redukcyjne PRACOWNIA PROJEKTOWA BUDOWNICTWA 31-436 Kraków ul. Wieniawskiego 38/1 tel/fax. (012) 413-35-18 SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT Obiekt: Małopolski Urząd Wojewódzki Adres: Kraków ul. Basztowa 22 Branża: CZĘŚĆ ELEKTRYCZNA Temat: Przebudowa pomieszczeń higienicznosanitarnych na poziomie: piwnic, parteru, Ip, IIp, IIIp klatka D Instalacje elektryczne: Instalacja oświetlenia Instalacja siły Rozdzielnice elektryczne Inwestor: Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie 31-156 Kraków ul. Basztowa 22 Opracował: mgr inż. Mariusz Buchała Upr. Nr. 218/2002 Kraków, kwiecień 2012
SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 3 2. Materiały... 3 3. Sprzęt... 3 4. Transport... 3 5. Wykonanie robót... 4 6. Kontrola jakości robót... 6 7. Próby montażowe... 7 8. Dokumentacja powykonawcza... 7 9. Odbiór robót... 8 10. Przepisy związane... 9 11. Uwagi końcowe... 9
SST. - WEWNĘTRZNE INSTALACJE 1. Wstęp 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem SST są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót budowlanych - elektroenergetycznych związanych z tematem: Modernizacja węzła sanitarnego na piętrze II klatki schodowej D, instalacja siły oraz instalacja oświetlenia. Podstawą opracowania SST jest Dokumentacja Projektowa. Zgodnie ze Wspólnym Słownikiem zamówień (CPV) wszystkie te prace mieszczą się w dziale: nr 45300000-0 Roboty w zakresie instalacji budowlanych i składają się z następujących pozycji: Kod CPV Opis 45311100-1 Instalacja oświetleniowa 45311200-2 Montaż opraw elektrycznych 45312310-3 Instalacja oświetlenia kierunkowego bezpieczeństwa 45315600-4 Instalacja siły i gniazd wtykowych 45315700-5 Instalacja rozdzielnic i tablic 45310000-3 Roboty demontażowe 45324000-4 Naprawa tynków. 1.2. Zakres stosowania SST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt. 1.3. 1.3. Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inspektora nadzoru. Należy stosować się do warunków i wymagań podanych w przepisach (normach) obowiązujących w zakresie danego tematu i uzgodnić wykonywanie robót z jednostkami nadzorującymi. 2. Materiały Wykonawca jest zobowiązany dostarczyć materiały zgodnie z Dokumentacją Projektową i SST. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie może być zmieniony bez zgody Inspektora Nadzoru. Każdy rodzaj robót, w którym znajdują się niezbędne i nie zaakceptowane materiały Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jej nie przyjęciem i nie zapłaceniem za wykonane roboty. 2.1. Odbiór materiałów na budowie Materiały na budowę należy dostarczyć łącznie ze świadectwami jakości, certyfikatami, kartami gwarancyjnymi i protokołami odbioru technicznego. 3. Sprzęt Roboty można wykonać przy użyciu dowolnego typu sprzętu zaakceptowanego przez Inspektora nadzoru. 4. Transport Kable, przewody i osprzęt mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu. Usytuowanie podczas transportu powinno być takie, aby wykluczyć możliwość uszkodzenia.
