Warszawa, 3 lipca 2017 Raport Coface: i restrukturyzacje firm w Polsce w I półroczu 2017 roku. Nadal utrzymuje się trend: coraz mniej likwidacji, coraz więcej restrukturyzacji Prezentowane statystyki są przygotowywane przez ubezpieczyciela należności Coface od 1997 roku w oparciu o daty wydania postanowień sądów o ogłoszeniu, czyli faktyczne daty. Podane wyniki za I półrocze 2017 nie są ostateczne i należy się jeszcze spodziewać wzrostu liczby postanowień. Jednak dane sprzed roku, do których liczony jest ostatni wzrost procentowy r/r., pochodzą także z końca czerwca, co zapewnia rzetelność porównań statystycznych. Dane historyczne, dotyczące lat 2008-2015, pokazują wyniki znane na koniec każdego roku. Niniejszy raport jest analizą po zmianie prawa i sposób porównania danych z roku 2016 i pierwszego półrocza 2017 r. z danymi z lat poprzednich jest odmienny. 1 stycznia 2016 roku wprowadzono nowe prawo restrukturyzacyjne. Głównym celem postępowania restrukturyzacyjnego, oprócz zaspokojenia wierzycieli, jest uniknięcie ogłoszenia dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego - również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Istotną zmianą jest także fakt, że w obecnym prawie, postępowaniu restrukturyzacyjnemu podlegają zarówno firmy niewypłacalne, jak i zagrożone niewypłacalnością, w związku z tym nowe statystyki pokazują nie tylko liczbę bankrutów, ale także firm zagrożonych bankructwem. Wcześniej obowiązujące prawo umożliwiało ogłoszenie układowej tylko wobec firmy faktycznie niewypłacalnej. W pierwszej połowie 2017 r. łączna liczba i restrukturyzacji polskich firm wyniosła 387, czyli o 18 proc. więcej niż w analogicznym okresie 2016 r. (wg danych na dzień 29 czerwca br.) Wśród rodzajów postępowań owych najwięcej ogłoszono w celu likwidacji majątku (238 tj. 61 proc.). Jest to jednak o 11 mniej niż w I połowie 2016 roku. Upadłości z możliwością zawarcia układu nie są możliwe od momentu wprowadzenia nowego prawa restrukturyzacyjnego. Świadomość przedsiębiorców w wykorzystaniu prawa restrukturyzacyjnego cały czas rośnie. W I połowie 2017 r. ogłoszono łącznie 149 postanowień restrukturyzacyjnych (z czego najwięcej, bo 88 stanowią przyspieszone postępowania układowe), podczas gdy w analogicznym okresie rok temu było ich 57. Wynik pierwszego półrocza 2016 r. stanowi niską bazę do porównania, ponieważ były to pierwsze miesiące funkcjonowania nowego prawa restukturyzacyjnego. 1
Najwięcej i restrukturyzacji nastąpiło w produkcji (106). Natomiast największy skok postępowań odnotowaliśmy w handlu (+ 23 proc.) oraz w budownictwie (+19 proc.). W I półroczu 2017 roku najwięcej i restrukturyzacji było w województwie mazowieckim (76). Znaczny wzrost postępowań odnotowaliśmy natomiast w województwie podlaskim (+ 400 proc.) Coface prognozuje, że w kolejnych miesiącach 2017 r. dostępne formy restrukturyzacji nadal będą zyskiwać na popularności. Postanowienia owe (A) i restrukturyzacyjne (B) w Polsce w I półroczach lat 2008-2017 rodzaj postępowania owego (A) Upadłości w celu likwidacji majątku (A) Upadłości z możliwością zawarcia układu (B) Postępowanie o zatwierdzenie układu*** (B) Przyspieszone postępowanie układowe*** (B) Postępowanie układowe*** (B) Postępowanie sanacyjne*** 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 zmiana 2017/16 2017 170 274 287 290 348 388 363 350 249 238 32 49 65 58 76 82 61 59 22 0 1 6 30 88 11 22 15 33 ogółem 202* 323* 352* 348* 424* 470* 424* 409* 328** + 18% 387 * Stan wg wiedzy na koniec każdego roku. ** Stan wg wiedzy na koniec pierwszego półrocza 2016. *** Procedury restrukturyzacyjne, które pojawiły się od 1 stycznia 2016 r. Komentuje Grzegorz Sielewicz, główny ekonomista Coface w Polsce W pierwszej połowie tego roku nasza gospodarka rozwijała się w solidnym tempie. Już w pierwszym kwartale 2017 r. wzrost gospodarczy Polski przyspieszył do 4 proc. r/r, a dalsze zwiększanie się konsumpcji gospodarstw domowych umocniło ją na miejscu głównej siły napędowej naszej gospodarki. Dostępne dane za drugi kwartał 2017 roku potwierdzają, że ożywienie jest kontynuowane. Dobra sytuacja na rynku pracy nadal wspiera konsumpcję prywatną. Produkcja przemysłowa notuje dynamikę wzrostową nie tylko dzięki popytowi krajowemu, ale także przyspieszeniu gospodarczemu w strefie euro, zwłaszcza Niemczech, a dynamika 2
