Zbigniew S. Szewczak Systemy Operacyjne. Wykład 1 Systemy komputerowe i operacyjne. Instalacja.

Podobne dokumenty
Technologia informacyjna. Urządzenia techniki komputerowej

Zbigniew S. Szewczak Systemy Operacyjne. Wykład 1 Systemy komputerowe i operacyjne. Instalacja.

Zbigniew S. Szewczak Systemy Operacyjne. Wykład 1 Systemy komputerowe i operacyjne. Instalacja.

Zespól Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 17 im. Jana Nowaka - Jeziorańskiego Al. Politechniki 37 Windows Serwer 2003 Instalacja

Systemy operacyjne. Systemy operacyjne. Systemy operacyjne. Zadania systemu operacyjnego. Abstrakcyjne składniki systemu. System komputerowy

Spis treści. Wstęp Rozdział 1. Zasady pracy z komputerem Rozdział 2. Budowa komputera... 20

Wprowadzenie do systemów operacyjnych

Plan wykładu. 1. Sieć komputerowa 2. Rodzaje sieci 3. Topologie sieci 4. Karta sieciowa 5. Protokoły używane w sieciach LAN 6.

T: Instalacja systemu Windows 2008 Serwer w maszynie wirtualnej VirtualBox.

5.4.2 Laboratorium: Instalacja systemu Windows XP

MAGISTRALE ZEWNĘTRZNE, gniazda kart rozszerzeń, w istotnym stopniu wpływają na

Podstawy obsługi komputerów. Budowa komputera. Podstawowe pojęcia

PAMIĘĆ OPERACYJNA...107

Połączenia. Instalowanie drukarki lokalnie (Windows) Co to jest drukowanie lokalne?

System komputerowy. System komputerowy

Technologie informacyjne - wykład 2 -

MODEL WARSTWOWY PROTOKOŁY TCP/IP

Instrukcje dotyczące systemu Windows w przypadku drukarki podłączonej lokalnie

Wstęp do informatyki. Interfejsy, urządzenia we/wy i komunikacja. Linie magistrali

Architektura komputerów

Ćwiczenie Nr 7 Instalacja oraz konfiguracja wskazanego systemu operacyjnego

Zbigniew S. Szewczak Podstawy Systemów Operacyjnych

Systemy i sieci komputerowe. Podręcznik do nauki zawodu technik informatyk

IBM SPSS Statistics dla systemu Linux Instrukcje instalacji (licencja sieciowa)

Spis treści WPROWADZENIE FUNKCJE, CECHY ORAZ STRUKTURA SYSTEMÓW OPERACYJNYCH... 13

Spis treúci. Księgarnia PWN: Krzysztof Wojtuszkiewicz - Urządzenia techniki komputerowej. Cz. 2. Przedmowa Wstęp... 13

Architektura komputerów

Dział Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący

Systemy operacyjne III

Połączenia. Obsługiwane systemy operacyjne. Instalowanie drukarki przy użyciu dysku CD Oprogramowanie i dokumentacja

Systemy operacyjne i sieci komputerowe. 1 SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE. Etapy uruchamiania systemu

Działanie systemu operacyjnego

ABC systemu Windows 2016 PL / Danuta Mendrala, Marcin Szeliga. Gliwice, cop Spis treści

Podstawowa konfiguracja routerów. Interfejsy sieciowe routerów. Sprawdzanie komunikacji w sieci. Podstawy routingu statycznego

Systemy operacyjne. Informatyka Stosowana, I rok. Krzysztof Wilk. Katedra Informatyki Stosowanej i Modelowania

Laboratorium Instalacja systemu Windows XP

Budowa systemów komputerowych

IBM SPSS Statistics dla systemu Windows Instrukcje instalacji (licencja sieciowa)

Podstawy Technik Informatycznych. Mariusz Stenchlik

Szybki start instalacji SUSE Linux Enterprise Server 11

IBM SPSS Statistics dla systemu Windows Instrukcje dotyczące instalacji (licencja sieciowa)

Systemy operacyjne. Paweł Pełczyński

System operacyjny Linux

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja jesień 2005)

ZiMSK. Charakterystyka urządzeń sieciowych: Switch, Router, Firewall (v.2012) 1

PC0060. ADAPTER Kabel Easy Copy PC-Link USB 2.0 Proste kopiowanie, bez instalacji. Instrukcja obsługi

Działanie systemu operacyjnego

Komputer IBM PC niezależnie od modelu składa się z: Jednostki centralnej czyli właściwego komputera Monitora Klawiatury

HARD DISK MANAGER PORÓWNANIE EDYCJI

INSTALACJA LICENCJI SIECIOWEJ NET HASP Wersja 8.32

Statistics dla systemu Windows. Instrukcje dotyczące instalacji (licencja sieciowa)

URZĄDZENIA WEJŚCIA-WYJŚCIA

Tomasz Greszata - Koszalin

Instalacja aplikacji

Wprowadzenie do systemów operacyjnych. mgr inż. Krzysztof Szałajko


I Zestaw komputerowy: Stacja robocza i monitor wraz z oprogramowaniem systemowym i akcesoriami - 10 szt. STACJA ROBOCZA:

System komputerowy. Sprzęt. System komputerowy. Oprogramowanie

ZiMSK. mgr inż. Artur Sierszeń mgr inż. Łukasz Sturgulewski ZiMSK 1

Warstwy systemu Windows 2000

Działanie systemu operacyjnego

Systemy operacyjne. Literatura: A. Silberschatz, J.L. Peterson, P.B. Galwin, Podstawy systemów operacyjnych, WNT, Warszawa 2006

INSTRUKCJA INSTALACJI

Protokoły sieciowe - TCP/IP

Proces instalacji systemu operacyjnego Linux Red Hat 7.3 (1)

Czujniki obiektowe Sterowniki przemysłowe

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007)

AKTYWNY SAMORZĄD. Instrukcja instalacji, aktualizacji i konfiguracji.

System kontroli dostępu ACCO NET Instrukcja instalacji

PROFESJONALNE USŁUGI BEZPIECZEŃSTWA

Szkolenie autoryzowane. MS Administracja i obsługa Windows 7. Strona szkolenia Terminy szkolenia Rejestracja na szkolenie Promocje

Jednostka centralna. Miejsca na napędy 5,25 :CD-ROM, DVD. Miejsca na napędy 3,5 : stacja dyskietek

Zadanie1. Wykorzystując serwis internetowy Wikipedii wyjaśnij następujące pojęcia: wirtualizacja, VirtualBox, Vmware, KVM, Virtual PC, Hyper-V.