5. Wykonanie robót Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do akceptacji projekt organizacji i harmonogramu robót uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonane. 5.1. Zakres robót objętych SST Roboty, których dotyczy specyfikacja obejmują wszystkie czynności umożliwiające wykonanie instalacji wewnętrznej niskiego napięcia bez względu na rodzaj i sposób montażu jak: - trasowanie - montaż konstrukcji wsporczych i uchwytów - przejścia przez ściany i stropy - montaż sprzętu i osprzętu - łączenie przewodów - podejścia do odbiorników - ochrona przeciwpożarowa i BHP - ochrona antykorozyjna. 5.1.1. Trasowanie Trasa instalacji elektrycznych powinna przebiegać bezkolizyjnie z innymi instalacjami i urządzeniami, powinna być przejrzysta, prosta i dostępna dla prawidłowej konserwacji oraz remontów. Wskazane jest aby przebiegała w liniach poziomych i pionowych. 5.1.2. Montaż konstrukcji wsporczych i uchwytów Konstrukcje wsporcze i uchwyty przewidziane do ułożenia na nich instalacji elektrycznych, bez względu na rodzaj instalacji, powinny być zamocowane do podłoża (ścian, stropów, elementów konstrukcji obiektu itp.) w sposób trwały, uwzględniający warunki lokalne i technologiczne w jakich dana instalacja będzie pracować oraz sam rodzaj instalacji. 5.1.3. Przejścia przez ściany i stropu Wszystkie przejścia obwodów instalacji elektrycznych przez ściany, stopy itp. (wewnątrz obiektu) muszą być chronione przed uszkodzeniami, przejścia wymienione wyżej należy wykonywać w przepustach rurowych, przejścia między pomieszczeniami o różnych atmosferach powinny być wykonane w sposób szczelny, zapewniający nie przedostawanie się wyziewów, obwody instalacji elektrycznych przechodzące przez podłogi muszą być chronione do wysokości bezpiecznej przed przypadkowymi uszkodzeniami. Jako osłony przed uszkodzeniem mechanicznym należy stosować rury stalowe, rury z tworzyw sztucznych, kształtowniki, korytka blaszane itp. 5.1.4. Montaż sprzętu i osprzętu Należy stosować następujący sprzęt i osprzęt instalacyjny: - rozgałęźniki (puszki) rożnego rodzaju - łączniki instalacyjne (wyłączniki, przełączniki) - gniazda wtyczkowe oraz wtyczki do mocowania na stałe - skrzynki rozdzielcze. Sprzęt i osprzęt instalacyjny należy mocować do podłoża w sposób trwały zapewniający mocne i bezpieczne jego osadzenie.
5.1.5. Łączenie przewodów W instalacjach elektrycznych wnętrzowych łączenia przewodów należy wykonywać w sprzęcie i osprzęcie instalacyjnym i w odbiornikach. Nie wolno stosować połączeń skręcanych. W przypadku gdy odbiorniki elektryczne mają wyprowadzone fabrycznie na zewnątrz przewody, a samo ich przyłączenie do instalacji nie zostało opracowane w projekcie, sposób przyłączenia należy uzgodnić z projektantem lub Inspektorem Nadzoru. Przewody muszą być ułożone swobodnie i nie mogą być narażone na naciągi i dodatkowe naprężenia. Do danego zacisku należy przyłączać przewody o rodzaju wykonania, przekroju i w liczbie, do jakich zacisk ten jest przystosowany. W przypadku stosowania zacisków, do których przewody są przyłączone za pomocą oczek, pomiędzy oczkiem a nakrętką oraz pomiędzy oczkami powinny znajdować się podkładki metalowe, zabezpieczone przed korozją w sposób umożliwiający przepływ prądu. Długość odizolowanej żyły przewodu powinna zapewniać prawidłowe przyłączenie. Zdejmowanie izolacji i oczyszczanie przewodu nie może powodować uszkodzeń mechanicznych. W przypadku stosowania żył ocynowanych proces czyszczenia nie powinien uszkadzać warstwy cyny. Końce przewodów miedzianych z żyłami wielodrutowymi (linek) powinny być zabezpieczone zaprasowanymi tulejkami lub ocynowane (zaleca się stosowanie takich tulejek zamiast cynowania). 5.1.6. Podejścia do odbiorników Podejścia instalacji elektrycznych do odbiorników należy wykonać w miejscach bezkolizyjnych, bezpiecznych oraz w sposób estetyczny. Podejścia w górę od przewodów ułożonych pod stropami mogą być wykonane tak jak cała instalacja, lecz samo podejście przez strop należy wykonać zgodnie z pkt. 5.1.3. Podejścia zwieszakowe stosuje się w przypadkach zasilania odbiorników od góry. Podejścia tego rodzaju stosuje się najczęściej do opraw oświetleniowych. Podejścia zwieszakowe należy wykonywać jako sztywne lub elastyczne, w zależności od warunków technologicznych i rodzaju wykonywanej instalacji. Do odbiorników zamocowanych na ścianach, stropach lub konstrukcjach podejścia należy wykonywać przewodami ułożonymi na tych ścianach, stopach lub konstrukcjach budowlanych, a także na innego rodzaju podłożach, np. kształtowniki, korytka, drabinki kablowe itp. 5.1.7. Przyłączanie odbiorników Miejsca połączeń żył przewodów z zaciskami odbiorników powinny być dokładnie oczyszczone. Samo połączenie musi być wykonane w sposób pewny pod względem elektrycznym i mechanicznym oraz zabezpieczone przed osłabieniem siły docisku i korozja. Szczegółowe wymagania zostały podane w p.5.1.5. Bez względu na rodzaj instalacji przyłączenia odbiorników są wykonywane w zasadzie jednakowo, z tym że dzielą się na dwa rodzaje: - przyłączenia sztywne - przyłączenia elastyczne Przyłączenia sztywne należy wykonywać w rurach sztywnych wprowadzonych bezpośrednio do odbiorników. Wykonuje się je do odbiorników stałych, zamocowanych do podłoża i nie ulegających żadnym przesunięciom.
