LABORATORIUM PRZEKŁADNIKÓW

Podobne dokumenty
LABORATORIUM PRZEKŁADNIKÓW

LABORATORIUM PRZEKŁADNIKÓW

LABORATORIUM PRZEKŁADNIKÓW

LABORATORIUM PRZEKŁADNIKÓW

PL B1. Sposób oceny dokładności transformacji indukcyjnych przekładników prądowych dla prądów odkształconych. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL

PL B1. Sposób wyznaczania błędów napięciowego i kątowego indukcyjnych przekładników napięciowych dla przebiegów odkształconych

BADANIE PRZEKŁADNIKÓW PRĄDOWYCH

Laboratorium Elektroenergetycznej Automatyki Zabezpieczeniowej Instrukcja laboratoryjna LABORATORIUM ELEKTROENERGETYCZNEJ AUTOMATYKI ZABEZPIECZENIOWEJ

Ćwiczenie: "Obwody ze sprzężeniami magnetycznymi"

INSTRUKCJA LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI BADANIE TRANSFORMATORA. Autor: Grzegorz Lenc, Strona 1/11

Wydział Elektryczny Katedra Elektroenergetyki. Instrukcja do zajęć laboratoryjnych. Ćwiczenie nr 1

LABORATORIUM PODSTAW ELEKTROTECHNIKI Badanie transformatora jednofazowego

LABORATORIUM PODZESPOŁÓW ELEKTRONICZNYCH. Ćwiczenie nr 2. Pomiar pojemności i indukcyjności. Szeregowy i równoległy obwód rezonansowy

Pomiary dużych prądów o f = 50Hz

PROTOKÓŁ POMIAROWY - SPRAWOZDANIE

Laboratorium Elektroniczna aparatura Medyczna

Badanie transformatora

POMIARY CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ IMPEDANCJI ELEMENTÓW R L C

Statyczne badanie wzmacniacza operacyjnego - ćwiczenie 7

14. PARAMETRY PRZEKŁADNIKÓW PRĄDOWYCH

Generator. R a. 2. Wyznaczenie reaktancji pojemnościowej kondensatora C. 2.1 Schemat układu pomiarowego. Rys Schemat ideowy układu pomiarowego

ĆWICZENIE NR 1 TEMAT: Wyznaczanie parametrów i charakterystyk wzmacniacza z tranzystorem unipolarnym

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Elektryczny Zakład Systemów Informacyjno-Pomiarowych

Wzmacniacze operacyjne

Ćwiczenie EA9 Czujniki położenia

LABORATORIUM PODSTAWY ELEKTROTECHNIKI

Ćwiczenie 1. Sprawdzanie podstawowych praw w obwodach elektrycznych przy wymuszeniu stałym

Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDALNEGO

UKŁADY PROSTOWNICZE 0.47 / 5W 0.47 / 5W D2 C / 5W

EUROELEKTRA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok szkolny 2014/2015

I. Cel ćwiczenia: Poznanie budowy i właściwości transformatora jednofazowego.

PROTOKÓŁ POMIARY W OBWODACH PRĄDU PRZEMIENNEGO

WZMACNIACZ OPERACYJNY

15. UKŁADY POŁĄCZEŃ PRZEKŁADNIKÓW PRĄDOWYCH I NAPIĘCIOWYCH

ĆWICZENIE NR 7. Badanie i pomiary transformatora

Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki

Pomiar mocy czynnej, biernej i pozornej

Przetwornik prądowo-napięciowy ze zmodyfikowanym rdzeniem amorficznym do pomiarów prądowych przebiegów odkształconych

Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

Ćwiczenie nr.14. Pomiar mocy biernej prądu trójfazowego. Q=UIsinϕ (1)

Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki

Temat ćwiczenia. Pomiary przemieszczeń metodami elektrycznymi

Badanie silnika indukcyjnego jednofazowego i transformatora

BADANIE ELEMENTÓW RLC

Laboratorium Metrologii

I. Cel ćwiczenia: Poznanie własności obwodu szeregowego, zawierającego elementy R, L, C.

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4)

Ć W I C Z E N I E nr 9 BADANIE TRANSFORMATORA JEDNOFAZOWEGO

13 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J

Ćwiczenie: "Obwody prądu sinusoidalnego jednofazowego"

Ćwiczenie 6. BADANIE TRANSFORMATORÓW STANOWISKO I. Badanie transformatora jednofazowego V 1 X

I. Cel ćwiczenia: Poznanie własności obwodu szeregowego zawierającego elementy R, L, C.

Ćwiczenie 15. Sprawdzanie watomierza i licznika energii

Zespół Szkół Łączności w Krakowie. Badanie parametrów wzmacniacza mocy. Nr w dzienniku. Imię i nazwisko

transformatora jednofazowego.

