W opracowaniu dokumentu udział wzięli: 1. Członkowie Grupy Odnowy Wsi Jelna Zawadzki Michał - lider Chojnacki Andrzej Fil Stanisław Kowal Krzysztof Miazga Dariusz Nicpoń Józef Zawadzki Henryk Zawadzki Łukasz Zygmunt Piotr 2. Gminny Koordynator Podkarpackiego Programu Odnowy Wsi Małgorzata Partyka Warsztaty z cyklu Planowanie w procesie odnowy wsi przeprowadził: Moderator Podkarpackiego Programu Odnowy Wsi Ewelina Sujdak 2
Spis treści: 1. Współautorzy opracowania:...2 2. Analiza zasobów...4 3. Analiza SWOT...6 4. Analiza potencjału rozwojowego wsi...7 5. Wizja odnowy i rozwoju wsi...9 6. Program krótkoterminowy odnowy wsi...9 7. Plan i program odnowy wsi - Jelna na lata 2012-2022...11 8. Dokumentacja fotograficzna dotycząca zasobów wsi...13 3
Małe Duże Wyróż niające Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego ANALIZA ZASOBÓW Zasoby wszelkie elementy materialne i niematerialne wsi i związanego z nią obszaru, które mogą być wykorzystane obecnie bądź w przyszłości w realizacji publicznych bądź prywatnych przedsięwzięć odnowy wsi. Zwrócić uwagę na elementy specyficzne i rzadkie (wyróżniające wieś). Opracowanie: Ryszard Wilczyński Znaczenie zasobu Rodzaj zasobu Opis (nazwanie) zasobu jakim wieś dysponuje Przyrodniczy walory krajobrazu, rzeźby terenu stan środowiska czyste, niezdegradowane walory klimatu walory szaty roślinnej umiarkowany, należy do najcieplejszych miejsc w Polsce cenne przyrodniczo obszary lub obiekty obszary leśne świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) siedlisko bobrów, bocianów wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) 2 stawy przy rzece Malinianka wody podziemne gleby piaszczyste, kopaliny walory geotechniczne piaskownia Łysa góra na potrzeby mieszkańców wsi walory architektury walory przestrzeni wiejskiej publicznej walory przestrzeni wiejskiej prywatnej Kulturowy zabytki i pamiątki historyczne osobliwości kulturowe młyn, kapliczki, organy kościelne, stare drzewa: lipy i dąb miejsca, osoby i przedmioty kultu przydrożne kapliczki święta, odpusty, pielgrzymki tradycje, obrzędy, gwara legendy, podania i fakty historyczne przekazy literackie ważne postacie i przekazy historyczne specyficzne nazwy specyficzne potrawy dawne zawody zespoły artystyczne, twórcy zespół folklorystyczny Złoty Potok 4
Obiekty i tereny działki pod zabudowę mieszkaniową działki pod domy letniskowe działki pod zakłady usługowe i przemysł pustostany mieszkaniowe pustostany poprzemysłowe tradycyjne nie użytkowane obiekty gospodarskie (stodoły, spichlerze, kuźnie, młyny, itp.) młyn w gospodarstwie państwa Danysów Infrastruktura społeczna place publicznych spotkań, festynów sale spotkań, świetlice, kluby dom kultury miejsca uprawiania sportu stadion Francesco Jelna, hala sportowa przy SP w Jelnej miejsca rekreacji ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne trasa Leżajsk-Jelna-Smycze-Kołacznia szkoły Szkoła Podstawowa przedszkola 2 oddziały przy Szkole Podstawowej biblioteki Gminna Biblioteka Publiczna filia w Jelnej placówki opieki społecznej Dom Pomocy Społecznej placówki