Zrównoważona turystyka na przykładach z Polski i zagranicy. Ekocertyfikaty Czysta Turystyka i Przyjazny Rowerom Krzysztof Florys Fundacja Partnerstwo dla Środowiska 1
Agenda Przykłady ekoturystyki na zielonych szlakach - greenways Certyfikat Czysta Turystyka Certyfikat Przyjazny Rowerom 2
Rossony Lepel Szczecin Debrzno Gdansk Bialystok Dokudovo Minsk Smilovichi Warsaw Wroclaw Prague Brno Vienna Osijek Budapest Krakow Lesko Snina Banska Stiavnica Novi Sad Negresti-Oas Beograd Lvov Gheorgheni Teius Rosia Montana Ocna Sugatag Miercurea Ciuc Zlatibor Vrnjacka Banja Kozloduy Sofia Rousse Brashlian Banya Mezek 3
Program Greenways (CEG) 1990 pierwsza inicjatywa greenways w Europie Środkowej zainspirowana amerykańskimi GWs 2000 powstanie programu CEG 2002 człokowstwo Europejskim Stowarzyszeniu Greenways -EGWA Dzisiaj: 9 długodystansowych szlaków Ok. 20 lokalnych szlaków 7000 km ekoszlaków Wspólne kryteria i założenia CEG 4
5
Greenways w różnych językach zielone szlaki greenways zastrzeżona nazwa (znak słowny w Urzędzie Patentowym) vías verdes (jęz. hiszpański); voies vertes (jęz. francuski) grüne hauptwege (jęz. niemiecki); zelené stezky (jęz. czeski) zelene staze (jęz. serbski) зялёныя шляхi (jęz. białoruski) зелёные маршруты (jęz. rosyjski) zöld utak (jęz. węgierski) zelené cesty (jęz. słowacki) зелени кoридори (jęz. bułgarski) drumuri verzi (jęz. rumuński) зелені шляхи (jęz. ukraiński) 6
CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 7
Wielofunkcyjne zielone korytarze dla niezmotoryzowanych użytkowników promujące zdrowy styl życia i ekologiczne podróżowanie CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 8
Szlaki dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, tworzone wzdłuż rzek, tradycyjnych, historycznych tras handlowych, naturalnych korytarzy przyrodniczych i kolei CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 9
Szlaki zarządzane przez społeczności lokalne służące ochronie i interpretacji dziedzictwa i ożywianiu gospodarki CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 10
Naturalne korytarze łączące obszary chronione oraz tereny cenne przyrodniczo CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 11
Szlaki oznakowane w terenie (wg standardów PTTK) posiadające logo szlaku wyposażone w infrastrukturę CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 12
Bezpieczne rekreacyjne szlaki/ścieżki zwłaszcza na terenach miejskich CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 13
Produkty turystyczne tworzone w oparciu o założenia turystyki zrównoważonej (zwłaszcza ekoturystyki i turystyki dziedzictwa) CZYM SĄ ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS? 14
Główne imprezy greenways na poziomie środkowoeuropejskim Dzień Ziemi (IV) Tydzień Turystyki Rowerowej (V/VI) Europejski Tydzień Mobilności (IX) Dzień Drzewa i Miesiąc Drzew (X) 15
Kategorie zielonych szlaków Długodystansowe zielone szlaki (long-distance greenways) Lokalne zielone szlaki (local greenways) Miejskie zielone szlaki (urban greenways) 16
Inicjatywy na zielonych szlakach EKOMUZEA otwarte, żywe muzea, składające się z inicjatyw lokalnych, warsztatów lokalnego rzemiosła, zabytków, ludzi. PRODUKT LOKALNY/MARKA LOKALNA promowanie lokalnego rzemiosła, produktów spożywczych itp. QUESTING - metoda odkrywania dziedzictwa polegająca na tworzeniu nieoznakowanych szlaków, którymi można wędrować kierując się informacjami zawartymi w wierszowanych wskazówkach 17
18 Zielone szlaki w Polsce
Zielone Certyfikaty Czysta Turystyka (Green Tourism) Przyjazny Rowerom (Cyclists Welcome) Zielone Biuro (Green Office) Lokalne Centrum Aktywności Ekologicznej/Zielona Flaga 19