Wyznaczenie parametrów schematu zastępczego transformatora

Ćwiczenie 2: pomiar charakterystyk i częstotliwości granicznych wzmacniacza napięcia REGIONALNE CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ W BIŁGORAJU

Dynamiczne badanie wzmacniacza operacyjnego- ćwiczenie 8

Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia. Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych

Badanie przekładnika prądowego

Prostowniki. 1. Cel ćwiczenia. 2. Budowa układu.

Ćwiczenie nr 65. Badanie wzmacniacza mocy

Politechnika Białostocka

WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z PRZEDMIOTU POMIARY W ELEKTRYCE I ELEKTRONICE

WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC

ĆWICZENIE nr 5. Pomiary rezystancji, pojemności, indukcyjności, impedancji

Wartość średnia półokresowa prądu sinusoidalnego I śr : Analogicznie określa się wartość skuteczną i średnią napięcia sinusoidalnego:

SILNIK INDUKCYJNY STEROWANY Z WEKTOROWEGO FALOWNIKA NAPIĘCIA

Badanie właściwości multipleksera analogowego

EFEKTYWNE UŻYTKOWANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Miernictwo I INF Wykład 13 dr Adam Polak

Katedra Energetyki. Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki

ĆWICZENIE LABORATORYJNE. TEMAT: Badanie liniowych układów ze wzmacniaczem operacyjnym (2h)

Metody mostkowe. Mostek Wheatstone a, Maxwella, Sauty ego-wiena

Bogdan Olech Mirosław Łazoryszczak Dorota Majorkowska-Mech. Elektronika. Laboratorium nr 3. Temat: Diody półprzewodnikowe i elementy reaktancyjne

st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 4 OBWODY TRÓJFAZOWE

ĆWICZENIE 1 JEDNOFAZOWE OBWODY RLC. Informatyka w elektrotechnice ZADANIA DO WYKONANIA

ĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Ćwiczenie nr.13 Pomiar mocy czynnej prądu trójfazowego

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W ELBLAGU

ĆWICZENIE LABORATORYJNE. TEMAT: Badanie wzmacniacza różnicowego i określenie parametrów wzmacniacza operacyjnego

ZASADY DOKUMENTACJI procesu pomiarowego

Indukcja wzajemna. Transformator. dr inż. Romuald Kędzierski

Podstawowe zastosowania wzmacniaczy operacyjnych wzmacniacz odwracający i nieodwracający

Ćwiczenie 4: Pomiar parametrów i charakterystyk wzmacniacza mocy małej częstotliwości REGIONALNE CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ W BIŁGORAJU

Mostek Wheatstone a, Maxwella, Sauty ego-wiena. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ćwiczenie nr 8. Podstawowe czwórniki aktywne i ich zastosowanie cz. 1

WIROWYCH. Ćwiczenie: ĆWICZENIE BADANIE PRĄDÓW ZAKŁ AD ELEKTROENERGETYKI. Opracował: mgr inż. Edward SKIEPKO. Warszawa 2000

TRANZYSTOROWY UKŁAD RÓŻNICOWY (DN 031A)

Instytut Energetyki Warszawa ul Mory 8 Tel.022/ Fax 022/

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT FIZYKI. Temperaturowa zależność statycznych i dynamicznych charakterystyk złącza p-n

Temat: Analiza pracy transformatora: stan jałowy, obciążenia i zwarcia.

