INICJATYWY SEKTORA PRYWATNEGO W ZAKRESIE UBEZPIE- W POLSCE Nr 3466- POL TOR 3.4.14/A). Zadanie 3 "#$ %&'(#)(* stem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego? (Art. 4a Ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym) Prof. dr Juergen Wasem Chair of Health Systems Management Department of Law and Economics University of Greifswald Germany z UNUZ Warszawa Warszawa 2000 1
0. Streszczenie merytoryczne Art. 4a polskiej Ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym zawiera przepis który " #" e- $ %&$%&''(a- ( o- ) ) *+ a- # ) -. (# " ubezpieczeniach zdrowotnych i instytucjach opieki zdrowotnej w Polsce" jednym z omawianych problemów jest umocnienie systemu prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Z tego / 0) y- * + % ubezpieczeniu zdrowotnym. #1 *+ / 2 3 *+ d- 4 o- 5" dzór. 1 2a- 4 i- o- 6 7 4 " " 7*+ 6 $ ' " 4 4 4 8 o- " d- 9 6 o- $ :;;; ' < o- 4 / 1 *+ % e- czeniu zdrowotnym. 2
7" 1 "" 4 7 - $ *+ ' *e- " o- 6 " 4z- 7 " 4z- 1. + % *+ ubezpieczonym na realizowanie swego 1 " * + " ( ( 6 #" $ %&' ( ( j- ) ) * + # ) -. (# " ubezpieczeniach zdrowotnych i instytucjach opieki zdrowotnej w Polsce" jednym z omawianych problemów jest umocnienie systemu prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Z tego / 0) y- * + % (16 )(" (tnieje pilna potrzeba ustalenia parametrów co do charakteru zakresu i rodzaju ubezpieczenia (* (16 n- )( ( 6 2 6 y- " 6n- ( 7"(16 )( " ( " "y- ( < ( o- " ( # "$/ 0' (16 )( " "*+ "" 4 / 0 " "*+ 1 3
# " 1 " ) zaprezentowanie poszczególnych jego etapów oraz sposobu ich realizacji w Projekcie: 1. Ekspert zagraniczny ( $* + % t- '(3 e- " 6 = " " hnego ubezpieczenia zdrowotnego np. Holandii Niemiec Egiptu czy Chile. Ponadto eks- ( a- "" ( *+ o- 8 :;;; 5 l- %=%/ 2. # " "2 a) )( ( a- 4 ) = (" a- " ( b) ) " " ( twórców polityki publicznej w odniesieniu do ustawowego postanowienia". Logika " o- ( (( ( 6o- ( " i- (76 " c) ) "l- 8 $ ' "oponowanych strategii. ) 6 autorami polityki zdrowotnej i kierownictwem instytucji ubezpieczenia zdrowotnego. 1 "" ityki i kierownictwem instytucji. 3. 9 " d- e- z- 4 9 " ykonana wspólnie przez eksperta zagranicznego i specjalistów polskich. 4
= 1 #3 : 6 # 3 0 2. %'"*)'")$-*)$.""*" +*"/ 83 6 e- 1 $ ' y- > " 6 ):? e- = :?? " >:?: e- # :?0 " odzajami ubezpieczenia. 5 ::2::? " 4 ::: o- " 2.1.'*" -01-$.""*"" +*" # "4 arunków 2 3 lub wszyscy 4 $ 5 ' 7 $ ' t- " o- " $ ' $ " 4 ' r- $ ' $'" 4/n- 6 " /" <" y- ((( ( 2.1.1 5 t- nego: 2 o- "# $ " " " " " 3 4 Jak w Chile czy w Szwajcarii. 5 $ " w dowolnej chwili; jednak po opuszczeniu tego systemu i wybraniu w zamian prywatnego ubezpieczenia zdro- " $ " "e- % & '$ " $ 5
wymiar czasu o- " 4> wymiar ryzyka = a) Wymiar czasu # $8a-?'2 Model A reprezentuje system 2 $ ' e- 6 " 4 o- " "e- / 6 e- " "2 o- 8 " " " " a- $ ' # " 6 n- @ 4 6 4 6 y- 6 > 6 7 6 " 4 A " any sektor ubezpieczeniowy. Model B reprezentuje 2 $ ' o- 6 " 4 > 0; 0B :;;? tym roku. Model ten jest stosowany w wielu programach prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. 6 / 6 o- " 2 - " " " 4 # > 6 zmiany struktury demograficznej. Natomiast problem polega na tym czy osoby starsze 6 " ( )*+ -&./ " $ " " " e- " 0 " " " " % " " ' ) & " " " " e- "1 # " " 6
