Dążyliśmy do waśni, znaleźliśmy spokój Historia cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej na obszarze dawnej Galicji Zachodniej fotografie Opracowanie i zdjęcia cmentarzy: mgr Magdalena Tomczyk (zdjęcia wykonano w okresie od XI 2013 r. do V 2014 r.)
Nam wojna stała się grobem Wam odrodzeniem Tematyka historii cmentarzy I wojny światowej na terenie dawnej Galicji Zachodniej, będącej teatrem działań frontu wschodniego (bitwy pod: Limanową 2-12 grudnia 1914 r., pod Łowczówkiem 22-25 grudnia 1915 r., pod Gorlicami 2-5 maja 1915 r.), znalazła odzwierciedlenie w następujących podstawowych opracowaniach: - Oktawian Duda, Cmentarze I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej 1914-1918, Warszawa 1995 - Roman Frodyma, Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I, II i III okolice Tarnowa, Brzeska, Bochni, Limanowej, Pogórza i Beskidu Niskiego, Pruszków 1995, 1997, 1998 - Stanisław Bobulski, Nasze cmentarze z I wojny światowej, Kraków - Agnieszka Partridge, Rafał Korzeniowski, Otwórzcie bramy pamięci,. Cmentarze wojenne z lat 1914-1918, Kraków 2005 - Marcin Pielesz, Cmentarze I wojny światowej w Polsce południowo wschodniej, Bielsko-Biała 2013 - Andrzej Matuszczyk, Pogórze Karpackie, Tarnów 1995 - Paweł Luboński (red.), Beskid Niski, Pruszków 2012
cmentarze wojenne obecne na górskich szlakach, położone w gęstwinie przyrody, ukryte gdzieś na terenie pól i lasów lub parafialnych cmentarzy, również i te zatracone czasem pamięci elementy krajobrazu przestrzennego czy może pomniki wydarzeń przełamania działań I wojny światowej na froncie wschodnim. Wieczystym snem spoczywają na nich Austriacy, Niemcy, Rosjanie, Ukraińcy, Polacy, Czesi, Słowacy, Węgrzy, Serbowie, Włosi, Żydzi często bezimienni Anioł Śmierci przygarnął ich w niebie wolnych od nienawiści. Jeszcze po zakończeniu I wojny, groby wojenne były celem odwiedzin weteranów czy rodzin poległych. Przeprowadzano ekshumację szczątków, aby złożyć je na ojczystej ziemi. W ten sposób wróciły szczątki węgierskiego pułkownika Othmara Muhra, poległego pod Limanową. Groby wojenne Galicji Zachodniej obejmują 400 nekropolii, zgrupowanych w okręgi cmentarne.
Okręgi cmentarne Galicji Zachodniej
cmentarze wojenne Ze względu na burzliwe losy I wojny światowej oraz działania na froncie wschodnim, nie ukończono planowanych założeń budowlanych i architektonicznych nekropolii. Również na ich ilość i rozmieszczenie na terytorium Ziem: Tarnowskiej, Gorlickiej, Jasielskiej, Pilzneńskiej, Dąbrowskiej, Brzeskiej, Bocheńskiej, Limanowskiej oraz Krakowskiej a także liczbę ponad 60 tysięcy poległych żołnierzy, nekropolie znalazły się w 1915 roku pod Zarządem Oddziału Grobów Wojennych, podległym pod Austriacki Czarny Krzyż. W chwili obecnej cmentarze otaczane są opieką przez rząd polski, austriacki, węgierski, a także stosowne instytucje np. PTTK w Krakowie, Tarnowie, Przemyślu, Gorlicach oraz w Jaśle, a także przez władze samorządowe oraz wsparciu UE. Od kilkudziesięciu lat pamięć poległych żołnierzy trzech armii oraz ich wieczyste miejsca spoczynku pielęgnuje Roman Frodyma z Jasła, przewodnik PTTK. Po 1989 roku przeprowadzono inwentaryzację nekropolii. Dokonał jej inż. Oktawian Duda z AGH. Warto dodać, iż cmentarz wojenny jest tylko miejscem pochówku żołnierzy. Jego charakter jest zwykle wielowyznaniowy oraz wielonarodowy. Powinien być otaczany szczególną czcią i pamięcią pokoleń. Każdy cmentarz jest miejscem świętym, świadczącym iż każde życie jest przemijające. Nie wolno więc naruszać spokoju tych, którzy odeszli, aby służyć Ojczyźnie. Warto dodać, iż spośród ponad 60 tysięcy poległych żołnierzy w Galicji Zachodniej, tylko 18 tysięcy zmarłych udało się po wojnie ekshumować i poddać ewidencji. Reszta poległych pozostaje anonimowa