Pomiar wysokich napięć

LABORATORIUM INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ

PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO

ĆWICZENIE NR 5 BADANIE ZABEZPIECZEŃ ZIEMNOZWARCIOWYCH ZEROWO-PRĄDOWYCH

Elektronika. Wzmacniacz operacyjny

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO

Ćwiczenia tablicowe nr 1

Transkrypt:

Politechnika Łódzka, Wydział Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Instytut Elektroenergetyki, Zakład Przekładników i Kompatybilności Elektromagnetycznej Grupa dziekańska... Rok akademicki... LABORATORIUM PRZEKŁADNIKÓW ĆWICZENIE Wyznaczanie błędów napięciowego i kątowego podczas transformacji harmonicznych napięcia odkształconego przez indukcyjne przekładnik napięciowe Nazwisko i imię Numer albumu Ocena kolokwium Ocena sprawozdania

. Cel ćwiczenia Poznanie metody wyznaczania błędów napięciowego i kątowego transformacji harmonicznych napięcia odkształcanego przez indukcyjny przekładnik napięciowy. Określenie głównych czynników warunkujących przebieg charakterystyk błędów napięciowego i kątowego wykreślonych w funkcji częstotliwości transformowanej harmonicznej odkształconego napięcia pierwotnego. 2. Podstawy teoretyczne Przekładniki napięciowe i prądowe należą do systemu elektroenergetycznego i stanowią podstawowy element łączący obwód pierwotny linii elektroenergetycznej z obwodem wtórnym wykorzystywanym do pomiarów lub zabezpieczeń. W niektórych punktach sieci, jakość energii elektrycznej ulega obecnie znacznemu pogorszeniu. Z tego względu konieczna jest dokładna transformacja napięć i prądów odkształconych. Istotne są wówczas nie tylko błędy napięciowy i kątowy badanego przekładnika wyznaczone dla transformacji sygnałów sinusoidalnych o częstotliwości 0 Hz zgodnie z normą PN-EN 6869-3:, ale także jego dokładność transformacji napięć odkształconych, w tym wyższych harmonicznych co najmniej w zakresie częstotliwości do 00 Hz (zgodnie z normą PN-EN 060:0). W przypadku, gdy w układzie pośrednim z wykorzystaniem indukcyjnego przekładnika napięciowego, oceniany jest poziom zaburzeń przewodzonych występujących w napięciu sieci elektroenergetycznej, konieczne jest dla zachowania niezbędnej dokładności pomiaru, aby przekładnik napięciowy charakteryzował się odpowiednio wysokimi właściwościami metrologicznymi także dla wyższych harmonicznych o częstotliwościach do 9 khz (normy PN-EN 6000-2-2\4:03). Ze względu na nieliniowy przebieg charakterystyki magnesowania rdzeni indukcyjnych przekładników błąd transformacji harmonicznej jest inny niż napięcia \ prądu sinusoidalnego o tej samej częstotliwości. Dlatego amplitudowe i fazowe charakterystyki transformacji tych przekładników wyznaczone względem częstotliwości sinusoidalnego przebiegu pierwotnego mogą stanowić jedynie etap wstępny oceny ich dokładności podczas transformacji napięć odkształconych lub zaburzeń przewodzonych. Natomiast nie mogą definiować ich właściwościach metrologicznych w tych warunkach pomiarowych. Schemat zastępczy indukcyjnego przekładnika napięciowego dla częstotliwości sinusoidalnego napięcia pierwotnego i harmonicznych odkształconego napięcia pierwotnego do 0 khz przedstawiono na rysunku. Rys.. Schemat zastępczy indukcyjnego przekładnika napięciowego dla częstotliwości do 0 khz

