WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z PRZEDMIOTU PRZYRODA dla klasy VI Przedmiotowy system oceniania ma na celu wspieranie rozwoju intelektualnego i osobowościowego ucznia. Wymagania edukacyjne formułowane są w oparciu o podstawę programową oraz "Program nauczania przyrody w klasach 4-6 szkoły podstawowej" autorstwa Jolanty Golanko ( NOWA ERA). 1. Ocenie bieżącej podlegają: prace pisemne- kartkówki, sprawdziany, testy; odpowiedzi ustne; prace domowe; praca w grupach; aktywność na lekcjach; prace długoterminowe- zielniki, plakaty, albumy, plansze, okazy przyrodnicze, doświadczenia; zeszyt ćwiczeń; osiągnięcia w konkursach szkolnych i pozaszkolnych; umiejętności praktyczne- posługiwanie się mikroskopem, mapą, kompasem, mapą; prace nieobowiązkowe, będące uczniowską samodzielną propozycją poszerzania wiadomości i umiejętności. 2. Ogólne kryteria oceniania: a/ ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, otrzymał ze wszystkich form sprawdzania wiedzy ocenę bardzo dobrą lub celującą, aktywnie uczestniczy w lekcji, przygotowuje pomoce dydaktyczne, aktywnie uczestniczy i zdobywa sukcesy w konkursach na szczeblu szkolnym, powiatowym i wojewódzkim, pogłębia swoja wiedzę wykonując dodatkowe zadania domowe oraz uczestniczy w zajęciach Koła Przyrodniczego, bezbłędnie wykonuje projekty oraz prezentuje jego wyniki, potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych; b/ ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: w pełni opanowała wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania, co najmniej 90% ocen cząstkowych to oceny bardzo dobre, potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach, wykazuje dużą samodzielność w korzystaniu z różnych źródeł wiedzy przyrodniczej ( atlasów, map, wykresów), stara się pogłębiać swoją wiedzę poprzez udział w konkursach przedmiotowych i zajęciach Koła Przyrodniczego, wykazuje aktywną postawę w trakcie lekcji, systematycznie odrabia prace domową i przyswaja wiedzę; c/ ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: w dużym zakresie opanowała wiadomości i umiejętności zawarte w programie nauczania, co najmniej 80% ocen cząstkowych stanowią oceny dobre,
potrafi korzystać z poznanych źródeł informacji i rozwiązywać zadania z ich wykorzystaniem, poprawnie wykonuje proste zadania, a z pomocą nauczyciela zadania trudniejsze, wykazuje aktywność na lekcji, systematycznie przyswaja wiedzę zdobyta w trakcie lekcji oraz odrabia prace domowe; d/ ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: w podstawowym zakresie opanowała wiadomości i umiejętności zawarte w programie nauczania, w ocenianiu cząstkowym dominują oceny dostateczne, typowe zadania o niewielkim stopniu trudności rozwiązuje z pomocą nauczyciela, z pomocą nauczyciela korzysta ze źródeł wiedzy przyrodniczej, w zadawalającym stopniu wykazuje aktywność na lekcji, zazwyczaj odrabia pracę domową; e/ ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: w niepełnym stopniu opanował wiadomości określone programem nauczania, a braki uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy, w ocenianiu cząstkowym dominują oceny dopuszczające, z pomocą nauczyciela rozwiązuje typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, przyswaja wiedzę niesystematycznie, rzadko odrabia prace domowe; f/ ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował wiadomości i umiejętności zawartych w programie nauczania, niezbędnych do dalszego kształcenia w zakresie przyrody, wśród ocen cząstkowych przeważają oceny niedostateczne, nawet za pomocą nauczyciela nie rozwiązuje prostych zadań teoretycznych i praktycznych, nie zna symboliki stosowanej na lekcjach przyrody, nie wykazuje aktywności w trakcie zajęć, nie odrabia prac domowych. 