Stanin, 27 lutego 2014 r.

Wyniki badania jakości współpracy pomiędzy administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi w gminie Stanin w oparciu o Lokalny Indeks Jakości Współpracy Stanin, 27 lutego 2014 r. Opracowany przez Zespół Roboczy Strona 1

1. Wstęp. Celem przygotowania niniejszego opracowania jest pomoc przedstawicielom organizacji pozarządowych i administracji samorządowej gminy Stanin w dokonaniu wspólnej oceny wzajemnych relacji i jakości współpracy. Zaproponowane rozwiązania mają tę współpracę wzmocnić, co w konsekwencji doprowadzi do poprawy jakości życia mieszkańców. Obecne badanie jest realizowane w ramach projektu Razem jesteśmy najsilniejsi wdrażanie modelu współpracy w 6 gminach powiatu łukowskiego. Zostało przeprowadzone w okresie styczeń luty 2014 roku. Gmina Stanin oraz funkcjonujące na jej terenie organizacje pozarządowe będą wdrażać rozwiązania zawarte w Modelu współpracy pomiędzy administracją pozarządową i organizacjami pozarządowymi. Badanie jakości współpracy pomiędzy tymi dwoma sektorami jest punktem wyjścia do dalszych działań. Badanie będzie prowadzone corocznie, aby tę współpracę monitorować i przygotowywać kolejne rozwiązania w zakresie tworzenia i realizacji polityk publicznych oraz budowania płaszczyzny wsparcia dla rozwoju inicjatyw obywatelskich. 2. Stworzenie grupy roboczej ds. badania jakości współpracy: 16 grudnia 2013 roku powołano grupę roboczą w składzie: Lp. Nazwisko i imię Funkcja w GSRPS i Zespole Roboczym Reprezentujący podmiot 1 Ewa Niebrzegowska Koordynator opracowania GSRPS i Zespołu Roboczego Zastępca Wójta Gminy Stanin 2 Anna Ostrysz Zastępca Koordynatora Zespołu Roboczego Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Staninie 3 Janusz Sobiech Członek Zespołu Roboczego Dyrektor Zespołu Szkół w Staninie 4 Jadwiga Grudzień Członek Zespołu Roboczego Stowarzyszenie Partnerstwo Na Rzecz Rozwoju Gminy Stanin Bona Fide, członek NGO 5 Piotr Goławski Członek Zespołu Roboczego Urząd Gminy w Staninie 6 Bożena Stępniewska - Szewczak Członek Zespołu Roboczego Stowarzyszenie Partnerstwo Na Rzecz Rozwoju Gminy Stanin 7 Radosław Wiąckiewicz Członek Zespołu Roboczego Bona Fide, Wiceprezes Ochotnicza Straż Pożarna w Sarnowie, Członek NGO 8 Krzysztof Mućka Członek Zespołu Roboczego Klub GLKS w Staninie, Prezes 9 Mariusz Ciołek Członek Zespołu Roboczego Klub ULKS Bizon w Jeleńcu Członek 10 Hanna Jamborska Członek Zespołu Roboczego Klub ULKS "Bizon" w Jeleńcu Członek Grupa robocza złożona z przedstawicieli różnych instytucji i organizacji gwarantuje reprezentatywność opinii społeczności lokalnej. Jej celem jest inicjowanie różnych działań zmierzających do poprawy jakości współpracy pomiędzy JST i NGO. Strona 2

3. Opracowanie na temat relacji sektorowej Na terenie gminy działają 24 organizacje pozarządowe: Stowarzyszenie Partnerstwo na rzecz rozwoju Gminy Stanin BONA FIDE, Stowarzyszenie Kobiet Wiejskich Nasza Przyszłość w Zastawiu, Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych Promesa w Kopinie, Stowarzyszenie Integracja Pokoleń w Tuchowiczu, Stowarzyszenie na rzecz zrównoważonego rozwoju Gminy Stanin Wektor, Uczniowski Ludowy Klub Sportowy BIZON w Jeleńcu, Gimnazjalny Ludowy Klub Sportowy w Staninie, Uczniowski Ludowy klub Sportowy w Staninie, Klub Sportowy START Gózd, Klub Sportowy Bad Boys w Zastawiu, Uczniowski Ludowy Klub Sportowy w Zagoździu. 