultacji społecznych określono w rozdziale 2. Ustawy (art. 5-7). Co ważne, Burmistrz Biecza zobligowany jest do umożliwienia mieszkańcom i pozostałym interesariuszom przekazywania uwag w postaci papierowej lub elektronicznej, a także w ramach przynajmniej dwóch z wymienionych form konsultacji: Spotkania, Debaty, Warsztaty, Spacery studyjne, Ankiety, Wywiady, Wykorzystanie grup przedstawicielskich, Zbieranie uwag ustnych. 4 Harmonogram konsultacji społecznych zostanie zamieszczony w Gminnym Programie Rewitalizacji, do którego niniejsza Diagnoza stanowić będzie załącznik. Wewnętrzna systematyka dokumentu wynika z przywoływanych wcześniej definicji obszaru zdegradowanego i rewitalizacji. Stąd część diagnostyczną podzielono na 5 zasadniczych działów: Sytuacja społeczna, Sytuacja gospodarcza, Warunki środowiskowe, Warunki przestrzenno-funkcjonalne, Warunki techniczne. Dla lepszego zobrazowania sytuacji w Gminie Biecz, porównano najważniejsze parametry, z analogicznymi - notowanymi w kraju i w województwie małopolskim. Natomiast ostateczne wyznaczenie obszarów zdegradowanego i rewitalizacji nastąpiło poprzez porównanie poszczególnych parametrów w granicach gminy.

PODZIAŁ GMINY I MIASTA NA JEDNOSTKI REFERENCYJNE Celem analizy jest dokonanie opisu i zdiagnozowanie deficytów w poszczególnych obszarach badanego terenu. Stąd konieczne było przeprowadzenie podziału badanego terytorium na jednostki, które posłużyły do wyznaczenia obszaru zdegradowanego i rewitalizacji. Uwzględniono przy tym stawiany w Ustawie wymóg odnośnie powierzchni obszaru rewitalizacji (nie więcej niż 20% powierzchni gminy) i liczby mieszkańców (nie więcej niż 30% populacji gminy). Zasadnicza trudność podziału gminy na jednostki referencyjne wynika z jej charakteru terytorialnego. W skład gminy wchodzą zarówno sołectwa wiejskie, jak i teren typowo miejski (obiekty wielorodzinne, koncentracja obiektów usług publicznych). Równocześnie zgodna z Ustawą metodologia wymaga, aby w ramach Diagnozy porównać sytuację w poszczególnych jednostkach referencyjnych z zastosowaniem tych samych wskaźników statystycznych. Przyjęto wobec tego następujące założenia: 1. Dla terenów wiejskich przyjęto podział na sołectwa. Za rozwiązaniem takim przemawia fakt, iż: sołectwa posiadają własne struktury obywatelskie: koła gospodyń wiejskich i jednostki ochotniczej straży pożarnej, ale też stowarzyszenia i fundacje, a zatem można spodziewać się aktywnego udziału społeczności w procesie rewitalizacji, we wszystkich sołectwach zlokalizowane są obiekty o charakterze społecznym, mogące stanowić miejsce rozwoju usług i oferty publicznej. 5 Wybór taki jest ponadto podyktowany możliwością pozyskania danych dla analiz statystycznych. Fakt, iż sołectwa nie są wewnętrznie podzielone na ulice, a kolejne numery budynków mieszkalnych są często rozproszone, praktycznie uniemożliwia przeprowadzenie analiz z wewnętrznym podziałem. 2. Dla miasta Biecz przyjęto podział z uwzględnieniem całych ulic. Jednostki spełniają następujące warunki: Możliwe jest włączenie całej jednostki w skład obszaru rewitalizacji (nie więcej niż 30% populacji gminy), W miarę możliwości jednostki stanowią spójny funkcjonalnie obszar, tj. można mówić o przeważającej zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej lub wielorodzinnej, zabudowie rozproszonej bądź zwartej, kumulacji obiektów usługowych bądź użyteczności publicznej. Posiadają podobne problemy do rozwiązania, np. wysoki poziom degradacji bazy mieszkaniowej, zanieczyszczenie środowiska pochodzące z ciągów drogowych lub przeciwnie - słabą dostępność drogową. Tabela 1. PODZIAŁ NA JEDNOSTKI REFERENCYJNE JEDNOSTKA REFERENCYJNA ULICE POWIERZCHNIA [ha]* POPULACJA BINAROWA 1525 1680 BUGAJ 323 459 GŁĘBOKA 289 498 GRUDNA KĘPSKA BRAK 434 714

KORCZYNA 425 976 LIBUSZA 1152 3370 RACŁAWICE 634 854 ROŻNOWICE 1168 1411 SITNICA 708 652 STRZESZYN 1388 1963 KAZIMIERZA WIELKIEGO 224 WITOLDA FUSKA 61 REFORMACKA 12 KOLEJOWA 14 3 MAJA 37 TUMIDAJSKIEGO 34 LIGĘZÓW 19 OBSZAR ULICY KAZIEMIERZA WIELKIEGO SUMA 33,2 401 PODWALE 135 TYSIĄCLECIA 78 WAPNISKA 132 NĘCKÓWKA 75 KRZEMIŃSKIEGO 12 OBSZAR ULICY PODWALE SUMA 246,2 432 KRÓLOWEJ JADWIGI 97 SŁONECZNA 166 SKŁODOWSKIEJ 128 PARKOWA 485 JANA PAWŁA II 9 OBSZAR ULICY PARKOWEJ SUMA 19,6 885 RYNEK 169 GRODZKA 80 PIEKARSKA 41 WĘGIERSKA 58 POTOCKIEGO 24 BARIANÓW ROKICKICH 4 KROMERA 15 ARIAŃSKA 2 OBSZAR RYNKU SUMA 9 393 BOCHNIEWICZA 444 GRUNWALDZKA 69 HARTA 73 OBSZAR ULICY BOCHNIEWICZA SUMA 150,5 586 PRZEDMIEŚCIE DOLNE 773 PRZEDMIEŚCIE GÓRNE 338 BINAROWSKA 261 POLNA 2 OBSZAR ULICY PRZEDMIEŚCIE DOLNE SUMA 469 1374 BELNA DOLNA 328 BELNA GÓRNA 90 ZAŁAWIE 223 OBSZAR ULICY BELNA DOLNA SUMA 768 641 17289 Źródło: Urząd Miejski w Bieczu 6 *W przypadku terenów w mieście Biecz, dane odnośnie powierzchni przedstawiono z wyłączeniem powierzchni rzeki Ropa, odgradzających ciągów drogowych, a także części terenów leśnych, niepołączonych funkcjonalnie z żadną z jednostek.

Rysunek 1. PODZIAŁ GMINY NA JEDNOSTKI REFERENCYJNE - TERENY WIEJSKIE

Rysunek 2. PODZIAŁ NA JEDNOSTKI REFERENCYJNE - TEREN MIASTA 8

1.3 GMINA BIECZ - INFORMACJE WSTĘPNE Gmina Biecz stanowi jedną z jednostek samorządu terytorialnego, wchodzących w skład powiatu gorlickiego. Ma status gminy miejsko-wiejskiej; w jej skład wchodzi miasto Biecz i 10 sołectw. Gmina zajmuje powierzchnię blisko 100 km 2, w tym miasto - 17,8 km 2. Teren całej gminy znajduje się w obszarze funkcjonalnym siedziby władz powiatu, tj. miasta Gorlice. Wynika to zarówno z niewielkiej odległości - południowo-zachodnią granicę gminy dzieli od granic miasta ok. 2 km - jak również z faktu połączenia obydwu jednostek drogą krajową nr 28. Raport "Dojazdy do pracy w województwie małopolskim 2006 2011" (aut. Robert Guzik) wskazuje, że na 100 mieszkańców Gminy Biecz w wieku produkcyjnym 20-25 os. wyjeżdżało do pracy poza jej granice. Przy obecnej populacji gminy oznacza to 2109-2637 os. Najczęściej kierunkiem podróży spośród miast Małopolski były wspomniane Gorlice (5-7 os./100), ale też Kraków (2-3 os./100). Częstym kierunkiem wyjazdów było też Jasło (miasto położone w woj. Podkarpackim, 36 tys. mieszkańców, ok. 12 km na wschód od miejscowości Biecz). Rysunek 3. LOKALIZACJA GMINY WZGLĘDEM OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH REGIONU 9 Źródło: autorzy OpenStreetMap Gmina położona jest na przecięciu ważnych regionalnych ciągów komunikacyjnych - drogi krajowej 28 oraz drogi wojewódzkiej 980, którymi przemieszcza się łącznie ok. 12 tys. pojazdów dziennie.

