SPIS TREŚCI Rozdział 1. NA DROGACH KU DOROSŁOŚCI Oś czasu 10 1. Być dorosłym kwestia wieku? 12 Marta Fox, Agaton-Gagaton (fragmenty powieści) 12 2. Być odpowiedzialnym kwestia wieku? 15 Beata Ostrowicka, Świat do góry nogami (fragmenty powieści) 15 3. Uwierzyć w siebie... 19 Ewa Nowak, Yellow bahama w prążki (fragmenty powieści) 19 Joanna Olech, Nowy 23 4. Warsztat językowy: O kulturze języka i normie językowej 25 5. Nie gnać na oślep poszukiwanie autorytetu 28 Czesław Miłosz, Oda na osiemdziesiąte urodziny Jana Pawła II (fragmenty) 28 Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze (fragmenty opowiadania) 30 6. We właściwym kierunku 33 Philip Pullman, Przerwany most (fragmenty powieści) 33 Joanna Olech, Tożsamość 36 7. Czas wyboru 38 Nie chcę umrzeć z głupoty (fragmenty wywiadu z Janem Melą) 38 Yves Sente, Grzegorz Rosiński, Thorgal. Ja, Jolan (fragment komiksu) 40 8. Sprawdzam się 43 9. Sprawdź się przed egzaminem 44 Eliza Świderska, Licea profilowane szansą na pracę (fragment artykułu) 44 Rozdział 2. POZA PRESJĄ Oś czasu 46 Nim poznasz bliżej... dwudziestolecie międzywojenne 48 1. Mistrzowie wyzwolonej wyobraźni 50 Anna Klubówna, Obrazy błękitne, różowe i czarne (fragment książki Krajobraz z tęczą) 50 Konstanty Ildefons Gałczyński, Zaczarowana dorożka (fragmenty) 53 Joanna Olech, Sztuka 55 2. Warsztat językowy: Sztuka radiowa 58 3. Poza regułami 61 Tadeusz Peiper, Ulica 61 Tytus Czyżewski, Mechaniczny ogród 63 Zenon Fajfer, Ars poetica 65 Łukasz Podgórni, Matko zawrotna 66 4. Wyrazić uczucia 67 5
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Zakochani 67 Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Miłość 67 Bolesław Leśmian, Odjazd 68 5. Warsztat językowy: Co nas śmieszy? 70 6. Żartosfera artystyczna 75 Julian Tuwim, Do krytyków 75 Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Przegląd przedwieczorny (fragmenty) 76 Magdalena Samozwaniec, Kariera obu sisters (fragmenty powieści Maria i Magdalena) 79 7. Warsztat językowy: Ode mnie dla Ciebie... czyli jak napisać dedykację 82 8. Sprawdzam się 85 9. Sprawdź się przed egzaminem 87 Iwona Kurz, Radio ja ci śrubkę wkręcę w radio, ach Leokadio (fragment książki Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach) 87 Rozdział 3. WSPÓLNY ŚWIAT WIELU KULTUR Oś czasu 90 1. Przy szabasowych świecach 92 Isaac Bashevis Singer, Opowieść o trzech życzeniach (fragmenty) 93 Joanna Olech, Co kraj, to obyczaj 97 Horacy Safrin, Przy szabasowych świecach (fragmenty) 99 2. Warsztat językowy: Świat w języku 101 Joanna Olech, Kwoka 104 3. Pogranicze kultur 106 Ewa Grętkiewicz, Szczekająca szczęka Saszy (fragmenty powieści) 106 4. Skarby odmienności 110 Eoin Colfer, Benny i Omar (fragmenty powieści) 110 Jerry Spinelli, Gwiazda (fragmenty powieści) 112 5. Lekarstwo na nietolerancję? 115 Stanisław Soyka, Tolerancja (Na miły Bóg...) 115 Amos Oz, Jak uleczyć fanatyka? (fragmenty) 116 6. Zrozumieć innych 118 Beata Pawlikowska, Hiszpan wśród dzikich (fragmenty) 118 Ryszard Kapuściński, Skazany na Indie (fragmenty Podróży z Herodotem) 121 7. Sprawdzam się 125 8. Sprawdź się przed egzaminem 126 Andrzej Stasiuk, Jadąc do Babadag (fragmenty powieści) 126 Rozdział 4. CZAS SMUTKU I STRACHU Oś czasu 128 Nim poznasz bliżej... czasy wojny i okupacji 130 6