13 Ochotniczych Straży Pożarnych w Goździe, Józefowie, Staninie, Tuchowiczu, Zastawiu, Celinach Włościańskich, Kopinie, Kierzkowie, we Wnętrznem, Sarnowie, Jeleńcu, Jonniku, Kosutach. OSP Gózd, Tuchowicz, Stanin, Celiny Włościańskie, Wnętrzne wyposażone są w samochody gaśnicze. W ostatnich latach zaobserwowany został bardzo intensywny rozwój gminy. Systematycznie wzrastający budżet gminy wspomagany przez środki pozabudżetowe, a w ostatnich latach fundusze Unijne pozwoliły na rozwinięcie i poprawę infrastruktury gminnej między innymi: Budowa boiska wielofunkcyjnego o nawierzchni poliuretanowej oraz boiska do piłki nożnej o nawierzchni sztucznej w Kosutach Moje Boisko Orlik 2012, Budowa boiska wielofunkcyjnego o nawierzchni trawiastej w Zastawiu, Budowa boiska wielofunkcyjnego o nawierzchni poliuretanowej przy Zespole Szkół w Staninie, Budowa boiska wielofunkcyjnego o nawierzchni poliuretanowej przy Szkole Podstawowej w Sarnowie, Zagospodarowanie przestrzeni publicznej przy Centrum Społeczno Kulturalnym w Tuchowiczu, Budowa zatok parkingowych w Staninie (45 miejsc w tym 2 dla osób niepełnosprawnych), Budowa małej infrastruktury turystycznej w miejscowości Kosuty przy ORLIKU. Rozbudowa i modernizacja świetlic wiejskich Kierzkowie, Kopinie, Niedźwiadce, Nowej Wróblinie. Zagoździu. Zakup samochodu bojowego, ratowniczo gaśniczego dla OSP w Goździe, Przebudowa, modernizacja i zmiana sposobu użytkowania budynku po byłym kinie na potrzeby Centrum Społeczno Kulturalnego realizującego zadania świetlicy wiejskiej. Rozbudowa budynku OSP w Tuchowiczu i powstanie w nim Centrum Społeczno Kulturalnego realizującego zadania świetlicy wiejskiej. Utworzenie Punktów Przedszkolnych z pozyskanych środków UE w Sarnowie, Zastawiu i Zagoździu. Budowa Placów zabaw przy Zespole Szkół w Zagoździu, przy Szkole Podstawowej w Sarnowie i Zastawiu. Budowa obiektu szkolnego Zespołu Szkół w Tuchowiczu, Budowa sali gimnastycznej i zaplecza sanitarnego przy Zespole Szkół w Jeleńcu, Remont i termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej i sali gimnastycznej w Staninie, Informatyzacja Urzędu Gminy w Staninie. Strona 3

Współpraca finansowa W 2013 roku ogłoszono 1 konkurs na kwotę 70 200,00 zł kwoty przekazane ogólnie organizacjom przez Gminę Stanin (na podstawie sprawozdawczości finansowej) wyniosły 70 106,26 zł, zawarto 5 rocznych umów z organizacjami pozarządowymi na realizację zadań. Nie było umów wieloletnich na realizację zadań publicznych Z ogólnej puli środków przekazanych NGO na realizację zadań publicznych 91,5% jest przeznaczonych na działania związane z upowszechnianiem kultury fizycznej i sportu. Podmiotami, które otrzymały dotację na realizację zadań publicznych w 2013 r to 4 organizacje pozarządowe: 1. GLKS Stanin 2. ULKS BIZON w Jeleńcu, 3. Klub Sportowy START Gózd, 4. ULKS w Zagoździu W 2013 r. Wójt Gminy Stanin podpisał 5 umów z organizacjami pozarządowymi na łączną kwotę 70 200,00 zł, rozliczono 70 106,26 zł, zwrócono jako niewykorzystaną część dotacji w kwocie 93,74 zł na konto Urzędu Gminy Stanin. Rodzaj zadania Nazwa organizacji Otrzymana dotacja Wykorzystana dotacja Upowszechnienie kultury fizycznej i sportu w środowisku szkolnym i wiejskim w zakresie gier zespołowych, tenisa stołowego oraz lekkoatletyki Wspieranie przedsięwzięć artystycznych i upowszechnianie kultury, ochrony dóbr kultury i tradycji Gimnazjalny Ludowy Klub Sportowy w Staninie, Stanin 149, 21-422 Stanin Uczniowski Ludowy Klub Sportowy BIZON w Jeleńcu, 21-422 Stanin Uczniowski Ludowy Klub Sportowy w Zagoździu, 21 440 Jedlanka Klub Sportowy START Gózd, Lipniak 5A/5, 21-421 Tuchowicz Uczniowski Ludowy Klub Sportowy BIZON w Jeleńcu, 21-422 Stanin, na działalność Zespołu Mroczkowiacy w Jeleńcu 15 000,00 zł, 14 981,92 zł 32 800,00 zł 32 736,25 zł 1 400,00 zł 1 399,99 zł 15 000,00 zł 15 000,00 zł 6 000,00 zł 5 988,10 zł Strona 4

