PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH NA LATA 2007 2011 WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2005

SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3 Najważniejsze informacje o modelu FUS05...3 Zakres prognozy...5 Założenia i parametry modelu...5 Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2007-2011...6 Zastrzeżenie...6 Parametry...6 Prognoza demograficzna...9 Uwagi do wyników prognozy...9 Wyniki...10 Analiza wrażliwości...21 2

Wstęp Zakład Ubezpieczeń Społecznych oprócz szerokiego spektrum zadań realizowanych z zakresu pozarolniczych ubezpieczeń społecznych jest także instytucją opracowującą prognozy z tego obszaru. Na mocy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do sporządzania co trzy lata długoterminowej prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego oraz corocznie - średnioterminowej prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do końca 2005 r. w Departamencie Statystyki sporządzone zostały dwie długoterminowe (do roku 2050) prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego oraz pięć średnioterminowych (pięcioletnich) prognoz wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prognozy, o których mowa powyżej, uzyskiwano w efekcie przeliczeń aktuarialnych modeli wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W latach 2000-2005 w Wydziale Aktuarialnym Departamentu Statystyki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stworzono pięć takich modeli. Pierwszy z nich, zbudowany w latach 2000-2001, obejmował horyzont czasowy do 2006 r., kolejne cztery modele obejmują okres do 2050 r. Ostatnim modelem, stworzonym w 2005 r., jest model FUS05. W kolejnych edycjach modeli FUS uwzględniano najnowsze dane oraz zmiany przepisów; udoskonalano również stosowane metody matematyczne oraz implementacyjne. Publikacja prezentuje wyniki prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z uwzględnieniem jego podziału na poszczególne fundusze: emerytalny, rentowy, wypadkowy i chorobowy; bez funduszy rezerwowych. Prezentowane wyniki obejmują okres od roku 2007 do 2011 i są efektem przeliczeń modelu FUS05. Najważniejsze informacje o modelu FUS05 Model FUS05 sporządzony został zgodnie z zasadami nauk aktuarialnych. Jest to model prognostyczny o charakterze długoterminowym w oparciu o dane historyczne i parametry wejściowe prognozuje do 2050 roku wpływy i wydatki czterech funduszy 3

wchodzących w skład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: funduszu emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. W modelu wykorzystywana jest Prognoza demograficzna na lata 2003-2030 sporządzona przez Główny Urząd Statystyczny. Starsze wersje modelu prognostycznego wpływów i wydatków FUS (model FUS03 oraz FUS02_50.v1) zasilane były Prognozą ludności Polski do 2050 roku autorstwa I.E. Kotowskiej i R. Serka. W tegorocznej edycji modelu, podobnie jak w ubiegłorocznej, pozostawiono możliwość wykorzystania tej ostatniej prognozy. Zastosowane w modelu metody obliczeniowe szacują osobno wydatki na poszczególne świadczenia wypłacane z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wpływy prognozowane są również w podziale na poszczególne fundusze uwzględniając przy tym różne liczby osób objętych ubezpieczeniami: emerytalno-rentowymi, wypadkowym oraz chorobowym. Metoda prognozowania wpływów uwzględnia między innymi: odpływ części składek do Funduszu Rezerwy Demograficznej, odpływ części składek do otwartych funduszy emerytalnych, ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz różnicowanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od zagrożeń zawodowych (dla grup działalności). Model wykonuje większość obliczeń w podziale na kohorty wiekowo-płciowe stosując klasyczne metody aktuarialne. Przy szacowaniu liczby emerytów i rencistów zastosowano model szkodowości wielorakiej (ang. multiple decrement model) uwzględniający różne możliwości utraty statusu pobierającego dane świadczenie. W modelu FUS05 w porównaniu do poprzedniej, ubiegłorocznej edycji modelu (FUS04) uwzględniono zmiany przepisów wprowadzone ustawami: - ustawą z dnia 16 grudnia 2004 r. o rekompensacie przysługującej w związku z odstąpieniem w roku 2002 od waloryzacji dodatku kombatanckiego (Dz. U. Nr 281 poz. 2779, 2004 r.) - ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 10 poz. 71, 2005 r.) - ustawą z dnia 15 kwietnia 2005 r. o rekompensacie przysługującej w związku z odstąpieniem w roku 2002 od waloryzacji świadczeń pieniężnych przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych oraz osobom 4

deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz. U. Nr 85 poz. 725, 2005 r.) - ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 169 poz. 1412, 2005 r.) - ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 150 poz. 1248, 2005 r.) - ustawą z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 167 poz. 1397, 2005 r.) - ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 169 poz. 1421, 2005 r.) Ponadto uwzględniono pełne dane statystyczne z 2004 r. Zakres prognozy Model po stronie wpływów uwzględnia wpływy składkowe (w tym przekazywane z budżetu państwa składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych i pobierających zasiłek macierzyński) oraz celową dotację budżetową na pokrycie świadczeń refundowanych z budżetu państwa. Po stronie wydatków uwzględnione zostały wszystkie świadczenia wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym również świadczenia zlecone do wypłaty Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych refundowane z budżetu państwa dotacją celową. W wydatkach, obok świadczeń, uwzględniono odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także koszty prewencji rentowej i wypadkowej. Założenia i parametry modelu Poniżej wypunktowano najważniejsze założenia modelowe: 1. dla każdego rodzaju świadczenia emerytalno-rentowego: jednostajne rozkłady prawdopodobieństwa utraty w ciągu roku statusu uprawnionego do tego świadczenia z powodu: dokonania zamiany, utraty uprawnień i śmierci, pod warunkiem, że dane zdarzenie nastąpi; 2. rozłączność zdarzeń, o których mowa w punkcie 2; 3. prawdopodobieństwo, że osoba w wieku stu lat przeżyje jeszcze rok wynosi zero; zatem 101 lat jest w modelu nieprzekraczalnym wiekiem; 5

4. dla każdego rodzaju świadczenia emerytalno-rentowego: jednostajny rozkład przejścia na to świadczenie w ciągu roku pod warunkiem, że przejście w danym roku nastąpi; 5. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych zasilany jest wyłącznie wpływami składkowymi i dotacją celową na świadczenia podlegające refundacji z budżetu państwa zlecone do wypłaty Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych; 6. dla potrzeb wyliczania wysokości nowoprzyznanej emerytury z tzw. nowego systemu zakłada się, że składka płacona jest raz w roku (jednorazowa składka roczna); 7. jednostajny rozkład urodzeń w ciągu roku. Wyniki uzyskane w efekcie przeliczenia modelu FUS05 zależą w sposób zasadniczy od parametrów scenariusza takich jak: stopa bezrobocia, wskaźnik wzrostu wynagrodzeń, wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, ściągalność składek i inne. Oprócz wymienionych powyżej, model zasilany jest przez szereg parametrów o charakterze technicznym, których przybliżenie Czytelnikowi nie jest możliwe bez uprzedniego poznania modelu od strony matematycznej. Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2007 2011 Zastrzeżenie Model prognostyczny opracowany został zgodnie z metodami matematyki aktuarialnej. Generowane przez niego wyniki bardzo silnie zależą od przyjętych założeń oraz od jakości dostępnych danych. Odchylenia przyszłych realizacji od prognozy będą konsekwencją przyjętych założeń oraz będą wynikały z istoty zjawisk losowych. Parametry Założenia makroekonomiczne na lata 2005-2008 przyjęto w oparciu o prognozę Ministerstwa Finansów. Szczegółowe informacje zawierają Tabele od 1.1 do 1.3. W wariancie nr 1 założono utrzymanie częstości przyznawania rent z tytułu niezdolności do pracy na poziomie zbliżonym do zaobserwowanego w latach 2003-2004 z silniejszą wagą położoną na dane z roku 2004. W wariancie nr 2 założono zwiększenie częstości przyznawania rent z tytułu niezdolności do pracy do średniego poziomu zaobserwowanego w latach 2001-2004. Wariant nr 3 zakłada zmniejszenie (w porównaniu z wariantem nr 1) częstości przyznawania rent z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto w 6