produkcji budowlano-montażowej wreszcie jest dodatnia po zastoju budowlanym, jaki miał miejsce w 2016 roku. Otoczenie makroekonomiczne sprzyja przedsiębiorstwom, a wiele branż notuje wyższe wskaźniki rentowności sprzedaży i obrotu. Jednak sytuacja płynnościowa firm w Polsce jeszcze w pełni nie odzwierciedla przyspieszenia gospodarczego. W pierwszej połowie tego roku ogłoszono 387 postępowań owych i restrukturyzacyjnych, co stanowi 18-proc. wzrost w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego. Na dynamikę zmian rocznych nadal duży wpływ ma zmiana prawa owego i wprowadzenie odrębnego prawa restrukturyzacyjnego, jakie miało miejsce na początku 2016 r. W pierwszej połowie ubiegłego roku nowo wprowadzone rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych powoli i stopniowo zaczęły zyskiwać na popularności stając się w kolejnych miesiącach 2016 roku coraz powszechniejszym środkiem próby naprawy przedsiębiorstwa borykającego się z trudną sytuacją płynnościową. W drugiej połowie tego roku jeszcze ciężko jest ocenić czy wprowadzone rozwiązania prawne pomagają firmom powrócić do efektywnej działalności biznesowej. Wiele z tych postępowań jest w trakcie procesów uzdrawiania przedsiębiorstw. Bez wątpienia restrukturyzacje są i będą dość często wykorzystywanym środkiem w przypadku trudności płynnościowych. W pierwszej połowie tego roku ich udział we wszystkich postępowaniach był bliski 40 proc. i wydaje się, że poziom równy liczbie około 70-80 restrukturyzacji kwartalnie będzie utrzymywał się w kolejnych statystykach. Jako, że nasz scenariusz bazowy zakłada utrzymanie przyzwoitego tempa wzrostu gospodarczego w drugiej połowie 2017 r., odnotowany zostanie dalszy spadek liczby przedsiębiorstw, a łączna liczba i restrukturyzacji będzie obniżać się w kolejnych miesiącach i na koniec roku będzie niższa o 6 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Nie oznacza to jednak, że kolejne miesiące będą idealne dla polskiego biznesu. Już bieżące statystyki wskazują na wzrost liczby i restrukturyzacji w branży handlowej, pomimo bardzo dobrej sytuacji na rynku konsumenta. Duża konkurencja, presja na marże i trudności w obsadzeniu wakatów nadal będą obecne w handlu. Ponadto, wyższa inflacja, którą nadal można określać jako umiarkowaną, powoduje, że wzrost wynagrodzeń w ujęciu realnym nie będzie już taki znaczny jak w latach 2014-2016, a konsumenci mogą być mniej skłonni do zwiększania wydatków. Z kolei w budownictwie nastąpił dalszy wzrost liczy postępowań owych i restrukturyzacyjnych, pomimo poprawy dynamiki produkcji budowlano-montażowej. Wzrost tej ostatniej nadal w dużej mierze pozostaje zasilany tzw. efektem bazy statystycznej, jako że odnosi się do mizernych wyników roku poprzedniego. Na realną poprawę sytuacji budownictwa trzeba jeszcze poczekać. Gdy w pierwszej połowie tego roku dane makroekonomiczne wskazywały wyższą aktywność sektora budowalnego, jego sytuacja płynnościowa nadal była dosyć trudna. Liczba i restrukturyzacji przedsiębiorstw budowlanych wzrosła o 19 proc. w pierwszej połowie 2017 r. w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Zeszłoroczne zahamowanie inwestycji infrastrukturalnych nadal znajduje odzwierciedlenie w spadku przychodów wielu firm budowlanych, a zyski z nowych kontraktów jeszcze nie są widoczne w wynikach finansowych. 3