Model C reprezentuje system # " 6 " 6 " " 1 w pewnych programach prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego i najbardziej dominuje w = 1 " l- " 6 > a- "e- 4 # A B; " C 0; ) -$ e- *' # " $ ' Tabela 1 Wymiar czasu Model: eczonych w danym krótkim i- wszystkich ubezpieczonych w tym okresie Gdzie stosowany: Model A Model B Model C wiekowych: " # $ d- $ % & roku krajów; prywatne ubezpie- %' programy prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego w pewnych krajach; w ograniczonym zakresie: w szwajcar- & & e- niu zdrowotnym & " % ' ( & e- % prywatne ubezpieczenia zdrowotne w niektórych krajach b) Wymiar ryzyka 3 $8 :'2 Model 1 reprezentuje 7z- 2 ryzykiem zdrowotnym ubezpieczonego ale z poziomem jego dochodu: pewien procent D o- / 6 " 4 6 o- $" " ' $" "o- '> solidaryzmu dochodowego. Rów- 7
ryzyko solidaryzmu skoro ceteris paribus $ ' Model 2 reprezentuje. W tym modelu (a przynajmniej w jego czystej formie 7 ' o- ego w prywatnych ubezpieczeniach zdrowotnych w Irlandii oraz w wielu programach ubezpieczeniowych oferowanych w USA pracodawcom dla ich pracowników. Model realizuje solidaryzm ryzyka " o- 2 " 4 Solidaryzm dochodów nie jest tu realizowany $ ' " 4 a- Tabela 2 Model 1 Model 2 Model 3 Model: dochodem: pewien procent dochodu ubezpieczone- % standardowy koszyk Gdzie stosowany: eczenie zdrowotne w %'( np. w Niemczech & $ o- zdrowotnego w Szwajcarii; prywatne ubezpieczenie w Irlandii; wiele programów oferowanych pracodawcom w USA ryzyka: o- ' $o- zdrowotnego danej osoby zainteresowanej ubezpieczeniem a prywatne ubezpieczenie zdro- %' Model 3 reprezentuje system obliczania który zwykle stosowa- o- # e- A$' $'76o- " 4 1 a- " e- $ ' ( ( 4 ocesu ubezpieczeniowego (aktuaryjnego) a- $' 7 2" "/ " ' ( leczniczych (HMO) w USA. 8
" 8 "Maksymalna" wersja tego 4 $ '5 solidaryzm ryzyka> solidaryzm dochodów (i nie ma tu takich intencji). 7 i-? 0 2 " $E BF' > " 46 $ ' < $ '" 4 $ ' $ ' 9 $ '" 4 E BF mo $' c) Kombinacja obydwu wymiarów < " e- 4> " y- ") $*?08 0' < e- Tabela 3 Wymiar: ryzyko Wymiar: czas Model A: Model B: grupach wiekowych Model C: Model 1 Model 2 Model 3 z dochodem z poziomem ryzyka A1 A2 A3 B1 B2 B3 C1 C2 C3 2.1.2 2-$- 34&*5%1"'.'* -01-31-$$.""*" 0"*"/ +*"/$.""*"3"/ 7 " t- 2 8 3" " "# " " 9
) - jak w sektorze 8 1 2 6 u- # 9" e- $ ' 1 " orych. Druga podstawowa opcja polega na # 6o- #"1 / " $ )l- ' *? e- 2 dochodu. d) 2-01-6%"%3- +*%73%$.""*"$ zdrowotnym 7 $*0-0 0' 4 rak- A d- " 4 $ i- ' " 4$ " 4' ) " " 4 " e- " 4 9" przypadku osób zdrowych i o wysokich dochodach. (" (2 # z- $ 4 " 4 A *?' $ " 4 z- A -?-0'1 ynosi 75% dochodu wszystkich ubezpieczonych w obydwu sektorach. 10
# e- A >o- A m- < $E BF'" 4a- 5 t- A # 7 " " z- o- 8 " 6 orów. #= " a- " $ "d- ' 1 " 4$ odel A1). Sektor prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego oblicza natomiast fundusz kapi- >" 4 n- " - o" " 4$ 0' % $ a- ' k- 1" 4" 4#= 9 "d- 6 " y- " ego. ) " " $ ' # " " o- e) 2-01- *1'*0") 0"*(* w +*%73%$.""*eniu zdrowotnym 5" e- "$ " 'o- i- 4 $-:' - 9 4 " $ 11
4 $ *:' A *: = i- " $ i- nione od dochodu): 7 4 owych wraz ze $-:' 6 $ '# 4 r- 8 $ ' $ " 4' $ " d- 4' " 7 4 o- " $ *:' " $ ' 2 < " " 7 " 6 " 4 " $ "'9" " 4 "$ "' ubezpieczeniowego (polisy). W takim przypadku nie tylko dochód (czy wiek i dochód w "' d- < i- " 2 6 o- " 4 $ ' > "o- - 9 " " 4$ ' o- "o- " 4 9 k- " 4 " 4 = a- 4 / * 12
