28 3. WĘZŁY Istnieje wiele różnych węzłów, niektóre z nich są bardzo efektowne, a co za tym często idzie, skomplikowane. Rzecz polega jednakże na tym, aby znać przede wszystkim węzły przydatne w praktyce, a więc: możliwie proste i łatwe do zawiązania również w sytuacjach stresowych czy trudnych bez popełnienia błędu, proste do skontrolowania po zawiązaniu, łatwe do rozwiązania, odpowiednie do sytuacji, sprawdzone (pewne), czyli takie, które posiadają odpowiednią wytrzymałość. W praktyce wykorzystuje się kilka węzłów i ich odmiany. Wiązanie tych niewielu węzłów należy jednak opanować perfekcyjnie i stosować je zgodnie z przeznaczeniem. Węzły typy kluczka Dawniej stosowane powszechnie przez alpinistów. Obecnie z uwagi na swe wady (trudne do rozwiązania, znaczne osłabienie wytrzymałości liny), zostały skutecznie wyparte przez węzły typu ósemka. Wiązanie kluczki na podwójnie złożonej Wiązanie kluczki na elemencie konstrukcji linie Kluczka (supeł) np. na końcu liny zjazdowej Kluczka (supeł) zwana tu stoperem służy do zabezpieczenia innego węzła np. ósemki. Węzeł zderzakowy pojedynczy składa się z dwóch kluczek (stoperów) pojedynczy pojedynczy - zabezpieczony Węzeł zderzakowy podwójny pewna odmiana kluczki linę należy owinąć dwa razy
29 Węzeł ten nie wymaga w zasadzie dodatkowych zabezpieczeń na końcówkach, których długość powinna wynosić minimum 10 średnic. Jest węzłem uniwersalny; można nim łączyć liny i taśmy dowolnego rodzaju. Węzeł mocny i pewny w działaniu. Zalecany! Kluczka równoległa (węzeł taśmowy) Jedyny węzeł polecany bez zastrzeżeń do łączenia taśm. Długość wolnych końcówek powinna wynosić minimum 5 szerokości taśmy.
30 Kluczka równoległa zabezpieczona stoperami Kluczką równoległą można również łączyć liny ale nie jest to zalecane, Łączenie dwóch lin kluczką stosuje się przy zakładaniu zjazdu na dwóch połączonych linach stosowany chętnie przez taterników podczas wycofywania się ze ściany (p. rozdz. 8), gdyż łatwo przechodzi przez załamania ściany. Węzły typy ósemka Węzły o bardzo dobrych własnościach praktycznie można nimi zastąpić większość innych węzłów. Wiązanie ósemki na podwójnie złożonej linie Wiązanie ósemki na elemencie konstrukcji
31 Ósemka równoległa dobra przy łączeniu podobnych lin oraz do wiązania pętli. Przykład wykorzystania ósemki równoległej z dodatkową ósemką ułatwiającą przepinanie Łączenie lin ósemką potrójną bardzo ułatwia pokonanie połączenia liny zarówno w czasie zjazdu jak i podchodzenia po linie Ósemki podwójna i rzymska - węzły bardzo dobre do poręczowania w V i Y