Z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego, istotnym czynnikiem jest lokalizacja w granicach gminy obszaru Natura 2000 - Wisłoka z dopływami (obszar siedliskowy). Biorąc pod uwagę systematykę podaną w Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, gmina położona jest na północ od: Obszaru siedliskowego Bednarka (NATURA 2000), Beskidu Niskiego, Magurskiego Parku Narodowego. 10

2. SYTUACJA SPOŁECZNA 2.1 PARAMETRY DEMOGRAFICZNE Społeczność gminy podlega podobnym procesom, jakie obserwuje się w pozostałej części kraju - widoczny jest wzrost przeciętnego wieku mieszkańców, czego logiczną konsekwencją jest wzrost udziału seniorów w strukturze społecznej. Poniżej zestawiono populację poszczególnych jednostek referencyjnych z podziałem na grupy wiekowe: Osoby do 18 roku życia, Osoby w wieku 19 do 65 lat, Osoby starsze niż 65 lat. Tabela 2. STRUKTURA WIEKU - OSOBY W WIEKU PRZEDPRODUKCYJNYM, PRODUKCYJNYM I POPRODUKCYJNYM JEDNOSTKA REFERENCYJNA URODZENI: 1997-2015 1950-1996 do 1950 ŁĄCZNIE 1997-2015 1950-1996 do 1950 BINAROWA 324 1111 245 1680 19,3% 66,1% 14,6% BUGAJ 99 302 58 459 21,6% 65,8% 12,6% GŁĘBOKA 105 306 87 498 21,1% 61,4% 17,5% GRUDNA KĘPSKA 153 461 100 714 21,4% 64,6% 14,0% KORCZYNA 185 640 151 976 19,0% 65,6% 15,5% LIBUSZA 687 2230 453 3370 20,4% 66,2% 13,4% RACŁAWICE 184 536 134 854 21,5% 62,8% 15,7% ROŻNOWICE 295 877 239 1411 20,9% 62,2% 16,9% SITNICA 141 424 87 652 21,6% 65,0% 13,3% STRZESZYN 377 1285 301 1963 19,2% 65,5% 15,3% OBSZAR ULICY KAZIEMIERZA WIELKIEGO 74 251 76 401 18,5% 62,6% 19,0% OBSZAR ULICY PODWALE 72 297 63 432 16,7% 68,8% 14,6% OBSZAR ULICY PARKOWEJ 127 593 165 885 14,4% 67,0% 18,6% OBSZAR RYNKU 56 262 75 393 14,2% 66,7% 19,1% OBSZAR ULICY BOCHNIEWICZA 108 402 76 586 18,4% 68,6% 13,0% OBSZAR ULICY PRZEDMIEŚCIE DOLNE 254 944 176 1374 18,5% 68,7% 12,8% OBSZAR ULICY BELNA DOLNA 115 398 128 641 17,9% 62,1% 20,0% Łącznie 3356 11319 2614 17289 19,4% 65,5% 15,1% Źródło: Urząd Miejski w Bieczu 11 Należy uznać, że struktura wieku w całej gminie jest stosunkowo korzystna. Odsetek dzieci i młodzieży wyraźnie przewyższa udział osób starszych, tj. po 65 roku życia. Warto przy tym zwrócić uwagę na mniej korzystne parametry w poszczególnych jednostkach referencynych w mieście - podczas gdy średnio w gminie 19,4% mieszkańców zalicza się do grupy najmłodszych, w obszarze ulicy Parkowej i Rynku jest to jedynie ok. 14%. Poza terenami w centrum miasta Biecz, nie stwierdzono znacznych odstępstw od normy.

Wykres 1. STRUKTURA WIEKU - OSOBY W WIEKU PRZEDPRODUKCYJNYM, PRODUKCYJNYM I POPRODUKCYJNYM OBSZAR ULICY BELNA DOLNA 17,9% 62,1% 20,0% OBSZAR ULICY PRZEDMIEŚCIE DOLNE 18,5% 68,7% 12,8% OBSZAR ULICY BOCHNIEWICZA 18,4% 68,6% 13,0% OBSZAR RYNKU 14,2% 66,7% 19,1% OBSZAR ULICY PARKOWEJ 14,4% 67,0% 18,6% OBSZAR ULICY PODWALE 16,7% 68,8% 14,6% OBSZAR ULICY KAZIEMIERZA WIELKIEGO 18,5% 62,6% 19,0% STRZESZYN 19,2% 65,5% 15,3% SITNICA 21,6% 65,0% 13,3% ROŻNOWICE 20,9% 62,2% 16,9% RACŁAWICE 21,5% 62,8% 15,7% LIBUSZA 20,4% 66,2% 13,4% KORCZYNA 19,0% 65,6% 15,5% GRUDNA KĘPSKA 21,4% 64,6% 14,0% GŁĘBOKA 21,1% 61,4% 17,5% BUGAJ 21,6% 65,8% 12,6% BINAROWA 19,3% 66,1% 14,6% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny Źródło: Urząd Miejski w Bieczu Więcej na temat sytuacji demograficznej w gminie i jej jednostkach referencyjnych mówią tendencje obserwowane na przestrzeni kilku lat. Poniżej przedstawiono procentową zmianę liczby mieszkańców w poszczególnych obszarach gminy na przestrzeni lat 2010-2015. 12 W 2010 roku gminę zamieszkiwało 17456 osób, w 2015 roku - 17289. Oznacza to zmniejszenie populacji o ok. 1%. Uwagę zwraca przede wszystkim duży spadek liczby mieszkańców w obszarze ulicy Kazimierza Wielkiego, a także w obszarze ulicy Belna Dolna. Łącznie w badanych okresach w jednostkach "ubyło" 83 mieszkańców. W analizowanym okresie istotny wzrost populacji odnotowano wyłącznie w sołectwie Grudna Kępska.

6,0% 4,0% Wykres 2. ZMIANA LICZBY MIESZKAŃCÓW W LATACH 2010-2015 3,8% 2,0% 0,0% 0,4% 1,4% 0,6% 0,9% 0,0% 0,7% -2,0% -4,0% -2,7% -1,1% -0,5% -1,5% -3,4% -1,0% -2,9% -2,5% -6,0% -8,0% -6,1% -10,0% -9,3% Źródło: Urząd Miejski w Bieczu DEMOGRAFIA - WNIOSKI Na obecnym etapie struktura społeczna w gminie jest stosunkowo korzystna, co objawia się korzystną relacją liczby osób młodych do liczby seniorów. Obserwowane tendencje są jednak podobne do tendencji krajowych - społeczność gminy starzeje się, a populacja maleje. 13 Najgorszą sytuację stwierdzono na terenach miejskich - w obszarach ulic Kazimierza Wielkiego i Belna Dolna. Objawia się ona przede wszystkim znacznym spadkiem liczby mieszkańców. 2.2 UBÓSTWO I POMOC SPOŁECZNA Termin "ubóstwo" może być rozumiany na różne sposoby. Zasadniczo wyróżnia się jego dwa typy: ubóstwo absolutne, rozumiane jako brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych czy społecznych oraz ubóstwo relatywne - w tym przypadku bierze się pod uwagę dystans dzielący poziom życia jednostki czy gospodarstwa domowego od średniego poziomu życia. Pomimo złożoności pojęcia, wciąż podstawowym parametrem określającym poziom ubóstwa jest skala dochodów. Tzw. ustawowa granica ubóstwa aktualizowana jest co 3 lata na drodze rozporządzenia Rady Ministrów 1, stanowiącego uszczegółowienie zapisów Ustawy z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Od 1 października 2015 roku obowiązującymi kryteriami dochodowymi są: dla osoby samotnie gospodarującej dochód w wysokości 634 zł, dla osoby w rodzinie dochód w wysokości 514 zł; 1 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