Wstęp 5 Rozdział 1. SUSE od ręki 13

Instrukcje dotyczące systemu Windows w przypadku drukarki podłączonej lokalnie

Instalacja, aktualizacja i migracja do Windows 7

Wprowadzenie. Dariusz Wawrzyniak. Miejsce, rola i zadania systemu operacyjnego w oprogramowaniu komputera

Podstawy informatyki. Izabela Szczęch. Politechnika Poznańska

Instrukcja obsługi programu CMS Dla rejestratorów HANBANG

5. Napędy wewnętrzne 6. Obudowa: 7. Gniazda rozszerzeń 8. Porty i interfejsy zewnętrzne 1GB/s 9. Karta graficzna 10. Inne 11.

1. Serwer. 2. Komputer desktop 9szt. Załącznik nr 1 do SIWZ

Wprowadzenie. Dariusz Wawrzyniak. Miejsce, rola i zadania systemu operacyjnego w oprogramowaniu komputera

Instrukcja obsługi. Grand IP Camera III. Kamera IP do monitoringu

Systemy operacyjne. Wojciech Kwedlo Wydział Informatyki PB, p. 127 aragorn.pb.bialystok.pl/~wkwedlo

SYSTEMY OPERACYJNE: STRUKTURY I FUNKCJE (opracowano na podstawie skryptu PP: Królikowski Z., Sajkowski M. 1992: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX)

Definicja systemu operacyjnego (1) Definicja systemu operacyjnego (2) Miejsce systemu operacyjnego w architekturze systemu komputerowego

LEKCJA TEMAT: Zasada działania komputera.

Konfiguracja oprogramowania w systemach MS Windows dla kont z ograniczonymi uprawnieniami

Wybrane bloki i magistrale komputerów osobistych (PC) Opracował: Grzegorz Cygan 2010 r. CEZ Stalowa Wola

Systemy operacyjne. Wprowadzenie. Wykład prowadzą: Jerzy Brzeziński Dariusz Wawrzyniak

Kernel Kompilacja jądra

Struktura systemów komputerowych

Szybki start instalacji SUSE Linux Enterprise Server 11 SP1

SIECI KOMPUTEROWE Protokoły sieciowe

Komputer i urządzenia z nim współpracujące.

Systemy operacyjne i sieci komputerowe Szymon Wilk System operacyjny 1

Spis treści. Rozdział 3. Podstawowe operacje na plikach...49 System plików Konsola Zapisanie rezultatu do pliku... 50

Tytuł: Instrukcja obsługi Modułu Komunikacji internetowej MKi-sm TK / 3001 / 016 / 002. Wersja wykonania : wersja oprogramowania v.1.

Transkrypt:

Zbigniew S. Szewczak Systemy Operacyjne Wykład 1 Systemy komputerowe i operacyjne. Instalacja. Toruń, 2005

O czym będzie? Arytmetyka komputerowa System komputerowy Struktura komputera System operacyjny Instalacja systemu Linux Windows Materiały pomocnicze

Arytmetyka komputerowa B - bajt (ang. Byte); b - bit B = 8b kb = 1024B= 2^10B - podstawowa jednostka MB = 1024kB=2^10kB ( producenci - MB=10^3kB) GB = 2^20kB (10^6kB) - giga TB = 2^30kB (10^9kB) - tera PB = 2^40kB (10^12kB) - peta EB = 2^50kB (10^15kB) - exa ZB = 2^60kB (10^18kB) - zetta YB = 2^70kB (10^21kB) - yotta?b = 2^?*10kB (10^?*3kB) -???? EB - podstawową jednostką? MEB = 2^20EB=2^70kB

Prefiksy metryczne 10^-3 - mili (m); 10^3 - kilo (k) 10^-6 - micro (µ); 10^6 - Mega (M) 10^-9 - nano (n); 10^9 - Giga (G) 10^-12 - pico (p); 10^12 - Tera (T) 10^-15 - femto (f); 10^15 - Peta (P) 10^-18 - atto (a); 10^18 - Exa (E) 10^-21 - zepto (z); 10^21 - Zetta (Z) 10^-24 - yocto (y); 10^24 - Yotta (Y)

Przykłady wykorzystania 1.7 yg - masa protonu 1 as - czas przejścia światła przez atom 1 pg - masa bakterii 1 µl - kropelka wody 1 Ms - 11,6 dni 0,3 Gm - sekunda świetlna 9,5 Pm - rok świetlny 1 ZL - objętość Pacyfiku 1 YL - pojemność Ziemii

Notacja szesnastkowa 0000=0 0100=4 1000=8 1100=C 0001=1 0101=5 1001=9 1101=D 0010=2 0110=6 1010=A 1110=E 0011=3 0111=7 1011=B 1111=F 1C = 1*16^1 + 12*16^0 = 16 + 12 = 28 10F = 1*16^2 + 0*16^1 +15*16^0 = 271

Potęgi dwójki 2^0=1, 2^1=2, 2^2=4, 2^3=8, 2^4=16, 2^5=32 2^6=64, 2^7=128, 2^8=256, 2^9=512,2^10=1024 2^11=2048, 2^12=4096, 2^13=8192, 2^14=16384 2^15=32768, 2^16=65536, 2^17=131072 2^18=262144, 2^19=524228, 2^20=1048576 2^21=2097152, 2^22=4194304, 2^23=8388608 2^24=16777216, 2^25=33554432, 2^26=67108864 2^27=134217728, 2^28=268435456 2^29=536870912, 2^30=1073741824 2^31=2147483848, 2^32=4294967296

Zad. Oblicz x. Potęgi dwójki - równanie 2^x=3674018224877614477545066243768582348871416 646683824641528456757842452036455585004341310356 212820063739027086844759880875030780674761777060 562980339733290193252159652649992960022040932743 681435885725663682031559833011694836684427646314 144833294923327068959889861196761886228147379945 972785157255103050645803013405087502672179276143 513853249884829912848013728086934612026576704260 231561001336360572266150611167852685380064696955 468929349115301864049308461884866941457758649074 869505253122622630932178648172173618679232496907 161165421825744285288825084244005613936921626330 968666174894520389915236768940032

System komputerowy Sprzęt komputerowy(ang. hardware) - zasoby o specyficznej architekturze oraz organizacji zarządzane przez system operacyjny System operacyjny - program, który nadzoruje i koordynuje dostęp programów do zasobów Programy użytkowe - realizują potrzeby użytkowników systemu komputerowego: kompilatory (gcc), edytory (vi), grafika (X Windows), bazy danych (MySQL),... Użytkownicy - ludzie, maszyny, komputery..