wariantach nr 2 i 3 odpowiednio zmniejszono lub zwiększono - w porównaniu z wariantem nr 1 - estymator prawdopodobieństwa utraty uprawnień do tych rent. W wariancie nr 2 przyjęto dodatkowo wzrost częstości przyznawania rent rodzinnych. W wariancie nr 1 założono utrzymanie częstości przyznawania emerytur górniczych na poziomie zbliżonym do zaobserwowanego w latach 2001-2004 z najsilniejszą wagą położoną na dane z roku 2004 i przy minimalnej wadze na rok 2001. W wariantach nr 2 i 3 odpowiednio zwiększono lub zmniejszono częstości przyznawania emerytur górniczych. We wszystkich wariantach wskaźnik waloryzacji świadczeń został zwiększony ponad skumulowany wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych o 5% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Liczba dni absencji chorobowej przypadających na jednego ubezpieczonego została w wariantach nr 2 i 3 skorygowana odpowiednio in plus lub in minus w stosunku do wartości w wariancie nr 1. Analogiczną korektę przyjęto dla świadczeń rehabilitacyjnych, jednorazowych odszkodowań wypadkowych oraz zasiłków wyrównawczych i opiekuńczych. W poniższych tabelach zestawiono najważniejsze parametry poszczególnych wariantów: założenia makroekonomiczne i ściągalność składek. 7

Tabela 1.1 Wybrane parametry - wariant nr 1 wersja prognozy demograficznej: Prognoza demograficzna na lata 2003-2030, GUS (scenariusz podstawowy) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1. stopa bezrobocia 17,9% 16,9% 14,9% 14,7% 14,3% 13,9% 13,5% 2. wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych 102,2% 101,5% 101,9% 102,5% 102,0% 102,0% 102,0% 3. wskaźnik realnego wzrostu wynagrodzeń 101,9% 102,0% 101,7% 102,1% 102,0% 102,0% 102,0% 4. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 98,4% 98,4% 98,4% 98,4% 98,4% 98,4% 98,4% Tabela 1.2 Wybrane parametry - wariant nr 2 wersja prognozy demograficznej: Prognoza demograficzna na lata 2003-2030, GUS (scenariusz podstawowy) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1. stopa bezrobocia 18,0% 17,8% 17,6% 17,4% 17,2% 17,0% 16,8% 2. wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych 102,2% 102,0% 102,4% 103,0% 102,5% 102,5% 102,5% 3. wskaźnik realnego wzrostu wynagrodzeń 101,9% 101,0% 100,7% 101,1% 101,0% 101,0% 101,0% 4. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 98,4% 97,4% 97,4% 97,4% 97,4% 97,4% 97,4% Tabela 1.3 Wybrane parametry - wariant nr 3 wersja prognozy demograficznej: Prognoza demograficzna na lata 2003-2030, GUS (scenariusz podstawowy) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1. stopa bezrobocia 17,9% 16,8% 14,8% 14,0% 13,5% 13,0% 12,5% 2. wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych 102,2% 101,0% 101,4% 102,0% 101,5% 101,5% 101,5% 3. wskaźnik realnego wzrostu wynagrodzeń 101,9% 103,0% 102,7% 103,1% 103,0% 103,0% 103,0% 4. ściągalność składek na ubezpieczenia społeczne 98,4% 99,0% 99,0% 99,0% 99,0% 99,0% 99,0% 8

Prognoza demograficzna W Tabeli 2 przedstawiono prognozę liczby osób w podziale na ekonomiczne grupy wieku: przedprodukcyjny (poniżej 18 lat), produkcyjny (mężczyźni od 18 do 64 lat, kobiety od 18 do 59 lat) i poprodukcyjny (mężczyźni powyżej 64 lat, kobiety powyżej 59 lat) są to wyniki Prognozy demograficznej na lata 2003-2030 sporządzonej przez Główny Urząd Statystyczny (scenariusz podstawowy). Tabela 3 ukazuje udziały grup ekonomicznych w całej populacji. Tabela 2. Populacja w podziale na ekonomiczne grupy wieku (w tysiącach); stan na koniec roku 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Populacja ogółem 38 084,7 38 044,0 38 000,0 37 952,1 37 899,2 37 847,2 z tego: -w wieku przedprodukcyjnym 7 604,7 7 389,3 7 179,3 6 981,6 6 810,9 6 665,8 -w wieku produkcyjnym 24 505,0 24 582,8 24 637,4 24 669,1 24 657,7 24 566,2 -w wieku poprodukcyjnym 5 975,0 6 071,9 6 183,3 6 301,4 6 430,6 6 615,1 źródło: Prognoza demograficzna na lata 2003-2030, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2004 Tabela 3. Udziały poszczególnych grup ekonomicznych w całej populacji; stan na koniec roku Populacja: 2006 2007 2008 2009 2010 2011 -w wieku przedprodukcyjnym 20,0% 19,4% 18,9% 18,4% 18,0% 17,6% -w wieku produkcyjnym 64,3% 64,6% 64,8% 65,0% 65,1% 64,9% -w wieku poprodukcyjnym 15,7% 16,0% 16,3% 16,6% 17,0% 17,5% Uwagi do wyników prognozy 1. Saldo roczne jest różnicą wpływów i wydatków w danym roku, jest to zatem wynik finansowy z wyłącznie rocznej działalności funduszu. 2. W wynikach prognozy po stronie wpływów do funduszy emerytalnego, wypadkowego i chorobowego uwzględniono wyłącznie wpływy składkowe. We wpływach do funduszu rentowego uwzględniono ponadto celową dotację budżetową na pokrycie świadczeń budżetowych. 9