POMOC SPOŁECZNA Za pomoc społeczną w Gminie Biecz, stanowiącą główne narzędzie przeciwdziałania ubóstwu, odpowiada Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bieczu, działający na podstawie Ustawy z dn. 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej. Podstawę i opis możliwych przyczyn udzielenia pomocy społecznej stanowi art. 7 Ustawy. Poza ubóstwem, do najważniejszych zalicza się: bezdomność, bezrobocie, alkoholizm i niepełnosprawność. Oznacza to, że fakt korzystania z pomocy społecznej nie jest tożsamy z doświadczaniem ubóstwa. W 2014 roku ze środowiskowej pomocy społecznej korzystało prawie 8% ludności kraju (2,95 mln ludzi), z czego 2,05 mln ludzi w kraju żyło w rodzinach, spełniających kryterium dochodowe ubóstwa. Jak wynika z analizy GUS pn. "Ubóstwo w Polsce w latach 2013 i 2014", w tym obszarze najbardziej zagrożoną grupą są dzieci i młodzież. Ponad 10% z nich żyje w skrajnym ubóstwie, podczas gdy analogiczny współczynnik dla osób w wieku produkcyjnym wynosi 7%, a dla osób w wieku poprodukcyjnym - 4,3%. Stąd w polityce społecznej przewidziano odrębne narzędzia dla przeciwdziałania zjawisku właśnie wśród najmłodszych, przede wszystkim zasiłki na dziecko i programy dożywiania. Dane GUS jednoznacznie wskazują, że zasięg pomocy społecznej w skali całej gminy jest wysoki - w porównaniu z województwem małopolskim różnica wynosi 4% mieszkańców na niekorzyść gminy. Wykres 3. ZASIĘG KORZYSTANIA Z POMOCY SPOŁECZNEJ W GMINIE BIECZ I W MAŁOPOLSCE [% mieszkańców] 15,0 10,0 5,0 6,1 10,1 14 0,0 WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE GMINA BIECZ Analiza terytorialna, prowadzona na bazie danych pozyskanych z Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bieczu wykazała, że problem dotyczy przede wszystkim terenów wiejskich. Łącznie w 2015 roku w gminie podjęto 1928 decyzji o udzieleniu pomocy społecznej. Oznacza to, że na 1000 mieszkańców przypadało 111,5 decyzji. Średnią dla Gminy Biecz przekroczono we wszystkich sołectwach, z wyjątkiem Libuszy i Korczyny, przy czym w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, najczęściej pomoc przyznawano mieszkańcom Rożnowic. Spośród jednostek referencyjnych na terenach miejskich, średnią gminną przekroczono w obszarze ulicy Kazimierza Wielkiego oraz w obszarze ulicy Podwale. Najrzadziej decyzje o pomocy podejmowano wobec mieszkańców obszaru ulicy Parkowej, gdzie zlokalizowane są budynki wielorodzinne.

Wykres 4. LICZBA DECYZJI O POMOCY SPOŁECZNEJ / 1000 os. 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 150,0 132,9 164,7 162,5 98,4 91,4 115,9 180,7 110,4 113,6 132,2 134,3 42,9 48,3 73,4 68,4 92,0 Źródło: M-GOPS w Bieczu ZAKRES WSPARCIA W RAMACH PROGRAMU 500+ Dla opisu zapotrzebowania na pomoc społeczną, w Diagnozie zastosowano również drugi wskaźnik, tj. liczbę wniosków o wsparcie w ramach programu 500+, które złożono dla pierwszego dziecka w rodzinie. Zasady gwarantują możliwość przekazania pomocy na pierwsze dziecko, o ile dochód w rodzinie nie przekracza 800 złotych netto. 15 W tym przypadku przedstawiono wskaźnik liczby wniosków w przeliczeniu na 1000 dzieci i młodzieży (osób w wieku do 18 roku życia). Średnio w gminie na 1000 osób niepełnoletnich złożono 285,5 wniosków o przyznane wsparcia.

Wykres 5. LICZBA WNIOSKÓW O PRZYZYNANIE POMOCY 500+ NA 1000 OSÓB NIEPEŁNOLETNICH 400,0 350,0 300,0 250,0 274,7 333,3 276,2 274,5 318,9 275,1 320,7 315,3 305,0 307,7 243,2 361,1 303,1 278,3 200,0 189,0 196,4 166,7 150,0 100,0 50,0 0,0 Źródło: Urząd Miejski w Bieczu Najniższy wskaźnik statystyczny stwierdzono w poszczególnych jednostkach miasta Biecz w obszarach ulic Parkowej, Bochniewicza, a także Rynku poziom zapotrzebowania na pomoc wahał się od 166 do 196 wniosków. O wsparcie najczęściej wnioskowano w obszarze ulicy Podwale (361 wniosków/ 1000 os. niepełnoletnich). 2.3 BEZROBOCIE 16 Dane przywoływane w dokumencie dotyczą bezrobocia rozumianego jako odsetek osób zarejestrowanych jako bezrobotne w grupie osób w wieku produkcyjnym. Bezrobotny zarejestrowany to osoba, która ukończyła 18 lat i nie osiągnęła wieku emerytalnego, niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy i zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Poprawa parametrów gospodarczych w kraju wpłynęła na odczuwalną poprawę sytuacji materialnej gospodarstw domowych. W ciągu minionej dekady w kraju wyraźnie zmniejszyło się bezrobocie - obecny stały trend spadkowy notowany jest od 2013 roku. 2011 ROK 2015 ROK POLSKA 8% 6,5% MAŁOPOLSKA 6,8% 5,7% W kraju poziom bezrobocia zmniejszył się w ciągu ubiegłych 5 lat z 8% do 6,5%, a w Małopolsce z 6,8% do 5,7%. W Gminie Biecz obserwuje się podobną, pozytywną tendencję, z tym że wskaźniki bezrobocia pozostają o 2% wyższe niż w województwie.

12,0 10,0 Wykres 6. UDZIAŁ ZAREJESTROWANYCH BEZROBOTNYCH WŚRÓD OSÓB W WIEKU PRODUKCYJNYM w 2011 i 2015 r. [%] 9,6 8,0 6,0 6,8 5,7 7,8 4,0 2,0 0,0 2011 2015 WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE GMINA BIECZ Źródło: GUS Dla opisu poziomu bezrobocia w poszczególnych jednostkach referencyjnych wykorzystano wskaźnik liczby decyzji o pomocy społecznej ze względu na bezrobocie. Wynika to z możliwości pozyskania danych, z podziałem na ulice w mieście Biecz, ale też z faktu iż analiza dotyczy obszaru niejednolitego terytorialnie. Na terenach wiejskich, zwłaszcza w przypadku zanikającego rolnictwa, obserwowany jest proces bezrobocia ukrytego. Dotyczy ono rolników gospodarujących w małoobszarowych gospodarstwach w związku z tym, że prowadzą działalność zarobkową, nie są odnotowywani w statystykach powiatowych urzędów pracy jako bezrobotni. W rzeczywistości jednak zarobki i czas pracy (niekiedy kilka godzin w tygodniu) kwalifikują ich do grupy osób bezrobotnych. W mieście proces bezrobocia ukrytego praktycznie nie występuje. 17 W 2015 roku podjęto na terenie całej gminy 739 decyzji o udzieleniu pomocy społecznej ze względu na bezrobocie. Oznacza to, że średnio na 1000 mieszkańców podjęto 42,7 decyzji. Poniższe zestawienie pokazuje, że statystycznie problem bezrobocia dotyczy w porównywalnym stopniu terenów wiejskich i miejskich. Najczęściej pomoc z tego tytułu otrzymywali mieszkańcy Binarowej, a także obszaru ulicy Kazimierza Wielkiego w mieście Biecz. Najrzadziej pomoc przyznawana była mieszkańcom ulicy Parkowej.