Upadłości i restrukturyzacje według branż liczba** liczba** branża i i restr. restr. zmiana 2016 2017 PRODUKCJA, w tym: 92 106 +15% Przetwórstwo przemysłowe, w tym m.in.: 78 95 +22% Produkcja metali i metalowych wyrobów gotowych 13 24 Wzrost Produkcja artykułów spożywczych i napojów 14 10 Spadek Produkcja maszyn, urządzeń i urządzeń elektrycznych 7 12 Wzrost Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 4 6 Wzrost Poligrafia i reprodukcja 5 1 Spadek Produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych 0 5 Wzrost Produkcja papieru i wyrobów z papieru 1 2 Wzrost Produkcja odzieży i wyrobów tekstylnych 5 3 Spadek Produkcja mebli 0 3 Wzrost Produkcja wyrobów z drewna, z wyłączeniem mebli 9 12 Wzrost Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych (w tym materiały budowlane) 7 6 Spadek Przetwórstwo pozostałe 13 11 Spadek HANDEL, w tym m.in.: 79 97 +23% Handel hurtowy 48 57 Wzrost Handel detaliczny 21 29 Wzrost BUDOWNICTWO 57 68 +19% TRANSPORT 13 13 bez zmian POZOSTAŁE, w tym m.in.: 87 103 +18% Obsługa rynku nieruchomości 16 19 Wzrost Zakwaterowanie i gastronomia 9 8 Spadek ogółem 328 387 +18% ** Stan wg wiedzy na koniec pierwszego półrocza. Charakterystyka i restrukturyzacji w wybranych sektorach Komentuje Marcin Siwa, dyrektor działu oceny ryzyka w Coface Przetwórstwo przemysłowe Gospodarka polska rozwija się ostatnio w dość szybkim tempie, co nie jest sytuacją wyjątkową na tle innych gospodarek regionu. Koniunktura gospodarcza w Europie jest ostatnio dość sprzyjająca, co odzwierciedlają wzrosty PKB poszczególnych krajów. Nie zmienia to jednak 4
faktu, że zmiany w polskim prawie owym i restrukturyzacyjnym sprzyjają wzrostowi liczby tychże i restrukturyzacji. W pierwszym półroczu 2017 roku wzrosty pojawiły się w większości sektorów produkcyjnych i jest to związane po części z wciąż słabymi inwestycjami, które nie wspierają wzrostu produkcji dóbr wykorzystywanych właśnie przy inwestycjach, a z drugiej strony, słabsze firmy mają łatwiejszy dostęp do ochrony przed wierzycielami i coraz częściej z tego korzystają. Handel Przedsiębiorstwa z sektora handlowego stanowią nadal liczną grupę w statystykach owych, odpowiadając za blisko ¼ wszystkich postępowań. Duża ilość podmiotów z tej branży w polskiej gospodarce przyczynia się do konieczności akceptacji niskich marż, które dla niektórych przedsiębiorstw, zwłaszcza tych mniejszych, o słabszej pozycji negocjacyjnej, mogą decydować o prowadzeniu biznesu na granicy rentowności. Wzrost konsumpcji prywatnej wspiera handel, ale jest to skutecznie neutralizowane przez konsolidację rynku i bardzo dużą konkurencję. Dodatkowo firmy wskazują na problemy fiskalne, długotrwałe i kończące się często negatywnymi dla podmiotów gospodarczych decyzjami kontrole urzędów skarbowych, które w wielu przypadkach są również powodem ogłaszania przez firmy czy też rozpoczynania procesów restrukturyzacyjnych. Dynamika wzrostu i restrukturyzacji w handlu jest obecnie wyższa niż w pozostałych sektorach gospodarki. Budownictwo Trudna sytuacja płynnościowa w budownictwie utrzymuje się pomimo poprawy dynamiki produkcji budowlano-montażowej. Wpływ na to mają dwa podstawowe czynniki: przychodzące ze znacznym opóźnieniem ożywienie w inwestycjach (zakładano, że pojawi się już pod koniec roku 2016, a sytuacja nie zmienia się zasadniczo do tej pory) oraz wprowadzenie odwróconego VATu na usługi budowlane. Popyt na materiały budowlane, stal i usługi budowlane stopniowo rośnie, co świadczy o tym, że rynek inwestycyjny wreszcie nieco się ożywia. Nie uratowało to jednak wielu firm, które oczekując na to ożywienie musiały rozpocząć restrukturyzację. Odwrócony VAT powoduje, że wiele firm usługowych ma duże problemy z utrzymaniem płynności: muszą kupić towary z VAT, a sami wystawiają je netto czekając na zwroty to często wydłuża obrót gotówką do poziomów, które utrudniają normalne regulowanie własnych zobowiązań. Można się spodziewać, że sytuacja w budownictwie w kolejnym półroczu nieco się poprawi, ale sektor nadal będzie się borykał z problemami płynnościowymi. 5
