Jak uzyskać status Organizacji Pożytku Publicznego

Strona 1 Daria Sowińska-Milewska Jak uzyskać status Organizacji Pożytku Publicznego Co roku, najczęściej na wiosnę, przed składaniem zeznania podatkowego pojawiają się liczne kampanie reklamowe namawiające do przekazania 1% podatku na OPP. Nie da się ukryć, że OPP - Organizacje Pożytku Publicznego - postrzegane są przede wszystkim jako posiadające jeden, za to budzący niekiedy zazdrość przywilej - możliwość otrzymania na realizację swoich celów statutowych właśnie 1% czyli 1/100 części kwoty podatku dochodowego od osób fizycznych. Każdy podatnik otrzymał od państwa przywilej wyboru celu, na jaki przeznaczony będzie ułamek kwoty jego podatków, poprzez wskazanie w rocznym zeznaniu PIT konkretnej organizacji. Dlatego też w coraz większej liczbie organizacji ich członkowie myślą - a gdyby tak nasze stowarzyszenie/fundacja czy klub sportowy pozyskiwało środki na działalność w ten sposób? Przyjrzyjmy się, czy warto, a jeśli tak, to jak organizacja może uzyskać satus OPP. Organizacja Pożytku Publicznego czyli w skrócie OPP, zdefiniowana w Ustawie o pożytku publicznym i wolontariacie 1, to taka organizacja pozarządowa, która spełniła wymogi ustawowe oraz ma tego potwierdzenie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Potwierdzenie czyli odpowiedni wpis na listę OPP uzyskuje się po spełnieniu warunków (o tym poniżej) oraz po potwierdzeniu tego faktu przez sąd. 1 Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie Dz. U. 2003 nr 96 poz.873 z pózn. zmianami

1. Czy warto ubiegać się o status OPP? Zanim przejdziemy do opisu kroków, które przybliżą organizację do uzyskania statusu OPP oraz zestawienia przywilejów i obowiązków, kilka zdań o sytuacji w zakresie pozyskiwania środków z 1%. Strona 2 Warto wiedzieć, że choć wpływy z 1% w 2014 r. osiągnęły 606,6 milionów złotych, to większość środków trafiła do organizacji dużych, znanych lub zajmujących się rodzajem "redystrybucji" pozyskanych w ten sposób pieniędzy. Średnio jedna Organizacja Pożytku Publicznego otrzymała 68,1 tys. zł, ale połowa z nich uzyskała nie więcej niż 5,2 tys. zł. Osoby, które postanowiły podzielić się z OPP swoim podatkiem, wsparły je średnio kwotą 42 zł. Według danych Ministerstwa Finansów najwięcej środków z 1% otrzymała Fundacja Dzieciom "Zdążyć z Pomocą" - 127 milionów zł, czyli prawie 1/4 wszystkich środków! Na czele listy są również: Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym "Słoneczko, AVALON - Bezpośrednia Pomoc Niepełnosprawnym, Fundacja Rosa..W sumie pierwsza trzydziestka najlepiej zasilanych OPP zebrała ponad 260 mln zł. Przeszło połowę całej puli z 1 %. Na szarym końcu listy znalazły się: Sanocki Klub Łyżwiarski "Górnik" - 1 zł, Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół IV Liceum w Tarnowie - 1 zł oraz Słupecki Klub Bokserki "Sokół" - 60 gr. 2 " (17,6 mln) Pytanie strategiczne dla osób zarządzających organizacją, zanim podejmą kroki w celu uzyskania statusu OPP, to - czy i ile środków jesteśmy w stanie uzyskać. Inaczej rzecz ujmując, a bardziej potocznie - czy nam się to opłaca? Trzeba przy tym pamiętać, że status OPP to nie tylko przywileje, ale i obowiązki. 2 za: http://wyborcza.biz/biznes/1,100896,16798760,wielki_1_proc podatku az_500_mln_zl Kto_dostal.html#ix zz3yjvhqq2o [dostęp: 28.04.2015]