8 z- lub a- < 4 a- # %1* a- " 5 1 j- 6 $ yzyka) w celu zneutralizowania interesu ubezpieczyciela w selekcji ryzyka. f) 2-01- 6" 1*51"% 34&*5 -*5 3*"*5 +*%7 prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym = 4 4 o- # 4 7 " 4 o- " 6 " dnak wy 2 ) 6e- " $ ' " 4 7 i- ""$ '' < 6 " 4 " o- " 4 " = ("( E BF ( ( $ " 4 e- ' B BF (($ e- '?;F> " 4 dochód. 1 o- $ ' o- $("(" 4' < " $ 4' " 4 $ " >z- " '< " o- " ( e- ( " 4 A 6i- o- " " 4 13
# d- " 7 = t- 4 6 " 4 6 $ 6" 4 '8 1o- z- 6 "o 2.1.3 34" " %+1 "-3% 0"*"/ 3"/ $."e- *"13"/8*)" 0(*"36"9 #"1 "i- 1 *+ % 7i- i- " 6 " 4 " d- niskich dochodach. 7 6 a- $ ' 6 2 / " y- o- 4 $ "'. ( ($ z- " " 4' o- / 6 znym ubezpieczeniem zdrowotnym. 7 " 4 A6i- $ ' $' 7 a- 6 #4 6 "$ n- '>?; %1* 14
" 10 = a- " 10 Analiza zamieszczona w: Ingber M.J. (1998): The Current State of Risk Adjustment Technology for Capitation in: Journal of Ambulatory Care Management Vol. 21 Issue 4 1-28. 15
2.2 "3.'"%6"13&""% +*"/$.""*"13"/ < " " a- 6 d- o- # "3 " 4e- $ ::?' " $:::')"" 6i- 2.2.1 -(1*":$.""*"$ +*% # " 4 y- " 4G 7 " 4 " t- kowymi? g) % "#%%'- -(1*":9 1 " " 4 " 7 4 o- " 4" a- zdrowotnego. = 4 oszyk minimalny nie jest wymagany np. w Niemczech Holandii i Chile. W Niemczech i w H 6 " w ogóle przymusu wykupienia jakiegokolwiek innego ubezpieczenia zdrowotnego; w Chile o- e- " " 46 " 4 t- 7 1 ubezpieczeniu. 9 o- " 4 4 6 $ a- "' " 48 i- " 4y- = " e- " 4 / e- " o- " 4 a- $ '* "e- 6 " 4 estie: 16
9" 4= i- ( ( " "7"" 4 r- = " 4 6 4 " e- " o- " h) - $ '# 3"'*)" %+1 %%'% - -"% (1*": (1*"% dodatkowymi? 7 " 4 " 6 i- " 6 " 4 8 " " 4 " a- #" "e- $ ' t- d- " 4 1 acc 2 6 ( ( " 4 $ ' CG # " ( ( " 4i- " d- " = e- $ ' $'A z- 6 " ) " o- 6 " 4tnych. 7" " anych polis jako mechanizm obchodzenia pewnych elementów koszyka podstawowego o- " " a- $ ' $ ' 6 " G #" 6 # y- 2 17
6 $ e- o- ' 6 6 o- / 6 2 9 a- 4$ ' " $ ' $ "' a- 5 7 6e- " " * 1 " o- "-o- - (( " 2.2.2 "'*)""(1*"1*%$ 0$/"-13") 9 "" z- " 4 o- 2 i) )- 4. -01 3"/ $.""*" 13"/ "6 ( d- *""$ 0$/.)+*5$.""*""%9 7 " t- " 1 6 e- < " 4 4 # " z- " $ ' " e- > 6 " C 6 i- " " " " # a- " 2 I 4 2 18
" " > $ owotnego a nawet jeszcze aktywniej jako organizacje opieki kierowanej (koordynowanej)) którzy kontrak I " 7 ubezpieczyciele to z jednej strony powstanie luka w postaci nieuregulowanych stosun- " " " 4 6 5 izmem dla opracowania tabel cen opartych na niskich kosztach refundacji rachunków szcze- $"e- ' A <y- sektorze spo 7 " d- a- " " o- 7 " > ana jako na #2 t- G7 $ '/ 6 6 z- $ " " " e- ') e- " $ (( " ' 4 nkowe. 3 " " 4 j) '"&-01%3"/$.""*"13"/'#3 a- 1""0 *5(31-4139 5 4 " z- 2 " " e- 19
6 / t- 7" t- e- $ '8 $z- " )' $ " a- 4 e- " y- 4 " d- ' 7 $ ' " o- 3" "1 z- " " # d- sektorowi prywatnemu. 3. Wnioski i propozycje dla autorów polityki zdrowotnej 7 1 o- z- ) A" funkcjonowa @ 1 2 # 4 9 4 4 < 4 2 oraz dobrze skonstruowany mechanizm regulacji ryzyka (czyli wyrównania finansowego )' e- AA i- ( " ( 7 " 4 6 4 1 4-5 " = 4 i- " " 4= ( " ( 20
# 6 = - t- * $ o- ' = 1 p- z- > w- hmiast widoczne. Samym w sobie wielkim wyzwaniem jest skonstruowanie przepisów prawnych dla konkuren- ) )4 $%=%/'z- aniu tych problemów. # *+ % j- 2 6 o- $ ' 1 " " e- " "*+ 5 niektóre problemy ale zdaniem autorów niniejszego Sprawozdania istnieje wielkie ryzyko " ) $3231'"*)6+*7."31# 43;<; 7" 1 "")7 $ * + ' * r- 4 "" 4 8 " 4 7 " o- @ " " 4 u- 21