Na schemacie tym zastosowano następujące oznaczenia (symbole z dwiema kreskami (bis) oznaczają wielkości sprowadzone do obwodu wtórnego): U napięcie pierwotne przeliczone na stronę wtórną, I - prąd pierwotny przeliczony na stronę wtórną, R rezystancja uzwojenia pierwotnego przeliczona na stronę wtórną, X r reaktancja rozproszenia uzwojenia pierwotnego przeliczona na stronę wtórną, R Fe rezystancja odwzorowująca straty w rdzeniu przeliczona na stronę wtórną, I Fe - prąd odwzorowujący straty w rdzeniu przeliczony na stronę wtórną, X - reaktancja główna przeliczona na stronę wtórną, I prąd magnesujący przeliczony na stronę wtórną, X2r reaktancja rozproszenia uzwojenia wtórnego, R2 rezystancja uzwojenia wtórnego, U2 napięcie wtórne, I 2 - prąd wtórny, Z0 impedancja obciążenia. W stosunku do klasycznego schematu zastępczego indukcyjnego przekładnika napięciowego schemat zastępczy przedstawiony na rysunku został rozszerzony o pojemności uzwojenia pierwotnego C, uzwojenia wtórnego C2 i pojemność międzyuzwojeniową C2. Analogicznie jak dla transformacji napięcia sinusoidalnego o częstotliwości 0 Hz błąd napięciowy wynika z różnicy między przekładnią znamionową przekładnika napięciowego obliczoną dla transformacji napięcia sinusoidalnego o częstotliwości 0 Hz, a przekładnią rzeczywistą wyznaczoną dla danej harmonicznej napięcia odkształconego. Błąd ten obliczany jest jako procentowa różnica, odniesiona do wartości skutecznej danej harmonicznej w napięciu pierwotnym, wartości skutecznych danej harmonicznej w napięciu wtórnym po pomnożeniu przez znamionową przekładnię przekładnika i w napięciu pierwotnym. KUnU 2kh U kh U kh 00% () U kh Ukh - błąd napięciowy transformacji k-tej wyższej harmonicznej przez przekładnik napięciowy, U2kh - wartość skuteczna k-tej wyższej harmonicznej w odkształconym napięciu wtórnym, Ukh - wartość skuteczna k-tej wyższej harmonicznej w odkształconym napięciu pierwotnym, Un - przekładnia znamionowa przekładnika napięciowego. Błąd kątowy jest to kąt między wektorem danej harmonicznej w odkształconym napięciu pierwotnym i odwróconym o 80 wektorem danej harmonicznej w odkształconym napięciu wtórnym, wyrażony w minutach lub centyradianach. Błąd kątowy jest dodatni, jeśli odwrócony o 80 wektor danej harmonicznej w odkształconym napięciu wtórnym wyprzedza wektor danej harmonicznej w odkształconym napięciu pierwotnym. 2 (2) Ukh kh kh Ukh - błąd kątowy transformacji k-tej wyższej harmonicznej przez przekładnik napięciowy, kh - przesuniecie fazowego k-tej wyższej harmonicznej w odkształconym napięciu pierwotnym względem podstawowej harmonicznej napięcia pierwotnego, 2kh - przesuniecie fazowego k-tej wyższej harmonicznej w odkształconym napięciu wtórnym względem podstawowej harmonicznej napięcia pierwotnego. Błąd całkowity dla danej harmonicznej napięcia odkształconego może zostać zdefiniowany w oparciu o wykres wskazowy przedstawiony na rysunku 2. 2

Rys. 2. Wykres wskazowy dla transformacji k-tej harmonicznej napięcia odkształconego przez przekładnik napięciowy Na podstawie powyższego wykresu wskazowego można wykazać, że wartość błędu całkowitego Okh transformacji k-tej harmonicznej napięcia odkształconego przez przekładnik napięciowy jest równa sumie geometrycznej wyznaczonych dla transformacji tej harmonicznej błędów napięciowego i kątowego. 2 2 Okh U kh (sinukh 00) (3) Głównymi przyczynami wzrostu błędów napięciowego i kątowego dla transformacji wyższych harmonicznych napięcia odkształconego przez indukcyjny przekładnik napięciowy są wzrost reaktancja rozproszenia uzwojenia pierwotnego i spadek reaktancji pojemnościowej uzwojeń i międzyuzwojeniowej. Prowadzi to do występowania zjawisk rezonansowych między reaktancją główną i reaktancjami rozproszenia uzwojenia pierwotnego przekładnika, a pojemnościami uzwojeń oraz reaktancjami rozproszenia uzwojeń przekładnika i międzyuzwojeniową reaktancją pojemnościową. Dodatkowo, każdy zwój zastosowany do korekcji błędu napięciowego przekładnika dla wyższych harmonicznych odkształconego napięcia pierwotnego powoduje, zgodnie z zależnością (4), powstawanie dodatkowej siły elektromotorycznej Ez '' powodującej dodatkowy wzrost wartości błędów po transformacji przez indukcyjny przekładnik napięciowy ponad wartość wynikającą z przekładni znamionowej. E '' z,44 fh z 4 (4) m fh - częstotliwość wyższej harmonicznej w odkształconym napięciu transformowanym przez przekładnik, z - wartość poprawki zwojowej, m - amplituda głównego strumienia magnetycznego w rdzeniu przekładnika. Ze względu na nieliniową charakterystykę zmian błędów napięciowego i kątowego w funkcji częstotliwości transformowanej harmonicznej napięcia odkształconego w układach do sprawdzania dokładności przekładników napięciowych, w tych warunkach pomiarowych, nie mogą być stosowane indukcyjne wzorcowe przekładniki napięciowe. Natomiast mogą być stosowane dzielniki rezystancyjne, albo pojemnościowe lub pojemnościowo-rezystancyjne. Przekładnia znamionowa dzielnika wzorcowego musi być równa przekładni znamionowej badanego przekładnika napięciowego natomiast rezystancja wzrasta ze wzrostem wartości skutecznej napięcia wejściowego (ograniczenie wartości przepływającego prądu i wymaganej mocy rezystorów). Na rysunku 3 przedstawiona została charakterystyka częstotliwościowa 3

