Rodzaje ubezpieczeń społecznych: -emerytalne, -rentowe, -chorobowe, -wypadkowe Konspekt zajęć dla aplikantów radcowskich I roku Blok I (ubezpieczenia społeczne) 10 październik 2017r Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (art.6, 7,11,12 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych Dz. U z 2016r poz. 963): -obowiązek ubezpieczenia, -ubezpieczenia dobrowolne Tytuł ubezpieczenia społecznego i możliwe zbiegi tytułów (art.9 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych); Okresy podlegania ubezpieczeniom (art.13-14 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych); Konsekwencje nieterminowego opłacania składek (art.23 i n. ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych): -opłata dodatkowa, -odsetki, -zasady zabezpieczania należności składkowych; Przedawnienie należności składkowych (art.24 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych); Zasady umarzania należności składkowych i rozkładania na raty (art.28-30 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych); Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania składkowe (art.31 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych, art.115,116 ustawy Ordynacja podatkowa); KAZUSY 1. Objęcie ubezpieczeniem społecznym i wyłączenie z ubezpieczenia społecznego Omawianie kazusu dotyczącego wyłączenia z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Decyzją z dnia 3 września 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Sosnowcu stwierdził, iż Bożena S. z tytułu umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek
TERA Biuro Finansowe Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 18 lutego 2014r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Bożena S. nie spełnia warunków do objęcia ubezpieczeniem społecznym pracowników, stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdyż z materiału dowodowego wynika, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru w celu uzyskania ochrony ubezpieczeniowej oraz stosownych świadczeń pieniężnych i faktycznie nie była wykonywana (art. 83 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona, wnosząc o jej zmianę i stwierdzenie, iż jako pracownik TERA Biuro Finansowe Sp. z o.o. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 18 lutego 2014r. Na poparcie swego stanowiska podała, że płatnik składek skutecznie zgłosił ją do ubezpieczeń społecznych listem poleconym, jednakże tuż po zawarciu z nią umowy o pracę próbował dokonać tej czynności przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, co jednak, z uwagi na problemu techniczne portalu ZUS okazało się niemożliwe. Odwołująca argumentowała, że pomiędzy dniem zatrudnienia u płatnika składek, do dnia zwolnienia lekarskiego ( 25 luty 2014r), przebywała w miejscu pracy i wykonywała szereg obowiązków pracowniczych, określonych w treści zakresu obowiązków, zaś wysokość wynagrodzenia została ustalona na podstawie umowy stron, mając na uwadze szeroki zakres powierzonych obowiązków, ich wagę dla rozwoju firmy, kompetencje i doświadczenie odwołującej oraz dobrą kondycję finansową firmy. STAN FAKTYCZNY W dniu 23 lutego 2011r. została wpisana do rejestru spółka z ograniczoną odpowiedzialnością TERA Biuro Finansowe Spółka z o.o.,której Prezesem Zarządu została odwołująca się Bożena S. Jednocześnie zawarła ona sama ze sobą umowę zlecenia z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia w kwocie 50 zł miesięcznie. Z dniem 17 lutego 2014r. została wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych. Spółka w 2011r. wykazała dochód w wysokości 26,07 zł, w 2012r. - 1.850,98 zł, 2013r. zakończył się stratą w kwocie 1.465,22 zł, w 2014r. dochód wyniósł 745,02 zł i w 2015r. dochód wyniósł 508,81 zł. W dniu 10 czerwca 2013r. została wpisana do rejestru TERA Inwestycje Spółka z o.o. gdzie Prezesem Zarządu został Piotr S. (mąż Bożeny S.), a wiceprezesem odwołująca się. W dniu 18 lutego 2014r. ubezpieczona zawarła umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku głównej księgowej z obowiązkiem pracy kadrowej z wynagrodzeniem miesięcznym 10.000 zł brutto miesięcznie. Płatnik składek dokonał zgłoszenia odwołującej się jako pracownika do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, chorobowego, wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA od dnia 18 lutego 2014r. (druk nadano listem poleconym w dniu 28 lutego 2014r.).