Zestawienie kluczowych przywilejów i obowiązków organizacji mającej status OPP prezentuje poniższa tabela: Przywileje OPP 1. prawo do otrzymywania 1% podatku od osób fizycznych; 2. prawo do nieodpłatnego informowania poprzez radio i telewizję publiczną o działalności organizacji; 3. możliwość użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego na preferencyjnych warunkach, 4. możliwość angażowania do zbiórek publicznych małoletnich wolontariuszy; 5. możliwość zwolnienia z podatku VAT; 6. zwolnienie działalności pożytku od: podatku dochodowego podatku od nieruchomości opłat skarbowych opłat sądowych podatku od czynności cywilnoprawnych; 7. ułatwienia w zbiórkach publicznych. Obowiązki OPP 1. dostosowanie zapisów statutu: powołanie organu kontroli - w przypadku Stowarzyszenia jest to Komisja Rewizyjna, odpowiednie zapisy co do zarządzania majątkiem, 2. koncentracja na działalności pożytku publicznego; 3. sporządzanie dorocznych sprawozdań merytorycznych i finansowych z działalności oraz ich upublicznianie w wersji elektronicznej; 4. obowiązek przeprowadzania zewnętrznego audytu finansowego (tylko przy spełnianiu określonych warunków). Strona 3 Jeśli chodzi o przywileje w zakresie podatkowym, warto zapoznać się z artykułami: Jakich podatków i opłat nie płacą OPP oraz Kiedy organizacja pożytku publicznego jest zwolniona z VAT. 3 Do analizy ewentualnych korzyści płynących z tych przywilejów warto włączyć osobę zajmującą się księgowością organizacji. Liczba przywilejów (lewa kolumna tabeli) wskazuje na ich przewagę. Nie należy jednak pochopnie wnioskować, że nowe obowiązki są mało pracochłonne. W grupie obowiązków pojawia się punkt związany z audytem (badaniem) sprawozdania finansowego, który odnosi się do OPP, jeśli spełni ona kilka warunków. 3 http://poradnik.ngo.pl/przywileje_opp

Organizacja powinna badać sprawozdanie finansowe, jeśli spełnia co najmniej 2 z poniższych kryteriów: zatrudniała w przeliczeniu na pełne etaty co najmniej 50 osób, miała sumę aktywów bilansu o wartości co najmniej 2,5 mln euro, miała przychód netto o wartości co najmniej 5 mln euro. Strona 4 Jeśli organizacja ma status OPP, to podlega obowiązkowi zewnętrznego badania sprawozdania, również jeśli spełnia 3 poniższe warunki: realizowała zadania publiczne zlecone, oraz otrzymała w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację tych zadań w wysokości co najmniej 50 tys. zł, oraz osiągnęła w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3 mln zł. Więcej informacji można znaleźć na stale aktualizowanej stronie: http://poradnik.ngo.pl/obowiazki_opp Pytania do przemyślenia: - czy jesteśmy organizacją rozpoznawalną w lokalnej społeczności, regionie? czy mamy wpływy, kontakty, zadowolonych odbiorców? - czy zajmujemy się tematami bliskimi osobom z naszej społeczności lokalnej? - czy mamy odpowiednie zasoby (kompetentne osoby, ich czas, środki), aby skutecznie przeprowadzić "kampanię reklamową" na rzecz przeznaczania 1% podatku dla naszej organizacji? - czy podołamy dodatkowym obowiązkom sprawozdawczym, jesteśmy gotowi do poddania się kontrolom wiążącym się z posiadaniem statusu OPP? Jeśli na powyższe pytania padają odpowiedzi twierdzące - czas pomyśleć o procedurach.

2. uprawnione. Czy nasza organizacja jest uprawniona, aby starać się o status OPP? Możliwość ubiegania się o status OPP mają tzw. podmioty Zgodnie z ustawą o pożytku... o status organizacji pożytku publicznego mogą się ubiegać: Strona 5 organizacje pozarządowe; osoby prawne i jednostki organizacyjne kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, np. archidiecezje, parafie, Caritas diecezji (podmioty te muszą działać na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania); spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami, które: nie działają w celu osiągnięcia zysku, przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych, nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Warto wiedzieć, że o status OPP nie mogą ubiegać się m.in. partie polityczne, związki zawodowe i organizacje pracodawców, samorządy zawodowe oraz fundacje utworzone przez partie polityczne. O status OPP może ubiegać się organizacja, która prowadzi działalność pożytku publicznego nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata. O ile warunek dwóch lat wydaje się dość oczywisty, to warto upewnić się, czy działania organizacji mieszczą się w sferze "działalności pożytku publicznego". Lista działalności tego typu jest wylistowana w Ustawie o pożytku... w art.4. Sfera pożytku publicznego jest sferą zadań publicznych realizowanych w zakresie: 1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; 1a. wspieranie rodzin i systemu pieczy zastępczej; 2. działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; 3. działalności charytatywnej;

4. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; 5. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; 6. ochrony i promocji zdrowia; 7. działalności na rzecz osób niepełnosprawnych; 8. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 9. działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; 10. działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym; 11. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; 12. działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej; 13. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; 14. nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania; 15. wypoczynku dzieci i młodzieży; 16. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; 17. wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu; 18. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 19. turystyki i krajoznawstwa; 20. porządku i bezpieczeństwa publicznego; 21. obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 22. upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji. 23. ratownictwa i ochrony ludności; 24. pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą; 25. upowszechniania i ochrony praw konsumentów; 26. działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; 27. promocji i organizacji wolontariatu; 28. pomocy Polonii i Polakom za granicą; 29. działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; 30. promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; 31. działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka; 32. przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym; 33. działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1-32.. Strona 6

W praktyce działalność każdej organizacji pozarządowej wpisuje się w powyższą listę. Uwaga! zgodnie z zapisami Ustawy o pożytku publicznym... organizacja pożytku publicznego OPP swoją działalność prowadzi na rzecz ogółu społeczności. Wyjątkiem mogą być działania na rzecz grup wyodrębnionych ze względu na trudną sytuację życiową lub materialną. Statusu OPP nie uzyska stowarzyszenie działające wyłącznie na rzecz swoich członków i członkiń. Strona 7 3. Niezbędne zapisy w statucie Ustawa o pożytku publicznym... stawia przed organizacją starającą się o status OPP wymogi dotyczące zapisów w statucie. Kolegialny organ kontroli Konieczne jest posiadanie opisanego w statucie kolegialnego organu kontroli lub nadzoru - może to być np. Komisja rewizyjna składająca się z 3 do 5 członków w stowarzyszeniu czy Rada Fundacji w fundacji. Członkowie tego ciała nie mogą łączyć tej funkcji z funkcją zarządczą, nie mogą być skazane za przestępstwo. Przykład zapisu w statucie stowarzyszenia: 4 Art. 23 1. Naczelnymi władzami Stowarzyszenia są: a. Walne Zgromadzenie, b. Zarząd, c. Komisja Rewizyjna. KOMISJA REWIZYJNA Art. 36 1. Komisja Rewizyjna składa się z dwóch do trzech członków, którzy wybierają spośród siebie przewodniczącego. 2. Członkowie Komisji Rewizyjnej: 4 za: http://wstronemarzen.pl/page/statut [dostęp: 15.05.2015].

a. nie mogą być członkami Zarządu ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości służbowej, b. nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, (...) Art. 37 Komisja Rewizyjna jest zobowiązana do: 1. przeprowadzania co najmniej raz w roku kontroli całokształtu działalności Stowarzyszenia ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki finansowej, 2. kontrolowania opłacania składek członkowskich, 3. składania sprawozdań na Walne Zgromadzenie wraz z oceną działalności i wnioskami dotyczącymi udzielenia absolutorium ustępującemu Zarządowi, 4. przedstawiania Zarządowi wniosków w sprawie działalności Stowarzyszenia. Strona 8 Uwaga! Członkowie organu kontroli mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni. Osoby zarządzające Członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe - taki warunek powinien znaleźć się w statucie - w części poświęconej władzom organizacji. Transparentność finansów Przykładowy zapis statutu 5, zgodny z wymogami Ustawy o pożytku: Art.18 Zabrania się: 1. udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem Stowarzyszenia w stosunku do jego członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi członkowie, członkowie organów oraz pracownicy Stowarzyszenia pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej "osobami bliskimi", 5 za: http://wstronemarzen.pl/page/statut [dostęp: 15.05.2015].

2. przekazywania majątku Stowarzyszenia na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności, jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach, 3. wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika z celu statutowego, 4. zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie Stowarzyszenia, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe. ( ) Art.21 Jeśli członkowie Stowarzyszenia, jego pracownicy oraz osoby bliskie są właścicielami, członkami władz, lub kierownikami podmiotów gospodarczych to do zakupów towarów i usług od tych podmiotów bezwzględnie stosuje się przepisy ustawy o zamówieniach publicznych. Strona 9 Działalność gospodarcza - tylko dodatkowo W przypadku organizacji OPP działalność gospodarcza, o ile jest prowadzona, jest wyłącznie dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego, a nadwyżka przychodów nad kosztami jest przeznaczana na działalność pożytku publicznego. Przykładowy zapis statutu 6 : MAJĄTEK STOWARZYSZENIA Art.38 Na majątek Stowarzyszenia składają się nieruchomości, ruchomości, środki finansowe i fundusze Art.39 Stowarzyszenie może posiadać w formie wyodrębnionych zakładów własne jednostki gospodarcze, uczestniczyć w działalności innych podmiotów gospodarczych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Art.40 Na dochody Stowarzyszenia składają się: 1. wpływy ze składek członkowskich, 2. dotacje i subwencje, granty, 3. zapisy i darowizny, spadki, 6 za: http://wstronemarzen.pl/page/statut [dostęp: 15.05.2015].