Program Czysty Biznes Pomaga firmom angażować się w praktyczne działania na rzecz rozwoju zrównoważonego W latach 1998-2009 z programu skorzystało ponad 2.000 firm Obecnie uczestniczy w nim około 400 firm z całej Polski zrzeszonych w 17 Klubach CB www.czystybiznes.pl 20
Czysta Turystyka Program zbudowany w oparciu doświadczenia Programu Czysty Biznes i Programu Zielone Szlaki Greenways Program Czysta Turystyka powstał w wyniku potrzeby dostosowania się przedsiębiorstw z branży turystycznej do trendów i standardów europejskich i światowych w gospodarce turystycznej. Realizując program Fundacja Partnerstwo dla Środowiska promuje ideę ekologii i działania prośrodowiskowe wśród firm sektora turystycznego. 21
Czysta Turystyka - beneficjenci programu Firmy z branży turystycznej, świadczące usługi: noclegowe (hotele, pensjonaty, domy wczasowe, schroniska) gastronomiczne (restauracje, bary, karczmy, itp.) agroturystyczne inne usługi turystyczne 22
Czysta Turystyka - cele Program Czysta Turystyka pomaga firmom z branży turystycznej rozwijać się dzięki działaniom na rzecz ochrony środowiska. Program pokazuje w praktyce, jakie korzyści niesie ze sobą zaangażowanie firm w działania na rzecz rozwoju gospodarczego, aktywizacji społecznej oraz poprawy stanu środowiska. Udowadniamy, że działania na rzecz ochrony środowiska nie muszą być jedynie kosztami, ale są ważnym elementem dobrze zarządzanej firmy! 23
Czysta Turystyka - jak działamy wspieramy firmy z branży turystycznej w podejmowaniu działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego motywujemy firmy do angażowania się w działania na rzecz promocji lokalnej kultury, tradycji i gospodarki tworzymy firmom możliwości angażowania się w długofalowe projekty na rzecz ochrony środowiska i społeczności lokalnych, w tym uczestniczenia w tworzeniu produktów turystycznych w oparciu o zielone szlaki Greenways wspieramy firmy w działaniach na rzecz podniesienia jakości oferowanych usług, zwiększenia konkurencyjności i wyróżnienia na rynku turystycznym 24
Czysta Turystyka krok po kroku Przystąpienie do Programu Czystej Turystyki Wstępny przegląd ekologiczny Polityka środowiskowa Wdrożenia (działania zmierzające do zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko oraz usprawnienia działalności firmy) Audyt certyfikujący Certyfikat Czystej Turystyki 25
Instytucja i organy przyznające Certyfikat Instytucją przyznającą Certyfikat Czysta Turystyka jest Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. Decyzję o przyznaniu Certyfikatu podejmuje Komisja Certyfikacyjna FPS, będąca ciałem wewnętrznym FPS. Komisja pracuje pod nadzorem zewnętrznego ciała doradczego - niezależnej Kapituły Certyfikatu Czysta Turystyka. Komisja Certyfikatu Czysta Turystyka składa się z 3-5 pracowników FPS. Przewodniczącego Komisji (osobę kierującą jej pracami) oraz jej członków powołuje i odwołuje Zarząd FPS. Kapituła Certyfikatu Czysta Turystyka składa się z 3-5 przedstawicieli instytucji i organizacji związanych z rozwojem Programu Czysta Turystyka. Członków Kapituły proponuje i zatwierdza Zarząd FPS. 26
Instytucja i organy przyznające Certyfikat Do 5 dni roboczych przed posiedzeniem Komisji raporty z audytów certyfikujących przeprowadzonych w obiektach rekomendowanych przez audytorów do rozpatrzenia są przekazywanie do wglądu Kapitule Certyfikatu. Kapituła może zgłosić swoje uwagi i sugestie do Sekretariatu do dnia poprzedzającego posiedzenie Komisji. Zostają one przedstawione na posiedzeniu Komisji. Ewentualne pytania zostają wyjaśnione przez Sekretariat, który kontaktuje się bezpośrednio z firmą lub audytorami. Posiedzenie Komisji Certyfikatu CT (Komisja pracuje w trybie ciągłym). Certyfikat jest nadawany w postaci dyplomu, dodatkowo 1-2 razy do roku odbywa się uroczyste wręczenie Certyfikatów. Certyfikat przyznawany jest na 2 lata. 27 O decyzji Komisji firma zostaje powiadomiona przez Sekretariat.
