Zanieczyszczenie powietrza we Wrocławiu Renata Krzyżyńska, dr hab. inż., prof. PWr. p.o. Kierownika Katedry Klimatyzacji, Ogrzewnictwa, Gazownictwa i Ochrony Powietrza
Rodzaje zanieczyszczeń mające wpływ na stan środowiska wg skali: globalnej - poprzez wpływ np. na zmiany klimatyczne. dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ). Emisja ich związana jest z terminami: gospodarka niskoemisyjna, efektywność energetyczna, energochłonność regionalnej i lokalnej - np. dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenki azotu (NO x ), tlenek węgla (CO), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), np. benzopireny, pyły (PM10, PM2,5). Zanieczyszczenia te łączone są z terminami: niska emisja transport, spalanie węgla
Źródła miejskich zanieczyszczeń - Spalanie węgla, w tym miałów i mułów węglowych w domach i lokalnych kotłowniach - Spalanie odpadów, w tym tworzywa sztuczne, szmaty, opony, liście Fot. www.trans.info - Transport - Spalanie węgla w sektorze produkcji i transformacji energii www.wfosigw.katowice.pl - Przemysł Fot. www.krakow.pios.gov.pl
Skutki zdrowotne wybranych zanieczyszczeń PM10, PM2.5 - Pył respirabilny - czyli wchłaniany wprost przez człowieka podczas oddychania. Osiadają w oskrzelach, oskrzelikach i w płucach uszkadzając je. Powodują m.in.: - Astmę, alergie, choroby układu oddechowego - Choroby krążenia (np. zawał serca, arytmię) - Przyczyniają się do rozwoju chorób nowotworowych (część z nich jest silnie kancerogenna) - Przyczyniają się do przedwczesnej śmiertelności - Przyczyniają się do obumierania roślin
Benzo(a)piren (C 20 H 12 ) Genotoksyczne kancerogeny, uszkadzaja ce DNA i indukuja ce mutacje genowe i chromosomowe. -Przyczynia się do powstawania nowotworów -Działa toksycznie na rozrodczość -Mozė powodować dziedziczne wady genetyczne -Mozė działać szkodliwie na dziecko w łonie matki fot. Megapedia.pl -Benzo(a)piren ma zdolność do kumulacji w organiźmie. Raport-GIOŚ 2013 r.
Tlenki azotu i siarki (NOx, SO 2 ) Tlenki azotu (NOx) są gazami bardzo toksycznymi o szybkim działaniu. Dwutlenek azotu NO 2 - powstały z utlenienia NO w atmosferze: wnika do pęcherzyków płucnych, uszkadza je i zwiększa podatność na infekcje górnych dróg oddechowych, jest przyczyną zaburzeń w oddychaniu, powoduje choroby alergiczne (m.in. astmę). Działa drażniąco na oczy. Tlenki azotu są także prekursorami powstających w glebie związków rakotwórczych i mutagennych. Dwutlenek siarki (SO 2 ) - powoduje tworzenie się methemoglobiny, a także powoduje podrażnienie narządów krwiotwórczych (szpik kostny, śledziona).
