Polskie technologie Polskie technologie Wynalazki technologiczne Niektóre polskie wynalazki zmieniły bieg historii, inne były udaną, choć podjętą na niewielką skalę próbą dogonienia świata zachodniego. Warto przypomnieć sobie kilka najciekawszych z nich. BARTŁOMIEJ MROŻEWSKI Czytaj więcej na https://www.pcformat.pl/artykuly?utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome Polskie technologie PC Format 12/2016 Niektóre polskie wynalazki zmieniły bieg historii, inne były udaną, choć podjętą na niewielką skalę próbą dogonienia świata zachodniego. Warto przypomnieć sobie kilka najciekawszych z nich. BARTŁOMIEJ MROŻEWSKI Niebieski laser Jednym z najnowszych osiągnięć polskich wynalazców jest niebieski laser, który generuje światło o długości fali 405 nm (ludzkie oko widzi ten kolor jako fioletowy). Laser jest wykorzystywany do zapisywania i odczytywania płyt optycznych Blu-Ray, w procesach fotolitograficznych w czasie produkcji układów scalonych czy w druku laserowym wysokiej jakości. Pierwsze lasery tego typu zostały opracowane w Japonii w połowie lat 90., a polski zespół z Instytutu Wysokich Ciśnień PAN stworzył własną odmianę takiego urządzenia. Produkowane w Polsce kryształy wyróżniają się doskonałą czystością, co przekłada się na jakość światła laserowego, która jest wyższa niż w przypadku konkurencyjnych rozwiązań. 1
Uniwersalna maszyna cyfrowa Pierwszy polski komputer powstał w Instytucie Maszyn Matematycznych, a zaprojektował go prof. dr inż. Leon Łukaszewicz. Struktura logiczna maszyny była wzorowana na IBM 701, a jej sercembyła jednostka obliczeniowa zbudowana z lampowych przerzutników M-20, z który każdy mógł zapamiętać jeden bajt danych. W maszynie było łącznie 4000 lamp elektronowych oraz 2000 diod. Początkowo stosowano pamięć rtęciową, o pojemności 1024 słów, później pamięć bębnową (8 192 słów). Komputer pozwalał na przeprowadzenie do 4500 operacji dodawania lub do 500 operacji mnożenia na sekundę. 2
Komputer Odra Ostatni komputer z tej serii wyłączono dopiero w 2010 roku przez 34 lata maszyna Odra 1305 zarządzała towarową stacją rozrządową w Lublinie. Pierwszy komputer Odra 1003, który doczekał się produkcji seryjnej, powstał w 1963 roku. Maszyna używała nowoczesnych przełączników tranzystorowych, które pozwalały na wykonanie 500 operacjina sekundę. Pamięć bębnowa, w której można było zapisać program, miała pojemność 8192 słów o długości 39 bitów plus jeden bit sterujący. Łącznie wyprodukowano 42 maszyny, które trafiły m.in. do hut oraz ośrodków badawczych. Ponad połowa komputerów znalazła nabywców za granicą. Z Odrą 1003 związana jest pierwsza polska gra komputerowa, Marienbad, napisana w 1962 roku. 3
Komputer K-202 Pierwszy polski minikomputer, opracowany w latach 1970 73 przez inż. Jacka Karpińskiego, przewyższał wiele zachodnich konstrukcji tego typu. Maszyna bazująca na układach scalonych pracowała z szybkością 1 mln operacji na sekundę, czyli była znacznie szybsza od standardowego minikomputera DEC PDP-11 używanego na Zachodzie (wykonywał 200 tys. operacji). K-202 miał 8 MB pamięci operacyjnej i obsługiwał instrukcje 16-bitowe. Był też wyposażony w szereg innowacyjnych rozwiązań, jak stronicowanie pamięci, wielodostępność oraz wielozadaniowość. Maszyna działała pod kontrolą własnego systemu operacyjnego. Można było na niej uruchamiać programy napisane w językach Fortran, Basic czy Algol. 4
Komputer Meritum Pod koniec lat 70. na Zachodzie spopularyzowały się mikrokomputery 8-bitowe. Pomysł stworzenia takiego komputera w Polsce powstał w zakładach Mera-Elzab w Zabrzu, które specjalizowały się w produkcji monitorów i klawiatur. Dzięki temu powstał pierwszy zaprojektowany w Polsce mikrokomputer 8-bitowy Meritum. Pod względem architektury wzorowany był na popularnym w USA komputerze TRS-80. SercemMeritum był procesor U880D produkowany w NRD (klon Z80), który obsługiwał pamięć RAM o pojemności 17 KB. W 14 KB pamięci ROM zapisany był system operacyjny i interpretator języka Basic. W Meritum brakowało trybu graficznego, mógł wyświetlać za to znaki w rozdzielczości 16 linii po 64 znaki każda. 