GPSz2 WYKŁAD 15 SZCZEGÓŁOWA WYSOKOŚCIOWA OSNOWA GEODEZYJNA 1
STANDARD TECHNICZNY ZAŁACZNIK NR 1 DO ROZPORZĄDZENIA 2
3
4
5
TO TZW. POŚREDNIE WYMAGANIA DOKŁADNOŚCIOWE 6
Przy niwelacji w druku dziennika pomiaru lub na osobnym zawieramy m.in.: szkic ciągu, oznaczenie reperów (w tym ewentualnych punktów pośrednich), długości celowych i odcinków, linii, ciągów, typ, model nr fabryczny instrumentu, rodzaje i numery łat (warto oznaczyć, która z łat była wstecz, a która w przód), data, godziny wykonania pomiaru, warunki atmosferyczne, temperatura, obliczenia kontrolne (sumowe), imię i nazwisko obserwatora i sekretarza (plus podpisy), sprawdzenie pośrednich wymagań dokładnościowych, kto i kiedy wykonał te obliczenia (data, podpisy). 7
Uwagi praktyczne: przy obliczeniach niwelacji geometrycznej programami komputerowymi - rzędne reperów (H) - punktów stałych odpowiedni typ, oznaczyć te punkty w bazie punktów, - opcje: ilość cyfr po przecinku dla H, (techniczna 3, podwyższonej dokł. 4) - pamiętać czy niwelacja techniczna czy precyzyjna wybrać odpowiedni moduł programu do obliczeń, - w n. precyzyjnej ustawić dokładność odczytu z łaty, czy podział podwójnie zagęszczony? - długości ciągów L, odchyłki maksymalne f h często liczone przez program są przy założeniu maksymalnych długości celowych na stanowiskach (jeżeli nie podajemy długości celowych)!!! - obliczając jako 2 ciągi ( rozrzucamy odchyłkę ) w kierunku głównym (zapisujemy H gł. ) i powrotnym (H powr. ) jeżeli nie ma błędów grubych lub różnic przekraczających wartości dopuszczalne (niezbędna kontrola operatora) uśredniamy H pkt. 8
Szkic ciągu 9
Obecnie szczegółowa wysokościowa osnowa geodezyjna - 3 klasy (dawniej osnowa szczegółowa III i IV klasy) Niwelacja: - geometryczna: niwelacja techniczna (dawniej niwelacja techniczna reperów, tzw. techniczna o podwyższonej dokładności), niwelacja precyzyjna, - niwelacja trygonometryczna, - niwelacja przy użyciu technik satelitarnych (satelitarna). 10
Podział niwelacji satelitarna (przy użyciu technik satelitarnych) 11
Standardy obowiązujące wcześniej: Instrukcja Techniczna G-2 z 1981 r. WYSOKOŚCIOWA OSNOWA GEODEZYJNA kolor czarny Instrukcja Techniczna G-2 z 2001 r. SZCZEGÓŁOWA POZIOMA I PIONOWA OSNOWA GEODEZYJNA I PRZELICZENIA WSPÓŁRZĘDNYCH MIĘDZY UKŁADAMI - kolor czerwony 12
Podział niwelacji geometrycznej (nieco inna interpretacja w G-2 z 2001 r.) Zależnie od stopnia uzyskiwanej dokładności niwelację geometryczną dzieli się na: niwelację precyzyjną wykonywaną dla wyznaczenia wysokości stałych punktów z bardzo dużą dokładnością, punkty te tworzą precyzyjną sieć niwelacyjną, zwaną podstawową osnową wysokościową, która jest oparciem dla osnowy szczegółowej; niwelację techniczną reperów wykonywaną dla wyznaczenia wysokości szeregu stałych punktów, które tworzą sieć niwelacyjną, zwaną szczegółową osnową wysokościową, która stanowi zagęszczenie osnowy podstawowej; niwelację techniczną wykonywaną dla wyznaczenia pomiarowej osnowy wysokościowej, która stanowi zagęszczenie osnowy szczegółowej i służy do takich celów technicznych jak wyznaczanie przekroju terenu lub jego rzeźby; 13
5. Dokładność osnowy danego rodzaju i klasy charakteryzuje ogólnie średni błąd pomiaru niwelacji, po wyrównaniu (m o ). Kryteria dopuszczalnej wielkości tego błędu są następujące: Rodzaj osnowy Klasa m o w mm/km podstawowa I II ± 1,0 ± 2,0 (w tym sat.) szczegółowa III IV ± 4 lub ± 10mm dla m H x) ± 10 lub ± 20mm dla m H x) pomiarowa V ± 20 lub ± 5cm dla m x) H x) Dopuszczalna wartość średniego błędu wyznaczenia wysokości punktu m H odnosi się do pozostałych technik pomiaru, poza niwelacją techniczną (w tym niwelacji przy użyciu technik satelitarnych). Średnie błędy osnowy (sieci) danej klasy wyznacza się przy założeniu 14 bezbłędności punktów nawiązania.
- niwelacja techniczna (dawniej niwelacja techniczna reperów), - niwelacja precyzyjna, POŚREDNIE WYMAGANIA DOKŁADNOŚCIOWE 95. 71. Różnica (n) między dwoma wyznaczeniami przewyższenia na stanowisku nie powinna być większa niż: klasa III IV n 2 mm 3 mm 15
96. 72. Różnica (V) wyników dwukrotnego pomiaru odcinka niwelacyjnego R, obliczona z pomiarów w kierunku głównym i powrotnym nie powinna być większa niż: klasa III IV V 6 mm 12 mm - długość odcinka w km 97. 73. Odchyłka zamknięcia (f) poligonu, wyznaczona z wartości pomierzonych, nie powinna być większa, niż: klasa III IV f 6 mm 12 mm - długość obwodnicy w km 16
98. 74. Odchyłka nawiązania (f l ) linii (ciągu) do punktów wyższych klas nie powinna być większa niż: klasa III IV f l 4 mm 10 mm - długość ciągu pomiędzy punktami nawiązania w km 17
75. Przed wyrównaniem sieci linii (ciągów) danej klasy należy wykonać obliczenia wstępne, na które składają się: 1) sprawdzenie obliczeń polowych, 2) obliczenie przewyższeń odcinków linii, 3) ewentualne wprowadzenie poprawek łat. Szczegółowa osnowa wysokościowa (III i IV klasa) - przewyższenia, ewentualne poprawki, odchyłki zamknięcia, dopuszczalne różnice podajemy do 0,1 mm. 18
LITERATURA Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz.U. 2012, poz. 352). Dawniej obowiązujące: Instrukcja Techniczna G-2 z 1981 r. WYSOKOŚCIOWA OSNOWA GEODEZYJNA Instrukcja Techniczna G-2 z 2001 r. SZCZEGÓŁOWA POZIOMA I PIONOWA OSNOWA GEODEZYJNA I PRZELICZENIA WSPÓŁRZĘDNYCH MIĘDZY UKŁADAMI 19