Wykres 7. LICZBA DECYZJI O POMOCY SPOŁECZNEJ ZE WZGLĘDU NA BEZROBOCIE 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 62,5 54,5 44,2 40,6 56,4 45,4 29,3 32,6 29,1 49,9 59,9 46,3 16,9 28,0 39,2 33,5 35,9 10,0 0,0 Źródło: G-MOPS w Bieczu POMOC SPOŁECZNA I BEZROBOCIE WNIOSKI Jak wynika z przedstawionych analiz, można mówić o generalnym podziale na mieszkańców miasta i wsi, przy czym ci ostatni zdecydowanie częściej cierpią z powodu ubóstwa. Potwierdzają to zarówno przedstawione parametry pomocy społecznej, jak i dane dotyczące pomocy w ramach programu 500+. Równocześnie pamiętać należy, że parametry statystyczne nie w pełni odzwierciedlają poziom bezrobocia na terenach wiejskich, co wynika z występującego na omawianym terenie rozdrobnionego rolnictwa, a co za tym idzie - bezrobocia ukrytego. 18 Należy podkreślić, że w żadnej z jednostek referencyjnych nie stwierdzono daleko posuniętego stopnia degradacji - nawet w miejscowościach, w których pomoc społeczna przyznawana jest najczęściej, parametr nie przekroczył dwukrotności średniej dla gminy.

2.4 EDUKACJA I OPIEKA NAD DZIEĆMI Zakres edukacji publicznej należy do zadań własnych gminy, co wynika z art. 7 Ustawy z dn. 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Podstawowym dla organizacji szkolnictwa aktem jest Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Z Ustawy wynika nie tylko obowiązek zapewnienia odpowiedniej infrastruktury w granicach gminy, ale też zlokalizowania jej w odpowiedniej odległości od miejsca zamieszkania uczniów. Zgodnie z postanowieniami art. 17 ust. 2 Ustawy, droga dziecka do placówki szkolnej nie może przekraczać 3 km (w przypadku dzieci uczęszczających do przedszkoli i uczniów klas I-IV szkół podstawowych) i 4 km w przypadku uczniów V i VI klasy szkoły podstawowej i gimnazjum. W przeciwnym wypadku, gmina zobowiązana jest do zorganizowania bezpłatnego transportu lub zwrotu kosztów przejazdu dziecka środkami transportu publicznego. W gminie działają placówki szkolnictwa podstawowego, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne. Poniżej wymieniono szkoły, wraz z kształtem obwodów szkolnych. Podział ten zostanie uwzględniony w ostatnim rozdziale opracowania, w terytorialnym zestawieniu deficytów społecznych. PLACÓWKA Tabela 3. ZESTAWIENIE PLACÓWEK SZKOLNYCH WRAZ Z WYTYCZONYMI OBWODAMI SZKOŁY PODSTAWOWE Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marcina Kromera w Bieczu Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wacława Potockiego w Bieczu Szkoła Podstawowa im. Króla Kazimierza Wielkiego w Binarowej Szkoła Podstawowa im. A. Kosiby w Libuszy Zespół Szkolno-Przedszkolny w Korczynie Szkoła Podstawowa i Przedszkole im. Św. Kingi Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Rożnowicach Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Sitnicy Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Strzeszynie Szkoła Podstawowa im. Stefana Czarnieckiego w Racławicach Szkoła Podstawowa w Grudnej Kępskiej (tylko klasy I-III) GIMNAZJA Gimnazjum nr 1 w Bieczu Publiczne Gimnazjum im. Króla Kazimierza Wielkiego w Binarowej OBWÓD SZKOLNY Ariańska, Belna Dolna, Belna Górna, Binarowska, Grodzka, K. Wielkiego, Kolejowa, Królowej Jadwigi, Ligęzów, 3-go Maja, Parkowa, Polna, Potockiego, Przedmieście Dolne, Przedmieście Górne, Piekarska, Reformacka, M.C. Skłodowskiej, Słoneczna, Tumidajskiego, Tysiąclecia, W. Fuska, Załawie oraz sołectwa Grudna Kępska i Głęboka. Barianów Rokickich, Bochniewicza, Grunwaldzka, Harta, Kromera, Krzemińskiego, Nęckówka, Podwale, Rynek, Wapniska, Węgierska Binarowa Libusza Korczyna Rożnowice Sitnica Strzeszyn, Bugaj Racławice Grudna Kępska Ariańska, Belna Dolna, Belna Górna, Binarowska, Grodzka, K. Wielkiego, Kolejowa, Królowej Jadwigi, Ligęzów, 3-go Maja, Parkowa, Polna, Potockiego, Przedmieście Dolne, Przedmieście Górne, Piekarska, Reformacka, M.C. Skłodowskiej, Słoneczna, Tumidajskiego, Tysiąclecia, W. Fuska, Załawie oraz sołectwa Głęboka, Grudna Kępska, Korczyna. Binarowa 19

Publiczne Gimnazjum im. Prof.. A. Kosiby w Libuszy Publiczne Gimnazjum w Strzeszynie Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Rożnowicach Gimnazjum nr 2 im. Wacława Potockiego w Bieczu Libusza Strzeszyn, Bugaj Rożnowice Barianów Rokickich, Bochniewicza, Grunwaldzka, Harta, Kromera, Krzemińskiego, Nęckówka, Podwale, Rynek, Wapniska, Węgierska Dla przedstawienia poziomu wyników uczniów porównano średnie poziomy skali staninowej dla sprawdzianu po 6. klasie szkoły podstawowej i egzaminu po gimnazjum. Punktacja przyznawana jest w skali od 1 do 9, przy czym 9 oznacza najwyższe wyniki sprawdzianu i egzaminu. W związku z niewielką liczbą uczniów, przystępujących corocznie do sprawdzianów i egzaminów w poszczególnych szkołach, przeanalizowano wyniki z lat 2012-2016. Pozwoliło to z jednej strony uśrednić wyniki, a z drugiej określić tendencje w poszczególnych szkołach. Tabela 4. WYNIKI SPRAWDZIANU PO 6. KLASIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ - SKALA STANINOWA PLACÓWKA 2012 2013 2014 2015 2016 Średnia Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marcina Kromera w Bieczu 6 7 5 6 5 5,8 Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wacława Potockiego w Bieczu 7 7 6 7 3 6,0 Szkoła Podstawowa im. Króla Kazimierza Wielkiego w Binarowej 5 3 4 4 5 4,2 Szkoła Podstawowa im. A. Kosiby w Libuszy 7 4 4 6 3 4,8 Zespół Szkolno-Przedszkolny w Korczynie Szkoła Podstawowa i Przedszkole im. Św. Kingi 6 2 2 6 7 4,6 Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Rożnowicach 6 7 7 6 4 6,0 Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Sitnicy 5 5 5 8 8 6,2 Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Strzeszynie 5 4 5 7 3 4,8 Szkoła Podstawowa im. Stefana Czarnieckiego w Racławicach 2 6 4 4 7 4,6 Łącznie 5,4 5,0 4,7 6 5 5,2 Źródło: OKE Kraków 20 W przypadku szkolnictwa podstawowego w gminie, wyraźny jest rozdźwięk pomiędzy poziomem nauczania w placówkach położonych na terenach wiejskich i w mieście. W badanym okresie, tylko w jednym roku szkoła podstawowa zlokalizowana w Bieczu uzyskała wynik w skali staninowej niższy niż średnia w gminie (SP nr 2 w 2016 roku). Do najsłabszych placówek zaliczają się szkoły z miejscowości Binarowa, Korczyna i Racławice. Wynik w Szkole Podstawowej w Korczynie w 2016 roku pokrywał się ze średnią gminy. Jednak przez 4 poprzednie lata był wyraźnie niższy.