służby zdrowia Infrastruktura techniczna wodociąg wybudowany w latach 90-tych kanalizacja drogi (nawierzchnia, oznakowanie oświetlenie) utwardzone, mała ilość dróg asfaltowych chodniki, parkingi parking przy kościele i Domu Kultury przystanki autobusowy, kolejowy sieć telefoniczna i dostępność internetu wieś stelefonizowana z dostępem do internetu radiowego i kablowego telefonia komórkowa w zasięgu wszystkich sieci inne Gospodarka, rolnictwo Miejsca pracy (gdzie, ile? ) głównie w budownictwie i rolnictwie znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe. i soki owocowe wytwarzane przez firmę ich produkty produkcyjną Owocowe smaki gastronomia miejsca noclegowe w gospodarstwie agroturystycznym gospodarstwa rolne uprawy hodowle hodowla trzody chlewnej, możliwe do wykorzystania odpady produkcyjne zasoby odnawialnych energii 5
środki udostępniane przez gminę środki wypracowywane Środki finansowe i pozyskiwanie funduszy Autorytety i znane postacie we wsi Krajanie znani w regionie, w kraju i zagranicą Mieszkańcy (kapitał społeczny i ludzki) Pan Ryszard Dryps biegacz biorący udział w międzynarodowych zawodach weteranów lekkiej atletyki Osoby o specyficznej lub ważnej dla wiedzy i umiejętnościach, m.in. studenci Przedsiębiorcy, sponsorzy rolnicy, przedsiębiorstwa budowlane Osoby z dostępem do Internetu i umiejętnościach informatycznych Większość mieszkańców ze zróżnicowanymi umiejętnościami Pracownicy nauki Związki i stowarzyszenia Kontakty zewnętrzne (np. z mediami) Współpraca zagraniczna i krajowa Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Jelna Złoty Potok, OSP Jelna, PUKS Francesco Jelna Publikatory, lokalna prasa Książki, przewodniki Strony www jelna.eu, francesco.futbolowo.pl, jelnaofm.com, spjelna.pl, zlotypotokjelna.pl 6
ANALIZA SWOT MOCNE Dobre położenie między miastami Nowa Sarzyna Leżajsk, J prężnie działające stowarzyszenia Złoty Potok, OSP, PUKS Francesco, KGW, T duża ilość lasów, T dwa zbiorniki retencyjne, T rolnictwo zróżnicowane produkcja zbóż, hodowla trzody chlewnej, T duża liczba prężnie działających ekologów, firma ekologiczna, T zabytkowe kapliczki, młyn, krzyż i organy w kościele, T duża liczba młodych wykształconych osób, J firmy usługowe i produkcyjna Owocowe smaki B, dobra baza obiektów sportowych: hala, boiska do piłki nożnej, siatkówki i koszykówki. S SZANSE SŁABE Słaba infrastruktura drogowa, S brak kanalizacji, S duże bezrobocie, J brak infrastruktury turystycznej, B mało gospodarstw agroturystycznych, B starzejąca się ludność, J problemy w pozyskiwaniu inwestorów i sponsorów. B ZAGROŻENIA Bardzo dobra oferta kulturalna dzięki działalności stowarzyszeń Złoty Potok oraz PUKS Francesco, T dużo terenów z możliwością wykorzystania pod inwestycje i pod budowę domów, B możliwość wybudowania zbiornika retencyjno-rekreacyjnego przy rzece Malinianka, B możliwość rozwinięcia turystyki i agroturystyki przy nowo wybudowanym zalewie, J promocja produktów z gospodarstw ekologicznych i firmy ekologicznej w kraju i za granicą, T prężnie działające stowarzyszenia: Złoty Potok, PUKS Francesco, OSP, KGW. T Migracja wykształconej młodzieży za granicę, J spadek urodzeń, J trudności z pozyskaniem środków z gminy i województwa, B zbyt mała liczba osób zaangażowanych w działalność społeczną, J duża liczba rolników zaprzestających produkcji rolniczej ze względu na słabą jakość gleby oraz niszczenie upraw przez zwierzynę leśną, B malejące dochody mieszkańców ze względu na duże opłaty. J 7