Struktura komputera Peryferia Komputer Jednostka centralna (CPU) Pamięć główna Komputer Magistrala systemowa Linie komunikacyjne Wejście- Wyjście

Struktura komputera Peryferia Komputer Jednostka centralna (CPU) Pamięć główna Komputer Magistrala systemowa Linie komunikacyjne Wejście- Wyjście

Magistrala systemowa System bus (ang.) Droga zapewniająca komunikację między (modułami): procesorem, pamięcią i wejściemwyjściem Tryb rozgłaszania (ang. broadcast) 50 do 100 oddzielnych linii pogrupowanych w 8, 16, 32 linii zwanych szynami linie danych - do przenoszenia danych np. szyna danych 8b a rozkaz 16b: 2 x transfer z pamięci linie adresowe - do określenia adresu danych linie sterowania - do sterowania liniami linie zasilania

Przykład Pentium cache(l2), local bus, memory bus PCI bridge chip: local, memory, PCI ISA (ang. Industry Standard Architecture) I/O bus: EIDE (ang. Enhance Integrated Drive Electronics), ATA (ang. Advanced Technology Attachment) - dyski 16,67MB/sec PCI (ang. Peripheral Component Interconnect) SCSI (ang. Small Computer System Interface) szybkie we/wy do 160MB/sec (dyski,..) USB (ang. Universal Serial Bus) wolne urządzenia we/wy do 1.5MB/sec (mysz, skaner,..) IEEE 1394 (FireWire) - do 50MB/sec (multimedia)

Struktura magistralowa Pentium L2 cache magistrala podręczna CPU magistrala lokalna most PCI magistrala pamięci pamięć magistrala pci złącza PCI SCSI mysz USB klawiatura most ISA dysk IDE adapter grafiki monitor magistrala isa złącza ISA modem karta dźwiękowa drukarka

Struktura komputera Peryferia Komputer Jednostka centralna (CPU) Pamięć główna Komputer Magistrala systemowa Linie komunikacyjne Wejście- Wyjście

Funkcje jednostki centralnej CPU = procesor = jednostka centralna Pobieranie rozkazów z pamięci Interpretowanie rozkazów Pobieranie danych (z pamięci lub we/wy) Przechowywanie danych w pamięci Przetwarzanie danych - wykonywanie rozkazów Zapisywanie wyników (do pamięci lub na we/wy)

Rejestry procesora licznik programu (PC) - adres rozkazu do pobrania rejestr rozkazu (IR) - kod rozkazu rejestr adresowy pamięci (MAR) - adres lokacji rejestr buforowy pamięci (MBR) - dane do/z pamięci rejestry PSW (ang. program status word) - słowo stanu programu, informacje o stanie

Struktura komputera Peryferia Komputer Jednostka centralna (CPU) Pamięć główna Komputer Magistrala systemowa Linie komunikacyjne Wejście- Wyjście

Wejście/Wyjście Dlaczego nie łączy się urządzeń peryferyjnych bezpośrednio z magistralą systemową? wielka różnorodność urządzeń we/wy przesyłanie różnej ilości danych z różną prędkością w różnym formacie urządzenia we/wy za wolne dla procesora i pamięci Potrzeba modułu we/wy interfejs z procesorem i pamięcią przez magistralę interfejs z urządzeniami peryferyjnymi

Sposoby realizacji we/wy programowane - dane są wymieniane między procesorem a modułem we/wy, procesor czeka na zakończenie operacji we/wy sterowane przerwaniami - procesor wydaje operację we/wy i wykonuje dalsze rozkazy do momentu zakończenia operacji we/wy (przerwanie we/wy) bezpośredni dostęp do pamięci (ang. direct memory access - DMA) - moduł we/wy wymienia dane bezpośrednio z pamięcią bez udziału procesora

Struktura komputera Peryferia Komputer Jednostka centralna (CPU) Pamięć główna Komputer Magistrala systemowa Linie komunikacyjne Wejście- Wyjście

Pamięć - lokalizacja, miara CPU wewnętrzna (główna) zewnętrzna (pomocnicza) długość słowa 8b, 16b, 32b, 64b procesor 8, 16, 32, 64 bitowy pojemność pamięci mierzona w ilości słów lub w Bajtach

Pamięć -własności fizyczne półprzewodnikowa (ang. semiconductor) RAM, ROM, Flash magnetyczna dysk & taśma magneto-optyczna CD & DVD zanikanie, rozpad (ang. decay) zanikanie, rozpad (ang. decay) ulotność (ang. volatility ) wymazywalność (ang. erasable) zasilanie do utrzymania zawartości

Pamięć - metody dostępu (1) dostęp sekwencyjny (ang. sequential) dostęp liniowy blok po bloku wprzód lub wtył czas dostępu zależy od pozycji bloku względem pozycji bieżącej np. taśmy dostęp bezpośredni (ang. direct) każdy blok ma unikalny adres czas dostępu realizowany przez skok do najbliższego otoczenia i sekwencyjne przeszukiwanie np. dysk magnetyczny

Pamięć - metody dostępu (2) dostęp swobodny (ang. random) każda adresowalna lokacja w pamięci ma unikatowy, fizycznie wbudowany mechanizm adresowania czas dostępu nie zależy od poprzednich operacji i jest stały np. RAM dostęp skojarzeniowy (ang. associative) dane są lokalizowane raczej na podstawie porównania z ich zawartością niż na podstawie adresu czas dostępu nie zależy od poprzednich operacji i jest stały np. pamięć podręczna (ang. cache)

Pamięć - wydajność (definicje) czas dostępu dostęp swobodny : czas niezbędny do zrealizowania operacji dostęp nieswobodny : czas potrzebny na ustawienie głowicy czas_cyklu pamięci czas dostępu + czas, który musi upłynąć aby mógła nastąpić kolejna operacja ( zapis, odczyt) szybkość transferu dostęp swobodny : 1/czas_cyklu dostęp nieswobodny : T_n = T_a + n/r T_n - śr. czas operacji na n-bitach;t_a = śr. czas dostępu r - szybkość transferu w b/sek

Przykład - router Cisco System IOS FLASH Konfiguracja NVRAM CPU booting ROM interfejs szyny RAM IOS tablice routingu magistrala interfejs we/wy interfejs we/wy interfejs we/wy CPU CPU CPU

Co to jest system operacyjny? System operacyjny jest programem, który działa jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym Brak zadowalającej definicji systemu operacyjnego

System operacyjny - definicje Dystrybutor zasobów (ang. resource allocator) - przydziela zasoby poszczególnym zamawiającym (programom) Program sterujący (ang. control program) - nadzoruje wykonanie programów użytkowych oraz operacji wejścia/wyjścia, kontrola błędów Jądro systemu (ang. kernel, ang. nucleus) - program działający w komputerze nieustannie, często jest synonimem systemu operacyjnego

Po co nam system operacyjny? System operacyjny jest ceną jaką płacimy za wygodę w posługiwaniu się zasobami systemu komputerowego System operacyjny musi mieć wiedzę o wszystkich możliwych sytuacjach i sposobach reagowania na nie organizacja zapisu plików w pamięci (np. na dyskietce) (system plików, ang. filesystem): ext3, ntfs, fat16, vfat, iso9660,...