32 Ósemka podwójna Dziewiątka (osiem i pół) najmocniejszy, ze względu na duże rozmiary rzadko używany Ósemka rzymska Przykłady zastosowania ósemki podwójnej i rzymskiej Węzły typu skrajny tatrzański Kiedyś podstawowy węzeł wspinacza taternika, był używany do bezpośredniego przywiązywania liny do ciała czyli do związywania się liną. Obecnie, kiedy powszechnie używane są uprzęże, węzłem tym można wwiązywać linę do uprzęży. Skutecznie jest jednak wypierany przez ósemkę. I sposób II sposób
33 III sposób Skrajny tatrzański: -musi być zawsze zabezpieczony, -nie może być rozciągany w trzech kierunku Węzły typu motyl - nadają się zwłaszcza do mocowania liny poręczowej w punktach pośrednich na trawersach, a także do poręczowania w systemie Y. Węzły te nie zaciskają się, dlatego łatwo je rozwiązać nawet po dłuższym pozostawieniu pod obciążeniem. Motyl - wykonywany jest w dwóch nieco różniących się wersjach: wersja I wersja II
34 Niby węzły Do tej grupy zaliczamy takie węzły, których nie można samodzielnie zawiązać na linie bez użycia dodatkowego przedmiotu np. karabinka, elementu konstrukcji itp. Są one bardzo przydatne zwłaszcza do poręczowania trawersów, a w przypadku półwyblinki do asekuracji, awaryjnego zjazdu i opuszczania ciężkich przedmiotów. Wyblinka podobne zastosowanie jak motyla a ponadto często używana do autoasekuracji na stanowisku oraz jako strzemię zakładane na stopę przy wchodzeniu po linie. Wyblinka zawiązana na karabinku może pod dużym obciążeniem zacząć się ślizgać. Dlatego tym węzłem nie należy mocować liny do głównego punktu asekuracyjnego. Nadaje się natomiast do mocowania liny w punktach pośrednich.
35 wiązania wyblinki jedną ręką wiązanie wyblinki na elemencie konstrukcji. i na karabinku
36 Półwyblinka stosuje się w szczególnych przypadkach między innymi do asekuracji, zjazdu, opuszczania ciężarów i naciągania tyrolek. Półwyblinka skręca linę na karabinku, powodując jej nadmierne zużycie. wiąza nia półwyblinki jedną ręką Odmianą półwyblinki jest półwyblinka podwójna (ratownicza) głównie stosowana w ratownictwie do opuszczania poszkodowanego oraz przy opuszczaniu bardzo ciężkich przedmiotów
37 Węzeł napinający używany przy naciąganiu liny tzw. systemem Pasabloq (budową przypomina stosowany w żeglarstwie węzeł rożkowy) do wykonania węzła niezbędny jest maillon lub karabinek Garda wskutek odpowiedniego przeplatania liny przez dwa karabinki uzyskuje się działanie samoblokujące. Garda w awaryjnych przypadkach może zastąpić przyrząd zaciskowy. Obciążoną linę można przesuwać tylko w jednym kierunku (w przypadku nieco podobnego węzła półwyblinki, linę można przesuwać w obie strony). Garda może być wykorzystana przy dźwiganiu ciężarów za pomocą liny. Hamulec z karabinków niegdyś stosowany do zjazdu. Flagowy - typowe zastosowanie to zabezpieczenie liny będącej pod obciążeniem wpiętej w półwyblinkę, ósemkę zjazdową itp. Łatwy do odblokowania nawet pod mocnym obciążeniem.