Wg WMO (Światowa Organizacja Meteorologiczna) zanieczyszczenie powietrza zabija rocznie 2 mln osób rocznie, (WMO, marzec 2009) Według WMO, zanieczyszczenie skraca życie Europejczykom o 4-36 miesięcy, przy czym średnia wynosi 9 miesięcy. Według szacunkoẃ Sẃiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) obcia zėnie chorobami sŕodowiskowymi w regionie paneuropejskim odpowiada za prawie 20% wszystkich zgonoẃ (Raport GiOŚ 2014)
Stężenia średnioroczne dwutlenku azotu (NO 2 ) - Wrocław WiOŚ r.-opr. 2013 r., dane 2012 r
Stężenia średniodobowe pyłu PM10 - Wrocław We Wrocławiu występuje także: przekroczenie wartości dopuszczalnych dla pyłu PM2,5 WiOŚ r.-opr. 2013 r., dane 2012 r
Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu - Wrocław 8-krotnie wyzṡze ste zėnia w sezonie grzewczym! WiOŚ r.-opr. 2013 r., dane 2012 r
Rtęć (Hg) Rtęć - bardzo silna neurotoksyna. Emitowana jest podczas procesów spalania węgla. Może być wchłaniana do organizmu przez układ oddechowy, pokarmowy czy skórę. Rtęć przedostaje się przez błonę komórkową, przechodzi przez barierę krew mózg i może kumulować się w mózgu. -Niszczy układ nerwowy. Długotrwałe wystawianie się na działanie rtęci jest powiązane ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na autyzm, rozwoju upośledzenia umysłowego czy choroby neurodegeneracyjne jak Alzheimer, -Uszkadza rozwijający się płód ludzki, -Odkładająca się w tkankach rtęć atakuje wątrobę, system odpornościowy i przysadkę mózgową. [np.laks i in., 2009, U.S. Environmental Protection Agency, 1997; 2011; 2012b, Boogaard i in., 1996, Mutter J i in. 2005]
Przemysł Emisja zanieczyszczeń (wyłącznie z przemysłu bez sektora komunalno-bytowego) w 2012 r. wynosiła dla woj. dolnośląskiego : -pyło w 4 tys. Mg, -dwutlenku siarki (SO 2 ) 48,1 tys. Mg, -tlenkoẃ azotu (NO x ) 18,9 tys. Mg, -tlenku we gla (CO) 7,4 tys. Mg Emisja z przemysłu jest stale kontrolowana i podlega coraz to surowszym normom unijnym, w przeciwieństwie do emisji z sektora komunalnobytowego, którego na dzień dzisiejszy nie obejmujążadne ograniczenia!
Miasto Wrocław ~634 tys. Mieszkańców, 2163 os./km² ~40 tys. kotłów węglowych ~ 360 tys. samochodów zarejestrowanych we Wrocławiu Średni wiek auta zarejestrowanego we Wrocławiu to 17 lat. Wrocławianie najczęściej jeżdżą autami w wieku 11-20 lat. Źrodło: gazetawroclawska.pl
Konieczne Działania Konieczne są wspólne działania mieszkańców, samorządu, przemysłu, a także Państwa! Niezbędne jest stworzenie strategii i narzędzi prawnych w walce z niską emisją. SEKTOR KOMUNALNO-BYTOWY Cel: Zdrowie. Eliminacja spalania węgla i odpadów w mieście. mechanizmy finansowe wspierające wymianę kotłów węglowych - podłączenie starych obiektów opalanych węglem do centralnego systemu ciepłowniczego, wymianę na ogrzewanie gazowe czy odnawialne źródła energii. Termomodernizacja Dopłaty do rachunków za ogrzewanie dla najuboższych po wymianie? zakaz palenia węglem w miastach dla istniejących obiektów po roku.? zakaz wydawania pozwoleń na ogrzewanie węglowe dla nowych obiektów? Wprowadzenie kar za emisję szkodliwych substancji i opłat za korzystanie ze środowiska?
Transport Cel: Zdrowie. Ograniczenie liczby samochodów w mieście i rozbudowa systemu transportu publicznego Wprowadzenie stref o ograniczonym ruchu samochodowym (tzw. Ekostrefy) Niezbędna do tego jest rozbudowa całego systemu komunikacji zbiorowej z wygodnym systemem park-and-ride. Integracja rożnych środków transportu i zarządzanie informacją. Elektroniczne zarządzanie ruchem płynny ruch samochodów (unikanie korków, a tym samym emisji zanieczyszczeń)? System kar i zachęt, edukacja fot. Agencja Gazeta www.wyborcza.pl
Stały monitoring i informacja dla społeczeństwa Cel: Zdrowie. Podniesienie świadomości mieszkańców System monitoringu ciągłego co najmniej w kilkunastu miejscach, idealnie w każdej dzielnicy i miejscach o natężonym ruchu i kumulacji domów opalanych węglem? Informacja bieżąca o stężeniach zanieczyszczeń w postaci stałej sygnalizacji np. świetlnej (zielony, pomarańczowy, czerwony) z wyświetlanym bieżącym stężeniem zanieczyszczeń? Zintegrowana aplikacja na telefon komórkowy, umożliwiająca monitorowanie interesującego nas obszaru? Fundacja ochrony zdrowia mieszkańców stworzona przez najbardziej uciążliwe zakłady przemysłowe, np. dofinansowanie wymiany kotłów węglowych czy systemu monitoringu?
Dziękuję za uwagę i zapraszam do debaty!