Zestawienie innych form wspierających współpracę pomiędzy JST i NGO w roku 2013: Gmina Stanin użyczyła nieruchomości w postaci budynków gminnych: dla OSP w Goździe, dla OSP w Jeleńcu, dla OSP w Sarnowie, dla OSP w Kierzkowie, dla OSP w Jonniku, oraz użyczyła lokalu w budynkach świetlic wiejskich: dla OSP w Staninie, dla OSP w Tuchowiczu, dla OSP w Zastawiu. Gmina Stanin ponosi koszty bieżące utrzymania (energii elektrycznej oraz pozostałych mediów) w wyżej wymienionych budynkach i lokalach. Gmina posiada uchwałę Nr XXXV/193/2013 Rady Gminy Stanin z dnia 19 listopada 2013 r. dotyczącą: Programu współpracy Gminy Stanin z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami mogącymi realizować zadania pożytku publicznego na 2014 rok oraz trybu powołania i zasady działania komisji konkursowych. Projekt uchwały został poddany konsultacji w dniu 31 października 2013 r. zgodnie z uchwałą Nr XII/64/2011 Rady Gminy Stanin z dnia 23 września 2011 r. w sprawie wprowadzenie procedury przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Stanin. Projekt uchwały zamieszczono na stronie internetowej www.stanin.pl, www.ugstanin.bip.lubelskie.pl oraz w siedzibie na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy w Staninie, Stanin 62. W wyznaczonym terminie 3 Kluby Sportowe pozytywnie zaopiniowały projekt uchwały. 4. Analiza ankiet wypełnionych przez członków NGO W badaniu stanu współpracy pomiędzy JST i NGO wzięło udział 12 organizacji pozarządowych, czyli 50% zarejestrowanych na terenie gminy. Organizacje najwyżej oceniają zakres współpracy z JST (3,9). Równie wysoką ocenę otrzymało podejście do współpracy ze strony JST jak i uwarunkowania współpracy. Nieco niżej oceniane jest podejście do współpracy ze strony NGO oraz efekty współpracy międzysektorowej. Jako największe zalety współpracy organizacje wskazują: przychylność i zrozumienie deklarowaną chęć pomocy kompetencje pracowników aktywność w komunikacji ze strony pracowników JST pomoc w pozyskiwaniu sprzętu ppoż, dobry kontakt międzyludzki, chęć pracowników do współpracy. Największe wady i bariery we współpracy to zdaniem członków NGO: brak środków na wsparcie inicjatyw NGO, biurokracja, przepisy, optowaniu przy wsparciu, a nie powierzeniu zadań publicznych, Strona 5

brak wspólnych ustaleń, procedury tworzone dla procedur. Najwięcej organizacji (83% badanych) współpracuje z samorządem przy tworzeniu prawa i programów oraz korzysta ze wsparcia samorządu, natomiast tylko 50% respondentów deklaruje współpracę w realizacji zadań publicznych. Oceniając intensywność współpracy z samorządem 3 NGO wskazały, że jest ona bardzo wysoka, 2, że duża, 5 określiło ją na poziomie średnim oraz 2 na małym. Stąd ocena intensywności współpracy została oceniona na poziomie 3,5 w skali 0-5. Oceniając podejście przedstawicieli NGO do współpracy najwyżej oceniono wolę współpracy (4,17) oraz partnerskie podejście (4,00) pracowników do członków NGO. Zdecydowanie gorzej (3,75) oceniono przejrzystość procedur. Organizacje oceniając administrację publiczną najwyżej oceniły postawę pracowników względem NGO (3,97). Równie wysoko zostały ocenione działania JST na rzecz aktywizacji mieszkańców. 