Po co na system operacyjny? (c.d) System operacyjny powinien być szczególnie kontrolowany i rozliczany z każdego wykorzystania zasobów w ramach zleconych mu do wykonania zadań Architektury systemów operacyjnych monolityczna (scentralizowana) mikrojądra (zdecentralizowana) Przykłady systemów Linux, FreeBSD - dostępny kod źródłowy Windows 9X/NT/2K/XP/2K3, SunOS, OS/2 - niedostępny kod źródłowy (płatne) Solaris 5.x dostępny kod wynikowy (bez źródeł) Ewolucja systemów operacyjnych: systemy wsadowe-> systemy wieloprogramowane->systemy z podziałem czasu->systemy sieciowe

Proste systemy wsadowe Wynajęty operator (bardzo ważna osoba!) do wczytywania zadań tzw. wsadu (ang. batch) Dodany czytnik kart perforowanych Redukcja czasu wykonania przez wsad o podobnych parametrach Automatyczne kolejkowanie zadań Rezydentny monitor (system) inicjowanie zadań, komendy operatorskie przekazywanie kontroli wykonywanym zadaniom (ang. job) przejęcie kontroli po zakończeniu zadania

Działanie systemu wsadowego perforowanie kart dostraczenie kart operatorowi prośba o wczytanie kart montowanie taśmy do wykonania zadania montowanie taśmy do zapisania wyników

Spooling Simultaneous Pheripheral Operation On-Line - umożliwia wykonanywanie zadań w czasie operacji we/wy innych zadań wczytanie zadania z czytnika kart na dysk do kolejki zadań (ang. job queue) wyprowadzenie wydruku zakończonego zadania do kolejki na dysku (ang. print queue) a potem drukarkę Pula zadań (ang. job pool ) - zadania na dysku są wybierane do wykonania w taki sposób aby zwiększyć wykorzystanie procesora

Spooling (c.d.) dysk wejście/wyjście czytnik kart jednostka centralna drukarka wierszowa

Wieloprogramowane systemy wsadowe Wiele zadań jest przechowywanych w pamięci operacyjnej a procesor, w czasie oczekiwania jednego zadania na jakąś usługę np. operację wejścia/wyjścia lub zamontowanie taśmy, jest przydzielany innemu zadaniu pierwszy przypadek gdy monitor decyduje za użytkowników a w zasadzie za operatora systemu (stąd możliwe wytłumaczenie nazwy system operacyjny) początek końca wszechwładzy operatora systemu komputerowego

Jednoprogramowanie Program A CPU czekanie CPU czekanie czas

Dwuprogramowanie Program A CPU czekanie CPU czekanie czas Program B CPU czekanie CPU czekanie czas Program A+B CPU A CPU B czekanie CPU A CPU B czekanie czas

Wieloprogramowanie Program A CPU czekanie CPU czekanie czas Program B CPU czekanie CPU czekanie czas Program C CPU czekanie CPU czekanie czas Program A+B+C CPU A CPU B CPU C czekanie CPU A CPU B CPU C czekanie czas

Wielozadaniowość - wymagania systemu Wieloprogramowanie daje wielozadaniowość (ang. multitasking) Obsługa we/wy przez system Zarządzanie przydziałem pamięci (ang. memory management) Planowanie przydziału procesora (ang. CPU scheduling) - wybór zadania do wykonania Przydział urządzeń zewnętrznych (dyski, taśmy) (ang. I/O management)

Systemy z podziałem czasu - ang. Time-Sharing Systems Rozszerzenie wieloprogramowości (ang. multiprogramming) Procesor jest przydzielony jedynie zadaniom w pamięci operacyjnej i wykonuje na przemian wiele zadań, przy czym przełączenia (wywłaszczenia) następują tak często, że użytkownicy mogą współdziałać z programem podczas jego wykonania Jedno z zadań w pamięci: dialog z użytkownikiem (sesja)

Systemy z podziałem czasu - (c.d.) Zadania usuwane z pamięci są zapisywane na dysk do zbioru wymiany (ang. swap) Bezpośrednia komunikacja użytkownika z systemem (ang. on-line) dzięki wielozadaniowości zadanie = sesja (ang. session) lub proces (ang. process) IBM OS/360 MVT/TSO - system interakcyjny Phoenix modyfikacja TSO realizowana w latach osiemdziesiątych w OOO UMK

Wymiana - ang. swapping Problem: we/wy jest wolniejsze od procesora więc nawet wieloprogramowany system może powodować przestoje w pracy procesora Inne rozwiązania: zwiększenie pamięci drogie wzrasta apetyt wymiana

Co to jest wymiana? Zadanie zamiast przebywać bezczynnie w pamięci (z powodu niespełnialności żądań) jest zapamiętane (ang. swapped out) na dysku w zbiorze wymiany Zadanie (inne) zostaje wczytane (ang. swapped in ) ze zbioru wymiany do pamięci komputera i wykonywane Zadanie kończy się i jest usuwane z pamięci

Swapping a spooling dysk pamięć System operacyjny zadania zakończone kolejka zadań spooling dysk pamięć System operacyjny zadania zakończone kolejka pośrednia kolejka zadań spooling i swapping

Systemy operacyjne na PC Zmniejszenie cen sprzętu Komputer osobisty (ang. personal computer) - przeznaczony dla jednego użytkownika Urządzenia we/wy : klawiatura, myszka, monitory, małe drukarki Przenoszenie technologii wcześniej rozwiniętej dla dużych komputerów ( ang. mainframe) na stacje robocze (ang. workstations) systemy jednoprogramowane, jednostanowiskowe (MS- DOS, Macintosh)

Sieci komputerowe Aby systemy operacyjne mogły się komunikować potrzebne są sieci komputerowe Komunikacja w sieci komputerowej odbywa się na podstawie ściśle określonego zbioru reguł zwanego protokołem sieciowym Przykłady protokołów sieciowych: TCP/IP - Internet, IPX/SPX - Novell, NetBEUI - Microsoft Inne protokoły sieciowe: PPP, SLIP, AX.25, FDDI, ATM Protokoły zwykle przedstawia się za pomocą modelu (np. OSI)

Sieciowe systemy operacyjne - warstwy sieciowe stos w komputerze 1 aplikacja stos w komputerze 2 aplikacja prezentacja prezentacja sesja sesja transport transport sieć sieć łącze danych łącze danych fizyczna (sprzęt sieciowy)

Porównanie protokołów warstwy OSI Netware UNIX Apple LAN Manager aplikacji prezentacji Netware Control Protocol (NCP) Network File System (NFS) Apple Share Appletalk File Protocol (AFP) Server Message Blocks (SMB) sesji Named Pipes NetBIOS SNMP SMTP NBTtelnet ASP ZIP PAP ADSP NetBIOS Named Pipes transportu sieciowa łącza danych fizyczna IPX IP Datagram Delivery Protocol (DDP) LAN drivers LAN drivers LAN drivers LAN drivers ODI SPX NDIS TCP Media Access Control ATP AEPNBP RTMP Localtalk Ethertalk Tokentalk NetBEUI NDIS fizyczna fizyczna fizyczna fizyczna

Sieciowy system komputerowy Sieciowy system komputerowy jest częścią systemu komputerowego odpowiedzialną za komunikowanie się komputerów przez łącza sprzęt - medium transmisji danych, karta sieciowa, modem system operacyjny - implementacja protokołu (TCP/IP, NetBEUI, IPX/SPX ) w jądrze sieciowy podsystem operacyjny : SMB, NFS, NCP programy użytkowe - przeglądarka WWW, telnet, ftp użytkownicy : zdalny komputer, osoba używająca ftp, itp.