3. We wpływach do funduszy emerytalnego i rentowego uwzględniono przekazywanie z budżetu państwa składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych i pobierające zasiłki macierzyńskie. 4. W wydatkach funduszu emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego obok wydatków na świadczenia uwzględniono odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 5. W wydatkach funduszu rentowego obok wydatków na świadczenia i odpisu uwzględniono koszty prewencji rentowej. 6. W wydatkach funduszu wypadkowego obok wydatków na świadczenia i odpisu uwzględniono koszty prewencji wypadkowej. 7. Wydolność systemu zdefiniowano jako iloraz wpływów i wydatków. 8. Przy obliczaniu wydolności systemu dla funduszu rentowego celowo nie uwzględniono wydatków na świadczenia podlegające refundacji z budżetu państwa oraz dotacji na te świadczenia, gdyż nie mają one charakteru ubezpieczeniowego. 9. Jako stopę dyskontową przyjęto stopę inflacji (vide wyniki w kwotach zdyskontowanych na 2004 rok). 10. Wydatki i wpływy do funduszu rentowego prezentowane jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia rentowe nie zawierają (odpowiednio) świadczeń podlegających refundacji z budżetu państwa i dotacji celowej na te świadczenia (z uwagi na nieskładkowy sposób finansowania). Wyniki Wyniki prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2007-2011 prezentowane są w trzech wariantach. Przedstawione wyniki obejmują: saldo roczne Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego (saldo roczne rozumiane jako różnica wpływów i wydatków, czyli wynik finansowy z wyłącznie rocznej działalności funduszu), wpływy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz do każdego z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego, wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz każdego z funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego, 10

wydolność systemu rozumianą jako iloraz wpływów i wydatków. Saldo roczne, wpływy i wydatki prezentowane są nominalnie w złotych oraz w kwotach zdyskontowanych 1 na 2004 r., a funduszy wchodzących w skład Funduszu Ubezpieczeń Społecznych także jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. 1 Jako stopę dyskontową przyjęto założoną uprzednio stopę inflacji. 11

Tabela 4.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne [mln zł] -36 021-33 429-35 010-32 310-27 847 Wpływy [mln zł] 87 172 92 111 97 775 102 632 107 606 Wydatki [mln zł] 123 194 125 540 132 784 134 942 135 453 Wydolność 70% 73% 73% 75% 79% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -36 849-36 980-38 692-37 569-35 276 Wpływy [mln zł] 37 720 39 669 42 558 44 567 46 618 Wydatki [mln zł] 74 569 76 649 81 250 82 136 81 894 Wydolność 51% 52% 52% 54% 57% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -255 2 108 2 099 3 355 5 138 Wpływy [mln zł] 38 186 40 419 42 501 44 614 46 777 Wydatki [mln zł] 38 441 38 311 40 403 41 259 41 639 Wydolność 99% 106% 106% 109% 113% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 99 392 459 695 1 016 Wpływy [mln zł] 4 619 4 919 5 202 5 503 5 814 Wydatki [mln zł] 4 520 4 527 4 743 4 809 4 797 Wydolność 102% 109% 110% 114% 121% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] 985 1 051 1 124 1 209 1 274 Wpływy [mln zł] 6 648 7 104 7 513 7 948 8 397 Wydatki [mln zł] 5 663 6 053 6 389 6 739 7 123 Wydolność 117% 117% 118% 118% 118% 12