Certyfikat Czystej Turystyki audyty 28 Audyt wstępny (środowiskowy) Audyt certyfikujący
Certyfikat Czystej Turystyki kryteria Opracowanie i wdrożenie polityki środowiskowej Zrównoważone zarządzanie energią cieplną i elektryczną Oszczędne gospodarowanie wodą, uregulowana gospodarka ściekami Uregulowana gospodarka odpadami, segregacja odpadów Posiadanie sprawnego systemu wentylacyjnego Zagospodarowanie terenów zielonych wokół firmy Monitorowanie emisji CO2 Dbałość o zachowanie lokalnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Edukacja ekologiczna turystów i pracowników Kryteria Certyfikatu Czysta Turystyka 29
30 www.eko-spec.pl Menadżer Środowiska
Certyfikat Czystej Turystyki koszty Koszt audytów środowiskowych (wstępnego i certyfikującego) Czysta Turystyka dla firmy wynosi (500 5000 zł netto + 22 % VAT). Od stycznia 2009 r. do marca 2011 r. firmy mogą skorzystać z certyfikacji w ramach projektu PL0350 Aktywna edukacja ekologiczna na Zielonych Szlakach Greenways. W ramach projektu FPS pokryje koszt certyfikacji 450 Organizacji (certyfikaty: Zielone Biuro, Czysta Turystyka, Przyjazny Rowerom, Lokalne Centra Aktywności Ekologicznej/Zielona Flaga) zlokalizowanych na Zielonych Szlakach Greenways (mapa: www.greenways.pl). O zakwalifikowaniu firmy do udziału w projekcie decyduje stopień zaawansowania we wdrażaniu rozwiązań środowiskowych oraz kolejność zgłoszeń. 31
Certyfikat Czystej Turystyki korzyści Obniżenie kosztów działania dzięki bardziej racjonalnej gospodarce surowcami, energią, wodą i odpadami Wzrost konkurencyjności wynikający z wdrożenia nowych rozwiązań technicznych i technologicznych, pozwalających na sprawniejsze zarządzanie firmą, środowiskiem i pracownikami. Uzyskanie wizerunku firmy przyjaznej dla środowiska, pomocnego w zdobywaniu nowych, wrażliwych ekologicznie klientów i zwiększenie rozpoznawalności marki Udział w ogólnopolskiej inicjatywie dającej możliwość wymiany doświadczeń, wykorzystania potencjału współpracy i wzajemnej promocji (marketing ekologiczny). Większe możliwości ubiegania się o dotacje na działania ekologiczne Promocja w materiałach informacyjnych wysyłanych przez FPŚ do mediów, władz lokalnych i regionalnych. Możliwość posługiwania się logo Certyfikatu w swoich materiałach informacyjnych i promocyjnych. Wzrost świadomości ekologicznej pracowników oraz klientów firmy. Dostęp do najnowszej wiedzy i doświadczeń z zakresu ochrony środowiska. Dostosowanie do przepisów ochrony środowiska i BHP. Udział w rozwoju społeczności lokalnej. 32
Eko -Certyfikaty 33www.fpds.pl
Czysta Turystyka efekty 2004-2010 w programie uczestniczyło 80 firm i instytucji specjaliści FPŚ przeprowadzili 72 przeglądów środowiskowych Przyznano 50 Certyfikatów Czystej Turystyki Czysta Turystyka poradnik dla firm sektora turystycznego (dostępny na www.ekospec.pl) FPŚ organizowała seminaria, warsztaty i szkolenia mające na celu rozpowszechnianie informacji o Programie (metodologia, przykłady dobrych praktyk). 34
Czysta Turystyka efekty 2004-2010 Poradnik Uroczystość wręczenia Certyfikatów Czystej Turystyki w Ministerstwie Gospodarki 35 Propozycje oraz pomysły na to, w jaki sposób ograniczyć wpływ obiektów turystycznych na środowisko i jednocześnie zwiększyć konkurencyjność na rynku www.eko-spec.pl Uroczystość wręczenia Certyfikatów Czystej Turystyki na Zamku w Niepołomicach