Płatnik składek za miesiąc luty 2014r. wykazał podstawę wymiaru składek w wysokości 3.166,68 zł (druk złożono w dniu 17 marca 2014r.), za miesiące od marca 2014r. do czerwca 2014r. wykazano podstawę wymiaru składek w wysokości 0,00 zł, za miesiąc lipiec 2014r. wykazano podstawę wymiaru składek w wysokości 869,60 zł. Za okres od 25 lutego 2014r. do 29 marca 2014r. wykazano wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, finansowane ze środków pracodawcy, za okres od 30 marca 2014r. do 9 lipca 2014r. wykazano zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, za okres od 14 lipca 2014r. do 31 lipca 2014r. wykazano zasiłek opiekuńczy z ubezpieczenia chorobowego. Następnie ubezpieczona przebywała na L-4 w związku z zajściem w ciążę do urodzenia dziecka, tj. do dnia 24 maja 2015r., po czym korzystała z rocznego urlopu rodzicielskiego, a obecnie z 3-letniego urlopu wychowawczego. W spółce TERA Biuro Finansowe obowiązki księgowej przejęła matka odwołującej się (pracę tę wykonuje bez wynagrodzenia), natomiast w TERA Inwestycje obowiązki przejął prezes zarządu Piotr S., w czym pomagała mu znajoma Agnieszka W. (raz w miesiącu sprawdzała prawidłowość dokonanych księgowań). Od 1 lutego 2016r. Spółka zatrudniła na podstawie umowy o pracę jedną osobę na stanowisku pracownika budowlanego. Wcześniej osoby były zatrudnione na podstawie umów o dzieło. Spółka początkowo zajmowała się głównie transportem wykorzystując firmy zewnętrzne. Obecnie zamierza rozszerzyć działalność o własną produkcję. Spółka w 2013r. działalność zakończyła stratą w wysokości 27.729,54 zł, w 2014r. zysk wyniósł 36 zł, natomiast w 2015r. wzrósł do 362,95 zł. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie. W ocenie Sądu zawarcie przez strony umowy o pracę z dnia 18 lutego 2014r. nie powoduje, iż stosunek łączący strony jest stosunkiem pracy. Sąd argumentował, że z treści umowy o pracę z dnia 18 lutego 2014r. wynika, że została ona zawarta z odwołującą się oraz Spółką, która była reprezentowana przez Prezesa Zarządu, a nie przez pełnomocnika. Budził wątpliwości Sądu przedłożony do akt protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki oraz podjęta uchwała z dnia 3 lutego 2014r. w sprawie ustanowienia pełnomocnika do zawarcia w imieniu Spółki umowy o pracę z odwołującą się. Wątpliwości były uzasadnione, według Sądu, również w kontekście tego, że Bożena S. sama ze sobą zawarła umowę zlecenia w Spółce TERA Biuro Finansowe. Podkreślił Sąd, że spółka rok 2013 zakończyła stratą, tymczasem Bożena S. została przyjęta do pracy na stanowisko głównego księgowego z wynagrodzeniem w wysokości 10.000 zł. Sąd nadmienił, że prowadzenie księgowości Spółce nie jest skomplikowane i sprowadza się do wprowadzenia dwóch faktur oraz powtarzających się kosztów. Piotr S. zajmuje się tym będąc, po kursie księgowym. Do chwili obecnej Spółka nie zatrudniła nikogo na miejsce odwołującej się, pomimo zapowiedzi rozszerzenia działalności Spółki.