Tabela 5. WYNIKI EGZAMINU GIMNAZJALNEGO - SKALA STANINOWA 2012 2013 2014 2015 2016 średnia Gimnazjum nr 1 w Bieczu 6,2 6,2 6,4 5,8 6,2 6,2 Publiczne Gimnazjum im. Króla Kazimierza Wielkiego w Binarowej 4,6 5,2 4,4 5,6 5,2 5,0 Publiczne Gimnazjum im. Prof. A. Kosiby w Libuszy 5,6 5,2 5,8 5,8 4,6 5,4 Publiczne Gimnazjum w Strzeszynie 5,2 5,4 2,8 6,2 5,4 5,0 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Rożnowicach 5,0 5,4 5,0 5,6 5,2 5,2 Gimnazjum nr 2 im. Wacława Potockiego w Bieczu 6,0 6,0 5,2 7,4 7,0 6,3 Łącznie 5,4 5,6 4,9 6,1 5,6 5,5 Źródło: OKE Kraków Analiza wyników uczniów w kolejnym etapie edukacji, tj. w gimnazjach potwierdza fakt utrzymywania się deficytów w poszczególnych jednostkach terytorialnych. Podobnie jak w przypadku szkół podstawowych, najwyższe wyniki notują uczniowie z obydwu szkół w mieście Biecz. Natomiast najsłabsze - uczniowie z Binarowej, Strzeszyna i Rożnowic. EDUKACJA - WNIOSKI Niewątpliwą zaletą gminy jest rozbudowana sieć szkół publicznych, którą na poziomie ponadgimnazjalnym uzupełnia oferta położonego w sąsiedztwie miasta Gorlice. Przedstawione w podrozdziale dane statystyczne wykazały, że wyraźnie lepsze wyniki osiągają dzieci chodzące do szkół w mieście Biecz. Najsłabszą sytuację zdiagnozowano w Binarowej - w badanym okresie, tj. w latach 2012-2016 średnie wyniki były niezmiennie słabsze niż średnia w gminie. 21 2.5 KAPITAŁ SPOŁECZNY Kapitał społeczny można zdefiniować za Francisem Fukuyamą jako zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków określonej grupy i umożliwiających im skuteczne współdziałanie. Wspólne wartości wzmacniają zaufanie, a to z kolei pozwala wspólnocie działać skuteczniej. W społeczeństwach zachodnich, przejawem współdziałania obywateli na poziomie lokalnym są przede wszystkim zaangażowanie w sprawy samorządu lokalnego i aktywność w ramach organizacji pozarządowych. Parametrem, który służy najczęściej do opisu zaangażowania mieszkańców w sprawy społeczności lokalnej i kraju jest frekwencja wyborcza oraz aktywność w organizacjach pozarządowych. 2.5.1 FREKWENCJA WYBORCZA W poniższej tabeli zebrano dane dotyczące frekwencji wyborczej w poszczególnych lokalach wyborczych w Gminie Biecz. Zasadniczo w skali gminy frekwencja jest niska - ok. 43%, przy czym zdecydowanie najniższy udział w wyborach odnotowano w miejscowości Głęboka.

LOKAL WYBORCZ Y 1 2 OBWÓD WYBORCZY BIECZ: ul. Ariańska, Barianów Rokickich, Bochniewicza, Grodzka, Grunwaldzka, Harta, Kromera, Krzemińskiego, Piekarska, Podwale, Potockiego, Rynek, Węgierska, Szpitalna, 3-go Maja, Kazimierza Wielkiego, Kolejowa, Ligęzów, Parkowa, Polna, Reformacka, Tumidajskiego BIECZ: ul. Binarowska, Królowej Jadwigi, Nęckówka, Skłodowskiej, Słoneczna, Tysiąclecia, Wapniska, Jana Pawła II, Przedmieście Dolne, Przedmieście Górne, Belna Dolna, Belna Górna Tabela 6. FREKWENCJA WYBORCZA W LATACH 2014-2015 ROKU [%] SIEDZIBA LOKALU Zespół Szkół Nr 1 w Bieczu, Szkoła Podstawowa Nr 1 im. bpa Marcina Kromera i Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. bpa Marcina Kromera, Biecz, ul. Grodzka 20, 38-340 Biecz Remiza OSP w Bieczu, Biecz ul. Kazimierza Wielkiego 15 38-340 Biecz WYBORY PREZYDENCKIE DO SEJMU SAMORZĄDOWE DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO ŁĄCZNIE 55,45 52,67 55,49 26,44 47,51 50,1 44,11 50,62 21,55 41,60 3 Sołectwo: BINAROWA Remiza OSP w Binarowej, Binarowa nr 457 55,41 47,68 51,93 21,81 44,21 4 Sołectwo: GRUDNA KĘPSKA Dom Ludowy w Grudnej Kępskiej, Grudna Kępska nr 163 56,81 43,5 51,53 17,71 42,39 5 Sołectwo: GŁĘBOKA Dom Ludowy w Głębokiej, Głęboka nr 136 46,91 33,33 46,63 17,41 36,07 6 Sołectwo: KORCZYNA Zespół Szkolno-Przedszkolny w Korczynie, Szkoła Podstawowa im. Świętej Kingi i Przedszkole im Świętej Kingi, Korczyna nr 213 56,36 47,75 55,15 19,87 44,78 Sołectwo: LIBUSZA od mostu klęczańskiego do szkoły, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Libuszy, Publiczne 7 Podkobylanka wzdłuż drogi od stawu, Półrole, LIBUSZA - Gimnazjum im. prof. Aleksandra Kosiby, Szkoła koło drogi od szkoły do Ogniwa, Pola, Podkobylanka od Podstawowa im. prof. Aleksandra Kosiby i Przedszkole 54,53 49,27 49,68 22,31 43,95 Ogniwa, Jedle im. prof. Aleksandra Kosiby, Libusza nr 679 8 Sołectwo: LIBUSZA: Podwójtowie, Pasternik, Podlesie Zespół Szkolno-Przedszkolny w Libuszy, Publiczne Gimnazjum im. prof. Aleksandra Kosiby, Szkoła Podstawowa im. prof. Aleksandra Kosiby i Przedszkole 52,05 49,01 47,23 23,84 43,03 im. prof. Aleksandra Kosiby, Libusza nr 679 9 Sołectwo: RACŁAWICE Remiza OSP w Racławicach, Racławice nr 219 50,85 42,64 47,88 18,77 40,04 10 Sołectwo: ROŻNOWICE Remiza OSP w Rożnowicach, Rożnowice nr 356 53,39 45,5 49,24 20,56 42,17 11 Sołectwo: SITNICA Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Sitnicy nr 103 A 50,79 44,89 47,73 21,13 41,14 12 Sołectwo: BUGAJ Remiza OSP w Bugaju, Bugaj nr 1 52,26 44,03 52,78 20,99 42,52 13 Sołectwo: STRZESZYN - Przysiółki: Nowa Wieś, Wilczak, Serwoniec, Ścibórka, Podlesie, Zaropie, Potoki, Pod Borem, Zagórze, Pisarzówka, Kalisówka, Granice, Góra, Wygon Zespół Szkolno-Przedszkolny w Strzeszynie, Gimnazjum, Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika i Przedszkole, 15 Strzeszyn nr 391 52,84 45,01 48,25 14,6 40,18 53,25 46,64 50,66 21,09 42,91 Źródło: PKW 22