Analiza potencjału rozwojowego wsi SILNE STRONY SZANSE SŁABE STRONY ( + ) - 1 2 ZAGROŻENIA 0 0 ( - ) = obszar słaby otoczenie zrównoważone 6 2 2 1 4 ( = ) otoczenie nie sprzyja obszar zrównoważony 3 1 2 0 0 ( + ) + obszar silny otoczenie sprzyja 3 2 ( - ) - obszar słaby otoczenie nie sprzyja 8
Wizja odnowy i rozwoju wsi Jelna Jelna - wieś przyjazna mieszkańcom. Jelna to miejscowość, która dzięki aktywności mieszkańców oraz dobrze rozbudowanej infrastrukturze technicznej zapewnia dobre warunki socjalno-bytowe, bogatą ofertę kulturalno-rekreacyjną i sportową. Świadomość zdrowotno-ekologiczna mieszkańców sprawia, iż każdy dobrze się tu czuje i wiąże z tym miejscem swoje plany na przyszłość. 9
Program krótkoterminowy odnowy wsi - Jelna Kluczowy problem Co nas najbardziej zintegruje? Odpowiedź Wspólne spędzanie wolnego czasu i wspólna praca. Wspólne inicjatywy. Propozycja projektu (nazwa) Zorganizowanie pikniku rodzinnego (zawody rodzinne, konkurencje dla dzieci, wspólne biesiadowanie). Wytyczenie ścieżek rowerowych. Realizacja projektu zagospodarowania przestrzeni rekreacyjnowypoczynkowej. Czy nas stać na realizację? (tak/nie) Organiz acyjnie Finanso wo Punktacja Hierarchia TAK TAK 4+3+3+3=13 III Na czy nam najbardziej zależy? Co nam najbardziej przeszkadza? Co najbardziej zmieni nasze życie? Na poprawie bezpieczeństwa dzieci w trakcie zabawy. Na zorganizowaniu miejsca do wspólnego pobytu rodziców i zabaw dzieci. Niezagospodarow any teren wokół Domu Kultury Poprawa infrastruktury wsi 1. Budowa bezpiecznego placu zabaw. 1. Budowa deptaka przy stawie obok Domu Kultury. 2. Budowa oświetlenia i ławek przy deptaku 1. Budowa chodnika. 2. Budowa drogi. 3. Budowa oświetlenia. TAK NIE 5+5+4+4=18 I TAK NIE 3+4+5+5=17 II NIE NIE 1+1+1+2=5 V Co nam przyjdzie najłatwiej? Poprawa estetyki rzeki Malinianka 1. Likwidacja zakrzaczeń i zanieczyszczeń wokół rzeki. 2. Konkurs dla mieszkańców na najładniej uporządkowane nabrzeże rzeki. TAK TAK 2+2+2+1=7 IV 10
Plan i program odnowy wsi - Jelna na lata 2012-2022 Wizja wsi Jelna 1. Cele jakie musimy osiągnąć by urzeczywistnić wizję naszej wsi I. Plan rozwoju II. Program rozwoju 3. Co nam może 2. Co nam pomoże osiągnąć cel? przeszkodzić? BARIERY ATUTY Słabe strony jakie Projekty, przedsięwzięcia jakie wykonamy? ZASOBY Silne strony i szanse wyeliminujemy Czego użyjemy? jakie wykorzystamy ZAGROŻENIA Czego unikniemy? A. TOŻSAMOŚĆ WSI I WARTOŚCI ŻYCIA WIEJSKIEGO 1. Kultywowanie tradycji i Dom Kultury, obyczajów. Działający we wsi zespół ludowy Złoty Potok. Niskie zainteresowanie mieszkańców działalnością społeczną. Realizacja corocznego pikniku rodzinnego połączonego z występami zespołów folklorystycznych, Realizacja przedstawień obrzędów ludowych, Warsztaty artystyczne 2. Ochrona zabytków. młyn, kapliczki, organy i krzyż w kościele, Zaangażowanie mieszkańców. Unikniemy dalszej degradacji zabytków. Renowacja zabytków. Zabezpieczenie przed dalszą degradacją. 