błędu napięciowego wzorcowego dzielnika napięciowego zastosowanego w układzie pomiarowym tego ćwiczenia. Podczas pomiarów uwzględniono wpływ przyłączenia sondy napięciowej zastosowanego analizatora jakości energii na błąd napięciowy i kątowy dzielnika. Rys. 3. Charakterystyka częstotliwościowa błędu napięciowego wzorcowego dzielnika napięciowego Podczas obliczeń błędu napięciowego transformacji k-tej wyższej harmonicznej przez przekładnik napięciowy należy przyjąć, że błąd napięciowy dzielnika wzorcowego jest pomijalnie mały. Na rysunku 4 przedstawiona została charakterystyka częstotliwościowa błędu kątowego wzorcowego dzielnika napięciowego zastosowanego w układzie pomiarowym tego ćwiczenia. Rys. 4. Charakterystyka częstotliwościowa błędu kątowego wzorcowego dzielnika napięciowego 4

Podczas obliczeń błędu kątowego transformacji k-tej wyższej harmonicznej przez przekładnik napięciowy należy przyjąć, że błąd kątowy dzielnika wzorcowego jest pomijalnie mały. Błąd całkowity w przypadku przekładnika napięciowego wyznaczany jest między punktami o wysokim potencjale napięcia wyjściowego dzielnika i napięcia wtórnego badanego przekładnika zgodnie ze schematem ideowym przedstawionym na rysunku : Rys.. Schemat ideowy układu pomiarowego do wyznaczania błędu całkowitego przekładnika napięciowego względem dzielnika wzorcowego Na schemacie z rysunku zastosowano następujące oznaczenia: PZN - programowalne źródło napięcia zmiennego, TWN - transformator podnoszący napięcie, WDN - wzorcowy dzielnik napięciowy, BPN - badany przekładnik napięciowy, obc. - impedancja obciążenia uzwojenia wtórnego badanego przekładnika napięciowego, V - woltomierz. Z uwagi na zbyt niską rezystancję woltomierzy (poniżej 0 MΩ) pomiar błędu całkowitego według schematu ideowego z rysunku prowadziłby do nieprawidłowej pracy wzorcowego dzielnika napięciowego o wysokiej rezystancji (powyżej 0 MΩ) ze względu na przepływ prądu przez woltomierz o wartości wpływającej znacząco na dokładność dzielnika. W rozpatrywanym przypadku, gdyby rezystancje dzielnika i woltomierza wynosiły po 0 MΩ prądy przepływające przez dzielnik wzorcowy i woltomierz byłyby równe (nie uwzględniając sumy impedancji uzwojenia wtórnego i obciążania badanego przekładnika), co spowodowałoby, że napięcie wyjściowe dzielnika dla znamionowego napięcia wejściowego wynosiłoby połowę znamionowej wartości uniemożliwiając dokładny pomiar różnicowy. W celu wyeliminowania wpływu na dokładność dzielnika napięciowego włączenia do układu pomiarowego z rysunku woltomierza lub innego urządzenia pomiarowego stosowany jest wysokoimpedancyjny układ różnicowy przez, który wykonywany jest pomiar błędu całkowitego. Schemat blokowy układu różnicowego stosowanego podczas wykonywania ćwiczenia jest przedstawiony na rysunku 6.