3. Wymagania szczegółowe na poszczególne oceny: a/ ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: zna postacie związane z rozwojem wiedzy przyrodniczej: Mikołaj Kopernik, wie czym są gwiazdy, planety, komety, planetoidy, planety karłowate, księżyce, wskazuje przykłady oddziaływań grawitacyjnych w najbliższym otoczeniu, wymienia źródła światła naturalnego i sztucznego, podaje przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych, potrafi rozpoznać na rysunku odbicie, załamanie i rozproszenie promienia świetlnego, wymienia barwy podstawowe i dopełniające światła, wymienia źródła dźwięku, podaje podstawowe elementy w budowie oka i ucha ludzkiego, podaje przykłady ciał przyciąganych przez magnes, na globusie pokazuje północny i południowy biegun geograficzny, na schemacie Ziemi rysuje południki, równoleżniki, równik, zwrotniki, koła podbiegunowe, zaznacza półkulę północną, południową, wschodnią i zachodnią, wyjaśnia występowanie dnia i nocy, podpisuje na mapie kontynenty i przynajmniej 3 oceany, wymienia czynniki wpływające na życie w morzu, wymienia 2 różnice między polipem i meduzą, podaje przykłady zwierząt bezkręgowych i kręgowych żyjących w morzach i oceanach, omawia budowę zewnętrzną ryby i sposób jej rozmnażania,
wymienia strefy życia w jeziorze, podaje przykłady zwierząt bezkręgowych i kręgowych żyjących w jeziorach, wyjaśnia pojęcia: bezkręgowce i kręgowce, podpisuje części ciała owada, podaje przykłady owadów pożytecznych i szkodników, wymienia 3 cechy przystosowujące żaby do wodno-lądowego trybu życia, przyporządkowuje gady do odpowiednich grup systematycznych, podaje 3 cechy ułatwiające ptakom latanie, rozpoznaje cechy ptaków drapieżnych, podaje ptaki zimujące w Polsce i odlatujące do ciepłych krajów, przyporządkowuje ssaki do różnych środowisk życia, wymienia 2 cechy klimatu na podstawie wykresu klimatycznego, wskazuje na mapie strefy klimatyczne świata i przyporządkowuje im po jednym przedstawicielu świata roślinnego i zwierzęcego, wymienia zasoby przyrody, podaje przykłady negatywnego wpływu działalności człowieka na przyrodę, wymienia działania służące ochronie przyrody. b/ ocenę dostateczna otrzymuje uczeń, który: wskazuje różnice miedzy planetami a gwiazdami, zna astronautów i właściwie przyporządkowuje im dokonania, wyjaśnia czym jest siła przyciągania ziemskiego, wie kim był Izaak Newton, wyjaśnia znaczenie pojęć: masa i ciężar ciała, siatka geograficzna i kartograficzna, plankton, zwierzęta stałocieplne i zmiennocieplne, gniazdowniki i zagniazdowniki, pogoda, klimat, rysuje prosty obwód elektryczny, wyjaśnia jak powstaje cień i półcień, wyjaśnia czym jest rozszczepienie światła i podaje przykłady z najbliższego otoczenia, wyjaśnia, jak powstaje echo, rysuje linie pola magnetycznego, wskazuje bieguny magnetyczne i geograficzne Ziemi, określa współrzędne geograficzne punktów położonych na tej samej półkuli, zaznacza kierunek ruchu obrotowego Ziemi, wymienia cechy ruchu obiegowego i obrotowego, podpisuje strefy oświetleniowe Ziemi, podpisuje na rysunku elementy budowy komórki zwierzęcej, wyjaśnia różnicę między bezkręgowcami a kręgowcami, wykonuje rysunek polipa i meduzy, opisuje ich budowę, podpisuje na rysunku części ciała stawonogów na przykładzie homara, wymienia przystosowania ryby do życia w wodzie, omawia przystosowanie dżdżownicy do życia w glebie, omawia budowę ciała i sposób rozmnażania owadów na przykładzie motyla, wskazuje na schemacie części ciała pająka, klasyfikuje płazy na ogoniaste i bezogonowe, podaje 3 przykłady gadów żyjących w Polsce, oblicza średnią temperaturę powietrza, opisuje na podstawie wykresu cechy poszczególnych klimatów, wymienia przykłady zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej, wymienia 3 przykłady zmieniania się różnorodności przyrodniczej, wyjaśnia czym jest efekt cieplarniany; c/ ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: wymienia założenia teorii heliocentrycznej, podaje we właściwej kolejności planety Układu Słonecznego, wyjaśnia rolę atmosfery ziemskiej, omawia budowę kosmosu, wie od czego zależy siła grawitacji, rozróżnia masę i ciężar, podaje ich jednostki,