4. odsetki bankowe, 5. wpływy ze zbiórek i imprez publicznych, 6. przychody z działalności odpłatnej pożytku publicznego, 7. dochody z własnego majątku, 8. dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach i w formie przewidzianych odrębnymi przepisami, Art. 41 Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą. Art.42 Majątek Stowarzyszenia oraz jego dochód przeznaczony jest w całości na działalność statutową Stowarzyszenia oraz na pokrycie jego niezbędnych kosztów. Strona 10 4. Złożenie dokumentacji w sądzie Jeśli organizacja spełnia wcześniej wymienione warunki a jej statut zawiera niezbędne uregulowania, czas na przygotowanie formularzy i złożenie ich do sądu właściwego ze względu na siedzibę organizacji. Pakiet dokumentów musi zawierać wypełnione formularze: - KRS-Z20 i KRS-W-OPP - w przypadku organizacji zarejestrowanej w KRS, - KRS-W21 oraz KRS-W-OPP - dla organizacji nie zarejestrowanej w KRS (np. uczniowskie kluby sportowe czy inne zarejestrowane wyłącznie w rejestrze np. starosty też mogą uzyskać status OPP). Uwaga: formularze w wersji elektronicznej można znaleźć na stronie www Ministerstwa Sprawiedliwości: http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/okrajowy-rejestr-sadowy/formularzewnioskow-wykorzystywanych-w-krs/ W wypełnianiu pomogą wzory i wskazówki ze strony www.ngo.pl np. http://poradnik.ngo.pl/x/504020 oraz http://poradnik.ngo.pl/rejestracja_statusu_opp oraz załączniki: 1. oświadczenie członków organu kontroli lub nadzoru (w przypadku stowarzyszenia: Komisja Rewizyjna) o niekaralności oraz nie pozostawaniu w związku małżeńskim, we

wspólnym pożyciu, braku pokrewieństwa, powinowactwa i podległości z tytułu zatrudnienia wobec członków zarządu (zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt. 4), 2. oświadczenie członków zarządu o niekaralności (art. 20 ust. 1 pkt. 5), 3. oświadczenie członków zarządu, że cały dochód (nadwyżka przychodów nad kosztami) organizacji jest przekazywany na działalność pożytku publicznego (zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt. 3), 4. oświadczenie członków zarządu, że działalność gospodarcza (o ile organizacja ją prowadzi) jest działalnością dodatkową w stosunku do działalności statutowej (art. 20 ust. 1 pkt. 2), 5. dokumenty potwierdzające, że organizacja prowadzi działalność pożytku publicznego nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat np.: sprawozdanie merytoryczne, finansowe z ostatnich dwóch lat działalności- rekomendacje, artykuły prasowe o organizacji i wszystkie inne dokumenty, które stanowią dowód prowadzenia działalności pożytku publicznego, 6. statut składany jedynie wtedy, kiedy organizacja zmieniła zapisy statutowe, dostosowując je do wymogów ustawy.7 (Departament Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej sugeruje składanie statusu w każdym przypadku). Strona 11 Ponadto, jeżeli decyzję o ubieganiu się przez organizację o przyznanie statusu OPP podjęto w drodze uchwały właściwego jej organu, do wniosku należy załączyć tę uchwałę lub protokół z posiedzenia tego organu, dokumentujący podjęcie powyższej decyzji. Uwaga! Wszystkie dokumenty składa się w oryginałach lub urzędowo poświadczonych odpisach. Organizacja składająca wniosek nie ponosi żadnych opłat. Ze względu na to, że trudno przewidzieć ile sądowi zajmie rozpatrzenie wniosku, nie należy zostawiać kwestii proceduralnych na ostatnią chwilę i pomyśleć o nich z wyprzedzeniem. Całość działań - od decyzji do spełnienia wymogów proceduralnych - zajmuje organizacjom około pół roku. Procedury w sądzie zajmują średnio 3 miesiące. Aby uzyskać wpis w styczniu kolejnego roku warto rozpocząć procedury najpóźniej we wrześniu. Na zakończenie Życzę wszystkim Czytelnikom i Czytelniczkom podjęcia dobrych decyzji w sprawie statusu OPP. Zarówno tym, którzy zdecydują się na uzyskanie statusu OPP, jak i tym, którzy z tego zrezygnują, polecam lekturę sprawozdań OPP znajdującą się na stronie: www.pozytek.gov.pl 7 za: http://poradnik.ngo.pl/rejestracja_statusu_opp [dostęp: 17.04.2015]