Sąd wywodził, że Bożena S. jako wiceprezes prowadziła rozmowy handlowe z innymi firmami. Zatem, w ocenie Sądu, nie było potrzeby zatrudniania głównego księgowego, w dodatku z tak wysokim wynagrodzeniem. Świadczy to, według Sądu o tym, że umowa powyższa miała tylko umożliwić odwołującej się dostęp do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w okresie długotrwałej choroby. Przemawia za tym również słaba kondycja finansowa obu Spółek, niskie dochody roczne stron, kłopoty finansowe. Za organem rentowym Sąd powtórzył, że samo zawarcie umowy o pracę, a następnie zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego nie oznacza nawiązania stosunku pracy, dającego podstawę do podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Zgodnie bowiem z treścią art. 83 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie poprzez art. 300 k.p. w stosunkach pracy. Za organem rentowym Sąd powtórzył, że samo zawarcie umowy o pracę, a następnie zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego nie oznacza nawiązania stosunku pracy, dającego podstawę do podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Zgodnie bowiem z treścią art. 83 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie poprzez art. 300 k.p. w stosunkach pracy. a) zagadnienia procesowe: - treść decyzji i jej znaczenie dla sposobu procedowania, - właściwość sądu, - treść odwołania (prawidłowa i faktyczna). b) zagadnienia materialnoprawne: - umowa o pracę z członkiem zarządu, skutki nieważnej umowy o pracę Wyrok SN z 23.07.2009r., II PK 36/09,OSNP 2011/5-6/77 - kwestia pozorności umowy wyrok SN z dnia 25.01.2005r., II UK 141/04 OSNAPIUS 2005, nr 15, poz. 235, wyrok SN z dnia 28.04.2005 r., I UK 236/04, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 28, wyrok SN z dnia 9.08.2005 r., III UK 89/05, OSNP 2006, nr 11-12/192, wyrok SN z dnia 8.01.2007 r., I UK 207/06, Lex nr 470024, wyrok SN z dnia 15.02.2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008, nr 5-6, poz. 78, wyrok SN z dnia 6.03.2007 r., I UK 302/06, OSNP 2008, nr 7-8, poz. 110, wyrok SN 2012-07-12, II UK 14/12, LEX nr 1216864
Proszę przygotować zarzuty i wnioski apelacji od wyroku Sądu Okręgowego 2. Omawianie kazusu dotyczącego objęcia ubezpieczeniem społecznym Płatnicy składek, wspólnicy spółki cywilnej wnieśli odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 kwietnia 2016r. stwierdzających, iż Tomasz M., Adam M., w okresach wymienionych w tych decyzjach, jako osoby wykonujące pracę na podstawie umów zlecenia u w/w płatnika składek, podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z podstawą wymiaru składek w nich wskazaną. Odwołujący domagali się uchylenia w/w decyzji w całości i zasądzenia od organu rentowego kosztów postępowania podnosząc, że wbrew twierdzeniom ZUS, wskazane osoby wykonywały pracę na podstawie umów o dzieło, a nie na podstawie umów zleceń bądź umów o świadczenie usług, gdyż kwestionowane przez organ rentowy umowy dotyczyły czynności serwisowo naprawczych bądź modernizacyjnych zjeżdżalni wodnych należących do klientów spółki. Podali, że w przypadku każdego rodzaju umów osoby wykonujące powierzone prace były zobligowane do osiągnięcia konkretnie oznaczonego rezultatu, a wynagrodzenie było uzależnione od jego spełnienia, nadto uzyskane dzieła były każdorazowo weryfikowane i przyjmowane dopiero, gdy spełniały oczekiwane kryteria. Sąd I instancji ustalił, że płatnik składek dział od marca 2013r. Zasadniczym przedmiotem jego działalności jest serwis zjeżdżalni wodnych. Spółka zatrudnia dwóch pracowników biurowych i kierownika robót na podstawie umowy o pracę oraz dwóch pracowników na stażu. Spółka zawiera umowy o dzieło, gdy zachodzi potrzeba wykonania prac serwisowych. Kierownik robót zajmuje się określaniem zakresu prac i odbiorem prac. Ilość wykonywanych miesięcznie serwisów jest bardzo zróżnicowana od dwóch do ponad dwudziestu. Osoby wykonujące serwis zjeżdżalni nie musiały posiadać żadnych specjalnych umiejętności. Serwis zjeżdżalni polegał na wykonaniu