Tabela 4.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne [mln zł] -41 802-41 225-45 494-44 306-46 357 Wpływy [mln zł] 82 947 86 363 91 084 94 880 98 819 Wydatki [mln zł] 124 749 127 588 136 578 139 186 145 176 Wydolność 66% 67% 66% 67% 67% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -39 773-41 022-44 335-43 956-45 724 Wpływy [mln zł] 35 850 37 123 39 554 41 094 42 652 Wydatki [mln zł] 75 622 78 145 83 889 85 050 88 376 Wydolność 47% 48% 47% 48% 48% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -2 410-833 -1 801-1 207-1 611 Wpływy [mln zł] 36 494 38 091 39 820 41 492 43 274 Wydatki [mln zł] 38 904 38 924 41 620 42 699 44 885 Wydolność 93% 98% 95% 97% 96% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] -200 10-25 139 226 Wpływy [mln zł] 4 346 4 560 4 790 5 029 5 273 Wydatki [mln zł] 4 546 4 550 4 814 4 890 5 047 Wydolność 96% 100% 99% 103% 104% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] 580 620 666 719 751 Wpływy [mln zł] 6 257 6 589 6 921 7 266 7 620 Wydatki [mln zł] 5 677 5 969 6 254 6 547 6 869 Wydolność 110% 110% 111% 111% 111% 13

Tabela 4.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne [mln zł] -33 003-29 074-28 128-24 255-18 918 Wpływy [mln zł] 89 023 94 890 101 547 107 256 113 147 Wydatki [mln zł] 122 027 123 964 129 676 131 511 132 064 Wydolność 72% 76% 78% 81% 85% Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -35 315-34 684-34 896-33 198-30 555 Wpływy [mln zł] 38 519 40 882 44 240 46 626 49 075 Wydatki [mln zł] 73 834 75 566 79 136 79 823 79 630 Wydolność 52% 54% 56% 58% 62% Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] 728 3 571 4 453 6 214 8 433 Wpływy [mln zł] 38 890 41 504 43 969 46 431 48 979 Wydatki [mln zł] 38 162 37 933 39 516 40 217 40 547 Wydolność 102% 110% 112% 117% 122% Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 283 634 806 1 103 1 481 Wpływy [mln zł] 4 762 5 117 5 458 5 811 6 176 Wydatki [mln zł] 4 479 4 483 4 653 4 708 4 695 Wydolność 106% 114% 117% 123% 132% Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] 1 300 1 405 1 509 1 626 1 724 Wpływy [mln zł] 6 852 7 387 7 880 8 389 8 916 Wydatki [mln zł] 5 551 5 982 6 371 6 762 7 192 Wydolność 123% 123% 124% 124% 124% 14

Tabela 5.1 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2004. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne [mln zł] -34 077-30 854-31 679-28 663-24 220 Wpływy [mln zł] 82 468 85 015 88 473 91 047 93 588 Wydatki [mln zł] 116 546 115 869 120 152 119 711 117 808 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -34 861-34 132-35 011-33 328-30 681 Wpływy [mln zł] 35 685 36 613 38 509 39 536 40 545 Wydatki [mln zł] 70 545 70 745 73 520 72 865 71 226 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -242 1 946 1 899 2 976 4 469 Wpływy [mln zł] 36 125 37 305 38 458 39 578 40 684 Wydatki [mln zł] 36 367 35 359 36 559 36 602 36 215 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 93 362 416 616 884 Wpływy [mln zł] 4 369 4 540 4 707 4 882 5 056 Wydatki [mln zł] 4 276 4 178 4 291 4 266 4 172 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] 932 970 1 017 1 073 1 108 Wpływy [mln zł] 6 289 6 557 6 799 7 051 7 303 Wydatki [mln zł] 5 357 5 587 5 781 5 978 6 195 15