8 NGO oceniło ją na poziomie bardzo dobrym i dobrym, 3 na poziomie neutralnym i jedna na złym. Oceniając działania samorządu w wybranych obszarach Modelu Współpracy, organizacje zauważają niefinansowe formy wsparcia przez samorząd (3,83), oraz wspólne diagnozowanie lokalnych problemów i włączanie NGOs w procesy decyzyjne (3,67). Równie wysoko oceniane jest informowanie o działaniach JST. Najgorzej w ocenie organizacji wypada finansowanie działań NGO i pomoc organizacjom w pozyskiwaniu środków pozafinansowych (3,42). Jednak różnice w tych ocenach są niewielkie i samorząd lokalny w tej ocenie wypada pozytywnie. Dość krytycznie oceniły się same organizacje. Najniżej członkowie NGO oceniają poziom aktywności społecznej mieszkańców (3,58). 5 respondentów oceniło ją neutralnie, 4 dobrze, 2 bardzo dobrze i 1 źle. zdecydowanie wyżej oceniana jest wola współpracy przedstawicieli NGO z pracownikami JST. organizacje dały sobie najwyższą ocenę za wolę współpracy z partnerami i przejrzystość w działaniu (3,92). Nieco gorzej oceniły swoją przejrzystość w działaniu. Ocena sposobu działania organizacji jest dość dobra, na poziomie 3,63. Organizacje najbardziej aktywnie pracują w zakresie diagnozowania lokalnych problemów i potrzeb, korzystanie z dostępnych form wsparcia oraz integracji Trzeciego Sektora, nieco gorzej same organizacje oceniają swoje kompetencje w zakresie pozyskiwania środków pozabudżetowych. Organizacje zapytane o wpływ regulacji zewnętrznych na jakość współpracy na poziomie dobrym oceniły obecne regulacje prawne. Większość organizacji nie widzi powiązania pomiędzy jakością współpracy JST i NGO a jakością i dostępnością usług dla mieszkańców. Jednak 5 z uczestniczących w badaniu ocenia dobrze i bardzo dobrze to przełożenie. Bardziej widoczne jest powiązanie jakości współpracy pomiędzy JST i NGO na rozwój samej organizacji. Tu 7 NGO widzi taki rezultat współpracy. Jako rekomendacje do polepszenia jakości współpracy przedstawiciele NGO proponują: zwiększenie środków na finansowanie działań organizacji, Lepsza współpraca z osobami mającymi kwalifikacje do pracy w organizacjach pozarządowych, Władze samorządowe powinny zacząć służyć społeczeństwu a nie rządzić. Bardziej patrzeć na potrzeby wszystkich mieszkańców a nie wybranych. Wsłuchiwać się w głosy wszystkich, Stworzyć regulamin wynajmu lub użyczenia świetlic i innych budynków, sprzętu na rzecz NGO, Strona 6

Tworzenie polityk publicznych Płaszczyz na współpra Ocena cy Organizowanie spotkań integrujących społeczność lokalną z członkami organizacji, Rozróżnienie zadań w konkursach przy jednoczesnym połączeniu wspólnych celów różnych organizacji przy współpracy. Podsumowując, należy stwierdzić, że organizacje dość rzetelnie oceniły jakość współpracy z gminą Stanin. Najważniejszą jej silną stroną jest pozytywne nastawienie zarówno pracowników administracji publicznej jak i członków NGO do współpracy. Największa bariera współpracy to brak środków finansowych na zaspokojenie wszystkich oczekiwań NGO oraz procedury. Obydwie strony chcą ze sobą współpracować i budować pozytywne relacje pomiędzy sobą. 5. Mocne i słabe strony współpracy oraz rekomendacje do dalszych działań. Podsumowując jakość współpracy pomiędzy administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi na terenie gminy Stanin stwierdzić należy: Opis ułatwiający ustalenie oceny Mocne strony Słabe strony 5/15 Samorząd dysponuje aktualną bazą teleadresową NGO, Na stronie internetowej istnieje miejsce dla NGO, Większość organizacji aktywnie uczestniczy w konsultacjach planów, strategii, programów opisujących miejscowe polityki publiczne, Większość planów, strategii i programów jest konsultowana z NGO Istnieje roczny program współpracy, w którym ujęte są zasady współpracy przy realizacji