Certyfikat Czystej Turystyki przykład Chata nad Czarnym, Polana, Bieszczady Działania prośrodowiskowe: Energia: ogrzewanie gazowe z elektroniczną regulacją temperatury, oświetlenie parkingu i podejścia z czujnikiem ruchu, oświetlenie modułowe, zastosowanie lamp 12V z zasilaczem, sprzęt AGD z klasą energetyczną A, termostaty w urządzeniach do podgrzewania wody Woda i ścieki: przydomowa biologiczna oczyszczalnia ścieków Odpady: segregacja odpadów: szkło, plastik, papier, puszki Edukacja turystów: program turystyczny, który prezentuje lokalne walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe, materiały informacyjne o działaniach proekologicznych Uczestnictwo i inicjowanie projektów służących zrównoważonemu rozwojowi regionu: uczestnictwo w tworzeniu inicjatyw lokalnych, których celem jest promowanie i ochrona lokalnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego (Stowarzyszenie Nasze Gniazdo, Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych Karpaty, Grupa Partnerska Zielone Bieszczady, Bieszczadzkie Stowarzyszenie Cyklistów, udział w tworzeniu Zielony Rower Greenway Karpaty Wschodnie. 36
Projekt Wizerunek Zainicjowanie działań na rzecz zmiany fizycznego otoczenia firmy (zieleń, mała architektura, oznakowanie, oświetlenie) przy zaangażowaniu jej pracowników oraz partnerów lokalnych. 37
38 Przykład: FHU DIMARCO
Konkurs Ogólnopolskie Nagrody Czystego Biznesu Przedmiotem Konkursu są przedsięwzięcia służące ochronie środowiska, a w szczególności nowatorskie, efektywne ekologicznie i ekonomicznie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne. Konkurs stanowi eliminacje do Europejskich Nagród Biznes dla Środowiska. 39
Doroczne Spotkania Klubów CB XI Spotkanie Klubów Czystego Biznesu w Niepołomicach Zamek Królewski w Niepołomicach 6 listopada 2009r. 40
Europejskie Nagrody Biznes dla Środowiska Europejskie Nagrody Biznes dla Środowiska to konkurs organizowany przez Komisję Europejską, który wyróżnia i promuje jako przykład dla innych, przedsiębiorstwa o znacznym wkładzie w rozwój gospodarczy i społeczny, bez szkody dla środowiska i zasobów naturalnych. www.euro-eko-nagrody.pl 41
PRZYJAZNY ROWEROM (Bike Friendly) to krajowy system certyfikacji obiektów turystycznych i innych, które promują zrównoważony transport uwzględniający specyficzne potrzeby rowerzystów i turystów rowerowych. O certyfikacie Najważniejszym celem certyfikatu PRZYJAZNY ROWEROM jest długoterminowe polepszenie usług i infrastruktury dla rowerzystów oraz turystów poruszających się na rowerze w Polsce. 42
Kategorie certyfikowanych obiektów KAT. 1. - obiekty noclegowe, KAT. 2. - obiekty gastronomiczne, KAT. 3. - kempingi i pola namiotowe, KAT. 4. - atrakcje turystyczne KAT. 5. - obiekty promujące 43 zrównoważony transport
hotele, Kat. 1 OBIEKTY NOCLEGOWE hostele, pensjonaty, budynki apartamentowe, gospodarstwa agroturystyczne schroniska różnego typu 44
restauracje bary gospody zajazdy bufety puby kawiarnie i inne Kat. 2 OBIEKTY GASTRONOMICZNE 45
46 Kat. 3 KEMPINGI I POLA NAMIOTOWE
zamki pałace muzea Kat. 4 ATRAKCJE TURYSTYCZNE skanseny ogrody zoologiczne parki narodowe 47 ogrody botaniczne
obiekty handlowe (różnego typu i wielkości) centra handlowe parki rozrywki, aquaparki, obiekty użyteczności publicznej (biblioteki, urzędy etc) 48 i inne Kat. 5 OBIEKTY PROMUJĄCE ZRÓWNOWAŻONY TRANSPORT
49 (1) Możliwość zakwaterowania tylko na jedną noc Kryteria certyfikatu (2) Osobna, wydzielona strefa dla namiotów rowerzystów i niezmotoryzowanych gości. Bezpłatny parking rowerowy w pobliżu namiotów (3) Oferta urozmaiconegośniadania wysokowęglowodanowego (4) Serwowanie napojów izotonicznych oraz herbat owocowych i ziołowych (5) Możliwość zamówienia ciepłego wysokowęglowodanowego lub wegetariańskiego posiłku o każdej porze w godzinach otwarcia lokalu gastronomicznego (6) Bezpieczne, zamykane na klucz, pomieszczenie do przechowania roweru. (7) Parking rowerowy w pobliżu wejścia, z odpowiednią liczbą stojaków z możliwością bezpiecznego przypięcia roweru, miejsce oświetlone, dobrze widoczne, rekomendowany nadzór lub włączenie do monitoringu przy użyciu kamer. (8) Dostęp do podstawowych narzędzi do naprawy i regulacji rowerów + pompka dostosowana do różnych typów wentyli (9) Zestaw pierwszej pomocy (10) Informacja dla rowerzystów (szczegółowe wymogi w zależności o rodzaju obiektu i i jego lokalizacji)