niezbędnych napraw, w tym uzupełnianiu ubytków, malowaniu. Serwis jednej zjeżdżalni wykonywały 2-3 osoby. Wszyscy wykonywali takie same prace i dostawali za wykonanie serwisu wynagrodzenie w takiej samej wysokości. Spółka wyposażała osoby wykonujące serwis w niezbędne materiały i narzędzia służące do naprawy zjeżdżalni. Niewykorzystane materiały i narzędzia zwracano odwołującej. Pracę świadczono na terenie obiektów wskazanych przez Spółkę na terenie całej Polski. Na miejsce wykonania serwisu, osoby które miały go wykonać jeździły własnymi samochodami, albo samochodami należącymi do spółki. Jeżeli jeździły własnymi samochodami, odwołująca zwracała koszty paliwa. W niektórych przypadkach odwołująca zapewniała pracownikom nocleg w miejscu wykonywania serwisu. Wysokość wynagrodzenia w/w osób była uzależniona od wielkości remontowanej zjeżdżalni i ustalano ją zawsze w oparciu o długość zjeżdżalni, a nie przy uwzględnieniu szczególnych kwalifikacji wykonawców. Osoby zatrudnione w oparciu o umowy o dzieło powierzoną pracę wykonywały osobiście, a poprawność wykonania zleconych czynności zawsze weryfikował współwłaściciel Spółki obsługa techniczna z danego obiektu. Odwołująca Spółka kontynuowała współpracę z niektórymi zainteresowanymi przez szereg
kolejno następujących po sobie miesięcy. W przypadku jeżeli zdarzyły się zastrzeżenia do wykonanego serwisu, osoby które go wykonywały musiały prace poprawić. Naprawę gwarancyjną wykonywali inni pracownicy, jeżeli te osoby które wykonały serwis nie współpracowały już ze spółką. Przechodząc do rozważań prawnych Sąd I instancji przedstawił różnicę pomiędzy umową o dzieło, określoną w art. 627 k.c. oraz umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, uregulowaną w art. 750 k.c., odwołując się do orzecznictwa sądów powszechnych. Podał Sąd, że wynikiem postępowania dowodowego w niniejszej sprawie było ustalenie, iż przedmiotem umów o dzieło było wykonanie określonych czynności sprowadzających się do serwisowania usterek w zjeżdżalniach wodnych. Biorąc pod uwagę przedmiot umów, którym był serwis zjeżdżalni, nie można określić, według Sądu, przedmiotu umowy jako wytworu przyszłego, materialnego, a jedynie powtarzalne i nieskomplikowane czynności, które mają być wykonane przez wykonawcę umowy. Osoby, które podpisały umowy o dzieło zobowiązały się do wykonania określonych czynności, a nie wykonania określonego dzieła. Sąd nadmienił, że w zawartych umowach, przedmiot tych umów nie został konkretnie określony. Nie można ustalić do wykonania jakiego dzieła zobowiązali się wykonawcy umów. Sąd argumentował, że przedmiot umów zawartych pomiędzy stronami nie miał autonomicznej wartości w obrocie. Do przedmiotu umów nie można w związku z tym, stosować przepisów o odpowiedzialności za wady dzieła. Zdaniem Sądu przepisów tych nie można stosować również z tego powodu, że serwis jednej zjeżdżalni był wykonywany w zespołach 2-3 osobowych i nie można było ustalić, kto pracę źle wykonał. Jeżeli praca była wykonana źle, to poprawiły ją wszystkie osoby wykonujące serwis, albo inne osoby, z którymi aktualnie spółka współpracowała. Biorąc pod uwagę przedmiot umów określony w podpisanych przez strony umowach, według Sądu, nie można przyjąć, że miał on jakieś cechy indywidualne. W ocenie Sądu wykonywane przez zainteresowanych czynności miały charakter powtarzalny i nie wymagały żadnej inwencji twórczej. Wynagrodzenie przysługiwało wykonawcom faktycznie nie za jakość, a za ilość wykonanej przez nich pracy, gdyż było ustalane w sposób uwzględniający długość zjeżdżalni i zakres koniecznych napraw. Sąd Okręgowy wyrokiem oddalił odwołania od decyzji ZUS Oddział w Zabrzu oraz zasądził od odwołującej na rzecz organu rentowego kwotę 720 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. -zagadnienie materialnoprawne : różnica między umową zlecenia, a umową o dzieło w aspekcie istnienia tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym Postanowienie Sądu Najwyższego z 2014-05-23, II UK 28/14