Przyłączenia elastyczne stosuje się, gdy odbiorniki są narażone na drgania o dużej amplitudzie lub przystosowane są do przesunięć i przemieszczeń. Połączenia te należy wykonywać: - przewodami izolowanymi wielożyłowymi giętkimi lub oponowymi, - przewodami izolowanymi jednożyłowymi giętkimi w rurach elastycznych, - przewodami izolowanymi wielożyłowymi giętkimi lub oponowymi w rurach elastycznych. Przewody wychodzące z rur powinny być zabezpieczone przed mechanicznymi uszkodzeniami izolacji, np. przez założenia tulejek izolacyjnych. W miejscach narażonych na uszkodzenia mechaniczne przewody doprowadzane do odbiorników muszą być chronione. 5.1.8. BHP i ochrona przeciwporażeniowa Urządzenia elektryczne przewidziane do zainstalowania według niniejszego opracowania projektowego chronione będą przed dotykiem bezpośrednim i dotykiem pośrednim. Ochrona przed dotykiem bezpośrednim Ochronę przed dotykiem bezpośrednim zapewnić należy przez zastosowanie izolacji roboczej dla wszystkich urządzeń. Dla rozdzielnic, szaf napędowych, sterowniczych, skrzynek rozdzielczych ochronę przed dotykiem bezpośrednim zapewnić przez zastosowanie osłon zewnętrznych w postaci drzwi, z przodu ewentualnie z tylu, osłon bocznych i górnych, zapewniających odpowiedni stopień ochrony. Ochrona przed dotykiem pośrednim Urządzenia elektryczne instalowane zgodnie z niniejszym projektem będą zasilane następującymi rodzajami napięć niebezpiecznych: napięciem 3x400/230V, 50 Hz, w układzie TNS dla urządzeń zasilanych napięciem 3x400/230V, 50 Hz, w układzie TNS połączenie części przewodzących nie będących pod napięciem z przewodem ochronnym PE i szybkie wyłączanie napięcia zasilania za pomocą urządzeń ochronnych nadprądowych i różnicowoprądowych. Chronione urządzenia należy połączyć z szynami PE w sposób zapewniający pewne i trwałe połączenie. Połączenia ochronne wykonane będą za pomocą przewodów w izolacji o kolorze zielonożółtym. Przewody ochronne dla obwodów zasilania AC 400/230V prowadzone będą jako żyły PE w kablach 5.1.9. Ochrona antykorozyjna Ochronę antykorozyjną należy wykonać zgodnie z obowiązującymi wymaganiami dotyczącymi instalacji. 6. Kontrola jakości robót Celem kontroli jest stwierdzenie założonej jakości wykonywanych robót. Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań i pomiarów na budowie w celu wykazania Inspektorowi Nadzoru zgodności dostarczonych materiałów i realizacji robot zgodnie z Dokumentacją Projektową oraz wymogami SST. Przed przystąpieniem do badania Wykonawca powinien powiadomić Inspektora Nadzoru o terminie badania. Po wykonaniu badania Wykonawca przedstawi na piśmie wyniki badań i protokoły