Systemy rozproszone Rozproszone przetwarzanie za pomocą wielu procesorów zwanych węzłami (ang. nodes) Systemy luźno powiązane (ang. loosely coupled) lub rozproszone (ang. distributed systems) - każdy procesor ma własną pamięć lokalną; procesory komunikują się szybkim łaczem Powody: podział zasobów: zdalne drukowanie plików przyspieszenie obliczeń, dzielenie obciążeń (ang.load sharing) niezawodność, komunikacja: poczta (ang. e-mail)

Współczesne systemy operacyjne Cechy wspólne architektura mikrojądra- zawiera jedynie niezbędne funkcje architektura monolityczna wielowątkowość proces (zadanie) składa się z wątków SMP (pod)system sieciowy systemy grafiki (GUI) i wydruku Windows: 2K/XP/2K3 Unix: Solaris 2.x, Solaris 5.x, 4.4BSD, Linux Maszyny wirtualne: JavaVM, VMware, Virtual PC, UML (User Mode Linux)

Struktura systemów operacyjnych System zarządzania zadaniami (procesami) System zarządzania pamięcią operacyjną System zarządzania plikami System zarządzania wejściem-wyjściem Sieciowy system operacyjny System ochrony System interpretacji poleceń Instalacja (generacja) systemów: Linux RedHat/Fedora, Windows 98, 2K, XP, 2K3

Generowanie systemu - (SYSGEN) Systemy operacyjne są projektowane na pewną klasę (podobnych) maszyn; dla każdej maszyny system musi zostać osobno skonfigurowany Program generujący (SYSGEN) ma na wejściu informację o specyficznej konfiguracji a na wyjściu gotowy system operacyjny na dysku jaki procesor lub procesory; jakie rozszerzenia ile pamięci operacyjnej; ile pamięci pomocniczej(np. swap) jakie urządzenia we/wy i jaki sposób ich adresowania jaki sposób przydziału procesora, maksymalna liczba procesów

Generowanie systemu - (SYSGEN) (c.d.) Można skonstruować system całkowicie sterowany tablicami; system zawiera cały wymagany kod a wyboru dokonuje się w czasie wykonania programu Rozruch (ang. booting) - procedura startowania systemu przez załadowanie jądra do pamięci Program rozruchowy (ładujący) (ang. bootstrap (loader)) - fragment kodu w ROM, który jest w stanie zlokalizowąć jądro, wczytać do pamięci i rozpocząć jego wykonywanie

System operacyjny Linux System Linux jest bezpłatnie rozpowszechnianą wersją systemu operacyjnego UNIX System Linux stworzył student Uniwersystetu w Helsinkach (Finlandia) - Linus Torvalds, 1991 Monolityczny system operacyjny, którego centralną część stanowi jądro (Linux Kernel) Wielodostępny, wielozadaniowy system operacyjny z wywłaszczaniem zgodny ze standardem POSIX System Linux zawiera sieciowe systemy operacyjne: NCP (Mars), SMB (Samba), NFS

System Linux - (c.d.) System operacyjny Linux może działać na różnych architekturach: Intel x86, SPARC, DEC Alpha, PowerPC, MIPS, m68k System Linux może współistnieć na jednym komputerze z innymi systemami operacyjnymi: Windows 98, Windows NT, Windows 2000, Windows XP, Solaris, FreeBSD, OS/2,... System operacyjny Linux może symulować oraz być symulowany w innych systemach operacyjnych http://www.vmware.com Virtual PC, UML (User Mode Linux)

Dystrybucje systemu Linux Standardowy, zawczasu skompilowany zbiór pakietów zwany dystrybucjami, zawiera oprócz podstawowego systemu Linux także specjalne narzędzia instalowania systemu i zarządzania nim, jak również uprzednio skompilowane i gotowe do instalowania pakiety licznych, typowych narzędzi systemu UNIX (gry,edytory) http://www.damnsmalllinux.org/ - 50MB Pierwsze dystrybucje rozpakowywały wszystkie pliki pakietów w odpowiednie miejsca Współczesne dystrybucje zawierają bazę danych nadzorującą pakiety

Dystrybucje systemu Linux (c.d.) Pierwsze kompletne dystrybucje: MCC-Interim, HLU (moja pierwsza instalacja 15.10.1992) SLS, Slackware Przykłady dystrybucji: SuSE Mandrake RedHat, Fedora Polish Linux Distribution

Wymagania sprzętowe - minimalne Procesor Pentium II taktowany zegarem 233MHz Pamięć RAM - 64 MB Karta graficzna 4MB Dysk twardy 2GB Czytnik CD-ROMów (opcjonalnie) Dostęp do sieci Internet (opcjonalnie)

Kompatybilność hardware.redhat.com/hcl/ Hardware Compatibilty List (HCL) Klikamy Advanced Search Red Hat Linux 9.0 wybieramy urządzenie (dysk, kartę grafiki,...) ftp ftp.icm.edu.pl /pub/linux/sunsite/docs/howto/hardware-howto Jeśli posiadamy płytę bootującą z Linuxem to możemy spróbować zbootować system

Skąd wziąć RH9 RedHat Linux 9.0 Internet ftp (np. ftp.redhat.com) /pub/linux/redhat/linux/9.0/en/iso/i386/ jeśli mamy nagrywarkę: wypalić trzy płyty założyć partycję >3*650MB i wkopiować dd if=/dev/cdrom of=shrike-i386-disc1.iso dd if=/dev/cdrom of=shrike-i386-disc2.iso dd if=/dev/cdrom of=shrike-i386-disc3.iso

Warunki początkowe dyskietka instalacyjna (ćwiczenia) CD ROM instalacyjny HDD: pliki *.iso Dostęp do serwera FTP Dostęp serwera NFS Dostęp do serwera WWW UWAGA! Na ćwiczenia trzeba przynieść dyskietkę 1,44MB

Metody instalacji systemu Linux RedHat/Fedora Tekstowa lub graficzna Z lokalnego CD-ROMu Z dyskietki instalacyjnej z lokalnego dysku twardego pliki shrike-i386-disc*.iso z użyciem programu FTP z użyciem protokołu NFS z użyciem protokołu HTTP