polityk publicznych. Samorząd dysponuje ograniczonymi wskaźnikami diagnozy społeczności (np. danymi nt. bezrobocia, warunków mieszkaniowych, aktywności obywatelskiej) tylko ze spisów, Nie istnieje wspólny zespół ds. diagnozowania problemów lokalnych, Samorząd nie organizuje wspólnych, regularnych spotkań, w czasie których ustala się najważniejsze kierunki polityki lokalnej, w tym kwestie finansowe, Nie ma jawnego, spisanego sposobu tworzenia strategii i programów, Zbyt mało dokumentów opisujących lokalne polityki podlega konsultacjom dwojakiego rodzaju, Organizacje nie współpracują z samorządem przy tworzeniu polityk publicznych Organizacje nie uczestniczą w ewaluacji planów, strategii i programów ani ich nie monitorują wspólnie z samorządem Samorząd nie upublicznia wyników ewaluacji. Rekomendowane działania W płaszczyźnie I zarówno przedstawiciele JST jak i NGO widzą najwięcej do zrobienia. Wspólne diagnozowanie lokalnych problemów i potrzeb, wspólne tworzenie i realizacja polityk publicznych będzie wzmacniała współpracę i zapewni podniesienie jakości świadczonych usług publicznych dla mieszkańców. Jest duża wola współpracy ze strony obydwu sektorów. Należy w 2014 wzmocnić dotychczasowe obszary wykazane w Mocnych stronach współpracy poprzez wprowadzenie nowych form konsultacji społecznych w różnych obszarach polityk publicznych. Należy stworzyć przyjazne procedury włączania organizacji pozarządowych do diagnozowania Strona 7

Realizacja zadań publicznych lokalnych problemów i potrzeb zarówno w obszarze tworzenia polityk publicznych jak i stałej działalności organizacji, które również widzą tu pole do naprawy. Pozytywnym elementem będzie stworzenie międzysektorowego zespołu ds. diagnozowania lokalnych potrzeb i problemów, co przy wykorzystaniu pozytywnego nastawienia do współpracy przyniesie wymierny efekt w podnoszeniu kompetencji przedstawicieli obydwu sektorów. Włączenie członków NGO do współtworzenia polityk publicznych zaowocuje poprawą konsultacji dokumentów strategicznych, realizacją polityk publicznych oraz ich oceną i ewaluacją. Wszystkie dokumenty będą tworzone z mieszkańcami i dla mieszkańców. Zaangażowanie organizacji pozarządowych w realizację płaszczyzny I spowoduje lepszą współpracę w pozostałych płaszczyznach. 4/10 Istnieją jawne procedury organizacji konkursów Samorząd umożliwia organizacjom korzystanie z majątku komunalnego Samorząd udziela organizacjom wsparcia merytorycznego Organizacje realizując zadania publiczne promują ich rezultaty Samorząd nie powierza organizacjom realizacji zadań publicznych, jest tylko wspieranie realizacji zadań, Nie ma wieloletnich umów na realizację zadań publicznych Program współpracy nie przewiduje innych, poza konkursowymi form zlecania realizacji zadań, Nie ma współpracy przy realizacji zadań publicznych w ramach zespołów problemowych itd. Nie ma procedury zawierania partnerstw przy realizacji zadań publicznych Nie ma stworzonych procedur inicjatywy lokalnej. Rekomendowane działania Realizacja zadań publicznych będzie skuteczniejsza po wprowadzeniu wspólnego tworzenia polityk publicznych, czyli realizację rekomendacji z płaszczyzny I. Należy wzmocnić mocne strony w zakresie wspólnego wypracowania procedur korzystania z mienia komunalnego, ale zdaniem uczestników spotkań, nie mogą one być zbyt rygorystyczne, ponieważ mogą bardziej zaszkodzić, niż pomóc współpracy. W zakresie współpracy finansowej należy przeanalizować możliwości zlecania NGO realizacji zadań publicznych w trybach innych niż konkursowy. Przy tworzeniu Programu