pomiarów do akceptacji Inspektora Nadzoru. Wykonawca powiadamia na piśmie Inspektora Nadzoru o zakończeniu każdej roboty zanikającej, którą może kontynuować dopiero po pisemnej akceptacji odbioru przez Inspektora Nadzoru. 7. Próby montażowe Po zakończeniu robót należy przeprowadzić próby montażowe obejmujące badania i pomiary. Zakres prób montażowych należy uzgodnić z Inwestorem. Zakres podstawowych prób montażowych obejmuje: a) Pomiar rezystancji izolacji instalacji, który należy wykonać dla każdego obwodu oddzielnie od strony zasilania; pomiarów dokonać należy induktorem 500 V lub 1000 V; rezystancja izolacji mierzona między badaną fazą i pozostałymi fazami połączonymi z przewodem neutralnym lub uziemiającym nie może być mniejsza od: 0,25 MΩ dla instalacji 230 V 0,5 MΩ dla instalacji 400 i 500 V; dla instalacji w budynkach nowych z przewodami ułożonymi bezpośrednio w tynku albo rurach instalacyjnych pod tynkiem dopuszcza się jeden rok od wykonania instalacji wartość rezystancyjną mniejszą od wyżej podanych, tj.: 0,20 MΩ dla instalacji 230 V 0,25 MΩ dla instalacji 400 i 500 V; b) Pomiar rezystancji izolacji odbiorników; rezystancja izolacji silników, grzejników itp. mierzona induktorem 500 V nie może być mniejsza od 1 MΩ. c) Sprawdzenie ciągłości żył oraz zgodności faz należy wykonać przy użyciu przyrządów o napięciu nie przekraczającym 24 V. Wynik sprawdzenia należy uznać za dodatni, jeżeli poszczególne żyły nie mają przerw oraz jeśli poszczególne fazy na obu końcach linii są oznaczone identycznie. d) Pomiar skuteczności ochrony przed porażeniem: Po wykonaniu sieci kablowej należy pomierzyć impedancje pętli zwarciowych dla stwierdzenia szybkiego wyłączenia zasilania. Wyniki pomiarów należy zamieścić w protokole pomiarowym ochrony przeciwporażeniowej. Z prób montażowych należy sporządzić protokół. Po pozytywnym zakończeniu wszystkich badań i pomiarów objętych próbami montażowymi należy załączyć instalację pod napięcie i sprawdzić: czy punkty świetlne są załączone zgodnie z założonym programem, czy w gniazdach wtyczkowych przewody fazowe są dołączone do właściwych zacisków. 8. Dokumentacja powykonawcza Przy przekazaniu instalacji do eksploatacji wykonawca jest obowiązany dostarczyć zleceniodawcy dokumentację powykonawczą wg odpowiednich wymagań w szczególności: Zaktualizowany projekt techniczny, w tym rysunki wykonawcze tras instalacji, jeżeli naniesienie zmian na rysunkach projektowych jest niecelowe ze względu na zbyt duży zakres zmian, protokoły z prób montażowych wg wymagań podanych w pkt. 7, instrukcje eksploatacji zamontowanych instalacji specjalnych oraz mechanizmów i urządzeń, jeżeli odbiegają one parametrami technicznymi i sposobem użytkowania od urządzeń powszechnie stosowanych.