Na uwagę zasługuje znaczna rozbieżność frekwencji w dwóch lokalach wyborczych działających w mieście Biecz. O ile w lokalu mieszczącym się w Zespole Szkół nr 1 w Bieczu frekwencja była najwyższa, o tyle przy ul. Kazimierza Wielkiego utrzymywała się na poziomie niższym niż średnio w gminie. 2.5.2 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Podział gminy na część miejską i wiejską determinuje różne modele aktywności pozarządowej i formy zrzeszania się mieszkańców. Na terenach wiejskich, w praktycznie wszystkich sołectwach działają oddziały Ochotniczej Straży Pożarnej. Dodatkową formą aktywności są lokalne kluby sportowe, działające w połowie spośród 10 sołectw gminy. Ważną i rzadko spotykaną na terenach wiejskich formą aktywności są stowarzyszenia i fundacje powstałe po 1989 roku, a będące realnym objawem samoorganizacji mieszkańców. Takie stowarzyszenia działają m.in. we wsiach Binarowa, Bugaj, Głęboka, Grudna Kępska, Korczyna, Libusza, Rożnowice i Sitnica. Poniżej przedstawiono organizacje pozarządowe z podziałem na jednostki referencyjne, a także wskaźnik aktywności - tj. liczbę organizacji przypadającą na 1000 mieszkańców. Statystycznie największa kumulacja działalności pozarządowej występuje w obszarze ulicy Kazimierza Wielkiego, co częściowo należy tłumaczyć faktem, iż w jednostce tej skupiona jest znaczna część infrastruktury społecznej. 23

Tabela 7. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W GMINIE I MIEŚCIE BIECZ JEDNOSTKA REFERENCYJNA ORGANIZACJA POPULACJA ADRES LICZBA OGÓLNA / 1000 os. Towarzystwo Kulturalne Biecza i Regionu imienia bp. Marcina Kromera Bochniewicza 22 lok. 1 Stowarzyszenie Oświatowe "Nasza Szkoła" przy Zespole Szkół Nr 2 w Bieczu 586 Bochniewicza 2 OBSZAR ULICY Uczniowski Klub Sportowy "Dwójka" przy Zespole Szkół Nr 2 i Gimnazjum nr 3 5,1 BOCHNIEWICZA 2 im. Wacława Potockiego w Bieczu Bochniewicza 2 Towarzystwo Przyjaciół Biecza i Ziemi Bieckiej Kazimierza Wielkiego 2 Klub Abstynenta "Horyzont" Kazimierza Wielkiego 31 Stowarzyszenie Emerytów - "Biecz Przyjazny Emerytom" Kazimierza Wielkiego 31 Uczniowski Klub Sportowy "Królewski Biecz" w Bieczu 401 Kazimierza Wielkiego 3 7 17,5 Ochotnicza Straż Pożarna w Bieczu Kazimierza Wielkiego 15 OBSZAR ULICY Stowarzyszenie na rzecz Pomocy Rodzinie "Nadzieja" Kazimierza Wielkiego 31 KAZIMIERZA WIELKIEGO Automobilklub Biecki Kazimierza Wielkiego 31 Uczniowski Klub Sportowy "Jedynka" przy Szkole Podstawowej Nr 1 w Bieczu Grodzka 22 Stowarzyszenie Oświatowe Jedynka w Bieczu Grodzka 22 393 Fundacja na rzecz Szpitala Ubogich w Bieczu Imieniem Świętej Jadwigi 3 7,6 OBSZAR RYNKU Królowej Kromera 16a OBSZAR ULICY PODWALE Stowarzyszenie "Wychowankowie Gimnazjum i Liceum Bieckiego" 432 Tysiąclecia 2 1 2,3 OBSZAR ULICY BELNA DOLNA Klub Sportowy "Biecz" w Bieczu 641 Załawie 102 1 1,6 OBSZAR ULICY 1374 PRZEDMIEŚCIE DOLNE Stowarzyszenie Maszynka Kreatywności Przedmieście Dolne 159 1 0,7 OBSZAR ULICY PARKOWEJ Brak 885 Brak 0 0 Stowarzyszenie Aktywnych Binarowiaków Binarowa 457 Ludowy Klub Sportowy Binarowa w Binarowej Binarowa 1680 Uczniowski Klub Sportowy "Hermes" w Binarowej Binarowa 458 4 2,4 BINAROWA Ochotnicza Straż Pożarna w Binarowej Binarowa 457 Ochotnicza Straż Pożarna w Bugaju Bugaj Stowarzyszenie Integracji i Inicjatyw Lokalnych "Szansa" w Bugaju 459 Bugaj 109 3 6,5 BUGAJ Fundacja Bliżej Dziecka Bugaj 109 Ochotnicza Straż Pożarna w Głębokiej Głęboka 498 GŁĘBOKA Fundacja "Podziel Się Chlebem" Głęboka 140 2 4,0 Stowarzyszenie Edukacyjne Przyjaciół Szkoły "Wszyscy Razem" Grudna Kępska 91 Ludowy Klub Sportowy Grudna Kępska 714 Grudna Kępska 133 3 4,2 GRUDNA KĘPSKA Ochotnicza Straż Pożarna w Grudnej Kępskiej Grudna Kępska Kółko Rolnicze w Korczynie Korczyna Ochotnicza Straż Pożarna w Korczynie 976 Korczyna 3 3,1 KORCZYNA Fundacja Dogoterapeutyczna "Husky team" Korczyna 153 24

Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Libuskiej Libusza 688 Uczniowski Klub Sportowy "Wiertmet" w Libuszy Libusza 679 Regionalna Fundacja Upowszechniania Historii Przemysłu Naftowego w Regionie Gorlicko-Bieckim Libusza 67 3370 Ludowy Klub Sportowy "Libusza" Libusza 7 2,1 Ochotnicza Straż Pożarna w Libuszy Libusza Zakon Rycerski Ziemi Bieckiej Libusza 230 LIBUSZA Stowarzyszenie Nowa Perspektywa Libusza 774 Uczniowski Klub Sportowy "Olimpijczyk" w Racławicach Racławice 190 Ludowy Klub Sportowy "Racławice" w Racławicach 854 Racławice 190 3 3,5 RACŁAWICE Ochotnicza Straż Pożarna w Racławicach Racławice Stowarzyszenie Kobiet Wsi Rożnowice Rożnowice 356 Uczniowski Klub Sportowy "Achilles" przy Publicznym Gimnazjum w Rożnowicach 1411 Rożnowice 325 4 2,8 Ludowy Klub Sportowy "Rozembark" Rożnowice 59 ROŻNOWICE Ochotnicza Straż Pożarna w Rożnowicach Rożnowice Fundacja Na Rzecz Edukacji i Rozwoju Wsi Sitnica "Tęcza" Sitnica 86 652 SITNICA Ochotnicza Straż Pożarna w Sitnicy Sitnica 174 2 3,1 Ochotnicza Straż Pożarna w Strzeszynie Strzeszyn 491 Stowarzyszenie Przyjaciół Wsi Strzeszyn 1963 Strzeszyn 391 3 1,5 STRZESZYN Uczniowski Klub Sportowy Strzeszyn Strzeszyn 391 ŁĄCZNIE 50 ORGANIZACJA POZARZĄDOWYCH 17289 50 2,9 Źródło: WWW.NGO.pl 25

AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA - WNIOSKI Poziom aktywności pozarządowej w gminie jest wysoki. Dotyczy to zarówno liczby, jak i zakresu działania organizacji społecznych. Co ważne aktywność mieszkańców rozwija się i w mieście, i na terenach wiejskich. Jedyną jednostką referencyjną, w której nie została zarejestrowana żadna organizacja pozarządowa jest obszar ulicy Parkowej. Co prawda jest to teren o przeznaczeniu typowo mieszkalnym (budynki jedno- i wielorodzinne), jednak biorąc pod uwagę populację, tj. ponad 800 mieszkańców, fakt ten należy uznać za potwierdzenie deficytu. 26