Wyrok Sądu Najwyższego z 2013-01-11, II UK 155/12 Wyrok Sądu Najwyższego z 2011-04-06, II UK 315/10 Wyrok Sądu Najwyższego z 2013-03-26, II UK 201/12 Proszę przygotować zarzuty i wnioski apelacji od wyroku Sądu Okręgowego 3.Odpowiedzialność członka zarządu za zaległości składkowe spółki Omawianie kazusu dotyczącego odpowiedzialności członka zarządu. Materiały: kazus Decyzją z dnia 15 kwietnia 2013r. ZUS stwierdził, iż członek zarządu spółki z o.o. Jan O. ponosi odpowiedzialność za zaległości spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od dnia 1 stycznia 2010r. do dnia 31 grudnia 2011r., kiedy był on prezesem zarządu tej spółki. Jan O. złożył odwołanie od powyższej decyzji. Nie kwestionował zaległości składkowych spółki, ale podniósł, iż zachodzą przesłanki do zwolnienia go od odpowiedzialności za te zaległości, gdyż w marcu i październiku 2011r. składał wnioski o ogłoszenie upadłość spółki X, ale sąd prawomocnymi orzeczeniami niesłusznie je oddalił z powodu braku majątku spółki na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Ponadto w jego ocenie zadłużenie spółki X nie powstało z winy jej zarządu, a w związku z zaistniałym kryzysem gospodarczym i utratą wielu kontrahentów, organ rentowy natomiast nie prowadził przeciwko spółce X żadnej egzekucji i nie jest w posiadaniu żadnego postanowienia o bezskuteczności egzekucji przeciwko tej spółce. Proszę podać, czy odwołanie Jana O. jest zasadne, wskazując podstawę prawną rozstrzygnięcia. Zagadnienia procesowe: - właściwość sądu Zagadnienia materialnoprawne: - pojęcie należności z tytułu składek i zaległości składkowej ( art.24 ustawy systemowej), - zasady odpowiedzialności za zaległości składkowe (art.31 ustawy systemowej, art.116 Ordynacji podatkowej). wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach 2013-01-15, III AUa 408/12, LEX nr 1271872 wyrok SN 2012-06-13, II UK 307/11,LEX nr 1229812, wyrok SN 2012-04-25, II UK 218/11, LEX nr 1227965,
wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu 2012-04-24, III AUa 1252/11, LEX nr 1171345, wyrok SN 2012-03-23, II UK 152/11, LEX nr 1170997. wyrok SN 2009-03-20, II UK 304/08, LEX nr 707884 wyrok SN 2014-06-05, I UK 437/13, LEX nr 1483947 wyrok SN 2014-03-18, II UK 372/13, LEX nr 1448395 4.Umorzenie należności składkowych Omawianie kazusu dotyczącego umorzenia należności składkowych Materiały: kazus Jan O. od dnia 1 stycznia 2010r. prowadzi jako osoba fizyczna jednoosobowo pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegając z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu. Jan O. wraz z żoną Anną O. są współwłaścicielami domu jednorodzinnego. Od stycznia 2013 roku Jan O., w związku z przewlekłą chorobą nowotworową żony i koniecznością sprawowania nad nią opieki, ograniczył swoją działalność gospodarczą, co spowodowało, iż nie miał odpowiednich środków finansowych na opłacenie należnych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Ich opłacenie uniemożliwiłoby leczenie żony i pociągałoby zbyt ciężkie skutki dla niego i jego rodziny. W dniu 10 lutego 2014 r. Jan O. wystąpił do ZUS o umorzenie w całości zaległych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne wraz z odsetkami za okres od stycznia 2013 roku do stycznia 2014 roku, ale organ rentowy odmówił umorzenia tych składek podnosząc, że nie zachodzi ich całkowita nieściągalność, bowiem dłużnik posiada dom jednorodzinny. Proszę podać: Jakie argumenty powinien podnieść ubezpieczony we wniosku o umorzenie składek? Czy decyzja ZUS jest zasadna? Czy od powyższej decyzji przysługuje odwołanie do sądu? W jakim terminie przedawniają się należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne? Zagadnienia procesowe: - tryb odwoławczy od decyzji o odmowie umorzenia składek Zagadnienia materialnoprawne: - pojęcie całkowitej nieściągalności; - przedawnienie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wyrok NSA W-wa 2014-02-18, II GSK 1909/12, LEX nr 1450716 wyrok NSA W-wa 2014-02-06, II GSK 1737/12, LEX nr 1450673 wyrok NSA W-wa 2014-01-08, II GSK 1484/12, LEX nr 1457644