Kryteria certyfikatu 6. Bezpieczne, zamykane na klucz, pomieszczenie do przechowania roweru. 50
7. Parking rowerowy łatwo dostępny, w pobliżu wejścia, z odpowiednią liczbą stojaków z możliwością bezpiecznego przypięcia roweru, miejsce oświetlone, dobrze widoczne, rekomendowany nadzór lub włączenie do monitoringu przy użyciu kamer. Kryteria certyfikatu 51
52 Przykłady parkingów rowerowych
8. Dostęp do podstawowych narzędzi do naprawy i regulacji rowerów + pompka dostosowana do różnych typów wentyli Kryteria certyfikatu - klucze imbusowe 4,5,6 i płaskie 10,15 - pompka do roweru (wentyl samochodowy i rowerowy) - śrubokręty: krzyżowy i płaski - łyżki (2 szt.) do ściągania opony w celu wymiany dętki - zestaw do naprawy dętek - 53
9. Zestaw pierwszej pomocy Kryteria certyfikatu m.in. bandaż elastyczny, opaska, gaza, plastry z opatrunkiem, opatrunek żelowy, podstawowe leki (przeciwbólowe, przeciw oparzeniom, antybiegunkowe etc) 54
Kryteria certyfikatu 10. Informacja dla rowerzystów (szczegółowe wymogi w zależności o rodzaju obiektu i i jego lokalizacji) 55
1. Informacja o programie Przyjazny Rowerom 2. Informacja o innych obiektach uczestniczących w programie 3. Informacja o szlakach i ścieżkach rowerowych w okolicy 4. Informacja o najbliżej położonych usługach dla rowerzystów 5. Informacja o służbie zdrowia 6. Mapy i przewodniki sprzedaż lub wypożyczanie 7. Informacja o lokalnym transporcie publicznym 8. Informacja o lokalnych taksówkach i możliwościach transportu bagaży i rowerów 9. Lokalna prognoza pogody 10. Informacja o lokalnych atrakcjach i wydarzeniach 11. Informacja o lokalizacji i godzinach otwarcia najbliższych sklepów 56 12. Informacja o najbliższych bankach i bankomatach, publicznym 10. Informacja dla rowerzystów (c.d.)
Organizacja i procedury wdrażania certyfikatu (1) Instytucją przyznającą Certyfikat PRZYJAZNY ROWEROM jest Fundacja Partnerstwo dla Środowiska Certyfikat PRZYJAZNY ROWEROM jest przyznawany na terytorium całego kraju na okres 1 roku Certyfikat PRZYJAZNY ROWEROM ma postać dyplomu oraz zewnętrznej tablicy informacyjnej z logotypem certyfikatu do oznaczenia certyfikowanego obiektu 57
Organizacja i procedury wdrażania certyfikatu (2) Organem przyznającym Certyfikat jest Komisja Certyfikatu PRZYJAZNY ROWEROM, której skład ustala corocznie Zarząd FundacjiKomisja Certyfikatu składa się z przedstawicieli instytucji, organizacji, mediów oraz osób indywidualnych związanych z rozwojem turystyki i turystyką rowerową. Komisja ocenia wnioski o przyznanie Certyfikatu PRZYJAZNY ROWEROM w trybie ciągłym. 58
Organizacja i procedury wdrażania certyfikatu (3) 1. Pisemne zgłoszenie przystąpienia do procesu certyfikacyjnego (deklaracja udziału w projekcje) do Lokalnego Koordynatora Projektu. 2. Przy podpisywaniu deklaracji obywa się audyt wstępny. 3. Koordynator udziela zainteresowanym niezbędnych informacji i ustala termin audytu certyfikującego. 4. Audyt certyfikujący obiektu przeprowadza akredytowany audytor koordynator projektu i sporządza z niego raport, który jest przedkładany Komisji Certyfikatu 5. Po zapoznaniu się z raportem z audytu certyfikującego Komisja Certyfikatu podejmuje decyzję o przyznaniu Certyfikatu 6. Administrator przesyła dyplom i zewnętrzną tablicę informacyjną 59
SYSTEM KONTROLI: Wizyty kontrolne Akredytowanego Audytora minimum 1 raz w ciągu roku. Wizyty kontrolne Administratora w niektórych obiektach. Mozliwość zgłaszania uwag przez turystów za pośrednictwem strony internetowej. Organizacja i procedury wdrażania certyfikatu (4) 60
61
Dziękuję za uwagę! Krzysztof Florys Krajowy Koordynator Zielonych Szlaków Greenways Fundacja Partnerstwo dla Środowiska greenways@epce.org.pl Kontakt 62