3. SYTUACJA GOSPODARCZA W kraju notuje się systematyczny wzrost liczby podmiotów gospodarki narodowej, przy czym związane jest to przede wszystkim ze zwiększeniem liczby mikroprzedsiębiorstw, tzn. firm zatrudniających do 9 osób. Liczba małych podmiotów zmniejszyła się po latach największego nasilenia kryzysu gospodarczego (lata 2008-2009), a następnie ustabilizowała się. Liczba największych firm systematycznie spada. Zatrudnienie 2009 2015 0-9 3,74 mln 4,18 mln 10-49 159,7 tys. 147,1 tys. 50-249 29,7 tys. 29,2 tys. 250-1000 4,06 tys. 3,68 tys. 1000+ 827 768 Warto przy tym zauważyć, że dane odnośnie liczby podmiotów różnią się w zależności od definicji. Dane GUS opierają się na liczbie podmiotów zarejestrowanych w Rejestrze REGON. Liczba tzw. przedsiębiorstw niefinansowych, tj. jednostek, których główną działalnością jest produkcja i obrót dobrami lub świadczenie usług niefinansowych 2 w 2015 roku wynosiła wg GUS 1,843 mln. Podobne dane podaje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, która na koniec 2013 roku szacowała liczbę aktywnych podmiotów na 1,77 mln 3. 27 Dla analizy aktywności gospodarczej w poszczególnych częściach Gminy Biecz posłużono się danymi CEIDG. W związku z faktem, iż baza ta ma charakter dynamiczny i jest na bieżąco uzupełniana, przyjmuje się, że zawarte w niej dane lepiej niż dane GUS odzwierciedlają faktyczną aktywność gospodarczą mieszkańców. Dla oceny sytuacji w poszczególnych jednostkach referencyjnych przyjęto: parametr liczby podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców (na podstawie danych CEIDG), parametr stabilności gospodarczej, oznaczający odsetek podmiotów gospodarczych wciąż zarejestrowanych, spośród wszystkich podmiotów rejestrowanych w latach 2012 2016. Średnio w gminie na 1000 mieszkańców przypada 36,9 podmiotu gospodarczego. W większości jednostek referencyjnych parametr jest zbliżony, przy czym najczęściej nieco mniej podmiotów rejestrowanych jest na terenach wiejskich. Wynika to po części ze struktury aktywności zawodowej mieszkańców poszczególnych rejonów - mieszkańcy 2 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych 3 Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2013-2014, PARP, Warszawa 2015

prowadzący działalność rolniczą najczęściej nie są zarejestrowani jako przedsiębiorcy, co wynika ze statusu prawnego rolników. Zdecydowanie najwyższe parametry aktywności gospodarczej odnotowano w obszarze Rynku i ulicy Kazimierza Wielkiego, co wiązać należy z usługowym charakterem tych terenów. Na uwagę zasługuje fakt, iż parametry ponad dwukrotnie niższe niż średnia gminy odnotowano w miejscowościach Bugaj i Racławice. 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Wykres 8. LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH W PRZELICZENIU NA 1000 os. 180,7 94,8 44,1 38,9 39,7 39,4 20,8 25,2 26,9 13,1 18,1 16,4 23,0 28,2 34,1 39,3 40,6 28 Źródło: CEIDG Średni współczynnik stabilności gospodarczej w Gminie Biecz wynosi 63%. Taki odsetek podmiotów gospodarczych spośród wszystkich rejestrowanych w latach 2012-2016, wciąż działa na rynku. Podobnie jak w przypadku liczby podmiotów gospodarczych, najsłabsze parametry odnotowano w miejscowości Bugaj, gdzie niemal 2/3 powstałych w ostatnich latach firm zostało zlikwidowanych. Parametry wyraźnie poniżej średniej odnotowano również w obszarach ulic Bochniewicza i Podwale w mieście Biecz oraz w miejscowości Głęboka.

Wykres 9. PARAMETR STABILNOŚCI GOSPODARCZEJ 80% 70% 60% 50% 40% 51% 38% 53% 58% 61% 65% 61% 67% 68% 70% 67% 55% 57% 68% 50% 68% 68% 30% 20% 10% 0% Źródło: CEIDG AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA WNIOSKI Zasadniczo poziom aktywności gospodarczej w gminie nie jest wysoki. W mieście brakuje dużych zakładów przemysłowych, a na wsi aktywność zawodowa powiązana jest często z rozproszonym rolnictwem. 29 Porównanie danych statystycznych wykazało jednoznacznie, że najsłabsza sytuacja występuje w miejscowości Bugaj - na 1000 mieszkańców przypada tu najmniejsza liczba podmiotów gospodarczych, a dodatkowo zdecydowana większość tworzonych firm nie jest w stanie utrzymać się na stałe na rynku.

4. WARUNKI ŚRODOWISKOWE Główne parametry środowiska naturalnego w kraju i województwie systematycznie poprawiają się, na co wpływ mają przede wszystkim: Rozwój technologii umożliwiający osiąganie lepszych parametrów energetycznych urządzeń, pojazdów i budynków, w ślad za którym idą zmiany prawne. Działania inwestycyjne w przemyśle, których rezultatem jest wdrożenie energooszczędnych procesów produkcyjnych, Działania inwestycyjne w przestrzeni publicznej oraz w sektorze komunalno-bytowym, w tym termomodernizacja budynków, wpływająca na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz rozbudowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, wpływająca na zmniejszenie zanieczyszczenia wód, Inne procesy, w tym wdrażanie programów edukacji ekologicznej czy zmiana trybu życia, zwłaszcza w miastach (np. częstsze użytkowanie transportu publicznego lub rowerów). Ogólne tendencję zobrazowano, przedstawiając średnie roczne zanieczyszczenie powietrza pyłem PM10 w wybranych strefach na terenie kraju. Poprawę obserwuje się zwłaszcza w strefach położonych w południowych województwach, które pierwotnie wykazywały wyższe zanieczyszczenie (małopolskie, podkarpackie). Wykres 10. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA PYŁEM PM 10 W WYBRANYCH STREFACH W KRAJU W LATACH 2010-2014 30 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 51,5 45,1 39,0 Strefa małopolska 36,1 32,531,733,6 35,233,5 32,332,4 34,9 Strefa dolnośląska Strefa mazowiecka Strefa wielkopolska 42,6 37,3 32,2 Strefa podkarpacka 2010 2012 2014 Źródło: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/archives, opracowanie własne Nie prowadzono w ostatnich latach badań umożliwiających przedstawienie przy pomocy danych liczbowych poziomu zanieczyszczenia powietrza w poszczególnych rejonach Gminy Biecz. Najbliższa działająca regularnie stacja monitoringu zlokalizowana jest w mieście Gorlice. Jednak ze względu na różny charakter badanego terenu (miasto, wieś), dane te mogłyby mieć jedynie charakter orientacyjny. Wobec braku danych pomiarowych, jakość środowiska w poszczególnych jednostkach referencyjnych opisano szacując liczbę źródeł zanieczyszczeń.