Rys. 6. Schemat blokowy układu różnicowego Na schemacie blokowym z rysunku 6 zastosowano następujące oznaczenia: IN\2 wejścia układu różnicowego, MR\2 przekaźnik, OUTOC\2 wyjścia optoizolatorów, Ref wejście dzielnika odniesienia, OA \2 wzmacniacze operacyjny o wysokiej impedancji wejściowej, OA3 precyzyjny, szerokopasmowy wzmacniacz operacyjny, OUT wyjście układu różnicowego. Wejścia urządzenia do pomiaru są załączane przez wewnętrzne przekaźniki sterowane przyciskami umieszczonymi na obudowie. Przez pozostały czas wejścia są rozłączone, ma to na celu zabezpieczenie wrażliwych na przepięcia wysokoimpedancyjnych wejściowych wzmacniaczy operacyjnych. Podczas pomiaru różnicowe napięcie wejściowe jest załączane wewnątrz układu różnicowego między wejścia nieodwracające dwóch wejściowych wzmacniaczy operacyjnych o rezystancji TΩ. W każdym z dwóch torów pomiarowych napięcie wynikające z różnicy potencjałów między wyjściem wzmacniacza a wewnętrznym potencjałem odniesienia układu różnicowego jest przetwarzane przez optoizolatory na napięcie wynikające z różnicy potencjałów między wyjściem optoizolatora a masy układu pomiarowego. Następnie napięcia obu torów pomiarowych są odejmowane przez wyjściowy wzmacniacz operacyjny, którego napięcie wyjściowe jest równe, co do wartości skutecznej różnicowemu napięciu wejściowemu układu różnicowego. Procentowa wartość k-tej harmonicznej błędu całkowitego jest równa wartości skutecznej k-tej harmonicznej napięcia wyjściowego układu różnicowego odniesionej do jej wartości skutecznej w napięciu pierwotnym po przeliczeniu na stronę wtórną: U rkh Ckh 00% () '' U kh Ckh - procentowa wartość k-tej harmonicznej błędu całkowitego, Urkh - wartości skutecznej k-tej harmonicznej napięcia wyjściowego układu różnicowego, U '' kh - wartości skuteczna k-tej harmonicznej w napięciu pierwotnym po przeliczeniu na stronę wtórną. Ze względu na dokładność pomiaru szczególnie istotna jest dokładność transformacji wejściowego napięcia różnicowego na napięcie wyjściowe. Błąd transformacji opracowanego układu różnicowego wynosi ±%. Dlatego błąd pośredniego pomiaru błędu całkowitego przez woltomierz wykorzystujący ten układ różnicowy jest sumą błędu pomiaru woltomierza i błędu transformacji układu różnicowego. Oznacza to, że przy założeniu błędu granicznego 6

pomiaru woltomierza o wartości ±0,% zmierzona wartość błędu całkowitego wynosząca % jest wyznaczona z rozszerzoną niepewnością pomiaru ±0,07% dla poziomu ufności 9%. Wartość ta w przypadku pomiaru błędu całkowitego jest pomijalnie mała i nie wpływa na ocenię dokładności transformacji przekładników napięciowych. Podczas obliczeń niepewności pomiaru przyjęto, że niepewność typu A jest pomijalnie mała w stosunku do wyznaczonej niepewności typu B oraz rozkład błędów aparatury jest jednostajny. Wartość błędu całkowitego zmierzona poprzez układ różnicowy ze względu na wysoką dokładności pomiaru pozwala wyznaczyć błąd wynikający z obliczenia zgodnie z zależnością (3) błędu całkowitego na podstawie zmierzonych wartości błędów napięciowego i kątowego. Obliczony błąd wyznaczania błędu całkowitego równy jest błędowi granicznemu pomiaru błędu napięciowego (przy założeniu, że błąd pomiaru błędu kątowego jest pomijalnie mały) lub błędu kątowego (przy założeniu, że błąd pomiaru błędu napięciowego jest pomijalnie mały) przez dany system pomiarowy. Okh Ckh Okh 00% (6) Ckh Okh błąd wyznaczania k-tej harmonicznej błędu całkowitego na podstawie zmierzonych wartości błędów napięciowego i kątowego [%], Ckh wartość k-tej harmonicznej błędu całkowitego zmierzona poprzez układ różnicowy [%], Ckh obliczona wartość k-tej harmonicznej błędu całkowitego na podstawie równania (3) dla zmierzonych wartości błędów napięciowego i kątowego dla k-tej harmonicznej [%]. Jeżeli wartość błędu wyznaczania k-tej harmonicznej błędu całkowitego na podstawie zmierzonych wartości błędów napięciowego i kątowego dla systemu pomiarowego, w którym zastosowano analizator jakości energii Fluke 760 nie przekracza ±%, oznacza to jego poprawne działanie z zadaną dokładnością. 3. Badania laboratoryjne Zanotować dane znamionowe badanego przekładnika napięciowego. Pomiary należy wykonać dla napięć odkształconych o częstotliwości podstawowej 0 Hz zawierających pojedynczą wyższą harmoniczną od 2 do o wartości % lub 0% wartości skutecznej harmonicznej podstawowej. Łączna wartość skuteczna zadanego napięcia pierwotnego podczas pomiarów wynosi 80% lub 00% lub % znamionowego napięcia pierwotnego badanego indukcyjnego przekładnika napięciowego. Badania należy wykonać bez obciążenia uzwojenia wtórnego lub przy obciążeniu uzwojenia wtórnego o wartości 00% lub 2% obciążenia znamionowego. Dla każdego badanego przekładnika napięciowego i zadanego obciążenia uzwojenia wtórnego pomiary należy wykonać dwukrotnie, podczas drugiej próby pomiarowej zamieniając wzajemnie przyłączone sondy napięciowe między uzwojeniem wtórnym przekładnika i wyjściem dzielnika wzorcowego. 7