Upadłości i restrukturyzacje według regionów liczba** liczba** województwo zmiana 2016 2017 mazowieckie 57 76 wzrost śląskie 57 52 spadek dolnośląskie 40 36 spadek wielkopolskie 26 32 wzrost małopolskie 37 27 spadek zachodniopomorskie 14 26 wzrost podkarpackie 11 20 wzrost podlaskie 4 20 wzrost warmińsko-mazurskie 11 18 wzrost lubelskie 10 17 wzrost pomorskie 12 17 wzrost kujawsko-pomorskie 19 14 spadek opolskie 7 10 wzrost lubuskie 9 9 bez zmian łódzkie 9 8 spadek świętokrzyskie 5 5 bez zmian ogółem 328 387 +18% 26 9 36 32 10 17 14 8 52 18 76 5 27 20 17 20 ** Stan wg wiedzy na koniec pierwszego półrocza. Wzrost liczby upadających oraz objętych restrukturyzacją firm widać w większości województw. Listę otwiera województwo mazowieckie, gdzie i restrukturyzacji jest najwięcej, bo aż 76. Ich liczba wzrosła o 33% w porównaniu do analogicznego okresu w 2016 roku. Największy skok odnotowano natomiast w województwie podlaskim, gdzie liczba postępowań restrukturyzacyjnych i wzrosła aż o 400 proc. (z 4 do 20). W 5 województwach (śląskim, dolnośląskim, małopolskim, kujawsko-pomorskim oraz łódzkim) liczba postępowań spadła, ale nieznacznie. Najmniej postępowań owych i restrukturyzacyjnych zanotowano natomiast w woj. świętokrzyskim i łódzkim i sytuacja na przestrzeni roku prawie się nie zmieniła. 6
Upadłości i restrukturyzacje według form prawnych przedsiębiorstw forma prawna liczba * 2012 liczba * 2013 liczba * 2014 liczba * 2015 liczba ** 2016 liczba ** 2017 zmiana 2017/2016 Spółka z o.o. 250 271 233 243 180 212 +18% Przedsiębiorca 96 112 107 90 103 104 wzrost Spółka akcyjna 31 46 42 35 22 34 +55% Spółka jawna 21 23 19 20 8 14 +75% Spółka komandytowa 11 7 12 10 7 10 +43% Spółdzielnia 14 5 10 7 5 4 spadek Pozostałe formy 1 6 1 4 3 9 +200% Ogółem 424 470 424 409 328 387 +18% * Stan wg wiedzy na koniec każdego roku. ** Stan wg wiedzy na koniec pierwszego półrocza. Biorąc pod uwagę formy prawne upadających i restrukturyzowanych przedsiębiorstw w zdecydowanej większości grup sytuacja pogorszyła się. Tylko grupie spółdzielni odnotowano spadek, jednak nieznaczny, bo tylko o 1. Największą grupę wśród firm objętych postępowaniami stanowią spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (55 proc.), na drugim miejscu znalazła się grupa przedsiębiorców (27 proc.), która pozostaje na podobnym poziomie jak w analogicznym okresie w 2016 roku. Upadłości a wiek firmy Analizując wiek upadających i objętych postępowaniami restrukturyzacyjnymi przedsiębiorstw dominują firmy z kilku- i kilkunastoletnim stażem działalności, jest ich ponad 60 proc. Przedsiębiorstwa założone przed 1990 rokiem stanowią tylko około 6 proc. Najstarszym przedsiębiorstwem borykającym się z problemami jest firma założona na początku lat 50. XX wieku. KONTAKT DLA MEDIÓW: Martyna WŁODARCZYK T. +48 22 465 02 22, M. +48 509 467 531 E. martyna.wlodarczyk@coface.com O Coface Grupa Coface, światowy lider w ubezpieczeniach należności, oferuje 50 000 firm na całym świecie rozwiązania w zakresie ochrony przed ryzykiem niewypłacalności ich klientów, zarówno w transakcjach krajowych jak i eksporto- 7
wych. Grupa, obecna w 100 krajach, wspierana przez 4.300 pracowników, osiągnęła w 2016 r. skonsolidowane przychody w wysokości 1411 mln EUR. Coface publikuje co kwartał swoje oceny ryzyka kraju dla 160 państw, w oparciu o unikalną wiedzę na temat zachowań płatniczych przedsiębiorstw i doświadczenie 660 lokalnych analityków ds. oceny ryzyka, współpracujących na bieżąco z klientami Coface i weryfikujących kondycję ich dłużników. W Polsce Coface jest obecny od 1992 roku. Ubezpiecza należności krajowe i eksportowe, oferuje finansowanie poprzez faktoring, a także raporty handlowe o firmach z całego świata. Prowadzi monitoring i windykację należności B2B. Więcej informacji o firmie oraz pozostałe komunikaty prasowe dostępne na: www.coface.pl Spółka Coface SA jest notowana w indeksie Euronext Paris Compartment B na giełdzie papierów wartościowych w Paryżu pod numerem ISIN: FR0010667147 / Skrót: COFA 8