1 2 Czytaj więcej na https://www.pcformat.pl/polskie-technologie,a,4613?utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrom e PC Format 12/2016 Niektóre polskie wynalazki zmieniły bieg historii, inne były udaną, choć podjętą na niewielką skalę próbą dogonienia świata zachodniego. Warto przypomnieć sobie kilka najciekawszych z nich. BARTŁOMIEJ MROŻEWSKI Commodore 64 Laur najlepiej sprzedającego się komputera w historii od lat 80. należy do Commodore 64. Maszyna wyposażona była w 64 KB pamięci oraz procesor MOS Technology 6510/8500. Kluczową rolę w zaprojektowaniu tego komputera odegrał założyciel i prezes firmy Commodore International, polski emigrant Jacek Trzmiel (Jack Tramiel), który w 1962 roku założył Commodore Business Machines. Firma produkowała kalkulatory, a sławę zdobyła, wypuszczając na rynek 5
serie komputerów osobistych Commodore C64 i Amiga. Po odejściu z Commodore Jacek Trzmiel kupił firmę Atari i przyczynił się do zaprojektowania pierwszego 16-bitowego komputera tej marki, Atari ST, który zdobył popularność wśród grafików oraz twórców muzyki. Wykrywacz min Jednym z największych osiągnięć polskiej techniki w czasie drugiej wojny światowej było opracowanie elektrycznego wykrywaczamin. Jego prototyp powstał jeszcze przed wojną, a w 1940 roku por. inż. Józef Kosacki odtworzył urządzeniez pamięci i zgłosił je do konkursu przeprowadzanego przez Brytyjczyków. Polskie urządzenie okazało się najskuteczniejsze i skierowano je do produkcji jako Mine Detektor Polish Mark 1. Urządzeniewykorzystywało efekt zakłócenia przepływu prądu w cewkach, pojawiające się w pobliżu metalowych obiektów. Na masową skalę wykorzystano urządzenie jesienią 1942 roku w bitwie pod El Alamain. Wersje rozwojowe polskiego wykrywacza stosowano jeszcze w czasie wojny w Zatoce Perskiej (w roku 1991). 6
Kolorowy papier fotograficzny Wśród wynalazków Jana Szczepanika, nazywanego polskim Edisonem, był system fotografii kolorowej, opatentowany w Wielkiej Brytanii w 1900 roku. Do odwzorowywania kolorów używano czarno-białych błon małoobrazkowych. Obraz rejestrowano równocześnie na trzech nośnikach za pomocą filtrów w kolorach zielonym, czerwonym i niebieskim. Wyświetlanie obrazu w tych samych barwach po połączeniu dawało kolorowy obraz. Szczepanik w 1915 roku przystosował swój system do zastosowań filmowych. Był to najdoskonalszy ówcześnie mechanizm odwzorowywania kolorów, wyparł go dopiero Technicolor. 7
Łazik księżycowy Lunar Roving Vehicle (LRV) to samochód, który towarzyszył księżycowym misjom Apollo 15, 16 i 17. Opracował go Mieczysław Bekker, inżynier wojskowy specjalizujący się w broni pancernej, który po kampanii wrześniowej wstąpił do armii kanadyjskiej, gdzie pracował nad pojazdami terenowymi. Jako uznany ekspert w tej dziedzinie i autor kilku ważnych prac teoretycznych, w których analizował problemy związane z poruszaniem się samochodem poza utwardzonymi drogami, Bekker został ściągnięty do programu Apollo w celu opracowania technologii przemieszczanie się po księżycu. LRV napędzany był silnikiem elektrycznym i rozwijał prędkość 14 km/h. Dzięki niemu astronauci mogli zbierać próbki skał daleko od lądownika. Motorola SCR-300 8
Projektantem pierwszej radiostacji plecakowej był Henryk Magnuski, absolwent Politechniki Warszawskiej. Jako pracownik firmy Galvin (od 1947 roku Motoroli) otrzymał od Pentagonu zlecenie zaprojektowania polowej radiostacji przeznaczonej dla piechoty. Zasilany bateriami, ważący 16 kg zestaw, od którego wywodzi się nazwa walkie-talkie, pozwalał na łączność na dystansie ok. 5 km w 48 kanałach komunikacji. Dzięki radiostacji oficerowie piechoty bezpośrednio kierujący walką mogli wzywać wsparcie artyleryjskie oraz komunikować się z czołgami. Bez tej radiostacji nie udałoby się ani lądowanie w Normandii, ani nie powiodłaby się obrona przed niemieckim kontruderzeniem w Ardenach. Czytaj więcej na https://www.pcformat.pl/polskie-technologie,a,4613,strona,2?utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaig n=chrome 9