Tabela 5.2 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2004. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne [mln zł] -39 161-37 495-40 369-38 355-39 152 Wpływy [mln zł] 77 705 78 548 80 822 82 137 83 461 Wydatki [mln zł] 116 865 116 044 121 191 120 493 122 613 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -37 259-37 310-39 340-38 052-38 617 Wpływy [mln zł] 33 584 33 764 35 097 35 574 36 023 Wydatki [mln zł] 70 843 71 075 74 438 73 627 74 641 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] -2 258-758 -1 598-1 045-1 360 Wpływy [mln zł] 34 188 34 644 35 333 35 919 36 548 Wydatki [mln zł] 36 445 35 402 36 931 36 964 37 909 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] -188 9-22 120 191 Wpływy [mln zł] 4 071 4 147 4 250 4 353 4 453 Wydatki [mln zł] 4 259 4 138 4 272 4 233 4 262 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] 544 564 591 622 634 Wpływy [mln zł] 5 862 5 992 6 141 6 291 6 435 Wydatki [mln zł] 5 318 5 429 5 550 5 668 5 801 16

Tabela 5.3 Prognoza wpływów, wydatków i salda rocznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwotach zdyskontowanych na rok 2004. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne [mln zł] -31 532-27 233-25 958-22 052-16 946 Wpływy [mln zł] 85 054 88 882 93 711 97 517 101 352 Wydatki [mln zł] 116 585 116 114 119 669 119 569 118 298 Fundusz emerytalny Saldo roczne [mln zł] -33 740-32 488-32 203-30 183-27 370 Wpływy [mln zł] 36 801 38 293 40 826 42 392 43 959 Wydatki [mln zł] 70 541 70 781 73 029 72 575 71 330 Fundusz rentowy Saldo roczne [mln zł] 695 3 345 4 109 5 650 7 554 Wpływy [mln zł] 37 156 38 876 40 576 42 215 43 874 Wydatki [mln zł] 36 461 35 531 36 467 36 565 36 320 Fundusz wypadkowy Saldo roczne [mln zł] 271 594 744 1 003 1 326 Wpływy [mln zł] 4 550 4 793 5 037 5 283 5 532 Wydatki [mln zł] 4 279 4 199 4 294 4 280 4 206 Fundusz chorobowy Saldo roczne [mln zł] 1 242 1 316 1 393 1 479 1 545 Wpływy [mln zł] 6 546 6 920 7 272 7 627 7 987 Wydatki [mln zł] 5 304 5 604 5 879 6 148 6 442 17

Tabela 6.1 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 1. Fundusz emerytalny 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne -13,55% -12,73% -12,60% -11,57% -10,29% Wpływy 13,87% 13,66% 13,86% 13,73% 13,60% Wydatki 27,42% 26,38% 26,46% 25,30% 23,89% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,09% 0,73% 0,68% 1,03% 1,50% Wpływy*) 12,79% 12,79% 12,79% 12,79% 12,79% Wydatki**) 12,89% 12,07% 12,11% 11,76% 11,29% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,04% 0,13% 0,15% 0,21% 0,29% Wpływy 1,65% 1,64% 1,64% 1,64% 1,64% Wydatki 1,61% 1,51% 1,50% 1,43% 1,36% Fundusz chorobowy Saldo roczne 0,36% 0,36% 0,36% 0,37% 0,37% Wpływy 2,41% 2,41% 2,41% 2,41% 2,41% Wydatki 2,05% 2,05% 2,05% 2,04% 2,05% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 18

Tabela 6.2 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 2. Fundusz emerytalny 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne -15,22% -14,92% -15,36% -14,51% -14,40% Wpływy 13,72% 13,50% 13,70% 13,57% 13,43% Wydatki 28,95% 28,42% 29,06% 28,08% 27,83% Fundusz rentowy Saldo roczne -0,92% -0,30% -0,62% -0,40% -0,51% Wpływy*) 12,66% 12,66% 12,66% 12,66% 12,66% Wydatki**) 13,59% 12,97% 13,29% 13,06% 13,17% Fundusz wypadkowy Saldo roczne -0,08% 0,00% -0,01% 0,04% 0,07% Wpływy 1,63% 1,63% 1,63% 1,63% 1,63% Wydatki 1,71% 1,62% 1,63% 1,58% 1,56% Fundusz chorobowy Saldo roczne 0,22% 0,22% 0,23% 0,24% 0,24% Wpływy 2,39% 2,39% 2,39% 2,39% 2,39% Wydatki 2,16% 2,16% 2,16% 2,15% 2,15% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 19