Typy instalacji RedHat/Fedora Upgrade Existing Installation Reinstall System Personal Desktop Workstation Server Custom System (na ćwiczeniach)

Informacje potrzebne do instalacji instalator systemu jest w stanie rozpoznać sprzęt komputerowy rodzaj dysków (IDE, SCSI), kontrolery (master, slave) rodzaj myszy (serial, PS2), ilość przycisków, protokół karta sieciowa (producent, konfiguracja) karta graficzna (producent, typ, ilość pamięci RAM) CD-ROM (rodzaj)

Informacje potrzebne do instalacji - (c.d.) rodzaj karty dźwiękowej rodzaj karty video konfiguracja sieci nazwa hosta (ang. hostname) nazwa domeny (ang. domainname) adres IP (xxx.xxx.xxx.xxx) maska sieci (xxx.xxx.xxx.xxx) bramka (ang. gateway) (xxx.xxx.xxx.xxx) adres serwera DNS (ang. Domain Name Server) - (xxx.xxx.xxx.xxx)

Informacje o sprzęcie Jeśli mamy płytę bootującą z Linuxem (np. SuSE, knoppix, fedora core) to bootujemy system Sprawdzamy zapisy na konsoli ilość RAM, karta grafiki, port szeregowe /sbin/lspci Logujemy się i sprawdzamy zapisy w katalogu /proc cat /proc/meminfo cat /proc/cpuinfo Próbujemy zamonotować partycję DOS mount -t vfat /dev/hda1 /mnt/hda1 Windows: Panel sterowania->system->właściwości systemu->sprzęt->menedżer urządzeń

Przygotowanie nośników Dyskietki instalacyjne (RH9) ftp ftp.icm.edu.pl:/pub/linux/redhat/linux/9.0/en/os/i386/ programy do zapisu - katalog dosutils rawrite - W98 rawritewin - W2K dane do zapisu - katalog images bootdisk.img - dyskietka bootująca drvnet.img - dyskietka ze sterownikami Płyty CD-ROM Linux: cdrecord -v speed=24 dev=0,0,0 shrike-i386- disc1.iso W2K: np. Nero - burn boot image

Instalacja RedHat 9 Dysk HD Restart komputera Crtl-Alt-Delete = reboot Rozpoczęcie instalacji systemu Linux setup: ładowanie systemu z FD wkładamy dyskietkę bootdisk.img do stacji dysków setup: ładowanie systemu z CD-ROM wkładamy CD-ROM do czytnika

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Tryb tekstowy TAB - wybór pola Enter - potwierdzanie wyboru Spacja - zaznaczanie Strzałki - przesuwanie Wybór języka English

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Wybór metody instalacji Local CDROM, Hard Drive, NFS, FTP,... Jeśli z sieci: dyskietka drvnet.img Intel EtherExpress/1000 Gigabit (e1000) Wybór myszy : wheel mouse, 3 Button Typ instalacji Custom System Podział dysku automatyczny Disk Druid linuxowa komenda fdisk

Instalacja RedHat 9 (c.d.) fdisk - wywołanie - Alt-F2 fdisk /dev/hd{xy} x - litera oznaczająca kolejny dysk (a,b,c,d) y - liczba oznaczająca numer partycji na dysku (1,2,3,4,5) fdisk - komendy a - określenie partycji startowej (boot) d - usunięcie partycji l - wypisanie kodów partycji m - wypisanie komend n - dodanie nowej partycji

Instalacja RedHat 9 (c.d.) fdisk - komendy (c.d.) p - wydruk tablicy partycji q - zakończenie bez zapisania zmian w tablicy partycji t - zmiana kodu partycji u - zmiana jednostek w(y)pisywania v - weryfikacja poprawności tablicy partycji w - zakończenie z zapisaniem zmian w tablicy partycji z - dodatkowe komendy dla ekspertów

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Wybór partycji systemu i wymiany, np. /dev/hda1 : rozmiar = 512M - partycja swap /dev/hda2 : rozmiar = 3000M - partycja EXT3 Wybór miejsca montowania partycji edit /dev/hda2/ file system options: format as - ext3; mount point - / Formatowanie partycji systemowej (ext3) /dev/hda2- ext3 /dev/hda1 - swap

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Konfiguracja programu ładującego (boot loader) GRUB boot loader (bez hasła) MBR Konfiguracja sieci : LAB1 bez DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) IP = od 192.168.128.31 do 192.168.128.47 Netmask = 255.255.255.0 Gateway = 192.168.128.1 DNS = 158.75.12.130

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Nazwa hosta (hostname) LAB1: od lab31 do lab... Konfiguracja Firewalla no firewall Wybór języka English Wybór języka domyślnego English

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Wybór strefy czasowej Europe/Warsaw Root password Konfiguracja autentyzacji OK Wybór pakietów do instalacji Administration Tools, DNS Name Server, Development Tools, FTP Server, Gnome Desktop Environment, Graphical Internet, Graphics, Kernel Development, Mail Server, Network Servers, News Server, Printing Support, Server Configuration Tools, System Tools, Web Server, Windows File Server, X Windows System

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Początek instalacji plików systemowych OK. formatowanie instalacja pakietów Instalacja końcowa Tworzenie dyskietki bootującej Yes - tworzymy dyskietkę bootującą Konfiguracja grafiki Intel 845, RAM 16384

Instalacja RedHat 9 (c.d.) Testowanie Monitora Dell 1503FP Hsync rate 30-60 Vsync rate 60-75 Konfiguracja systemu grafiki X Windows Default login : Text Wybór trybów video 24 bit - 1024x768

Instalacja RedHat 9 (NFS) Z dyskietek instalacyjnych Konfiguracja TCP/IP NFS setup NFS Server pc313a (IP : 158.75.2.75) Red Hat directory /space/redhat/linux/9.0/en/os/i386/ Tryb graficzny poruszamy się myszą

Instalacja RedHat 9 (FTP) Z dyskietek instalacyjnych Konfiguracja TCP/IP FTP setup FTP site pc313a (IP : 158.75.2.75) Red Hat directory /space/redhat/linux/9.0/en/os/i386/ Tryb graficzny poruszamy się myszą

Menedżer pakietów RedHat - RPM RedHat Package Manager nazwa_pakietu {nazwa}-{nrwersji}-{nrwydania}.architektura.rpm np. package-1.0-2.i386.rpm instalacja i reinstalacja pakietu rpm -ivh nazwa_pakietu np. rpm -ivh -replacepkgs nazwa_pakietu aktualizacja i dezaktualizacja pakietu rpm -Uvh nazwa_pakietu rpm -Uvh --oldpackage nazwa_pakietu