NISKA EMISJA, TJ. ZANIECZYSZCZENIA POCHODZĄCE Z ROZPROSZONYCH INSTALACJI GRZEWCZYCH Kumulacja zanieczyszczeń powietrza z niskiej emisji związana jest nie tylko z liczbą nieekologicznych instalacji grzewczych, ale też ich nagromadzeniem na danej powierzchni. Największy poziom zanieczyszczenia notowany jest rzecz jasna w obszarach zwartej zabudowy miejskiej. Dla określenia kumulacji źródeł zanieczyszczeń skorzystano ze wskaźnika uwzględniającego: Liczbę mieszkańców w poszczególnych jednostkach referencyjnych, Udział domów / mieszkań ogrzewanych przy pomocy paliw stałych (obliczenia na podstawie ankietyzacji prowadzonej dla Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Biecz), Powierzchnię poszczególnych jednostek referencyjnych. Tabela 8. SZACUNKOWE PARAMETRY WYKORZYSTANIA PALIW STAŁYCH W BUDYNKACH MIESZKALNYCH UDZIAŁ BUDYNKÓW SZACUNKOWA LICZBA MIESZKALNYCH MIESZKAŃCÓW W POWIERZCHNIA POPULACJA OGRZEWANYCH BUDYNKACH OGRZEWANYCH PALIWAMI STAŁYMI PALIWAMI STAŁYMI / km 2 BINAROWA 1525 1680 92,2% 101,5 BUGAJ 323 459 92,3% 131,2 GŁĘBOKA 289 498 100,0% 172,3 GRUDNA KĘPSKA 434 714 85,7% 141,0 KORCZYNA 425 976 77,8% 178,6 LIBUSZA 1152 3370 77,9% 227,9 RACŁAWICE 634 854 88,0% 118,5 ROŻNOWICE 1168 1411 86,0% 103,9 SITNICA 708 652 100,0% 92,1 STRZESZYN 1388 1963 94,9% 134,2 OBSZAR ULICY KAZIEMIERZA 33,2 401 22,2% 268,4 WIELKIEGO OBSZAR ULICY PODWALE 246,2 432 63,2% 110,8 OBSZAR ULICY PARKOWEJ 19,6 885 21,4% 967,6 OBSZAR RYNKU 9 393 16,7% 727,8 OBSZAR ULICY BOCHNIEWICZA 150,5 586 73,9% 287,8 OBSZAR ULICY PRZEDMIEŚCIE 469 1374 88,4% 258,9 DOLNE OBSZAR ULICY BELNA DOLNA 768 641 100% 83,5 Łącznie 9741,5 17289 81,8% 142,4 Źródło: ankietyzacja dla PGN gminy Biecz, Urząd Miejski w Bieczu 31 W związku z większym zagęszczeniem ludności w mieście, a także z wciąż wysokim stopniem wykorzystania paliw stałych w celach grzewczych, nagromadzenie zanieczyszczeń z niskiej emisji stwierdzono przede wszystkim w miejskich jednostkach referencyjnych. Najwyższa

(szacunkowa) liczba osób zamieszkałych w budynkach ogrzewanych paliwami stałymi występuje w obszarze ulicy Parkowej i Rynku (odpowiednio 967,6 i 727,8 os. / km 2 ). Najniższe parametry odnotowano w obszarze ulicy Belna Dolna i miejscowości Sitnica, choć wynika to przede wszystkim z małego zagęszczenia ludności, a nie nowoczesnego systemu grzewczego. ZANIECZYSZCZENIE ZE ŹRÓDEŁ LINIOWYCH Liniowe źródła zanieczyszczenia to zwłaszcza ciągi drogowe - w przypadku Gminy Biecz najistotniejsze to DK 28 i DW 980. Badania prowadzone w 2015 roku, odnośnie średniego natężenia ruchu wykazały, że głównymi trasami gminy przemieszcza się ponad 12 tys. pojazdów na dobę. Tabela 9. ŚREDNIE DOBOWE NATĘŻENIE RUCHU NA GŁÓWNYCH CIĄGACH DROGOWYCH GMINY W 2015 ROKU DK 28 / Gorlice - Biecz DW 980 / Gromnik - Biecz SDR (2015) 9584 2712 PRZEBIEG NA TERENIE GMINY Libusza Korczyna Biecz Rożnowice Racławice Binarowa Biecz Źródło: www.gddkia.gov.pl Z punktu widzenia rozkładu zanieczyszczeń, istotna jest trasa poszczególnych dróg, a także fakt, iż dwie główne drogi łączą się w obszarze ulicy Przedmieście Dolne. WNIOSKI STAN ŚRODOWISKA 32 Gmina posiada znaczny potencjał środowiskowy. Wynika to z położenia; brak dużych emitentów zanieczyszczeń w powiecie oznacza niewielkie tło zanieczyszczeń, a co za tym idzie - niższe zanieczyszczenie niż np. w gminach okalających Kraków lub Tarnów. W granicach samej gminy zdiagnozowano znaczną liczbę źródeł zanieczyszczeń, co wynika z faktu obecności dróg, w tym głównej drogi tranzytowej regionu, a także zwartej zabudowy miejskiej, w której do ogrzewania stosuje się paliwa stałe. Terenami, na których występują główne źródła zanieczyszczeń, tj. źródła liniowe i niska emisja są centralne obszary miasta Biecz - obszar ulic Bochniewicza, Kazimierza Wielkiego, a także obszar Rynku.

5. PARAMETRY PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE Z punktu widzenia Ustawy z dn. 9 października 2015 roku o rewitalizacji, w zakres deficytów przestrzenno - funkcjonalnych zalicza się przede wszystkim niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną, brak dostępu do podstawowych usług, niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniającej się funkcji obszaru, niewystarczającą obsługę komunikacyjną, a także niskiej jakości tereny publiczne. Podsumowując, z Ustawy możemy wywieść prawidłowy sposób oceny przestrzeni publicznej, zawierający w sobie następujące elementy: Fakt istnienia danego typu przestrzeni publicznej, Poziom dostosowania przestrzeni do potrzeb, wykazywanych przez lokalną społeczność, Jakość poszczególnych typów przestrzeni publicznej. 5.1 JAKOŚĆ SIECI KOMUNIKACYJNEJ I OBSŁUGI KOMUNIKACYJNEJ Jak wskazywano w części środowiskowej opracowania, głównymi osiami transportowymi w Gminie Biecz są droga krajowa oraz wojewódzka, zbiegające się w mieście Biecz, w obszarze ulicy Przedmieście Dolne. Przyjmuje się, że dostępność transportu zbiorowego jest jednym z podstawowych czynników, mogących wpływać na możliwość niwelowania deficytów społecznych, w tym aktywizacji zawodowej i społecznej osób uboższych. Należy przy tym pamiętać, że możliwości tworzenia miejsc pracy i infrastruktury społecznej na terenach wiejskich jest ograniczona, co wynika zarówno z niewystarczającego zaopatrzenia w infrastrukturę, jak i faktu, iż lokalna gospodarka oparta jest w części na rozdrobnionym rolnictwie. 33 Dla oceny dostępności transportowej przeprowadzono analizę: liczby przystanków transportu zbiorowego w zestawieniu z populacją poszczególnych jednostek referencyjnych (źródło: Uchwała nr XXVII/352/2013 Rady Miejskiej w Bieczu, Uchwała nr XXIX/202/2013 Rady Powiatu Gorlickiego), odległości poszczególnych terenów mieszkalnych od przystanków transportu zbiorowego (jako dopuszczalną przyjęto odległość 2 km). W drugim przypadku kierowano się faktem, iż jednostki referencyjne w mieście Biecz posiadają zdecydowanie mniejszą powierzchnię, a zatem nawet brak przystanku w samej jednostce nie musi świadczyć o występowaniu deficytu komunikacyjnego. W całej gminie zlokalizowane są 104 przystanki transportu zbiorowego, udostępniane prywatnym przewoźnikom. Zdecydowana większość zlokalizowana jest na drogach powiatowych (82), pozostałe przy drogach gminnych, drodze krajowej i wojewódzkiej. Tabela 10. DOSTĘPNOŚĆ TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE I MIEŚCIE BIECZ LICZBA PRZYSTANKÓW LICZBA PRZYSTANKÓW / 1000 OS. PRZYSTANKI W ODLEGŁOŚCI 2 KM BINAROWA 4 2,4 tak BUGAJ 4 8,7 tak GŁĘBOKA 9 18,1 tak GRUDNA KĘPSKA 5 7,0 tak KORCZYNA 14 14,3 tak