Tabela 6.3 Prognoza wpływów, wydatków i sald rocznych funduszy: emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego. Wyniki wyrażone jako procent sumy rocznych podstaw wymiaru składek na odpowiednie ubezpieczenie. Zestawienie wyników dla wariantu nr 3. Fundusz emerytalny 2007 2008 2009 2010 2011 Saldo roczne -12,80% -11,67% -11,01% -9,84% -8,53% Wpływy 13,96% 13,75% 13,96% 13,82% 13,70% Wydatki 26,77% 25,42% 24,96% 23,67% 22,22% Fundusz rentowy Saldo roczne 0,26% 1,20% 1,40% 1,84% 2,35% Wpływy*) 12,87% 12,87% 12,87% 12,87% 12,87% Wydatki**) 12,61% 11,67% 11,47% 11,03% 10,52% Fundusz wypadkowy Saldo roczne 0,10% 0,20% 0,24% 0,31% 0,40% Wpływy 1,66% 1,65% 1,65% 1,65% 1,65% Wydatki 1,56% 1,45% 1,41% 1,34% 1,26% Fundusz chorobowy Saldo roczne 0,46% 0,46% 0,46% 0,47% 0,47% Wpływy 2,43% 2,43% 2,43% 2,43% 2,43% Wydatki 1,97% 1,96% 1,96% 1,96% 1,96% *) bez dotacji na świadczenia refundowane z budżetu państwa **) bez świadczeń refundowanych z budżetu państwa 20

Analiza wrażliwości Przeprowadzona analiza wrażliwości wykazała silne zróżnicowanie wpływu, jaki na wyniki modelu wywierają zmiany poszczególnych parametrów. Obok parametrów, których nawet bardzo małe odchylenia powodują istotne zmiany wyników (na przykład wskaźnik realnego wzrostu wynagrodzeń), istnieją parametry o marginalnym wpływie na ostateczny wynik generowanej prognozy. Na podstawie zamieszczonych poniżej tabel A.1 i A.2 można prześledzić fluktuacje wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zależności od zmian wartości najważniejszych parametrów o charakterze gospodarczoekonomicznym. Liczby umieszczone w tabelach należy rozumieć jako procentowe odchylenia zdyskontowanych na 2004 r. wpływów i wydatków od odpowiednich wartości uzyskanych dla wariantu nr 1. Zdecydowano się na wartości zdyskontowane a nie nominalne, aby zapewnić porównywalność z wariantami, gdzie analizie podlegał wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Tabela A.1 Analiza wrażliwości - wpływy zmiana względem wariantu nr 1 2007 2008 2009 2010 2011 stopa inflacji większa o 1 pp stopa inflacji mniejsza o 1 pp stopa bezrobocia większa o 1 pp stopa bezrobocia mniejsza o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń większy o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń mniejszy o 1 pp ściągalność składek większa o 1 pp ściągalność składek mniejsza o 1 pp -0,07% 0,03% -0,10% -0,01% -0,01% 0,08% 0,10% 0,05% 0,06% 0,07% -0,88% -0,89% -0,89% -0,90% -0,90% 0,88% 0,89% 0,89% 0,90% 0,90% 2,85% 3,83% 4,83% 5,84% 6,87% -2,80% -3,72% -4,65% -5,56% -6,48% 0,98% 0,99% 0,98% 0,98% 0,98% -0,98% -0,99% -0,98% -0,98% -0,98% 21

Tabela A.2 Analiza wrażliwości - wydatki zmiana względem wariantu nr 1 2007 2008 2009 2010 2011 stopa inflacji większa o 1 pp stopa inflacji mniejsza o 1 pp stopa bezrobocia większa o 1 pp stopa bezrobocia mniejsza o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń większy o 1 pp realny wzrost wynagrodzeń mniejszy o 1 pp ściągalność składek większa o 1 pp ściągalność składek mniejsza o 1 pp -1,81% 1,58% -3,21% -0,02% 0,04% 1,87% 2,75% 1,33% 1,79% 2,67% -0,05% -0,05% -0,06% -0,06% -0,07% 0,05% 0,05% 0,06% 0,06% 0,07% 0,29% 0,44% 0,70% 0,90% 1,14% -0,29% -0,43% -0,68% -0,87% -1,09% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Akceptowała: Hanna Zalewska, Dyrektor Departamentu Statystyki Opracowanie modelu prognostycznego FUS05: Tomasz Mazur, Aktuariusz Zakładu Paweł Nasiński, Główny Specjalista w Wydziale Aktuarialnym 22