AJE - analizator jakości energii elektrycznej, PZN - programowalne źródło napięcia zmiennego, TWN - transformator podnoszący napięcie, UR - układ różnicowy, WDN - wzorcowy dzielnik napięciowy, BPN - badany przekładnik napięciowy, obc. - impedancja obciążenia uzwojenia wtórnego badanego przekładnika napięciowego. W celu wykonania pomiaru błędu transformacji harmonicznej odkształconego napięcia pierwotnego przez badany przekładnik napięciowy należy: ustawić zadaną wartość obciążenia uzwojenia wtórnego badanego przekładnika napięciowego na skrzynce obciążeniowej przyłączonej do uzwojenia wtórnego, ustawić zadaną procentową wartość wyższej harmonicznej, ustawić zadaną wartość skuteczną napięcia pierwotnego, ustawić dzielnik dodatkowy stanowiący potencjał odniesienia dla układu różnicowego, wcisnąć oba przyciski umieszczone na bokach obudowy układu różnicowego, pobrać dane pomiarowe do komputera, dla harmonicznej podstawowej obliczyć błąd napięciowy Uh względem dzielnika wzorcowego i zanotować pod tabelą z wynikami pomiarów dla harmonicznych, odczytać i zanotować w tabeli wartości skuteczne i przesunięcia fazowe zadanej harmonicznej w napięciach wtórnych badanych przekładników, napięciu wyjściowym dzielnika wzorcowego oraz wartość skuteczną tej harmonicznej w napięciu różnicowym. Regulację dzielnika odniesienia układu różnicowego należy wykonywać po ustawieniu obciążenia i napięcia pierwotnego badanego przekładnika napięciowego, przy załączonym napięciu zasilania. Potencjometr dzielnika odniesieni ustawić w pozycji, przy której po naciśnięciu jednego z przycisków układu różnicowego (lewego lub prawego) wskazywane przez przyłączony układ pomiarowy napięcia są takie same. Dla każdej próby pomiarowej należy nad tabelą z wynikami pomiarów zanotować miejsce przyłączenia sond pomiarowych 8

Tabela h. V Lkh V L2kh Lkh L2kh V L3kh 0 2 3 VL\2\3kh - wartość skuteczna k-tej harmonicznej zmierzona w kanale \2\3. L\2\3kh - przesunięcie fazowe k-tej harmonicznej zmierzone w kanale \2\3. Tabela 2 h. V Lkh V L2kh Lkh L2kh V L3kh 0 2 3 9

Tabela 3 h. V Lkh V L2kh V L3kh V L4kh Lkh L2kh L3kh L4kh 0 2 3 Tabela 4 h. V Lkh V L2kh V L3kh V L4kh Lkh L2kh L3kh L4kh 0 2 3 0

Dla danych z tabeli pomiarowych obliczyć i zanotować średnie arytmetyczne zmierzonych wartości skutecznych i przesunięć fazowych danej harmonicznej w napięciu wtórnym I badanego przekładnika napięciowego bez obciążenia uzwojenia wtórnego i napięciu wyjściowym dzielnika wzorcowego oraz napięciu różnicowym. Tabela h. U 2PNkh U WDkh 2PNkh WDkh U rkh 0 2 3 U2PNkh - wyznaczona wartość skuteczna k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym I badanego przekładnika napięciowego, UWDkh - wyznaczona wartość skuteczna k-tej harmonicznej w napięciu wyjściowym dzielnika wzorcowego, 2PNkh - wyznaczona wartość przesunięcia fazowego k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym I badanego przekładnika napięciowego, WDkh - wyznaczona wartość przesunięcia fazowego k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym dzielnika wzorcowego, Urkh - wyznaczona wartość k-tej harmonicznej błędu całkowitego. Dla danych z tabeli pomiarowych obliczyć i zanotować średnie arytmetyczne zmierzonych wartości skutecznych i przesunięć fazowych danej harmonicznej w napięciu wtórnym I badanego przekładnika napięciowego z obciążeniem uzwojenia wtórnego i napięciu wyjściowym dzielnika wzorcowego: Tabela 6 h. U 2PNkh U WDkh 2PNkh WDkh 0 2 3