Menedżer pakietów Red Hat - RPM - (c.d.) weryfikowanie pakietu rpm -v nazwa_pakietu usuwanie pakietu rpm -e nazwa_pakietu zapytanie o pakiet rpm -q -i -d nazwa_pakietu cpio rpm2cpio nazwa_pakietu cpio -i -d Fedora Core: atrpms.net - atrpms-59-1.at.noarch.rpm yum, up2date

Instalacja Fedora 2/3 CD-ROM rozruchowy (FC2) netra1://export/spare/fedora/core/2/i396/os/images/boot.iso ftp.task.gda.pl://pub/linux/fedora-core/2/i386/iso/fc2-i386-disc1.iso boot: linux askmethod (NFS, FTP): maple11,12,13 (192.168.128.11,12,13) /space/fedora/os netra1(158.75.2.231) /export/spare/fedora/core/2/i386/os opcje jak dla RH9 podział dysku /dev/hda1 SWAP (512MB) /dev/hda2 Fedora (5 GB, ext3) Rozruch: MBR (Master Boot Record) wybór pakietów jak dla RH9

Instalacja Fedora 4 http://158.75.2.230/pub/linux/fedora-core/4/i386/os/ /mirror/htdocs/pub/linux/fedora-core/4/i386/os CD Found Skip No firewall Security Enhanced Linux Disabled Postinstall Configuration Brak konfiguracji video Reboot Setup Licencja, ustawienia lokalne (czas), display (1024x768), dodadnie użytkownika, dźwięk, dodatkowe CD

Instalacja Linux a XP dyskietka bootująca instalator WXP zniszczy zawartość MBR grub na dyskietce mount t vfat /dev/fd0 /mnt/floppy mkdir /mnt/floppy/boot mkdir /mnt/floppy/boot/grub cp /boot/grub/grub.conf /mnt/floppy/boot/grub cp /boot/grub/stage1 /mnt/floppy/boot/grub cp /boot/grub/stage2 /mnt/floppy/boot/grub grub-install /dev/fd0 --root-directory=/mnt/floppy --force-lba dodanie XP do grub.conf title Windows XP Professional rootnoverify (hd0,0) chainloader +1

System Windows 98 - wymagania Procesor: 486DX, 66MHz lub nowszy Pamięć: 24MB RAM lub więcej Dysk twardy: 190MB do 400MB lub więcej Monitor: VGA lub wyższej rozdzielczości Stacja CDROM lub DVD Stacja dyskietek Mysz

Windows 98 - instalacja Przygotowanie dyskietki startowej DOS Formatowanie dyskietki z systemem format a: /sys Kopiowanie potrzebnych programów copy fdisk a: copy format a: copy mscdex.exe a: copy nec_ide.sys a: Wystartowanie systemu z dyskietki Ctrl-Alt-Del

Windows 98 - instalacja (c.d.) Partycjonowanie (dzielenie) dysku twardego partycje podstawowe (max. 4) program DOSowy fdisk utwórz partycję DOS[1] utwórz partycję podstawową[1] ustaw aktywną partycję[2] exit program format format c: /sys copy mscdex.exe c: copy nec_ide.sys c: Ctrl-Alt-Del

Windows 98 - instalacja (c.d.) Instalowanie systemu Windows podłączenie stacji CDROM mscdex /D:MSCD001 instalacja Windows D: setup odpowiadamy na pytania kod oprogramowania imię i nazwisko wybieramy komponenty systemu np. Dial-up Networking ok. 40 min. instalowanie sterowników

System Windows 2000 32-bitowy, wielozadaniowy system operacyjny z wywłaszczaniem na procesory Intela Windows NT 5.0 (pierwotnie) 4 wersje zależne od ilości pamięci i procesorów Professional, Server, Advanced Server, Datacenter Server realizuje standard POSIX (IEEE Std. 1003.1) architektura mikrojądra kod napisany w C i C++ wydzielony kod zależny od procesora HAL (hardware abstraction layer)

Windows 2000 Professional - wymagania Procesor: Intel Pentium, 133MHz(200) lub nowszy Pamięć: 64MB(128) RAM lub więcej Dysk twardy: 2000MB lub więcej 650MB wolnego miejsca Monitor: VGA (SVGA) lub o większej rozdzielczości Stacja CDROM 4x(12) lub DVD Stacja dyskietek 3,5 Mysz Microsoftowa, klawiatura,...

Windows 2000 - instalacja Pliki instalacyjne dysk CD systemu Windows 2000 folder /i386 Instalujemy z dysku instalacyjnego CD Instalator Windows 2000 ładowanie plików licencja - F8 instaluj na dysku C: konwertuj partycję na NTFS ->C kopiowanie plików folderów

Windows 2000 - instalacja (c.d.) Instalator Windows 2000 (c.d.) zapisywanie konfiguracji ponowne uruchomienie komputera (z dysku) konwertowanie systemu plików reboot, jest system plików NTFS instalowanie urządzeń ustawienia regionalne personalizacja oprogramowania lab31,... WMiI

Windows 2000 - instalacja (c.d.) Instalator Windows 2000 (c.d.) klucz produktu nazwa komputera: np. lab31,... hasło administratora ustawienie godziny i daty ustawienia sieciowe: typowe grupa robocza: np. LAB1 instalowanie składników systemu W2K wykonywanie zadań końcowych instalacja Menu Start, rejestracja składników, zapisywanie ustawień, usuwanie plików tymczasowych

Windows 2000 - instalacja (c.d.) Instalator Windows 2000 (c.d.) zakończenie instalacji wyjęcie dysku CD Zakończ Pierwsze uruchomienie systemu Windows kreator identyfikacji sieciowej użytkownicy: Administrator kończenie identyfikacji sieciowej: Zakończ logowanie do systemu Windows 2000 Nazwa użytkownika: Administrator Hasło

Windows 2000 - zamykanie (c.d.) Zamykanie systemu Windows Start->Zamknij Zamknij system Wyloguj Administrator Uruchom ponownie Możesz teraz bezpiecznie wyłączyć komputer Wyłączamy

System Windows XP - wymagania Procesor: 233MHz (300MHz) (Intel, AMD 800MHz) Pamięć: 64MB RAM (256MB) Dysk twardy: 1,5GB (3-4GB) Monitor: SVGA 800x600 (XGA 1024x768) Stacja CDROM lub DVD Stacja dyskietek Mysz

Windows XP - instalacja Pozyskanie kopii dysku CD instalacyjnego Windows XP Professional (Single User) (Polish) ELMS (e-academy License Management System) pozwala na dystrybucję oprogramowania MSDNAA (Microsoft Developer Network Academic Alliance) Instalator Windows XP ładowanie plików licencja - F8 utwórz partycję: 19077 instaluj na dysku C: konwertuj partycję na NTFS ->C kopiowanie plików