Współpracy należy przeanalizować możliwość powoływania rad, zespołów doradczych, problemowych, związanych z realizacją zadań publicznych. Dobrym rozwiązaniem jest tworzenie wieloletniego Programu Współpracy oraz zawierania wieloletnich umów na realizację zadań publicznych. Gwarantuje to przewidywalność działań, lepsze planowanie i podejmowanie strategicznych, długofalowych działań. takie rozwiązanie nie tylko będzie wzmacniać działalność NGO, ale będzie lepiej i zaspakajać oczekiwania mieszkańców. Przy wprowadzeniu innych niż konkursowe sposobów finansowania zadań publicznych, można rozważyć utworzenie regulaminu Inicjatywy Lokalnej. Strona 8

Rozwijanie infrastruktury współpracy 4/9 W samorządzie jest osoba odpowiedzialna za współpracę z organizacjami pozarządowymi, Samorząd i organizacje wspólnie promują swoje działania w ramach lokalnych wydarzeń Samorząd wspiera rozwój wolontariatu i inicjatyw obywatelskich Istnieje lokalny związek organizacji w postaci zarządu Miejsko Gminnego OSP W programie współpracy nie ma wsparcia dla NGO w postaci szkoleń, doradztwa, animacji, choć działania są częściowo realizowane, Nie ma rozwiązań w postaci udzielania organizacjom pożyczek, gwarancji, funduszu wkładów własnych, Nie są organizowane plenarne spotkania organizacji pozarządowych, Nie ma centrum NGO, jednak większość ma swoje siedziby, Nie ma formalnego partnerstwa pomiędzy JST i NGO. Rekomendowane działania Należy zwiększyć i uporządkować działania związane z budowaniem infrastruktury współpracy. dobrym rozwiązaniem będzie organizacja imprez otwartych, w czasie których będą pokazywane i promowane działania poszczególnych organizacji pozarządowych, liderów społecznych, wolontariuszy. Będzie to doskonałą zachętą dla mieszkańców do większej aktywności społecznej, włączania się w diagnozowanie i konsultacje społeczne. Budowanie infrastruktury współpracy pomiędzy samymi NGO pozwoli im zwiększyć swoje kompetencje, poznać inne rozwiązania, nawiązywać lokalne partnerstwa przy realizacji różnych działań, wymieniać zasobami itd. Wzrost kontaktów międzyludzkich to budowanie kapitału społecznego, które będzie owocowało w działaniu w kolejnych latach. Proponuję się organizację cyklicznych imprez, pikników, Forum Organizacji Pozarządowych z możliwością prezentacji działalności poszczególnych NGO i grup nieformalnych KGW. Proponuje się zaplanowanie w Programie Współpracy utworzenia funduszu wkładów własnych dla NGO, które będą aplikowały w konkursach zewnętrznych. Wkład własny finansowy dla większości NGO jest główną barierą przy aplikowaniu o fundusze zewnętrzne. Chcąc podtrzymać chęć uczenia się członków NGO pracy metodą projektu, będzie to dobra forma wsparcia ze strony Gminy Stanin. Na podstawie rekomendacji opracowany zostanie plan działań w ramach projektu Razem jesteśmy najsilniejsi wdrożenie modelu współpracy w 6 gminach powiatu łukowskiego, które pozwolą wdrożyć przynajmniej częściowo rekomendowane działania. 6. Upowszechnianie oceny jakości współpracy Najważniejszą jakością w upowszechnianiu jest wspólne przeprowadzenie badania jakości współpracy. Obydwa sektory aktywnie uczestniczyły w spotkaniach, wypełniały ankiety. Wyniki oceny naszej współpracy będziemy corocznie zamieszczać na stronie internetowej Urzędu Gminy, co stanie się stałą formą. O pracach nad wspólną samooceną będziemy informować lokalną społeczność w czasie sesji Rady Gminy, za pośrednictwem informacji wysyłanych do NGO i placówek podległych samorządowi. Kolejne badanie będzie przeprowadzone na początku 2015 roku. Strona 9