3. Zachowanie pamięci o przeszłości wsi. posiadane przez mieszkańców stare narzędzia rolnicze Urządzenie zagrody wiejskiej (skansenu). B. STANDARD ŻYCIA 1. Zagospodarowanie przestrzeni publicznej boisko sportowe, tereny przy Domu Kultury, jezdnie i pobocza jezdni, tereny przy cmentarzu, Umiejętność samoorganizowania, dysponowanie ciężkim sprzętem, zaangażowanie mieszkańców. Zwiększymy bezpieczeństwo. Zapewnimy odpowiednie warunki rekreacji i uprawiania sportu przez mieszkańców. Organizacja miejsc parkingowych przy boisku sportowym. Budowa dróg i chodników. Budowa zadaszonej podłogi tanecznej (tzw. grzybka ) przy Domu Kultury. Budowa parkingu przy cmentarzu. 2. Poprawa standardu obiektów publicznych hala sportowa przy szkole Wyeliminujemy postępującą degradację obiektu. Remont dachu na hali sportowej. 11
C. JAKOŚĆ ŻYCIA 1. Podniesienie poziomu integracji mieszkańców tereny (nieużytki) zlokalizowane przy rzece Malinianka Własne środki, prywatna inicjatywa. Poczucie izolacji mieszkańców. Zagospodarowanie terenów przy rzece pod rekreację i wypoczynek Budowa zalewu. 2. Stworzenie szerokiej oferty kulturowej i edukacyjnej D. BYT 1. Wytyczenie nowych miejsc pod zabudowę mieszkaniową i usługową. Dom Kultury, tereny przy Domu Kultury duża ilość nieużytków rolnych Zaangażowanie mieszkańców. Duża powierzchnia działek. Brak środków finansowych, słaba integracja społeczeństwa. Uwarunkowania przestrzenne (plan zagospodarowania przestrzennego). Zorganizowanie kursów zdrowego żywienia. Zorganizowanie kursów obsługi komputera. Organizacja festynów sołeckich. podjęcie przez radę Miasta i Gminy Nowa Sarzyna decyzji o zmianie planu zagospodarowania przestrzennego. 2. Promocja wsi. biblioteka, Dom Kultury, dorobek warsztatów artystycznych Kontakty z prasą regionalną. Zanik produktów regionalnych. Wydanie broszur informacyjnych o wsi z jednoczesnym promowaniem lokalnych przedsiębiorstw. Promocja gospodarstw agroturystycznych. Występy miejscowych zespołów kulturalnych. 12
DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA WSI JELNA: Rysunek 1 Kościół pw. św. Franciszka z Asyżu. Rysunek 2 Kościół pw. św. Franciszka z Asyżu nocą 13
Rysunek 3 Dom Kultury z biblioteką i strażą pożarną. Rysunek 4 Szkoła podstawowa w Jelnej. 14
Rysunek 5 Boisko sportowe PUKS "Francesco" Jelna przy szkole podstawowej. Rysunek 6 Przydrożna kapliczka. Rysunek 7 Stary młyn. 15
SOŁECKA STRATEGIA ROZWOJU WSI POWSTAŁA W RAMACH UCZESTNICTWA SOŁECTWA W PODKARPACKIM PROGRAMIE ODNOWY WSI NA LATA 2011-2016, ZARZĄDZANYM PRZEZ URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO I JEST EFEKTEM WARSZTATÓW PLANOWANIE W PROCESIE ODNOWY WSI Skład i opracowanie graficzne: Zawadzki Michał Chojnacki Andrzej Fil Stanisław Kowal Krzysztof Miazga Dariusz Nicpoń Józef Zawadzki Henryk Zawadzki Łukasz Zygmunt Piotr 16