38 Węzły zaciskowe Grupa węzłów powszechnie używana przez wspinaczy do ubezpieczania się podczas zjazdu, wychodzenia po linie do góry oraz czasowego mocowania wyposażenia (np. worka) do liny zjazdowej. Przesuwalne węzły samozaciskowe działają na zasadzie zaciska się pod obciążeniem. cienkiej linki lub taśmy oplecenie wokół grubszej liny. Linka używana do zakładania takich węzłów powinna mieć średnicę mniejszą od liny nośnej oraz być uprzednio związana w zamkniętą pętlę, której rozmiary należy dostosować do istniejącej sytuacji i potrzeb. Taśmy stosowane do węzłów zaciskowych mają zwykle szerokość od 15 do 30 mm. węzeł Prusika prusik z karabinkiem węzeł francuski z liny lub taśmy bloker z liny lub taśmy węzeł Bachmana węzeł Penberthyego Węzły z taśmy dobrze trzymają również na rurach i prętach stalowych Wytrzymałość węzłów Tabelę wytrzymałości węzłów sporządzono na podstawie danych zamieszczonych w Techniques de la speleologie G. Marbach, J. L. Rocourt. Wykonano je dla liny rdzeniowej statycznej o wytrzymałości na zrywanie 23,5 kn. Dla innych lin dane te mogą być nieco inne. Spadek Nazwa Wygląd wytrzymałości
39 liny w % 50 Kluczka Kluczka równoległa 56 Ósemka 45 Ósemka równoległa 52 Dziewiątka 30 Skrajny tatrzański 48 Motyl 49 Wyblinka Zderzakowy pojedynczy Zderzakowy podwójny Płaski i babski przy obciążeniu jednego końca ślizga się przy 4,0 kn, nie ślizga się na mocowaniach o większym tarciu lub o większej średnicy, najpierw poślizg, potem blokada i zerwanie 60 44 wymknięcie się przy 2,2 kn! zakaz używania Dla własnego dobrze pojętego bezpieczeństwa należy pamiętać, że: - Każdy węzeł zmniejsza wytrzymałość lin, repsznurów i taśm, dlatego nie mnożymy węzłów bez potrzeby. - Do mocowanie lin do punktów stałych, np. elementów konstrukcji, należy stosować ósemkę. - Przy łączeniu lin o różnej średnicy należy stosować węzeł podwójny zderzakowy. - Ósemka równoległa służy do wiązania lin o jednakowych średnicach. - Ósemka z dwoma uszami (zajączek) - do poręczowania z dwóch punktów, lub gdy istnieje niebezpieczeństwo przetarcia się liny w punkcie mocowania. - Taśmy łączymy wyłącznie przy pomocy węzła taśmowego (równoległego). - Węzły zaciskowe wiąże się przy pomocy linki o średnicy mniejszej od liny głównej (tzn. 5-7 mm) lub z taśmy o szerokości 20 30 mm. - Zawsze zostawiamy odpowiednio długie końcówki wychodzące z węzła. (lina, repsznury min. 10 x średnica; taśmy - min. 5 x szerokość). - Zawsze warto sprawdzić węzły zawiązane zarówno przez siebie jak i partnera. - Nigdy nie ufamy bezkrytycznie węzłom zastanym bez ich dokładnego sprawdzenia!! - Należy zdecydowanie unikać stosowania węzła płaskiego. - Dobrze jest potrafić zawiązać wyblinkę i półwyblinkę tylko jedną ręką. W/g: B. Szczerba. Wiedza i Zycie, nr 11/2001 s. 26 Jeszcze kilka lat temu zagadnienie wytrzymałości węzłów było dla nas bardzo ważne. Już na wstępnym kursie kandydat na taternika uczył się, o ile procent dany węzeł zmniejsza wytrzymałość liny. Odradzano wówczas niemal w ogóle stosowanie kluczki jako zbyt niebezpiecznej i w jej miejsce zalecano ósemkę, a nawet dziewiątkę. Węzły te są masywniejsze niż kluczka, mniej zaginają, a co za tym idzie, mniej osłabiają linę. Ostatnio problem
40 wytrzymałości węzłów stracił na znaczeniu. Teraz liczy się przede wszystkim wygoda i łatwość zawiązania węzła i prosta kluczka znów wraca do łask. Produkowane dziś liny są niezwykle wytrzymałe i o ile nie zostaną przetarte na ostrej krawędzi skał lub zmiażdżone spadającymi kamieniami, nieomal nic nie jest w stanie im zaszkodzić. Pit Schubert prowadził badania, w jakim stopniu różnorakie przygody, które mogą spotkać linę na wspinaczce, wpływają na jej wytrzymałość. I co się okazało? Linie nie szkodzi zmoczenie, zmarznięcie ani nawet kąpiel w oleju z puszki sardynek. Najgorsze, co ją może spotkać, to gdy wspinacz po nocy spędzonej w skale, zrosi ją rankiem... moczem. Dorysować węzeł taśmowy z kokardą może być stosowany na rury= prusik taśmowy do wchodzenia po rurze