wyjaśnia co to jest prąd elektryczny, wyjaśnia pojęcia: odbicie lustrzane, rozproszenie światła, cień, półcień, bieguny jednoimienne i różnoimienne, wyjaśnia zjawisko załamania światła oraz powstawania barw w przyrodzie, opisuje falę dźwiękową, wyjaśnia czym jest echolokacja i które zwierzęta się nią posługują, wyjaśnia, co to jest oś ziemska i pole magnetyczne, opisuje południki i równoleżniki, określa współrzędne geograficzne dowolnego punktu, omawia skutki nachylenia osi ziemskiej, wymienia typy mórz, wymienia przyczyny odkryć geograficznych, charakteryzuje rolę różnych struktur komórkowych, wyjaśnia czym są prądy morskie, porównuje warunki życia w różnych strefach morza, wyjaśnia rolę płetw parzystych i nieparzystych u ryb, wymienia cechy przystosowujące ssaki do życia w morzach i oceanach, wymienia przykłady łańcuchów pokarmowych w jeziorze, charakteryzuje budowę mięczaków i stawonogów, charakteryzuje gady omawia ich budowę i cechy przystosowawcze do życia na lądzie, charakteryzuje budowę ptaków, ich przystosowanie do lotu, podaje przykłady gniazdowników i zagniazdowników, omawia przystosowania zwierząt do życia w różnych strefach klimatycznych, opisuje zajęcia Beduinów i mieszkańców Sahelu, wyjaśnia czym jest roślinność twardolistna, wyjaśnia pojęcia: zasoby wyczerpywalne i niewyczerpywalne, wymienia globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego, wskazuje przyczyny efektu cieplarnianego, wyjaśnia, jak powstaje dziura ozonowa; d/ ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: wskazuje praktyczne zastosowanie wiedzy o ruchach ciał niebieskich, wymienia typy planet, podaje pozytywne skutki podboju kosmosu, definiuje prawo powszechnego ciążenia, wyjaśnia pojęcia: przewodniki i izolatory prądu elektrycznego, rysuje schematycznie zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca, rysuje schemat przejścia światła przez pryzmat, wyjaśnia czym jest częstotliwość i ultradźwięki, wyjaśnia zasadę działania igły magnetycznej, porównuje południki i równoleżniki, odszukuje na mapie punkt o podanych współrzędnych geograficznych, przedstawia schematycznie sposób padania promieni słonecznych w dniach rozpoczęcia kalendarzowych pór roku, wyjaśnia czym są przypływy i odpływy, jakie są ich przyczyny i skutki, porównuje budowę stułbi i chełbi, opisuje zróżnicowanie budowy zewnętrznej owadów, porównuje budowę i czynności życiowe kijanek i dorosłych żab, porównuje budowę płazów i gadów oraz budowę gadów i ptaków, wymienia wytwory skóry ssaków, charakteryzuje typy krajobrazów świata, oblicza roczną amplitudę temperatury powietrza oraz średnie roczne opady na podstawie klimatogramu, wyróżnia zasoby odnawialne i nieodnawialne i podaje ich przykłady, charakteryzuje skutki wzrostu temperatury powietrza;
e/ ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: wyjaśnia, czym spowodowany jest stan nieważkości, wskazuje przyrządy, w których działaniu wykorzystano zjawisko odbicia i załamania światła, dokładnie określa położenie geograficzne danego punktu na mapie, wyjaśnia, czym jest tsunami, omawia rolę dżdżownic w tworzeniu próchnicy, omawia przystosowania organizmów do trudnych warunków życia na pustyniach, porównuje step, prerię i pampę, omawia dokonania polskich naukowców w badaniach strefy pustyń lodowych, omawia skutki istnienia dziury ozonowej. 4. Inne postanowienia. Prace pisemne oceniane są według skali punktowej określonej przez nauczyciela i przeliczane są na skalę procentową odpowiadającą skali ocen: 100% - 98% - ocena celująca ( 6 ) 97% - 86% - ocena bardzo dobra ( 5 ) 85% - 70% - ocena dobra ( 4 ) 69% - 51% - ocena dostateczna ( 3 ) 50% - 30% - ocena dopuszczająca ( 2 ) 29% - 0% - ocena niedostateczna ( 1 )