Dla danych pomiarowych obliczyć i zanotować średnie arytmetyczne zmierzonych wartości skutecznych i przesunięć fazowych danej harmonicznej w napięciu wtórnym II badanego przekładnika napięciowego i napięciu wyjściowym dzielnika wzorcowego : Tabela 7 h. U 2PN2kh * U 2PNkh 2PN2kh 2PNkh 0 2 3 U2PN2kh - wyznaczona wartość skuteczna k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym II badanego przekładnika napięciowego, 2PN2kh - wyznaczona wartość przesunięcia fazowego k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym II badanego przekładnika napięciowego, * U2PNkh - wyznaczona powtórnie wartość skuteczna k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym I badanego przekładnika napięciowego, 2PNkh - wyznaczona powtórnie wartość przesunięcia fazowego k-tej harmonicznej w napięciu wtórnym I badanego przekładnika napięciowego. Na podstawie danych zamieszczonych w tabelach -7 obliczyć wartości błędów napięciowego i kątowego badanych przekładników napięciowych. Tabela 8 h. U PNkh PNkh U PNkh(obc) PNkh(obc) U PN2kh PN2kh 0 2 3 Dla powyższej tabeli przedstawić obliczenia dla dwóch wybranych pozycji z każdej kolumny. UPNkh, UPNkh - błąd napięciowy i kątowy I badanego przekładnika napięciowego obliczone zgodnie z zależnościami: U 2PNkh UWDkh U PNkh 00% (7) U WDkh 2

(8) PNkh WDkh 2 PNkh UPNkh(obc), UPNkh(obc) - błąd napięciowy i kątowy I badanego przekładnika napięciowego z obciążeniem uzwojenia wtórnego o wartości 2 VA i współczynniku mocy cos=0,8 obliczone zgodnie z zależnościami (7) i (8). UPN2kh, UPN2kh - błąd napięciowy i kątowy II badanego przekładnika napięciowego obliczone zgodnie z zależnościami: * U 2PN 2kh U 2PNkh U PN 2kh U PNkh 00% (9) * U 2PNkh * PN 2kh PNkh 2PNkh 2PN 2kh (0) Wyniki pomiarów i obliczeń harmonicznych błędu całkowitego przedstawić w tabeli: Tabela 9 h. CPNkh OPNkh Okh 0 2 3 Dla powyższej tabeli przedstawić obliczenia dla dwóch wybranych pozycji z każdej kolumny. CPNkh - wartość skuteczna k-tej harmonicznej błędu całkowitego wyznaczona dla I badanego przekładnika napięciowego zgodnie z zależnością (), jeżeli U '' kh = UWDkh dla danych przedstawionych w tabeli, OPNkh - wartość skuteczna k-tej harmonicznej błędu całkowitego obliczona dla I badanego przekładnika napięciowego zgodnie z zależnością (3) dla UPNkh, UPNkh, Okh błąd wyznaczania k-tej harmonicznej błędu całkowitego na podstawie zmierzonych wartości błędów napięciowego i kątowego dla I badanego przekładnika napięciowego zgodnie z zależnością (6). 4. Opracowanie wyników pomiarowych W sprawozdaniu przedstawić na dwóch wspólnych wykresach dla obu badanych przekładników napięciowych charakterystyki błędów napięciowego i kątowego wykreślone w funkcji częstotliwości transformowanej harmonicznej odkształconego napięcia pierwotnego oraz uzasadnić ich przebieg. Porównać charakterystyki wyznaczone dla dwóch indukcyjnych przekładników napięciowych i określić możliwe przyczyny występowania różnic w ich przebiegu. Scharakteryzować wpływ obciążenia uzwojenia wtórnego na wartości błędów napięciowego i kątowego transformacji harmonicznych napięcia odkształcanego przez indukcyjny przekładnik napięciowy. 3