R. Broch i H. Hauptmanm, Zachodniogalicyjskie groby bohaterów z lat wojny światowej 1914-1915, przekład Henryk Sznytka, opracowanie, wstęp i przypisy Jerzy J. P. Drogomir, wydawca wydania polskiego: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 1996
Oddział Grobów Wojennych
Rajd upamiętniający setną rocznicę wybuchu I wojny światowej oraz śmierć poległych w Galicji Zachodniej
Znak informujący o obecności cmentarza wojennego
Wojna okopowa.dąbrówka Szczepanowska
Zachowane linie okopów Słona Góra okolice Piotrkowic Radlnej Woźnicznej
Współczesna tablica informacyjna
Zagłębienie po pocisku tzw. lej
Przykład dewastacji cmentarza wojennego
Kolejny przykład dewastacji kaplicy cmentarnej
Okręg I Żmigród Magura Małastowska nr 60
Okręg I Żmigród Wirchne nr 61
Okręg I Żmigród Gładyszów nr 55
Okręg III Gorlice Ropica Ruska nr 68
Okręg III Gorlice Bartne nr 64
Okręg III Gorlice Biecz nr 109
Okręg III Gorlice Biecz nr 106
Okręg IV Łużna Staszkówka nr 118
Okręg IV Łużna Ciężkowice Tursko nr 139
Okręg IV Łużna Tursko nr 140
Okręg IV Łużna Biesna nr 121
Okręg IV Łużna Pustki nr 123
Okręg IV Łużna Rakutowa nr 141
Okręg IV Łużna Ostrusza nr 143
Okręg II Jasło Swoszowa nr 33
Okręg II Jasło Szerzyny nr 32
Okręg II Jasło Ołpiny nr 34
Okręg V Pilzno Czarna Tarnowska nr 240
Okręg V Pilzno Róża nr 241
Okręg V Pilzno Zasów nr 242
Okręg V Pilzno nr 236
Okręg VI Tarnów Lubcza Szczepanowska nr 191
Okręg VI Tarnów Janowice nr 190
Okręg VI Tarnów Lubcza Szczepanowska nr 192
Okręg VI Tarnów Dąbrówka Szczepanowska nr 193
Okręg VI Tarnów Dąbrówka Szczepanowska nr 193
Okręg VI Tarnów Poręba Radlna nr 175
Okręg VI Tarnów Piotrkowice nr 176
Okręg VI Tarnów Woźniczna nr 177
Okręg VI Tarnów Pleśna nr 173
Okręg VI Tarnów Lichwin Głowa Cukru nr 185
Okręg VI Tarnów Siemiechów nr 181
Okręg VI Tarnów Chojnik 149
Okręg VI Tarnów Kowalowa nr 168
Okręg VI Tarnów Pogórska Wola nr 206
Okręg VII Dabrowa Tarnowska Narożniki nr 244
Okręg VII Dabrowa Tarnowska nr 248
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Żabno 253
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Ujście Jezuickie nr 251
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Gręboszów nr 250
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Otfinów nr 252
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Lisia Góra nr 207
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Biskupice Radłowskie nr 258
Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Biskupice Radłowskie nr 257
Okręg VIII Brzesko Pasieka Otfinowska nr 256
Okręg VIII Brzesko Przybysławice 262
Okręg VIII Brzesko Zaborów nr 263
Okręg VIII Brzesko Miechowice Małe nr 254
Okręg VIII Brzesko Bielcza nr 270
Okręg VIII Brzesko Waryś nr 267
Okręg VIII Brzesko Łęka Siedlecka nr 210
Okręg VIII Brzesko Rudka nr 213
Okręg IX Bochnia Leszczyna nr 308
Okręg IX Bochnia Łapanów nr 342
Okręg IX Bochnia Łąkta nr 304
Okręg IX Bochnia Łąkta Dolna nr 306
Okręg IX Bochnia Łąkta Dolna nr 307
Okręg IX Bochnia Żegocina nr 302
Okręg IX Bochnia Żegocina nr 301
Okręg IX Bochnia Lipnica Murowana nr 299
Okręg IX Bochnia Niedary nr 320
Okręg IX Bochnia Świniary 321
Okręg IX Bochnia Grobla nr 322
Okręg IX Bochnia Gawłów nr 316
Okręg IX Bochnia Uście Solne nr 319
Okręg IX Bochnia Wola Batorska nr 324
Okręg IX Bochnia Wola Batorska nr 325
Okręg IX Bochnia Niepołomice nr 329
Okręg IX Bochnia Niepołomice nr 327
Okręg X Limanowa Tymbark nr 365
Okręg X Limanowa Jabłoniec nr 368
Okręg X Limanowa Golców nr 369
Okręg X Limanowa Laskowa nr 358