Windows XP - instalacja (c.d.) Instalator Windows XP (c.d.) ponowne uruchomienie komputera (z dysku) zbieranie informacji aktualizacje dynamiczne przygotowanie instalacji finalizowanie instalacji opcje regionalne i językowe personalizacja oprogramowania: lab31,..., WMiI klucz produktu nazwa komputera, hasło administratora ustawienie daty i godziny : W-wa instalowanie sieci kopiowanie składników usuwanie plików tymczasowych

Windows XP - instalacja (c.d.) Instalator Windows XP (c.d.) ponowne uruchomienie komputera (z dysku) logowanie: Administrator wprowadzanie ustawień osobistych instalacja modułów sterujących (ang. device drivers) z CD- ROM aktywacja Rejestracja produktu

System Windows Server 2003 32/64-bitowy system operacyjny na komputery wieloprocesorowe Następca Windows 2000 4 wersje zależne od ilości pamięci i procesorów Web obsługuje do 2GB RAM i 2 procesorów, brak obsługi zdalnego dostępu użytkowników Standard obsługuje do 4GB RAM i 4 procesorów, serwer sieciowy Enterprise obsługuje do 32GB RAM i 8 procesorów i klastry do 8 węzłów, 64-bit (Itanium), do systemów handlu elektronicznego Datacenter obsługuje do 64 procesorów i klastry do 8 węzłów, 64-bit (Itanium), do systemów handlu elektronicznego

Windows Server 2003 Standard - wymagania Procesor: Intel Pentium, 133MHz(500) lub nowszy Pamięć: 128MB(256) RAM lub więcej Dysk twardy: 2000MB lub więcej 1,5GB na instalację Monitor: VGA (SVGA) lub o większej rozdzielczości Stacja CDROM 4x(12) lub DVD Stacja dyskietek 3,5 Mysz Microsoftowa, klawiatura,...

Windows 2003 - instalacja Pozyskanie kopii dysku CD instalacyjnego Windows Sever 2003 Standard ELMS (e-academy License Management System) pozwala na dystrybucję oprogramowania MSDNAA (Microsoft Developer Network Academic Alliance) Bootowanie F12 i 5. IDE CD-ROM Device Press any key to boot from CD -> Enter Instalator Windows 2003 ładowanie plików licencja - F8 partycjonowanie: D usuwanie, C - tworzenie formatowanie: NTFS (Quick) kopiowanie plików

Windows 2003 - instalacja (c.d.) Instalator Windows 2003 (c.d.) ponowne uruchomienie komputera (z dysku) finalizowanie instalacji opcje regionalne i językowe personalizacja oprogramowania Name -> lab31, Organization -> WMiI klucz produktu nazwa komputera, hasło administratora ustawienie daty i godziny : W-wa instalowanie sieci kopiowanie składników usuwanie plików tymczasowych

Windows 2003 - instalacja (c.d.) Instalator Windows XP (c.d.) ponowne uruchomienie komputera (z dysku) logowanie: Crtl-Alt-Delete Administrator wprowadzanie ustawień osobistych instalacja modułów sterujących (ang. device drivers) z CD- ROM aktywacja (30 dni) rejestracja produktu

Literatura A. Silberschatz, P.B. Gavin, Podstawy systemów operacyjnych, wyd. III, WNT, 2000 (tł. 5th ed.) http://www.bell-labs.com/topic/books/os-book W. Stallings, Organizacja i architektura systemu komputerowego. Projektowanie systemu a jego wydajność, PWN, Warszawa, 2000 (tł. 4th ed.) http://william.stallings.com/

Linux, Unix - Literatura M. Beck,H. Bohme,M. Dziadzka,U. Kunitz,R. Magnus, D. Verworver, Linux Kernel. Jądro Linuxa, Mikom, 1999 C. Hunt, Serwery sieciowe Linuksa, MIKOM, Warszawa, 2000 D. P. Bovet & M. Cesati, Linux Kernel, RM, Warszawa, 2001 O. Kirch & T. Dawson, Linux - podręcznik administratora sieci, RM, Warszawa, 2000 ftp.icm.edu.pl/pub/linux/sunsite/docs/ldp/nag2.pdf P. Silvester, System operacyjny UNIX, WNT, 1991 Æ. Frisch, Unix Administracja systemu, RM, 2003 R. Eckstein, Samba, RM, Warszawa, 2000 LinuxPlus, SOFTWARE, Wyd. Sp. z o.o. Chip, Linux Magazine

Windows 98 - Literatura Readme Start->Uruchom->Wpisać: readme.htm->ok M. Nowakowski, Windows 98, RM, Warszawa, 2000 Microsoft Windows 98, Krok po kroku, RM, Warszawa, 2000 A.&S. Michałowscy, Windows 98 PL, ćwiczenia, MIKOM, Warszawa, 2000

Windows 2000 - Literatura Podręcznik online Start->Pomoc A. Rathbone & S. Crawford, Windows 2000 Professional, RM, Warszawa, 2000 J. Joyce & M. Moon, Microsoft Windows 2000 Professional. Vademecum praktyka, RM, Warszawa, 2001 A. & S. Michałowscy, Windows 2000 PL Professional. Ćwiczenia z..., MIKOM, Warszawa, 2000

Windows XP - Literatura Podręcznik online Start->Pomoc i obsługa techniczna E. Bott & C. Siechert, Windows XP, RM, Warszawa, 2002 C. Simmons & J. Causey, Windows XP w sieciach, RM, Warszawa, 2003

Windows 2003 - Literatura Podręcznik online Start->Help and Support R. Morimoto, M. Noel, O. Droubi, K. Gardiner, N. Neal Windows 2003 Server Księga eksperta, Helion, Gliwice, 2004 PC World Komputer, nr 2, 2004

Windows w Internecie - WWW www.eu.microsoft.com/poland/windows2000 - informacje www.eu.microsoft.com/poland/support - pomoc www.microsoft.com/windows2000/compatible/ -jaki sprzęt jest wymagany do Windows www.microsoft.com/poland/windowsxp www.microsoft.com/poland/windowsserver2003 www.dell.com.pl

Literatura dodatkowa Per Brinch Hansen, Podstawy systemów operacyjnych, PWN, 1979 (klasyka) M. Bach, Budowa systemu operacyjnego Unix, WNT, 1995 A. Tannenbaum, Rozproszone systemy operacyjne, PWN, 1997 A. Tannenbaum, Modern Operating Systems, 2nd ed., Prentice Hall, 2001 http://www.cs.vu.nl/~ast/books/mos2/ U. Vahalia, Jądro systemu UNIX, WNT, Warszawa, 2001

Strony WWW http://www.computerhope.com/os.htm http://www.linux.org/ http://linuxvm.org/ http://www.pl.freebsd.org/ http://www.osweb.net/ http://tunes.org/review/oses.html http://www.freeos.com http://compnetworking.about.com/cs/networknos/ http://www.cs.arizona.edu/people/bridges/oses.htm http://www.serpentine.com/~bos/os-faq/

Wykłady www.mat.uni.torun.pl/~zssz/zsi2005