9. Odbiór robót 9.1. Odbiór frontu robót Przed przystąpieniem do robót montażowych należy odebrać protokolarnie front robót od Generalnego Wykonawcy lub Inwestora. Stan robót budowlanych i wykończeniowych powinien być taki, aby roboty elektromontażowe można było prowadzić bez narażania instalacji na uszkodzenie, a pracowników na wypadki przy pracy. 9.2. Odbiory międzyoperacyjne Odbiory międzyoperacyjne powinien przeprowadzić organ nadzoru przedsiębiorstwa wykonującego instalacje elektryczne, Odbiorom międzyoperacyjnym powinny podlegać: - osadzone (zamocowane) konstrukcje wsporcze pod kable, drabinki, listwy, korytka lub kanały przed wciągnięciem przewodów, - osadzone (zamocowane) konstrukcje wsporcze przed zamontowaniem aparatów, - instalacja przed załączeniem pod napięcie. 9.3. Odbiory częściowe Odbiory robót ulegających zakryciu. Odbiorom tym podlegają: - ułożone w kanałach, lecz nie przykryte kable, - instalacje podtynkowe przed tynkowaniem, - inne fragmenty instalacji, które będą niewidoczne lub bardzo trudne do sprawdzenia po zakończeniu robót montażowych. Usterki wykryte przy odbiorze częściowym powinny być wpisane do dziennika robót (budowy). Brak wpisu należy traktować jako stwierdzenie należytego stanu elementów i prawidłowości montażu. Pozostałe odbiory częściowe: przed odbiorem końcowym dużych skomplikowanych instalacji elektrycznych należy przekazywać Inwestorowi poszczególne fragmenty instalacji w drodze odbiorów częściowych. 9.4. Odbiór końcowy Do odbioru końcowego wykonania robot wykonawca powinien przedłożyć: - aktualną dokumentację powykonawczą wg p. 8, - protokoły prób montażowych wg p. 7, - oświadczenie wykonawcy o zakończeniu robót i gotowości instalacji do eksploatacji, - instrukcje eksploatacji urządzeń, jeżeli umowa przewidywała dostarczenie takich instrukcji, - części i urządzenia zamienne oraz sprzęt BHP, które zgodnie ze specyfikacją w projekcie (dokumentacji) miały być dostarczone przez wykonawcę. Komisja odbioru końcowego: - bada aktualność i kompletność dokumentacji powykonawczej, - bada protokoły odbiorów częściowych i sprawdza usunięcie usterek, - bada zaświadczenia o jakości materiałów i urządzeń oraz przedstawia ewentualne wnioski i uwagi, - bada i akceptuje protokoły prób montażowych, - dokonuje prób i odbioru instalacji włączonej pod napięcie, ustala okres i warunki wstępnej eksploatacji instalacji - spisuje protokół odbiorczy
9.5. Przekazanie instalacji do eksploatacji Po ustalonym przez komisję odbioru okresie wstępnej eksploatacji instalację należy przekazać do właściwej eksploatacji. Przy przekazaniu należy spisać protokół, w którym powinno zostać potwierdzone usunięcie usterek wymienionych w protokole przekazania instalacji do wstępnej eksploatacji. 10. Przepisy związane 1. Rozporządzenie MGPiB z dnia 14.12.1994 r. wraz z późniejszymi zmianami, w sprawie warunków technicznych, jakimi powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 2. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dn. 24 sierpnia 1991r(tekst jednolity Dz. U. z 2002r Nr 147 poz. 1229) z późniejszymi zmianami. 3. Ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994r Dz. U. Nr 1994 r Nr 89, poz.414 z późniejszymi zmianami. 4. PN-IEC 60364 4-411:2000 Instalacje elektryczne w Obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przeciwporażeniowa. 5. PN-IEC 364-5-52:2002 Instalacje elektryczne obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprzewodowanie. 6. PN-IEC 60364-5-54:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne. 7. PN-IEC 60364-5-559:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Inne wyposażenie. Oprawy oświetleniowe i instalacje oświetleniowe. 8. PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzenie. Sprawdzenie odbiorcze 9. PN- EN 60439-3:2004 Rozdzielnice sterownice niskonapięciowe. Część 3 Wymagania dotyczące niskonapięciowych rozdzielnic i sterownic przeznaczonych do instalowania w miejscach dostępnych do użytkowania przez osoby niekwalifikowane. Rozdzielnice tablicowe. 10. PN-EN 50310:2002 Stosowanie połączeń wyrównawczych i uziemiających w budynkach z zainstalowanym sprzętem informatycznym 11. Uwagi końcowe Wszystkie elementy ujęte w specyfikacji lub opisie technicznym lub na rysunkach powinny być traktowane tak, jakby były ujęte we wszystkich częściach dokumentacji projektowej. Elementy wydane w Dokumentacji Projektowej należy traktować jako wyznacznik standardu, a nie jednoznaczny typ.