1. Nieodrobiona lekcja z przeszłości 132 Erich Maria Remarque, Na Zachodzie bez zmian (fragmenty powieści) 132 Zbigniew Herbert, Nike która się waha 134 2. Groza wojennej codzienności 136 Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty) 136 3. Przyjaciele z Szarych Szeregów 140 Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec (fragmenty) 140 Juliusz Słowacki, Testament mój (fragmenty) 144 4. Pomocna dłoń Kamienie na szaniec 146 5. Pokolenie spełnionej Apokalipsy 148 Krzysztof Kamil Baczyński, Elegia o... (chłopcu polskim), 148 Zofia Fabjanowska-Micyk, Podniesieni w czerwone niebo (fragmenty artykułu) 150 6. Warsztat językowy: Jak przygotować referat 152 7. Zagłada 155 Anna Frank, Dziennik (fragmenty) 156 Ida Fink, Wariat 159 8. Wspaniali ludzie w nieludzkich czasach 161 Anna Mieszkowska, Matka dzieci holocaustu (fragmenty biografii) 161 Joanna Rudniańska, Kotka Brygidy (fragmenty powieści) 165 9. Koniec świata 167 Antoni Słonimski, Elegia miasteczek żydowskich 167 Zbigniew Herbert, Pan Cogito szuka rady 168 10. Wołanie o pokój 170 Josif Brodski, Piosenka o Bośni 170 Joanna Olech, Pacyfizm 172 11. Warsztat językowy: Jak przygotować tekst do druku 174 12. Sprawdzam się 179 13. Sprawdź się przed egzaminem 181 Eric-Emmanuel Schmitt Dziecko Noego (fragment powieści) 181 Rozdział 5. TRUDNA WALKA O WARTOŚCI Oś czasu 184 1. Lekcje człowieczeństwa 186 Dorota Terakowska, Córka czarownic (fragmenty powieści) 186 Tadeusz Różewicz, List do ludożerców 189 2. Dobro jeszcze w modzie? 190 Czesław Miłosz, Dobroć 190 Joanna Olech, Altruizm 193 3. Warsztat językowy: Jak napisać podanie 194 4. Warsztat językowy: Coś o sobie jak napisać życiorys, CV i list motywacyjny 195 7
5. Antidotum na obojętność? 200 Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę (fragmenty powieści) 200 Josè Mauro de Vasconcelos, Moje drzewko pomarańczowe (fragmenty powieści) 203 6. Pomocna dłoń Mały Książę 206 7. Sprawiedliwość... gdy absurd jest prawem 207 Leszek Kołakowski, Wielki głód (fragmenty ze zbioru 13 bajek z królestwa Lailonii...) 207 8. Nie daj się manipulacji! 212 Sławomir Mrożek, Lolo 212 Trzeba dojrzeć, by dojrzeć (fragmenty wywiadu z Josephem Weizenbaumem) 215 Joanna Olech, Trup w szafie 216 9. Pragnienie wolności 218 Fiodor Dostojewski, Wspomnienia z domu umarłych (fragmenty powieści) 218 Joanna Olech, Mimikra 222 10. Warsztat językowy: Zdania wielokrotnie złożone 224 11. Sprawdzam się 228 12. Sprawdź się przed egzaminem 230 Paolo Coelho, Alchemik (fragment powieści) 230 Rozdział 6. ZJAWISKA WSPÓŁCZESNOŚCI Oś czasu 232 1. Kultura w mikserze 234 Leszek K. Talko, Bestseller (fragmenty) 235 2. Byle szybciej, byle więcej... byle jak? 237 Sławomir Shuty, Zwał (fragmenty) 238 Joanna Olech, Język reklamy 240 3. Warsztat językowy: Kulisy telewizji 242 4. Niech żyje bal!? 246 Umberto Eco, Od zabawy do karnawału (fragmenty książki Rakiem) 246 5. Kult urody 249 Patrycja Karwicka, Niezdrowa chęć bycia zdrowym (fragmenty artykułu) 249 Wisława Szymborska, Konkurs piękności męskiej 250 Joanna Olech, Osobowość 252 6. Wirtualne sieci 254 Wiktor Kołodziejczyk, Pokolenie Y (fragmenty artykułu) 254 Anna Onichimowska, Aki. Za ścianą (fragmenty opowiadania ze zbioru Dziesięć stron świata) 257 7. Warsztat językowy: Sekrety poprawnej wymowy 261 8. Gdy śpiewają stadiony... 264 Kazimierz Wierzyński, Match footballowy 264 Piłka to gra prosta (fragment wywiadu z Kazimierzem Górskim) 266 8
9. Człowiek mobilny 268 W górę Ubangi, w jądro ciemności (fragment wywiadu z Olgierdem Budrewiczem) 268 Joanna Olech, Wycieczka 271 10. Być czy mieć? 272 Eric Weiner, Buthan. Szczęście jest ideą polityczną (fragment książki Geografia szczęścia) 272 Joanna Olech, Koniec szkoły 276 11. Sprawdzam się 278 12. Sprawdź się przed egzaminem 279 Edwin Bendyk, Komputer ogłupia (fragment artykułu) 279 Indeks pojęć 282 Indeks autorów dzieł i tytułów 283 9